توضیحات

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع جدید آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

پس از دیدن متن و فهرست پایان نامه آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن میتوانید نسبت

به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه الهیات علوم قرآن و حدیث استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

چکیده:
دعا از آموزه های توحیدی قرآن و شاهراهی است که انسان با آن روح خود را به عالم غیب متصل نموده و به یکی از اصیل ترین ابعاد وجودی خود که حس نیایش و پرستش است پاسخ می گوید. انبیاء، با دعای خود به پیروان خویش آموختند که پرستش امری فطری است و روح

انسان علاقه شدید و کشش درونی به مبدأ هستی دارد هرچند که دعای انبیاء همیشه برای نیل به خواسته های مادی و معنوی آنان نبوده بلکه بیشتر به هدف نیایش به درگاه خداوند بزرگ و به اقتضای وابستگی ذاتی به آن یگانه بی همتا بوده است ، زیرا دعا از دید و منظر ایشان خود، مطلوب ذاتی به شمار آمده است.

این پژوهش در شکل رساله کارشناسی ارشد بر آن است تا در حد توان جمال حقیقی دعا به ویژه دعای پیامبران را در قرآن جلوه گر سازد. شایان توجه است تاکنون پژوهش هایی در حوزه دعا انجام گرفته که نتایج ارزشمندی نیز دربرداشته ولی این بررسی ها بیشتر در زمینه کلیات

و احوال ظاهری و باطنی و شرایط و موانع دعا است، به این گونه که اولا همه دعاهای پیامبران الهی در قرآن در آن ها مطرح نشده ، تنها به برخی از دعاهای ایشان به صورت گزینشی

پرداخته شده است . ثانیا بحث های مطرح شده از انسجام لازم برخوردار نبوده و ارتباط این مباحث با دعا در آن ها ملموس نیست، زیرا صرفا به بیان برخی از نکات تفسیری در تعداد

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

اندکی از آیات بسنده شده است، در حالی که این پژوهش افزون بر آن ها حقیقت دعا در قرآن و مضامین دعاهای قرآن کریم از نظر نوع و ساختار آن و سوره ها و آیه های دعائی، نیایشگران موحد و خواسته های متعالی پیامبر اسلام (ص) و… را فراروی خوانندگان پاکدل قرار داده

است و در ادامه پس از بررسی ادعیه قرآن و نگاه کلی به نیایش های قرآنی به تفصیل به نیایش های مطرح شده از زبان انبیاء در قرآن پرداخته و ضمن بیان شرح حال مختصری از آنان به ترتیب رسالت و نبوتشان ، ادعیه و مناجات های ایشان را بررسی نموده است که شامل

دعاهایی است که بخشی از آن مستقیما از زبان خود پیامبران نقل گردیده و بخشی شامل دعاهایی است که خداوند چگونگی و ادب راز و نیاز با خود را به ایشان آموخته که در حقیقت بهترین نوع نیایش به شمار می آید زیرا از ذات غنی و بی نیازی نشأت گرفته که به بندگان صالح خویش می آموزد در تنگناها و مشکلات چگونه او را بخوانند.

در پایان این رساله متعهد گردیده تا آثار تربیتی و مراتب تکاملی دعاهای پیامبران راستین و نتایج حاصله از این دعاها را در زندگی پیامبران بازگو نماید.

کلید واژه ها: دعا، نداء، قرآن، انبیاء  آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۱۷۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن را دانلود کنید

انجام پروپوزال مقاله و پایان نامه علوم قرآن و حدیث در کوتاهترین زمان با موضوعات خاص شما. منتظر تماس شما هستیم

فهرست مطالب

عنوان صفحه
فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱- تبیین مساله پژوهشی و اهمیت آن ۱
۱-۲- پیشینه تحقیق ۳
۱-۳- اهداف ۳
۱-۴- فرضیات و پرسشها ۴
۱-۵- روش تحقیق و مراحل آن ۴
فصل دوم:
۲-۱- دعا ۵
۲-۱-۱- مفاهیم گوناگون واژه دعا در قرآن ۶

۲-۱-۱-الف- دعا به مفهوم ندا دادن، صدازدن ۷
۲-۱-۱-ب- دعا به مفهوم دعوت به چیزی، فرمان به کار، نفرین ۷
۲-۱-۱-ج- دعا به مفهوم خواندن، طلب و درخواست چیزی ۷
۲-۱-۱- د- : دعوت کردن به توحید و پیروی از آن ۸

۲-۱-۱- ه- دعا به مفهوم دعا، عبادت، پرستش ۸
۲-۱-۱-و-دعا به مفهوم استغاثه و پناه خواستن و یاری طلبیدن………………………………………………………………………۹
۲-۱-۱-ز- دعا به مفهوم دعا کردن، خواستن از خداوند، نیایش ۱۰
۲-۱-۲- دریافت نهایی از مفهوم واژه دعا ۱۱
۲-۲- ندا ۱۱

