توضیحات

نوسانات قیمت سهام بازده بورس

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

پایان نامه

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

حجم گسترده ای از تحقیقات بازار سرمایه به فرضیه بازار کارا جهت تبیین رفتار قیمت ها پرداخته است.

اوایل دهه ی۷۰ میلادی نظریه بازار کارابه بیشترین کاربرد خود در مطالعات دانشگاهی رسید.

بیشتر مدل های مالی درآن زمان به بررسی رابطه قیمت دارایی ها و متغیر کلان اقتصادی پرداخته و با استفاده از نظریه انتظارات عقلایی سعی در مرتبط

کردن علوم مالی واقتصادی در یک نظریه جذاب داشتند اما وجود برخی شواهد تجربی واستثناهای بازار که توسط مدل های رایج فرضیه بازار کارا قابل

تبیین نبودند،زمینه ساز پیدایش نظریه ای به نام مالی رفتاری گردید. مالی رفتاری شامل بخش گسترده ای از جنبه های روانشناسی وعلوم اجتماعی است که تناقض زیادی با فرضیه بازار کارا دارد.

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

در بسیاری ازسری های زمانی،خصوصاً سری های زمانی مالی، ویژگی واریانس ناهمسانی مشاهده می شود وجهت تحلیل و مدل سازی آنها باید از

مدل هایی استفاده شود که شروط ناهمسانی را در برازش در نظر بگیرند. در این راستا، از مدل GARCH که به عنوان یکی از بهترین تکنیک های مدل

سازی تلاطم در بازارهای مالی به شمار می رود استفاده شده است. این پژوهش با استفاده ازVAR-BEKK جهت سنجش فرضیات پژوهش،به بررسی

تلاطم در بازدهی و نوسانات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران از ۰۱/۰۱/۱۳۸۵ تا ۳۱/۴/۱۳۹۰ می پردازد. نتایج حاصله نشان دهنده وجود تلاطم در نوسانات قیمت سهام و بازده سهام از شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک می باشد.
واژه های کلیدی :
کارایی بازار، مالی رفتاری ،نوسانات قیمت ،  بازدهی

 ۹۱صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

چکیده: ۱
فصل اول: کلیات تحقیق

۱-۱ مقدمه ۳

۲-۱ تاریخچه مطالعاتی ۳
۳-۱ بیان مساله ۴
۴-۱ چار چوب نظری ۵
۵-۱ فرضیات تحقیق ۶

۶-۱ اهداف تحقیق ۶
۷-۱ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ۷
۸-۱ حدود مطالعاتی ۷
۹-۱ تعریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی ۷
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
۱-۲ مقدمه ۱۰
۲-۲ دیدگاه بازار کارا ۱۱

۱-۲-۲ ویژگی‌های بازار کارا ۱۲

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

۲-۲-۲ انواع کارآیی بازار ۱۳
۳-۲-۲ شواهد تجربی عدم تأیید کارایی بازار ۱۵

۴-۲-۲ تئوری گام تصادفی ۱۶
۳-۲ مالی رفتاری ۱۷
۱-۳-۲ ابعاد مالی رفتاری ۱۸
۲-۳-۲ مالی رفتاری و رفتار بازده سهام عادی ۲۲

۱-۲-۳-۲ تئوری دورنما ۲۳
۲-۲-۳-۲ ابتکارات و اریب‌ها ۲۳
۳-۳-۲ نقدی بر مالی رفتاری و مالی استاندارد(مدرن) ۲۶
۴-۲ پدیده تلاطم ۲۸
۱-۴-۲ شیوه های اندازه گیری تلاطم ۳۲
۵-۲ پیشینه تحقیق ۳۷

۱-۵-۲ تحقیقات خارجی ۳۷
۲-۵-۲ تحقیقات داخلی: ۳۹
فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق

۱-۳ مقدمه ۴۱
۲-۳ فرضیه های تحقیق ۴۲
۳-۳ جامعه آماری ، روش نمونه گیری و حجم نمونه: ۴۲
۴-۳ روش جمع آوری اطلاعات ۴۳
۵-۳ تعریف عملیاتی متغییرها ۴۳

۶-۳ روش تحقیق ۴۴

۷-۳ روش سنجش فرضیات تحقیق ۴۵
۱-۷-۳ روشهای آماری ۴۵
۲-۷-۳ روشهای رایانه ای ۴۶
۸-۳ مدلهای سنجش فرضیات تحقیق ۴۶

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
۱-۴ مقدمه‏ ۵۲
۲-۴ آمار توصیفی ۵۲
۳-۴ آمار استنباطی ۵۵
۴-۴ آزمون فرضیه ها ۵۶

۱-۴-۴ آزمون فرضیه های سوم و چهارم ۵۶
۲-۴-۴ آزمون فرضیه های اول و دوم ۵۸
۳-۴ خلاصه نتایج تحقیق ۶۲

