توضیحات

سیاست های دربارخلفای عباسی و روابط منطقه ای

خلافت المستنجد تحت اشعاع سیاست های دربار داخلی در بغداد آغاز و پایان یافت. او توانست اولین بحران را پشت سربگذارد ، اما در نهایت ، دسیسه های صاحب منصبان او بر خلافتش مستولی شد. بحران بر سر جانشینی در خصوص تاریخ سیاسی اسلام ،یک مسئله متداول در دانش مدرن می باشد. می توان گفت که از زمان فوت پیامبر ،بحران بر سر جانشینی اساس کلیه جریان های سیاسی بود. با این حال ، از الغدیر تا المستنجد ، تلاش های جدی معدودی جهت تصاحب این جریان توسط خلفای عباسی صورت گرفته بود. این امر در ۵۵۵/۱۱۶۰ با نقشه قتل المستنجد تغییر کرد. المستنجد در سال ۵۱۸/۱۱۲۴ متولد شد و در سال ۵۴۷/۱۱۵۲ ولیعهد شد. یک کهنه کار در سیاستهای محلی و منطقه ای ،خلیفه جدید در طی سالهای پرآشوب حکومت عمو (المسترشد) ، پسرعمو (الرشید)و همچنین پدر خود بزرگ شد و تجربه کسب نمود. بغداد و محاصره آن برای خلافت همیشه بواسطه دسیسه های عده ای از صاحب منصبان به رهبری ابن هبیرا به پیروزی رسیده بود.

المقتفی دیده بود خلافت که در پیشنهاد خود برای قدرت منطقه ای به نقطه عطف خود رسیده است، دوباره به یک قدرت سیاسی – نظامی مستقل تبدیل شده است .صرف نظر از این نقش منطقه ای مجدد یا این حقیقت که وارث بلافصل یک کهنه کار با تجربه در سیاستهای منطقه ای بود، هنگامیکه خبر بیماری المقتفی منتشر شد ، مردم مانند همیشه نگران شدند.[۱] ابن هبیرا دست بکار شد و با آرام کردن مردم، آرامش را برگرداند، اما در بهار سال ۵۵۵/۱۱۶۰ بدترین هراس های آنها تحقق یافت زمانیکه درهای دارالخلیفه بسته شدند و تا چند روز هیچ خبری از آن به بیرون صادر نشد. پس از این نگرانی کوتاه مدت ، مقامات دادگاه ، اخبار مرگ المقتفی را به مردم اعلام کردند و قبول المستنجد به عنوان خلیفه را مطرح کردند. آنها نام او را به خطبه اضافه کردند و از منبرها پول پخش کردند.[۲] اگر سخن ابن الجاوزی در مورد تغییر و تبدیل خلافت را بپذیریم ، می بایست به گفته تحریک کننده زیر قانع شویم :” و گفته شد که کسی خواست به او آسیب برساند تا جانشین او شود ، اما دربرابر آن از او دفاع کرد.”[۳] آنچه که در باره گزارش ابن الجاوزی فریبنده به نظر می رسد ، این است که اوخواسته است از رویدادهایی که اطلاعات بیشتری در مورد عملکردهای داخلی دربار عباسی در این دوره در اختیار ما قرار می دهد ، صرف نظر کند.

به منظور اینکه پی ببریم  در آخرین روزهای حکومت المقتفی چه اتفاقاتی افتاده است ، باید به کتاب ابن العطیر مراجعه کنیم . المستنجد ، وارث بلافصل فعلی ، حاصل یک وصلت بین المقتفی و ام ولد ، طاووس ، بود. المقتفی ، یک نمونه بارز همه خلفای عباسی ، علاوه بر زنان صیغه ای بسیار ، چند همسر نیز داشت ، که یکی از آنها ام ابی علی بود . با دانستن اینکه موقعیت او در دربار با به خلافت رسیدن فرد دیگری بغیر از پسرش  به خطر خواهد افتاد ، ام اب علی با تعدادی از امیران تماس گرفت و به آنها قول پول و مقام داد مشروط براینکه در نقشه او برای بقتل رساندن وارث بلافصل شرکت کنند. نقشه او بطور زیرکانه ای ساده بود: او و خدمتکارش  می خواستند بمحض ملاقات روزانه ولیعهد از پدر درحال مرگش ، به ولیعهد بی گناه حمله کنند.