۲-۲-۱- معنای لغوی ندا ۱۱
۲-۲-۲- مفاهیم گوناگون واژه¬ی ندا در قرآن ۱۲
۲-۲-۲- الف: ندا به مفهوم صدای بلند ۱۲
۲-۲-۲- ب: ندا به مفهوم مطلق دعا و خواندن ۱۲

۲-۲-۳-ارتباط ندا با دعا ۱۳
۲-۲-۴-فرق ندا با دعا ۱۳
۲-۳-سؤال ۱۴
۲-۳-۱- معنای لغوی سؤال ۱۴
۲-۳-۲- مفاهیم گوناگون واژه¬ی سؤال در قرآن ۱۴
عنوان صفحه
۲-۳-۲- الف: سؤال به مفهوم خواسته(سول) ۱۴
۲-۳-۲- ب: سؤال به مفهوم سؤال از خبر (تسائل) ۱۴
۲-۳-۲- ج: سؤال به مفهوم درخواست واقعی و احتیاج (سألتموه) ۱۴

۲-۳-۲- د: سؤال به مفهوم سؤال از عطاء(اسئلکم) ۱۵
۲-۳-۲- هـ: سؤال به مفهوم سؤال از علم(یسئلونک) ۱۵
۲-۳-۲- و: سؤال به مفهوم سؤال از عمل(مسئول) ۱۵
۲-۳-۳- فرق دعا و سؤال ۱۵
۲-۴- طلب ۱۶
۲-۴-۱- معنای لغوی طلب ۱۶
۲-۴-۲- کاربردهای گوناگون واژه طلب در قرآن ۱۶

۲-۴-۲- الف- طلب به مفهوم به دست آوردن ۱۶
۲-۴-۲-ب- طلب به مفهوم جستجو و خواستن ۱۶
۲-۴-۲-ج- طلب به مفهوم خواهنده ۱۶
۲-۴-۲-د- طلب به مفهوم مورد طلب ۱۷
۲-۴-۳- ارتباط طلب با دعا ۱۷
۲-۴-۴- فرق سؤال و طلب ۱۷
۲-۵-استغفار: ۱۷
۲-۵-۱- معنای لغوی استغفار: ۱۷

۲-۵-۲- کاربردهای گوناگون واژه استغفار در قرآن ۱۸

۲-۵-۲-الف- استغفار به مفهوم آمرزش خواستن از شرک ۱۸
۲-۵-۲-ب- استغفار به مفهوم آمرزش خواستن از گناه ۱۸
۲-۵-۲-ج- استغفار به مفهوم نماز گزاردن ۱۹
۲-۵-۲-د- استغفار به مفهوم بسیار آمرزنده (غفار) ۱۹
۲-۵-۳- ارتباط استغفار با دعا ۱۹
۲-۶- اجابت و استجابت ۲۰

۲-۶-۱- معنای لغوی اجابت واستجابت ۲۰
۲-۶-۲- کاربردهای گوناگون واژه اجابت و استجابت در قرآن ۲۱
۲-۶-۲-الف- یجیب ۲۱
عنوان صفحه
۲-۶-۲-ب- اجیب ۲۱
۲-۶-۲-ج-استجیبوا ۲۱

۲-۶-۳- ارتباط اجابت (استجابت) با دعا ۲۱
۲-۷-ابتهال: ۲۱
۲-۷-۱- معنای لغوی ابتهال: ۲۱
۲-۷-۲- مشتقات واژه ابتهال در قرآن: ۲۲
۲-۸- تضرع: ۲۳
۲-۸-۱- معنای لغوی: ۲۳
۲-۸-۲-کاربردهای گوناگون واژه تضرع در قرآن ۲۳

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۲-۸-۲-الف- تضرع به مفهوم زاری و خاکساری(یتضرعون) ۲۳
۲-۸-۲-ب- تضرع به مفهوم (تضرعا): ۲۳
۲-۸-۳- ارتباط تضرع با دعا ۲۴
۲-۹- جایگاه ویژه دعا ۲۴
۲-۹-۱- تاکید ویژه قرآن بر دعا ۲۴

۲-۹-۲- تاکید پیامبر و ائمه بر دعا ۲۵
۲-۱۰- اقسام دعا: ۲۶
۲-۱۱- دعا یک امر فطری ۲۸
۲-۱۲- حقیقت دعا ۲۹
فصل سوم :
۳-۱- سوره های دعایی ۳۴
۳-۱-۱- سوره مبارکه الفاتحه ۳۵
۳-۱-۲- «اخلاص» ۳۵

