توضیحات

تحقیق فرش و قالی

فرش اراک از نوع فرش درشت‌بافت و در بهترین فرم آن فرشهای با رجشمار

متوسط ۴۰ و به ندرت ۵۰ یا بالاتر است آنچه فرش این منطقه بدان اشتهار

یافته حضور نوعی خصلت بومی – منطقه‌ای و کهن براساس استفاده از پشم و رنگ و طرح‌های خام و ساده و تقریباً روستایی است.

قطعاً اگر قرار باشد فرش اراک را آنچنان که طی سالهای شکوفایی و آنچنان که

بازارهای دنیا می‌پسندد( قبل از تأثیر تغییردهنده طرح‌های خارجی) در

محدوده فرشهای روستایی و یا شهری طبقه‌بندی کنیم قطعاً خصوصیت روستایی

این فرش غالب خواهد بود فرش اراک به بافت فرشهای ابریشمی شهره

نیست. زیرا استفاده بسیار مناسب از پشم در فرشهایی به غایت ساده و طرح‌های

ساده‌تر و رنگ‌آمیزی محدود ولی زیبا این فرش را بی نیاز از آن می‌کرد که

برای بالابردن ارزش فرش متوسط به استفاده از مزد اولیه گرانقیمت شود.

آنچه در ولهله نخست در این گزارش به چشم می‌خورد آن است که مسأه ر

نگ ظاهراً پابه‌پای رشد و توسعه تجارت در مورد فرش مطرح گردیده‌است.

تحقیق فرش و قالی

در اواسط سلطنت مظفرالدین‌شاه حدود سالهای ۱۳۱۷ ه.ق به دلیل شکایات و مسائلی که

در مورد فرش ایران در بازارهای خارج بوجود آمد با مساعدت شاه صدور فرشهای ا

یرانی که با رنگ جوهری( انیلینی) رنگ شده‌بود به خارج ممنوع شد.

با مرورو عمده آثار مکتوب درباره قالی‌بافی تقریباً‌نشانه‌ی مستقیم و مطمئنی از قالی

اصیل سیستان نمی‌یابیم. در آثاری که راجع به قالی بلوچی نوشته

شده‌است جسته گریخته و به صورت نامطمئن از یکی در قالی منسوب به سیستان

سخن رفته‌است. بافندگی قدیم سیستان مرهوم کوشش در روحیه شاد

و پرتوان زن سیستانی بوده‌است.

اما آنچه قالی سیستان را دور از دسترس تحقیق نگهداشته و تغییرات مهم زیست

بومی و تاریخی است که منجر به ویرانی این گوشه از میهن ما شده‌است.

تحقیق فرش و قالی

متأسفانه هیچگونه اطلاعی در مورد جزئیات قالی‌ها چه از نظر جنس و فنون

و چه از جهت رنگ، نقشه و اندازه‌ها در دست نیست حتی به انواع فرش‌ها با

نام عمومی جامعه اشاره می‌شود و معلوم نیست که اینها قالی هستند یا گلیم.

به این ترتیب اطلاعات ما محدود به نمونه‌های کهنه‌یی است که بطور تصادفی محل خرید آنها در مجموعه‌ها و آثار مربوط به فرش آمده‌است.

۵۷صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۶ پاورقی دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

فهرست مطالب روش تحقیق فوق العاده کامل و جامع فرش و قالی
عنوان صفحه
مقدمه ۱
فصل اول
مشخصات عمومی و مواد اولیه ۲
تغییر درصد میزان کل یافته های اراک به انواع مختلف آن ۳
رنگ و رنگرزی در فرش ۵

شرح تظلم تجار قالی ۸
ملاحظات و عقیده کمیسیون ۱۰
بافت و تکمیل ۲۰
طرح و نقشه ۲۱
طراحان فرش ۲۷
فصل دوم
قالی سیستان ۳۱

قالی کهن سیستان ۳۱
قالی کهن سیستان ۳۲
سنت سیستانی و قالی ایرانی ۳۴
مبانی شناسایی قالی سیستان ۳۴
گره ترکی و گره فارسی ۳۵
رنگهای قالی سیستان ۴۱

نقشه های قالی سیستانی ۴۳
پدیده های استثنایی ۴۴

آخرین حلقه ۴۶
تنوع نقش ۴۶
نقش های سیستانی و وابستگی قومی ۴۹
برخی واژه ها و اصطلاحات در فرشبافی ۵۲
برخی اصطلاحات در ابعاد و اندازه ها ۵۳
خلاصه و نتیجه گیری ۵۴