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

۱-۵ مقدمه ۶۴
۲-۵ خلاصه پژوهش ۶۵
۳-۵تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها ۶۵
۱-۳-۵ نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول ۶۵
۲-۳-۵ نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم ۶۶
۳-۳-۵ نتایج حاصل از آزمون فرضیه سوم ۶۷

۴-۳-۵ نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم ۶۷

۴-۵ بررسی نتایج ۶۸
۵-۵ پیشنهاد‌هایی برای تحقیقات آتی ۶۹
۶-۵ محدودیت های تحقیق ۶۹
پیوست ها
منابع و ماخذ
منابع فارسی: ۸۱
منابع لاتین: ۸۲
چکیده انگلیسی: ۸۵

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

جدول ۱-۴آمار توصیفی بازدهی شرکت ها ۵۲
جدول۲-۴ آمار بازدهی ماهانه شرکت های کوچک و بزرگ ۵۳
جدول ۳-۴ آمار توصیفی تلاطم شرکت ها ۵۴

جدول ۴-۴آمار توصیفی تلاطم شرکت های بزرگ و کوچک ۵۵
جدول ۵-۴آزمون دیکی فولر برای سری زمانی بازدهی شرکت های بزرگ ۵۵

جدول ۶-۴آزمون دیکی فولر برای سری زمانی بازدهی شرکت های کوچک ۵۶

جدول ۷-۴آزمون دیکی فولر برای سری زمانی تلاطم شرکت های بزرگ ۵۶

جدول ۸-۴آزمون دیکی فولر برای سری زمانی تلاطم شرکت های کوچک ۵۶
جدول ۹-۴ آزمون معیار انتخاب تعداد وقفه بهینه ۵۷
جدول ۱۰-۴تلاطم بازدهی شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک با استفاده از مدل (var) 57

جدول۱۱-۴-تلاطم بازدهی شرکت های کوچک به شرکت های بزرگ با استفاده از مدل(var) 58

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

جدول ۱۲-۴ آزمون معیار انتخاب تعداد وقفه بهینه ۵۹
جدول ۱۳-۴ تلاطم نوسانات شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک با استفاده از مدلvar 59
جدول ۱۴-۴ تلاطم نوسانات شرکت های کوچک به شرکت های بزرگ با استفاده ار مدل var 60
جدول ۱۵-۴پدیده تلاطم نوسانات قیمت از شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک و بالعکس ۶۱

جدول۱-۵خلاصه نتایج تحقیق ۶۲

شکل ۱-۴ توزیع بازدهی شرکت های بزرگ ۵۳
شکل۲-۴ توزیع بازدهی شرکت های کوچک ۵۴

فصل اول
کلیات تحقیق

۱-۱ مقدمه

موضوع تلاطم بازار سهام طی چند دهه اخیر از جمله موضوعات مهم و مورد توجه در ادبیات مالی بوده است.کارکرد اصلی بازارهای مالی دراقتصاد، فراهم

نمودن روشی برای هدایت وتخصیص سرمایه ها ازسوی دارندگان منابع مالی مازاد

به سوی سرمایه گذارانی با نیاز به منابع مالی می باشد. درحین این

فرآیند،قیمت دارایی های مالی به واسطه نوسانات در فعالیتهای اقتصادی، باشکلی از تلاطم قیمت مواجه می شوند که این نوسانات در قیمتها به عنوان

رخدادی معمول در عملکرد بازار محسوب می گردند. لیکن با یافتن الگوهای تلاطمی برای سهام مختلف موجود در بازار و استفاده ازقابلیت پیش بینی

قیمت سهام می توان روند هموارتر وکاراتری برای تخصیص سرمایه ها ایجادنمود. ازجمله الگوهای تلاطمی بازده سهام،الگوهای تلاطم خوشه ای می

باشد که دراین تحقیق درپی آزمودن تشابهات وتفاوتهای میان الگوهای تلاطم بازده میان سهام داخل گروه های صنایع مختلف جهت دستیابی به الگوهایی برای پیش بینی می باشیم.

۲-۱ تاریخچه مطالعاتی

لو و مک کنلی(۱۹۹۰) ، در تحقیق خود که در کشور آمریکا بر روی ۲۰ پرتفوی ۵۰ شرکتی برای پنج سال انجام دادند.

کنراد و همکارن (۱۹۹۱) ،بر اساس مطالعه ای که بر روی ۵۰۰شرکت درآمریکا برای دوره ای بین سال های ۱۹۶۴ تا ۱۹۸۹ انجام دادند.

حسن و فرانسیس(۱۹۹۸) ، با مطالعه بازده های بلند مدت، وجود تلاطم بین نوسانات سهام شرکت های کوچک و بزرگ را در کشور آمریکا را مورد بررسی قرار دادند.
هریس(۲۰۰۵) ،با استفاده از مدل گارچ چند متغیره، تلاطم بازده و نوسانات قیمت را در بورس اوراق بهادار انگلیس مورد آزمون قرار داد.