۳۷صفحه فایل ورد دارد قیمت:۵۰۰۰۰تومان

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

بطور خلاصه نقشه ام ابی علی به لحاظ  پوشش مورخ قرون وسطایی نیز بسیار جالب به نظر می رسید .همانطوریکه گفته شد ، ابن الجاوزی ، که اغلب جزئیاتی را ارائه می نمود که بقیه از آن غفلت می کردند، این بار تصمیم گرفته است که در مورد این رویداد بحث نکند. با این حال ، این فقدان بدان معنا نیست که این واقعه رخ نداده است ، بلکه بدان معناست که ابن الجاوزی ممکن است فکر کرده باشد بهتر است آنرا در تاریخچه خود قرار ندهد. اگرچه ابن الخطیر بغیر از چند خیانتکار از هیچ کس دیگری نام نمی برد ، این حقیقت که تعدادی از امیران راضی بودند که در قتل شرکت کنند و ظاهراً به این خاطر مجازات نشده بودند در کتاب ابن الجاوزی حذف نشده بود[۱] ؛اگر او گزارش کاملی از توطئه ارائه کرده بود ، افرادی را که در آن شرکت داشتند نام می برد،جان او و فرزندانش به خطر می افتادند. ابن العطیر که دهها سال بعد در این مورد می نویسد ، ظاهراً چنین هراسی نداشت. متأسفانه ابن الخطیر ، مثل اکثر موارد ، هیچ گونه منابعی را برای تایید گزارش خود از این واقعه ارائه نمی دهد.

آنچه که ما درمورد توطئه ام ابی علی می دانیم نه تنها یک تلاش برای غصب کردن جانشینی است ، بلکه یک نمونه جالب از گزارش انتخابی توسط مورخان آینده نیز می باشد. این حقیقت که مورخانی نظیر البوندری ، ابن الجاوزی ، و سیبت بن الجاوزی بطور غیرمستقیم به این توطئه اشاره می کنند – نشان دهنده این است که آنها  از جزئیات مربوط به اینکه چه کسانی در برخی از موارد درگیر بودند ، مطلعند – و هنوز در مورد جزئیاتی که بسیاری از مباحث محققان جدید در خصوص سکوت الطبری در گزارش خود از وقایع نزدیکتر به دوران خود را به ما یادآوری می نماید ، سکوت می کنند. R.Stephen Humphreys استدلال می کند که تردید الطبری و سایر مورخان در گزارش وقایعی که هیچ نویسنده معتبر واقعی برای آن وجود نداشت ، لزوماً بدلیل هراس از رفاه خودشان نبوده است ، بلکه آنها نگران بودند که بجای مورخان واقعی آنها را مبلغ تصور کنند:” در این محیط ، وظیفه مناسب مورخ رساندن دانش واقعی وقایع گذشته است که بطور کلی معتقدند که از اهمیت مذهبی ، سیاسی یا قانونی برخوردار می باشد.بر اساس این دانش (علم) که شامل گزارشهای این وقایع می باشد می توان به نویسندگان واقعی پی برد.[۲] از این لحاظ ، ابن الجاوزی ممکن است تصمیم گرفته باشد که ” آنچه که مردم می گفتند ” ، دلیل کافی نبوده است ، ابن العطیر ، که دهها سال بعد می نویسد ، با این حال ، توانست گزارشات قابل رسیدگی تری را ارائه کند.