تحقیق فرش و قالی

-۳- ویژگی‌های فنی
الف) مشخصات عمومی و مواد اولیه
فرش اراک از نوع درشت‌بافت و در بهترین فرم آن فرشهای با رجشمار

متوسط ۴۰ و به ندرت ۵۰ به بالا است. اگرچه فرشهایی وجود دارد که نشان می‌دهد

در این منطقه گاه براساس برنامه‌ریزی و سفارش فرشهای ظریف نیز بافته شده‌است. آنچه فرش این منطقه بدان اشتهار یافته حضور نوعی خصلت بومی

– منطقه‌ای و کهن براساس استفاده از پشم و رنگ و طرح‌های خام و ساده و تقریباً روستایی است. باید در اینجا ذکر کنیم که منظور از فرش درشت‌بافت

فرشی است که در آن از پرزهای (گره‌های) ضخیم، بلند و مقاوم

با خاصیت ارتجاعی مناسب استفاده شده باشد. این کیفیت که نقشی پوششی

به فرش می‌بخشد یا ویژگیهای ایلیاتی و عشایر و روستاها و یا مناطق سردسیر و کوهستانی تطبیق دارد.

قطعاً اگر قرار باشد فرش اراک را آنچنان که طی سالهای شکوفایی و آنچنان

که بازارهای دنیا می‌پسندید (قبل از تأثیر تغییردهنده طرحهای خارجی) در

محدوده فرشهای روستائی و یا شهری طبقه‌بندی کنیم قطعاً خصوصیت روستائی این فرش غالب خواهد بود.
باید توجه داشت، در حالی که فرش ۱۵-۲۰ رج برخی نواحی انواع

خرسکهایی پست با رنگها و بافتهایی زیر استاندارد به حساب می‌آیند، فرشهای قدیم مشک‌آباد با رجشماری بین ۱۵-۳۲ و اندکی بیش، شهرتی جهانی می‌یابد که بی‌تردید اگر بخشی از آن مربوط به رنگ‌آمیزی و نقوش ابتدایی این فرش

باشد، بخشی از آن نوع پشم مصرفی با طول بلند و قابلیت ارتجاعی بسیار بوده‌است.

این کیفیت در فرشهای نوع مرغوبتر آن زمان یعنی فرشهای ساروق

(منطقه فراهان) که رجشماری بالاتری در حدود ۳۵-۴۰-۴۵ نیز دارند، دیده می‌شود.

پشم مصرفی این فرشها غالباً از نوع پشمهای مناسب ایرانی با طول

بلند و ضخامت و جعد خاص خویش است که زمانی به وسیله دست و چرخچه‌های

معمولی ریسیده می‌شد. انواع این پشمها از محلهای سبزوار، بروجرد، چهارمحال بختیاری و اطراف همدان و کرمانشاه تأمین می‌شده‌است که دارای بهترین نوع پشم برای فرش ایرانی‌اند.

تحقیق فرش و قالی

در آغاز اوج‌گیری تجارت فرش در اراک، بی‌شک تنوع طرح و رنگ‌آمیزی و نوع

تولیداتی که عمدتاً فرشهای کوچک پارچه را دربر می‌گرفته، دلایل مرغوبیت این

فرش بوده‌است. در سالهایی که به کمک کمپانیهای خارجی فرش اراک کاملاً‌ فرشی صادراتی می‌شود، رشد و نفوذ طرحهای باب پسند بازار کلیه

فرشبافیهای منطقه را به سوی طرحهای خاصی سوق می‌دهد. در سالهای

۱۳۲۰- ۱۳۳۰ فرشهای اراک به سه دسته محل، مشک‌آباد و ساروق تقسیم می‌شود که کلاً زیر نفوذ و پوشش فرشی به نام ساروق قرار دارد.

جدول زیر بخوبی نمودار تغییر فرشهای اراک طی ۳۵ سال است.
جدول ۲٫ تقسیم درصد میزان کل بافته‌های اراک به انواع مختلف آن
۱۹۱۴ ۱۹۴۸

نوع محال ۱۵% ۱۰%
نوع ساروق ۵% ۶۰%
نوع کمره و سرابند و سایر نواحی ۵% ۵%
مأخذ: کتاب قالی ایران
۱۰۰ ۱۰۰
جدول فوق بخوبی گویا آن است که قبل از شهرت فرش اراک به عنوان

ساروق فرشهای محلی نظیر مشک‌آباد دارای شهرت و اعتبار خاصی بوده‌اند. اگرچه

شهرت فرش ساروق تدریجاً تمام فرشبافی سنتی منطقه را عقب راند ولی درخشش و شکوفایی این فرش نیز به دلیل آنکه پشتوانه آن متاسفانه