رهمن و رهمن(۲۰۱۰) ،در تحقیق خود به بررسی رابطه تقدم و تاخر در پرتفوی های تشکیلی مربوط به شرکت های بزرگ و کوچک می پردازند.

قالیباف و همکارن (۱۳۸۸)، نیز الگوها و منابع خودهمبستگی مقطعی، در بازده و نوسان سهام را در بورس اوراق بهادار تهران از آغار سال ۱۳۸۲ تا پایان سال ۱۳۸۶ مورد مطالعه قرار دادند.

۳-۱ بیان مساله

امروزه شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد نوسانات قیمت دارایی های مالی به دارایی ها و بازار های دیگر تلاطم می کند. دامنه تلاطم با

گسترش سیستم های ارتباطی ووابستگی بیش از پیش بازارهای مالی به یکدیگر روبه افزایش است. شناسایی مکانیزم های تلاطم بازده و تلاطم

نوسانات قیمت بین دارایی های مالی مختلف به دلایل متعدد اهمیت دارد. تلاطم نوسانات دارایی ها، اطلاعاتی در خصوص کارایی بازار به ما می دهد.

در

یک بازار کارا بازده یک دارایی نباید با استفاده از بازده های قبلی دارایی های دیگر پیش بینی پذیر باشد. وجود تلاطم بین بازده دارایی ها امکان استفاده از

یک استراتژی معاملاتی سود آوررا نیز فراهم می کند.اگر سود این استراتژی از هزینه معاملاتی آن بیشتر باشد به طور بالقوه دلیلی برعدم کارایی بازار

است. شناسایی مکانیزم های تلاطم در بازارهای مالی درانتخاب سبد سهام و کاهش ریسک یا به عبارتی مدیریت سبد دارایی ها نیز نقش مهمی دارد (هریس ،۲۰۰۵ :۲۳).
به علاوه تلاطم در نوسانات قیمت سهام به پیش بینی نوسانات آینده دارایی ها کمک می کند و لذا می توان آن را در حوزه هایی دیگر از قبیل قیمت گذاری اختیار معاملات، بهینه سازی سبد سهام و مدیریت ریسک نیزبه کار گرفت.

مطالعات متعددی همبستگی بازده سهام شرکت های بزرگ و کوچک را

تائید کرده اند. در بسیاری از این مطالعات این همبستگی تقاطعی به صورت نامتقارن مشاهده شده است. به عبارت دیگر بازده سبد سهام شرکت های

کوچک با بازده های تاخیری سبد سهام شرکت های بزرگ همبستگی دارد. در حالی که بازده سبد سهام شرکت های بزرگ همبستگی معناداری با

بازده تاخیری سبد سهام شرکت های کوچک ندارد. این همبستگی تاخیری نامتقارن بین سهام شرکت های بزرگ وکوچک که حالت خاصی از تلاطم در

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

بازده دارایی ها می باشد اثر تقدم – تاخر نام دارد. اثر تقدم- تاخر بیان می کند که بازده های سبد سهام شرکت های کوچک با تاخیر دنباله روی بازده

های سبد سهام شرکت های بزرگ می باشند درحالی که عکس این مطلب صادق نیست(زمانی وسوری ،۱۳۸۹، ۱۱).

برخی تحقیقات نیز تلاطم در نوسانات قیمت سهام را مورد تائید قرار داده اند. اگر پدیده تلاطم در بورس اوراق بهادار تهران

وجود داشته باشد، تحت چنین

شرایطی می توان بیان نمود که بازار سرمایه ایران دارای کارایی نیست و در صورت عدم کارایی بازار سرمایه، فرصتهای سرمایه گذاری سود آور بالاتر از

میانگین بازار وجود خواهد داشت. در این صورت تخصیص سرمایه به نحو بهینه صورت نخواهد گرفت.

۴-۱ چار چوب نظری
طبق فرضیه بازار کارا،قیمت های دارایی مالی در برگیرنده همه اطلاعات موجود مربوط به آن دارایی هاست و قیمت ها درهر زمان به عنوان تخمین بهینه

ای از ارزش صحیح سرمایه گذاری شکل می گیرند.این فرضیه بر این اساس قرار دارد که سرمایه گذاران رفتار عقلایی دارند

به این معنی که همه اطلاعات

موجود و دردسترس را پردازش کرده و به دنبال حداکثر ساختن مطلوبیت مورد انتظار هستند. به بیان دیگر دارایی های مالی همیشه به صورت عقلایی

قیمت گذاری می شوند. بنابراین قیمت ها زمانی که ظهور پیدا می کنند حرکت ها وتغییرات بعدی آن قابل پیش بینی نیست،

زیرا تغییرات قیمت ها تنها به علت اطلاعات جدیدی که در بازار جریان دارد اتفاق می افتد. در نتیجه کسی نمی تواند بازده غیر عادی و بالاتر از میانگین را داشته باشد.