در رابطه با خود حادثه ، جسارت محض اقدام به قتل با این حقیقت که خیانتکاران تصور می کردند عملی خواهد بود ، درهم آمیخته است. آنها معتقد بودند که تنها کاری که باید انجام دهند ، کشتن وارث میانسال است ، و همه چیز حل خواهد شد. این حقیقت که آنها بطور آشکار به سادگی کار خود اعتقاد داشتند بیانگر ماهیت جریان جانشینی و آسیب پذیری آن می باشد.بازیگر اصلی که خیانتکاران آنرا دست کم گرفته بودند وزیر المقتفی ، ابن هبیرا بود. این مدیر توانا ،حامی دیندار و موفق بطور واضحی در توطئه قتل حاضر نیست. اگرچه بدیهی است که امیران نقشه می کشند که او را با یکی از نوکران خود جایگزین کنند ، که بنظر می رسد خلیفه ای را که آنها به بر تخت نشستن او کمک می کنند را تحت کنترل درخواهد آورد،آنها تصور نمی کردند که ابن هبیرا تهدیدی برای نقشه اولیه آنها باشد.ابن هبیرا دو بار در گزارش ذکرشده است- یک بار زمانیکه در حال آرام کردن مردم بغداد با انتشار شایعه بیماری المقتفی بود، و بار دوم هنگامیکه بعد از مراسم بیعت ، وزیر المستنجد شد . با این حال المستنجد برای کمک به دارالفنون مراجعه کرد نه ابن هبیرا. اگرچه حقیقت این است که المستنجد در شرایط اضطراری وقت کافی یا حضور ذهن برای پیدا کردن وزیر نداشت و به مرجع قانونی بعدی مراجعه کرده است ، جالب است متذکر شویم که زندگی ابن هبیرا هرگز مورد تهدید قرار نگرفت و پس از آن هیچ اقدامی نکرد. حقیقت موضوع ممکن است این باشد که ابن هبیرا بدلیل سنش یک تهدید محسوب نمی شد ، با این حال ، همانطوریکه مشاهده خواهد شد ، او هم در داخل و هم در اطراف بغداد تا زمان مرگش در سال ۵۶۰ هجری قمری یا ۱۱۶۵ میلادی به عنوان وزیر المستنجد مؤثر بود.

آنچه که در مورد اقدام به قتل بسیار مؤثر می باشد این است که نظر اجمالی دیگری به سیاست های خاندان خلیفه در اختیار قرار می دهد. شاهزاده های زیاد مختلف همواره تهدیدهای بالقوه ای بودند ، اعم از اینکه خویشاوند دور بودند مانند الوتیقی در طی حکومت الغدیر ، یا خویشاوند نزدیک مانند ابوالحسن المستژیر( برادر المسترشد) یا ابوعلی ( برادر ناتنی المستنجد). هرگز بنظر نمی رسید که مسائل مربوط به وارث بلافصل در جریان قرار گیرد – مادامی که پدر ، خلیفه بود ، پسر وارث بلافصل او بود.[۳]

با این حال سیاستهای خاندان خلیفه ، محدود به روابط خونی نبود. به منظور دست یافتن به تایید یک نفر ، اعم از اینکه ساختگی باشد یا نه ، می بایست حمایت خدمتگزاران و صاحب منصبان مختلف در دارالخلیفه را بدست آورد. به منظور تقویت فرصت های فرد ، حمایت هر یک از امیران از ارزش فوق العاده ای برخوردار بود. حتی با حمایت خانوان خلیفه ، شامل خویشاوندان ، خدمتکاران ، کارکنان خانه ، وزیر ، و امیرانی که حمایت آنها خریداری شده بود ، معیارهای دیگری نیز می بایست جهت تضمین استحکام مد نظر قرار گیرد. بدست آوردن حمایت عوام الناس عامل اساسی دیگری در رابطه با جانشینی بود.

همانطوریکه در سرتاسر صد سال گذشته مشاهده کرده ایم ، تقریباً در هر موقعیتی که خلیفه پیر درحال مرگ بوده است ، به عقیده مورخان یک سری از حوادث مشابه رخ داده است. مردم که نگران شده بودند ، اغلب بازارها را بستند و دارایی خود را از شرق بغداد که محل دارالخلیفه بود به غرب بغداد منتقل کردند. درمورد کاخ خلیفه ، درهای آن اغلب به روی مردم بسته می شدتا زمانیکه مراسم بیعت اعضای خانواده و شخصیت های مهم دیگری مانند قاضی اعظم، وزیر و شاهدین رسمی با جانشین جدید برگزار می گردید. پس از آن یک بارعام برگزار می کردید که در آن مردم با خلیفه جدید بیعت می کردند. پس از آن ، اغلب بعد از نماز جمعه از منبر پول توزیع می شد. هریک از این مراحل به منظور تغییر خلافت استوار نقش اساسی ایفا می کرد………………………