خواست و میل تجار و کمپانیهای سودجو و فرصت‌طلب بود پایدار نماند و فرش ساروق کاملاً‌ از ویژگی‌های اصیل محلی خویش به دور افتاد. در دوران یاد

شده بافت نوعی فرش با استفاده از نخهای ظریف (نخ فرنگی) باب

می‌شود که در واقع آغاز استفاده از نخهای خارجی معروف کرک، با ظرافتی بالاتر از نمرات ۲/۱۰، است.
بافت فرشهای بزرگ‌پارچه یکی از مشخصات این دوران است که بعدها با بافت برخی از فرشهای زیبا و سفارشی توانایی بالقوه تولید فرشهای ظریف پرکار را در منطقه نشان می‌دهد.

تحقیق فرش و قالی

دلایل متفاوت و مختلفی برای مرغوبیت این فرش وجود دارد. از

جمله آنها رواج دامداری و وجود تعداد زیاد گوسفندان بومی در منطقه مشک‌آباد در زمان

رونق قالیبافی بوده‌است. پشم این گوسفندان تمام خصوصیات مورد نیاز خانه فرش، نظیر طول بلند جعد، ضخامت و قابلیت ارتجاع مناسب (در عین لطافت)

را داشته‌است. برای ما تعیین صحت و سقم این مسأله و اینکه تولید

پشم در زمانهای یاد شده در منطقه مشک‌آباد و فراهان چه اندازه بوده و آیا این پشم

قادر به رقابت با پشم مناطقی نظیر سبزوار، کرمانشاه و یا مناطقی

که نظیر سبزوار، کرمانشاه و یا مناطقی که پشمهای مناسب فرش دارند بوده‌است یا

نه، امکان‌پذیر نیست ولی آنچه از فرشهای متعدد قدیمی دیدیم

، نمودار استفاده از پشمهای لطیف و در عین حال زنده‌ای بود که با وجود گذرزمان هنوز

قادرند درخشش و جلای خود را از طریق رنگ نشان دهند. این امر کاملاً دلالت بر استفاده از مواد اولیه مرغوب در فرشبافی قدیم این منطقه دارد.

فرش اراک بافت فرشهای ابریشمی شهره نیست. زیرا استفاده بسیار مناسب از پشم در فرشهایی به غایت ساده و طرح‌هایی ساده‌تر و رنگ‌آمیزی

محدود ولی زیبا. این فرش را بی‌نیاز از آن می‌کرد که برای بالابردن ارزش خویش متوسل به استفاده از مواد اولیه گرانقیمت شود. علاوه بر آن پشمهای

مورد استفاده از گوسفندان ایرانی که با دست ریسیده‌ می‌شد و به دست هنرمند رنگرز در پاتیل(خم) رنگرزی محتوی ذرات خشن روناس و پوست انار و

پوست گردو کاربردی ماهرانه می‌یافت و سپس در زیرگذر از ذرات معلق

در آبهای روان، رنگهای اضافی و خشونت الیاف خویش از دست می‌داد، سطحی آنچنان نرم و صیقلی و درخشان می‌یافت که نه تنها با ابریشم، حتی با

رشته‌های طلای جهان نیز قابل قیاس نبود.
ب) رنگ و رنگرزی در فرش

تحقیق فرش و قالی

در زمانی که استفاده از نوع و تعدد رنگ وبویژه استفاده از مضامین و پرده‌های اروپایی در فرش به نوعی امتیاز تبدیل شده‌است، حیرت‌آور است اگر به یاد

آوریم که زمانی فرش اراک بخاطر یک یا دو رنگ شهرتی جهانی یافته‌بود. هیچ اغراقی در این ادعا نیست که هر اندازه دستیابی ما به فرشهای قدیم

ساروق با رنگهای دوغی معروف آن مشکل بود. پیداکردن فرشهای فراهان، با رنگهای آبی باشکوه و فرشهای مشک‌آباد با رنگهای روناسی و پشمهای

معروف آن مشکل‌تر بود. چه بی‌تردید غالب این فرشها در زمان بافت خویش راهی بازارهای خارج شده و یا در موزه‌ها و گالری‌های خصوصی جایگزین گردیده‌اند.
در این زمان دفاع از رنگهای گیاهی و یا سنتی به دلیل محدودیت دامنه رنگی

آنها و یا عدم قدرت رقابت برخی ویژگی‌های فنی آنها با ویژگی‌های

شیمیایی، نوعی گیاه و تعصب بحساب می‌آید. ولی چگونه می‌توان فرشهای خاص این منطقه را که با استفاده از عادی‌ترین شیوه‌های بافت و بدون