در ادبیات، موضوع ظهور علوم رفتاری در تصمیمات مالی معمولا عوامل و ساخت های گوناگونی که رفتار سرمایه گذاران را شکل می دهد، مورد بررسی

قرار می گیرد. اهمیت این موضوع این است که نشان می دهد تصمیمات سرمایه گذاری تنها تحت تاثیر شاخص های اقتصادی و عقلانیت قرار ندارد بلکه

مقوله های ازقبیل افق سرمایه گذاری، میزان تحمل مخاطره، اعتماد به نفس و اطمینانی

که سرمایه گذار به آن گزینه و فرآیند سرمایه گذاری در بازار دارد

و مواردی از این قبیل نیز تاثیر به سزایی در رفتار سرمایه گذاران و نوع تصمیمات آن ها دارد و سبک رفتار سرمایه گذاری آن را شکل می دهد.

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

عرصه ظهور علوم رفتاری در مباحث مالی ،یک رویکرد جدید نسبت به مطالعه بازارهای مالی است. این رویکرد به این

موضوع می پردازد که برخلاف مباحث و تئوری های مالی استاندارد ،گرایش های رفتاری وشناختی می توانند برقیمت دارایی های مالی تاثیر گذار باشند. این جنبه از تصمیمات مالی و سرمایه گذاری به دنبال فهم و پیش بینی دخالت و تاثیر تصمیمات روانشناختی در بازار مالی است.

۵-۱ فرضیات تحقیق
• تلاطم در نوسانات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران از شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک وجود دارد.

• تلاطم در نوسانات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران از شرکت های کوچک به شرکت های بزرگ وجود دارد.

• تلاطم در بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران از شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک وجود دارد.

• تلاطم در بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران از شرکت های کوچک به شرکت های بزرگ وجود دارد.
سوالات تحقیق
• آیا تلاطم در نوسانات قیمت هر سهم در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟
• آیا تلاطم در بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟

۶-۱ اهداف تحقیق

• بررسی پدیده تلاطم در بازده و نوسانات قیمت سهام از شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک

نوسانات قیمت سهام بازده بورس
• بررسی پدیده تلاطم در بازده و نوسانات قیمت سهام از شرکت های کوچک به شرکت های بزرگ

۷-۱ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
شکل ضعیف کارایی اساساً به این معنا است که اطلاعات یا داده‌های گذشته به ‌طور دقیق و کامل در قیمت‌های جاری منعکس شده است (داد و ستد

تکنیکال، ظرفیتی برای افزایش بازده بازار ایجاد نکرده و ندارد). تغییر قیمت‌ها تصادفی است و سرمایه‌‌گذار تا حدی که عوامل مربوط به بازار و صنعت خاص اجازه دهند، همراه با یک بازده کلی و مثبت، قیمت‌گذاری مجدد می‌کند(آزاد،۲۵:۱۳۸۸).

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بو

پدیده سرایت یا تلاطم به عنوان یکی ازموارد ناقض کارایی بازار سرمایه نشان دهنده این واقعیت است که بین بازده سهام شرکت های مختلف

درجاتی از همبستگی وجود دارد. عدم کارایی بازار سرمایه از مواردی است

که می تواند مبین عدم تخصیص بهینه منابع مالی باشد. بنابراین در این تحقیق تلاش می شود تا پدیده تلاطم نوسانات قیمت و بازده به عنوان ناقض مدل بازار کارا مورد بررسی قرار گیرد.

۸-۱ حدود مطالعاتی
قلمرو زمانی تحقیق حاضر دوره زمانی ۱/۱/۸۵ تا ۳۱/۴/۹۰ را در بر می گیرد. از آنجایی که برای بررسی شرکت های مورد مطالعه از داده های ماهیانه

استفاده می شود، لذا محاسبه بازده بر مبنای ماهانه خواهد بود.قلمرو مکانی

نوسانات قیمت سهام بازده بورس

این تحقیق، شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران است که

تنها مکانی است که در آن سهام و دارایی ها مالی هر روز معامله می شود و می توان این پدیده را در آن مورد بررسی قرار داد. از نظر موضوعی قلمرو

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

این تحقیق محدود به بررسی پدیده تلاطم در بازدهی و نوسان قیمت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

۹-۱ تعریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی
فرضیه بازار کارا :

در یک بازار کارا،تغییرات قیمت به طور کامل منعکس کننده انتظارات و اطلاعات تمام سرمایه گذاران است. بنابراین تغییرات قیمت سهام باید غیر قابل پیش

بینی باشند. فرضیه بازار کارا بیان می کند که یک بازار کارا به طورکامل منعکس کننده اطلاعات موجود است . رقابت بین سرمایه گذاران منجر به وضعیتی

می شود که در هر لحظه از زمان، قیمت واقعی هر اوراق بهادار منعکس کننده تاثیر اطلاعاتی است که مبتنی بر اتفاقاتی است که رخ داده و اتفاقاتی که بازار هم اکنون انتظار دارد در آینده رخ دهد.