استفاده از طرح‌های پیچیده هنری و با استفاده از تعدادی رنگ محدود یا زیباترین نتیجه ممکن تهیه می‌شده و برای خویش هویتی قابل توجه داشته‌است، فراموش کرد.
به هر طریق تمام آن رنگهایی که به صورت آبی فراهان، نیلی و روناسی مشک‌آباد

۳۶٫ شهاب رحمان‌پور و همکارش حسین اسکندری در زنگرزخانه شرکت فرش ایران
۳۷،۳۸،۳۹ آخرین بازماندگان محله رنگرز

تحقیق فرش و قالی

و یا قرمز دوغی ساروق که هنوز شهرت خود را بر سر فرشهای این منطقه دارد و رنگهای سبز و کرم و زرد کاهی. از ترکیبات غنی گیاهی به دست

می‌آمد و رنگهای روناس، پوست گردو، برگ‌بو، و پوست انار هریک سهمی با

ارزش و شایسته‌ در رنگهای فرش این منطقه داشته‌اند. دکتر فوریه در خاطرات خود می‌نویسد:« اگر حقه‌بازی برخی تجار اروپایی را کنار می‌گذاشته می‌توانیم بگوئیم اهالی شهرستان اراک در جهت تهیه رنگ‌آمیزی و بافت قالی تا

اوایل قرن چهاردهم هجری سرآمد ابناء وطن خود بوده‌اند و هنوز هم فرش خوب ایرانی را در بازار اروپایی به نام ساروق می‌شناسند.» به شهرت رنگهای فرش معروف ساروق نظیر تمام فرشهای کهن منطقه بخاطر استفاده از رنگهای گیاهی است. اگرچه بدان معنی نیست که وجود رنگی مثل نیل را که از

قدیم رنگی غیرگیاهی بوده و یا قرمزدانه که حشره رنگینی است ندیده بگیریم.

ولی در فرشهای این منطقه و یا مناطقی که به استفاده از رنگهای سنتی ایرانی شهرت دارد. استفاده از روناس( به ندرت قرمزدانه) برگ‌مو، پوست انار، پوست گردو و یا جفت و اسپرک رایج و غالب است.

تحقیق فرش و قالی

ما در مساحت دیگری به دلایل و تفاوتهای رنگهای طبیعی و آنچه امروز رنگ صنعتی و شیمیای ویا جوهری نامیده شده و مصرف ناآگاهانه آن در فرش یکی از دلایل قطعی سقوط فرش برخی از مناطق ایران تلقی می‌گردد. ، اشاره کرده‌ایم. ولی از آنجا که به نظر می‌رسد این رنگها تأثیری تعیین‌کننده در فرش اراک داشته‌اند، لازم است که بدان بیشتر بپردازیم.

اینکه امروز رنگهای صنعتی به دلایل بسیار از حمله قدرت، استحکام، ثبات سهولت رنگرزی، بازده بالا و غیره حضور خود را در مصارف گوناگون توجیه می‌کند شکی نیست و اتکا بر خصوصیت بی‌ثباتی و عدم استحکام جز بی‌اطلاعی از کیفیت رنگهایی که به عدد علم به بالاترین دستآوردهای فنی و تکنیکی رسیده‌اند. مفهومی ندارد.
اما زمانی که به ۱۰۰ سال پیش برمی‌گردیم و شاهد آن هستیم که فرش

اراک در آن شرایط و با حداقل امکانات به چه حدی از مهارت و شهرت در رنگ فرش رسیده بود، خواه‌ناخواه باید در معیارهای خویش تجدیدنظر کنیم. بویژه آنکه حضور رنگهای شیمیایی با آن کیفیتهای بی‌ثبات و غیرمعقول و آثار مخرب آنرا به هیچ چیز جز سودجویی تعدادی دلال و تاجر سودجو نمی‌توان تعبیر کرد.

تحقیق فرش و قالی

شاید امروز مصرف رنگهای طبیعی در کارخانه‌های رسیندگی و با ماشینها و دستگاه‌های پیشرفته الکترونیکی و کامپیوتری مشکل باشد، ولی در زمان یادشده با توجه به فراوانی و ارزانی کارگر و با توجه به ناچیزبودن قیمت موادخام تمام شده‌ نسبت به قیمت فرشهایی که به بازارهای اروپا می‌رفت می‌توان میزان زیان این کار را دریافت. آنچه در وهله نخست در این گزارش

به چشم می‌خورد آن است که مسأله رنگ ظاهراً پا‌به‌پای رشد و توسعه تجارت در مورد فرش مطرح گردیده‌است. در اواسط سلطنت مظفرالدین‌شاه حدود سالهای ۱۳۱۷ه.ق به دلیل شکایات و مسائلی که در مورد فرش ایران در بازارهای خارج……………………….