مالی رفتاری :
یکی از حیاتی‌‌ترین برنامه‌‌های پژوهشی دانش مالی امروز که در رأس رد نظریه بازارهای کارا قرار دارد، رفتار مالی است. رفتار مالی، به عنوان نوعی نظریه

مطرح است که مباحث و مسائل مالی را با کمک گرفتن از نظریات روانشناسی

شناختی تشریح می‌کند. به عبارتی مالی رفتاری به بررسی نحوه اقدام افراد در چارچوب فرآیند تصمیم گیری مالی می پردازد.
تلاطم :
انتقال نوسانات قیمت سهام، بازده سهام با تاخیر به سهام دیگر و یا از بازاری به بازار دیگر را پدیده تلاطم می نامند.
نوسانات قیمت سهم:
عبارت است ازانحراف معیار قیمت سهام در دوره مورد نظر تحقیق که در واقع میزان انحراف از میانگن قیمت هر سهم را نشان می دهد.

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق
۱-۲ مقدمه
هنگامی که پولی وارد بازار مالی می شود،هدف کسب سود از سرمایه گذاری است.

بسیاری از سرمایه گذارها نه تنها مایلند سودی

در حد دیگر سرمایه گذارها کسب کنند بلکه تلاش می کنند متوسط سود سرمایه گذاری

شان بالاتر از حد متوسط سود بازار سرمایه باشد.

با این حال طبق نظریه “سرمایه گذاری کارایی بازار” که از سوی یوجین فاما در سال۱۹۷۰ مطرح شد،

در هر زمان، قیمت ها تحت تاثیر اطلاعات موجود

درباره سهام و بازار است. به این ترتیب طبق این نظریه، هیچ سرمایه گذاری از لحاظ پیش بینی سود

سهام نسبت به سرمایه گذار دیگر مزیتی ندارد زیرا هیچ سرمایه گذاری به اطلاعاتی بیش از دیگر سرمایه گذارها دسترسی ندارد.

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

طبق نظریه کارایی بازار،سهام همواره بر مبنای قیمت منصفانه و ارزش واقعی شان داد و ستد

می شوند و غیرممکن است یک سرمایه گذار بتواند

سهامی را با قیمت پایین تر از ارزش واقعی اش بخرد یا با قیمتی بالاتر از ارزش واقعی اش بفروشد. بدین ترتیب کسب سودی بالاتر از

سود متوسط بازار غیرممکن و تنها راه کسب سود بالاتر، خرید سهامی با ریسک بیشتر است.

واقعیت این است که صرفاً اطلاعات منتشر شده در اخبار مالی یا تحقیقاتی بر قیمت سهام

موثر نیست. اطلاعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و نیز قضاوت سرمایه گذارها درباره

این اخبار چه صحیح باشند چه غلط بر قیمت سهام موثر است. سرمایه گذارهایی وجود دارند که همواره در اکثر موارد سودی

بسیار بالاتر از حد متوسط بازار کسب کرده اند. وارن بافت یکی از همین افراد است.

استراتژی سرمایه گذاری او خرید سهامی است که قیمت شان پایین

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

تر از حد واقعی است. همچنین تعداد زیادی از مدیران سرمایه گذاری وجود دارند

که بهتر از دیگران روندهای قیمت سهام را در بازارها شناسایی می کنند

و بر همین مبنا سود بالایی کسب می کنند. بنابراین در حالی که چنین مواردی

وجود دارد چطور ممکن است عملکرد سرمایه گذاران اتفاقی باشد و ازهیچ الگویی پیروی نکند؟

مطالعاتی که در زمینه رفتار مالی سرمایه گذاران صورت گرفته و در آن به بررسی

تاثیر ویژگی های شخصیتی سرمایه گذارها بر قیمت سهام پرداخته شده

آشکار می کند که برخی الگوهای قابل پیش بینی در بازار سهام وجود دارد.

معمولاً سرمایه گذارها مایلند سهامی را بخرند که قیمت آن پایین تر از ارزش

واقعی است و برعکس تمایل دارند سهامی را بفروشند که قیمت کنونی آن از ارزش واقعی آن بیشتر است

و در بازاری که تعداد زیادی سرمایه گذار در آن وجود دارد هر وضعیتی جز کارایی می تواند حاکم باشد. پل

کروگمن استاد اقتصاد دانشگاه ام آی تی معتقد است رفتار سرمایه گذارها باعث عدم کارایی

بازارها می شود. بنابراین قیمت سهام حاصل اطلاعات موجود در بازار نیست و همواره از رفتار سودطلبانه

سرمایه گذارها تاثیر می پذیرد. در این فصل ، پژوهشگر ادبیات تحقیق خود را در قالب بخش های زیر تدوین کرده است :
بخش اول : فرضیه بازار کارا و انواع کارآیی بازار

بخش دوم : مالی رفتاری و رفتار بازدهی سهام
بخش سوم : پدیده تلاطم و شیوه های اندازه گیری تلاطم
بخش چهارم : پیشینه تحقیق

۲-۲ دیدگاه بازار کارا

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

از اوایل قرن بیستم، اعتقاد گروهی از دست‌اندرکاران بازارهای اوراق بهادار بر این بود که مطالعه تاریخی قیمت‌ها،

حاوی اطلاعات مفیدی برای پیش‌بینی

قیمت‌ها در آینده است، لذا با به دست آوردن روند قیمت‌ها، الگوی تغییرات شناخته می‌شود. از دهه ۱۹۳۰مطالعات

دیگری که در نقطه مقابل این دیدگاه قرار داشت، آغاز شد. تمرکز اصلی این تحقیقات روی تصادفی بودن رفتار قیمت

سهام بود. نتایج این مطالعات به صورت یک جریان فکری و نظری قوی وارد

مباحث اقتصاد و سرمایه‌گذاری گردید (سینایی،۶، ۱۳۷۳). برای اولین بار برنشتین اظهار داشت که نمی‌توان رفتار

آینده قیمت را پیش‌گویی کرد. مدتی بعد

رابرتز با استفاده از جدول اعداد تصادفی، تغییرات قیمت‌ها را برای مدت ۵۲ هفته بررسی نمود. وی نتیجه گرفت

که رفتار سری زمانی قیمت‌ها مشابه اعداد تصادفی است ( هاگن ، ۱۹۹۵: ۴).

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

نتایج مطالعات دیگر موجب شد تا محققین به سمت فرضیه گشت تصادفی روی آورند. تا اینکه یوجین فاما رساله

دکتری خود را در سال ۱۹۶۵ به این موضوع اختصاص داد. وی با استفاده از تغییرات لگاریتم قیمت‌های۳۰ سهم

با استفاده از ضریب همبستگی به این نتیجه رسید که همبستگی بسیار

ضعیفی بین تغییرات متوالی قیمت‌ها وجود دارد و الگوی با اهمیتی در تغییرات متوالی قیمت سهام مشاهده نمی‌شود

. لذا با تجزیه و تحلیل اطلاعات

گذشته قیمت، نمی‌توان آینده آن را پیش‌بینی نمود. نظریه فاما بازار سرمایه آمریکا را تکان داد،زیرا برای اولین بار به

سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، سفته‌بازان و

تحلیل‌گران اوراق بهادار گفته می‌شد که نمی‌توان حرکات قیمت‌ها را پیش‌بینی نمود. وی بیان کرد که اگر برخی

سرمایه‌گذاران یا تحلیل‌گران به سود دست یافته‌اند، بر مبنای شانس بوده است. بر اساس این نظریه، هیچ کس

نمی‌تواند در بلندمدت به طور سیستماتیک بیشتر از میزان ریسکی که متحمل شده

است، بازده کسب کند. در چنین بازاری، قیمت سهام انعکاسی از اطلاعات مربوط به آنهاست و تغییرات قیمت‌ها

دارای الگوی خاص و قابل پیش‌بینی

نیست (فدایی‌نژاد، ۱۳۷۳: ۴۳).
بنابراین تعریف بازار کارا از دیدگاه یوجین فاما عبارتست از: ۱- بازاری که اطلاعات در دسترس را به طور کامل منعکس

کند.۲- قیمت ها در این بازار فورا

نسبت به اطلاعات جدید واکنش نشان دهد. به بیان دیگر اطلاعات جدید به سرعت بر قیمت اوراق بهاداراثر می گذارد.

چنانچه این فرضیه صحیح باشد، در

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

صورتی اطلاعات برای سرمایه گذاران ارزش دارد که شواهدی حاکی از تاثیر آن بر قیمت اوراق بهادار در دست باشد.

در صورت وقوع چنین رویدادی می

توان اظهار داشت که ارقام مزبور دارای محتوای اطلاعاتی است.

۱-۲-۲ ویژگی‌های بازار کارا
به طور کلی ویژگی‌های بازار کارا عبارتند از:

۱٫ قیمت اوراق بهادار در برابر اطلاعات جدید به صورتی سریع و دقیق واکنش نشان دهد.

۲٫ تغییر دربازده مورد انتظار براساس صرف ریسک و نرخ بهره متعلق به دوره‌های زمانی گذشته مورد

توجه قرار می‌گیرد.تغییر در قیمت سهم بر اساس سایر رویدادهای تصادفی مورد بحث قرار می‌گیرد.

۳٫ هیچ قاعده داد و ستدی نمی‌تواند از طریق تجربیات شبیه سازی شده بازده بهتری به دست آورد.