قالی کهن سیستان: فرش ناشناخته

با مرور بر عمده آثار مکتوب درباره قالیبافی تقریباً‌ نشانه مستقیم و مطمئنی از قالی اصیل سیستان نمی‌یابیم. در آثاری که راجع به قالی بلوچی نوشته شده‌است جسته گریخته و بصورتی نامطمئن از یکی- دوقالی منسوب به

سیستان سخن رفته‌است. این نیز تنها در معدودی از کتابها آمده‌است بطوریکه مجموعه این بافته‌ها به سی نمی‌رسد. از آنجا که قالیبافی اصیل سیستان که توسط روستائیان بافته می‌شده از میان رفته و سیستانیان به دلایل آشکار جغرافیایی و زیست‌بومی، یا آن سرزمین را ترک کرده یا با بلوچ‌ها آمیخته‌اند، امروزه هم نشانه‌ی اطمینان‌بخشی در این زمینه نمی‌توان یافت.

بافندگی قدیم سیستان مرهون کوشش و روحیه شاد و پرتوان زن سیستانی بوده‌ایست زیرا تجربه نشان می‌دهد که در هرجا کشاورزی رونق گرفته، قالیبافی ضعیف شده یا روبه زوال رفته‌است. با توجه به این که سیستان در درازنای تاریخ، کشاورزی پررونقی داشته‌است، شهرت بافته‌های سیستان در جهان قدیم تعجب‌انگیز است. بطوریکه خواهیم دید سنت بافندگی سیستانیان

به بافته‌های سکایی جهان باستاان می‌پیوندد. بنابراین روشن است که این قوم با مهاجرت چندصد کیلومتری دست برداشتن از کوچ و ساکن‌شدن آن هم در حدود دوهزار سال پیش و پرداختن به کشاورزی درناحیه‌ی زرخیز،

بافندگی خود را همچنان حفظ کرده‌است و رفاه نسبی قدیم پس از اسکان،دست آنان را از هنرشان کوتاه نکرده‌است و این جز با داشتن همت و شور کار و زندگی ممکن نیست. اما آنچه قالی سیستان را دور از دسترس تحقیق

نگهداشته تغییرات مهم زیست‌بومی و تاریخی است که منجر به ویرانی این گوشه از میهن ما شده‌است. نتیجه این تغییرها اضمحلال نظام مسلط تولید، پراکندگی جمعیت محدودشدن زندگی به روستاهای کوچک و شهرهایی

است که برخی زوال یافته و به صورت روستای ویرانی درآمدند کرگوی که دارای شهرت بوده نمونه‌ی آن است که اکنون تفاوتی با یک روستای معمولی سیستان ندارد از آنجا که صدوپنجاه سال اخیر اوج وخامت اوضاع در سیستان بوده‌است روشن است که قالیبافی این سرزمین- که جز در پناه یک دامداری قوی نمی‌توانسته است به حیات خود ادامه دهد راه زوال پیموده‌است. چنان که خواهیم دید، نمونه‌هایی اندک باقیمانده از قالی اصیل سیستان همه متعلق به اواخر قرن سیزدهم هجری
( قرن نوزدهم میلادی) هستند.

تحقیق فرش و قالی

متأسفانه منابع قدیم در این مورد تقریباً خاموشند. با این همه در آنها گاه از قالی سیستان در ردیف بهتربن بافته‌های ایران، مثلاً قالی طبری و از گلیم آن در ردیف بافته‌های جهرم سخن رفته‌است. برخی از مراکز بافندگی سیستان

که دارای شهرت جهانی بوده مثل داور و صالقان معرفی شده‌است. عمده‌ی مردم این شهرها بافنده بوده‌اند یا در حرفه‌های جنبی قالیبافی بکار می‌پرداخته‌اند. منابع اساسی جغرافیای دنیای قدیم از اینگونه اطلاعات خالی

است. علائق اساسی مردان دنیای قدیم مثل یاقوت حموی، متوجه مردان مشهور هر شهر و بویژه دانشمندان دین بوده‌است. گذشته از این جهان باستان، دنیای مردان بوده‌است و چون بافندگان، همه زن بوده‌اند اینگونه هنرها که کار زنان بوده و به……………………