۴٫ سرمایه‌گذاران متخصص نمی‌توانند به صورت فردی یا گروهی به بازدهی‌های برتر یا بیشتر دست یابند.(هاگن ، ۱۳۸۶: ۳۱۶):

در مورد هر کدام از ویژگی‌های بالا تحقیقات بسیاری انجام شده است. مطالعات انجام شده در مورد

اولین ویژگی بازار کارا یعنی واکنش سریع و دقیق به

اطلاعات جدید بخش مهمی از دانش مالی را تشکیل می‌دهد. فاما و همکاران واکنش قیمت سهم

در برابر تجزیه سهام را مورد بررسی قرار دادند. آنان با

استفاده از داده‌های ماهانه به مطالعه در مورد تجزیه سهام از سال ۱۹۲۹ تا ۱۹۵۹ در بورس نیویورک پ

رداختند. نتیجه بررسی آنان با الگوی بازار کارا سازگار

بود (فاما وهمکاارن ، ۱۹۶۹: ۲۱). رندل من و همکارن واکنش قیمت سهم به اعلام سود خالص را مورد

بررسی قرار دادند. آنان به این نتیجه رسیدند که قیمت سهم در برابر سود خالص با یک دوره ۹۰ روزه پس

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

از افشای اطلاعات، به طور کامل واکنش نشان نخواهد داد. از این رو، نتایج حاصل با شکل نیمه‌قوی بازار

کارا هم سازگار نیست (جاگادیش ،۱۹۹۰: ۸۸۹).

دومین ویژگی بازار کارا مربوط به تغییر تصادفی قیمت سهم است. اگر بازار کارا باشد، قیمت کنونی سهام

باید همه اطلاعات را منعکس سازد و تنها در

برابر دریافت اطلاعات جدید (که نمی‌توان آنها را پیش‌بینی کرد) واکنش نشان دهد. این نوع اطلاعات

از نظر ماهیت، به صورت تصادفی وغیرقابل پیش‌بینی

وارد بازار می‌شوند. از آنجا که قیمت سهم پس از ورود این اطلاعات به صورت آنی و دقیق واکنش

نشان می‌دهند، بنابراین تغییر در قیمت سهم در طول زمان باید به صورت تصادفی باشد. از نظر

آماری تصادفی بودن به معنی ثابت بودن توزیع احتمال تغییرات قیمت سهم است. برای اینکه این نوع تغییرات با

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

ویژگی‌های بازار کارا سازگار باشد، باید بهترین برآورد مربوط به تغییرات مورد انتظار در قیمت

سهم برای فردا با تغییراتی که در قیمت سهم در هر زمانی از

گذشته رخ داده است، هیچ رابطه‌ای نداشته باشد. محققینی که در گذشته در مورد ویژگی ت

صادفی بودن قیمت سهام مطالعه نموده‌اند، بر دوره‌های

زمانی نسبتاً کوتاه‌مدت متمرکز شده‌اند. در زمان کنونی مدارک و شواهد مهمی وجود دارد

مبنی بر اینکه اگر تغییرات درصدی در قیمت سهام، برای دوره‌های زمانی بلندمدت محاسبه شوند،

تغییرات درصدی متوالی در قیمت سهام دارای همبستگی منفی بسیار بالایی می‌باشند.

۲-۲-۲ انواع کارآیی بازار

کارایی بازار به طور معمول در قالب سه نوع کارایی اطلاعاتی، تخصیصی، و عملیاتی مورد بررسی قرار میگیرد:

• کارایی اطلاعاتی
منظور از کارایی اطلاعاتی این است که اطلاعات در اختیار همگان قرار می‌گیرد و کلیه اطلاعات مربوط به

سرعت بر قیمت اوراق بهادار تاثیر خواهد

گذاشت. کارایی اطلاعاتی که تحت عنوان فرضیه بازار کارا (EMH) نیز مطرح می‌شود، بیش از دو نوع

دیگر کارایی که در ادامه به آنها اشاره می شود

مورد

توجه محققان بوده است. طبق فرضیه بازار کارا، تغییرات قیمت سهام، ناشی از اطلاعات موجود است

. برای دستیابی به این نوع کارایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- پوشش اطلاعات در سطح ملی و بین المللی

۲- شفاف سازی اطلاع رسانی
۳- انعکاس به موقع و سریع قیمت ها

۴-ارائه اطلاعات به فعالان بازار با حداقل هزینه
کارایی اطلاعاتی خود به سه شکل ضعیف ، نیمه‌قوی…………………………………..

فصل سوم
روش‌ اجرای تحقیق
۱-۳ مقدمه

انتخاب روش تحقیق به اهداف و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات در دسترس بستگی دارد. به بیان دیگر هدف

ازتعیین روش تحقیق مشخص نمودن شیوه ای است که با به کارگیری آن دستیابی به پاسخ یا پاسخ های

مطرح در مطالعه دقیق تروراحت تر صورت می گیرد. این تحقیق از نوع تحقیقات تجربی در

حوزه پژوهش های اثباتی حسابداری است که بر اساس اطلاعات واقعی بازار سهام و صورت های مالی شرکت

ها انجام یافته است. با توجه به تجزیه و

تحلیل اطلاعات گذشته، این تحقیق از نوع تحقیقات شبه آزمایشی است. تجزیه وتحلیل اطلاعات جمع آوری شده

با توجه به فرضیه های پژوهش با استفاده از روش های آماری و با بکارگیری نرم افزارهای ره آورد نوین و تدبیر پرداز

و همچنین نرم افزار اقتصاد سنجی EVIEWS7 انجام گردیده است.

در این فصل مباحثی در زمینه متدلوژی پژوهش شامل تنظیم و تبیین فرضیه ها ، نحوه اندازه گیری متغیرهای پژوهش

جامعه و نمونه آماری، نحوه گردآوری اطلاعات ، روش های آماری مورد استفاده برای آزمون

فرضّیه های پژوهش، و مدل های آماری مورد استفاده ارائه می شود.

انتخاب روش تحقیق به اهداف و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن بستگی دارد. به عبارت دیگر،هدف از انتخاب

روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی را آغاز کند تا او را هر چه

دقیق تر و آسان تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ های پژوهش یاری نماید.

در این فصل ابتدا در مورد روش تحقیق بحث می شود، سپس با جامعه آماری، حجم نمونه و روش اندازه گیری وهم

چنین ابزار جمع¬آوری اطلاعات آشنا شده و در نهایت پس از تشریح متغیر های تحقیق و شیوه سنجش آن ها، در مورد روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و نحوه آزمون فرضیات بحث خواهد شد.

۲-۳ فرضیه های تحقیق

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

بیان مسئله تنها به صورت کلی، پژوهش را هدایت می کند و تمام اطلاعات ویژه پژوهشی را در بر ندارد. از طرف

دیگر درصورتی که کلیه اطلاعات

پژوهشی را در مسئله مطرح کنیم مسئله پر حجم می شود به گونه ای که تدبیر و هدایت آن امکان پذیر نیست.

بنابراین، مسئله هرگز به صورت علمی

حل نخواهد شد مگر اینکه به فرضیه یا فرضیه هایی تبدیل شود. فرضیه عبارت است از یک قضیه شرطی یا غیر

شرطی که توسط پژوهشگر،(تنها به این

منظور که نتایج منطقی آن کشف یا استخراج گردد، بدون اعتقاد به آن)، پذیرفته می شود. نقش فرضیه در تحقیق

علمی عبارت است از پیشنهاد تبیین هایی برای برخی از واقعیت ها و هدایت پژوهشگر. فرضیات این پژوهش عبارتند از:

۱٫ تلاطم در نوسانات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران از شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک وجود دارد.

۲٫ تلاطم در نوسانات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران از شرکت های کوچک به شرکت های بزرگ وجود دارد.

۳٫تلاطم در بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران از شرکت های بزرگ به شرکت های کوچک وجود دارد.

۴٫ تلاطم در بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران از شرکت های کوچک به شرکت های بزرگ وجود دارد.

۳-۳ جامعه آماری ، روش نمونه گیری و حجم نمونه
مفهوم جامعه آماری یکی از مفاهیم اساسی است که آن را تعریف نمی کنند بلکه به عنوان مفهوم اولیه توصیف کرده و

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

به صورت زیر بیان می شود: به مجموعه اشیاء یا نمودهایی که یک یا چند صفت مشترک داشته باشند و یکجا در نظر گرفته شوند، جامعه آماری گفته می شود.

جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می باشد. در مورد نمونه آماری

می توان گفت که با توجه به تعدد

شرکت های بورسی، نوع فعالیت آنها، اندازه های مختلف آنها و …، از روش نمونه گیری شرطی استفاده می شود.

بدین معنی که شروطی جهت همگن

نمودن نمونه آماری، تعریف شده و شرکت هایی جزء نمونه تحقیق درنظر گرفته می شوند که شرایط مذکور را داشته

باشند. از بین تمامی شرکت های بورسی، شرکت هایی که همه شروط زیر را داشته باشند،

به عنوان نمونه درنظر گرفته خواهند شد :
۱٫ شرکت از سال ۸۵ تاکنون در بورس معامله شود.
۲٫شرکت از سال ۸۵ تا ۸۹ تغییر سال مالی نداشته باشد.

بررسی نوسانات قیمت سهام و بازده آن در بورس اوراق بهادار تهران

۳٫تاخیر معاملاتی بیش از ۳ ماه نداشته باشد.
۴٫ جزو شرکت های با نقد شوندگی بالا باشد یعنی حجم معامله بالایی داشته باشد. چون از بازده ماهانه سهام

و نوسان آن استفاده خواهد شد. در

صورتی که سهام در روز های متوالی معامله نشده باشد می تواند در بررسی پدیده تلاطم تاثیر سوء بگذارد.

از این رو برای اطمینان از انتخاب شرکت های با حجم معامله بالا، شرکت هایی که دارای حجم معامله بالا میانه باشند انتخاب خواهند شد.

بعد از بررسی شرایط جامعه آماری از شرط یک تا چهار جمعاً ۲۰۳ شرکت به دست آمد .

حال بر اساس فرمول زیر نمونه محاسبه می شود :
N=NZ2pq/((n-1)d2+z2pq) 1-3
بنابراین نمونه انتخابی شامل شرکت هایی است که دارای حجم معامله بالاتر از میانه می باشند.

نحوه تعیین شرکت های بزرگ وکوچک به این صورت می باشد که نمونه شرکت های انتخابی( نود