۳-۱-۳- «الفلق» ۳۶
۳-۱-۴- «الناس» ۳۷
۳-۲- آیه های دعایی: ۳۷
۳-۲-۱- انواع آیه های دعا بر اساس منادا: ۳۷
۳-۲-۱-۱- «رب»: ۳۷
۳-۲-۱-۲- «ربنا» ۳۸

عنوان صفحه
۳-۲-۱-۳- «اللهم» ۳۸
۳-۲-۱-۴- «ضمیر» ۳۹
۳-۲-۲ -آیه های دعا بر اساس دعا کنندگان ۳۹
۳-۲-۲-۱- نیایشگران حقیقی ۳۹
۳-۲-۲-۲- درخواست کنندگان ۳۹

۳-۲-۳- آموزه های دعایی: ۳۹
فصل چهارم :
۴-۱- دعای آدم وحوا ۴۲
۴-۱-۱ دعا و شرح ۴۲
۴-۱-۲- آموزه های تربیتی: ۴۳
۴-۲- دعاهای حضرت نوح (ع) ۴۴
۴-۲-۱ سرگذشت حضرت نوح (ع): ۴۵
۴-۲-۲- دعا ها و شرح ۴۶
۴-۲-۲-۱- استغفار: ۴۶
۴-۲-۲-۲- نصرت خدا ۴۷

۴-۲-۲-۳- فتح و پیروزی ۴۷
۴-۲-۲-۴- اندوه بزرگ: ۴۹
۴-۲-۲-۵- دعای نوح برای فرزند: ۵۰
۴-۲-۳- آموزه های تربیتی دعاهای حضرت نوح (ع) ۵۰
۴-۲-۳-۲- دو نکته تربیتی در نفرین نوح (ع): ۵۲
۴-۳-دعاهای حضرت هود (علیه السلام) ۵۳

۴-۳-۱- دعای تعلیمی حضرت هود (ع): ۵۳
۴-۳-۱-۱- تعلیم و آموزش دعا: ۵۳
۴-۳-۲- نکات آموزنده: ۵۵
۴-۴- دعای حضرت صالح (ع) ۵۶
۴-۴-۱- دعای تعلیمی حضرت صالح (ع): ۵۶
۴-۴-۲- نکات آموزشی و تربیتی: ۵۷

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۴-۵- دعاهای حضرت ابراهیم(علیه السلام) ۵۸
عنوان صفحه
۴-۵-۱-دعا ها و شرح ۶۰
۴-۵-۱-۱- درخواست احیاء اموات…………………………………………………………………………….۶۰

۴-۵-۱-۳- درخواست پذیرش عمل و توبه و ارائه مناسک: ۶۲
۴-۵-۱-۵- توجه دل ها،اقامه نماز، روزی ثمرات ۶۷
۴-۵-۱-۶- دعای ابراهیم (ع) برای فرزندان: ۶۹
۴-۵-۱-۷- ربنا و تقبل دعاء: ۶۹

۴-۵-۱-۹- دعای ابراهیم برای پدرو مادر و مومنین: ۷۰
۴-۵-۱-۱۰ -تقاضای دانش و نام نیک و وراثت بهشت ۷۱
۴-۵-۱-۱۱- قلب سلیم: ۷۲
۴-۵-۱-۱۲- برائت از کفار و توکل بر خدا: ۷۳
۴-۵-۲- حکمت و آداب دعا: ۷۴
۴-۵-۳- رمز استجابت دعا: ۷۴

۴-۵-۴ – سپاس و ستایش ابراهیم (ع): ۷۵
۴-۵-۵- نکته تربیتی: ۷۶
۴-۶- دعاهای حضرت لوط (ع) ۷۶
۴-۶-۱- سرگذشت حضرت لوط: ۷۶
۴-۶-۲-۱- نجات ۷۷

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۴-۶-۲-۲- دعای دوم لوط ۷۷
۴-۶-۳- تحلیل دعای حضرت لوط: ۷۸
۴-۶-۴- جهت دعا ۷۸
۴-۷ – دعاهای حضرت یعقوب (علیه السلام): ۷۹
۴-۷-۱- سرگذشت حضرت یعقوب: ۷۹
۴-۸- دعاهای یوسف(علیه السلام) ۸۰
۴-۸-۱- سرگذشت حضرت یوسف (ع): ۸۰

۴-۸-۲-۱- دعای یوسف (ع) هنگام تهدید به زندان ۸۱
۴-۸-۲-۲- دعای یوسف در قعر چاه ۸۱
۴-۸-۲-۳- نکات آموزنده دعا و استمداد حضرت یوسف (ع): ۸۲
۴-۸-۲-۴- یوسف وذکر الهی ۸۳
عنوان صفحه
۴-۸-۲-۵- شکر و تقاضای یوسف (ع) ۸۳

۴-۹- دعاهای حضرت ایوب (علیه السلام) ۸۴
۴-۹-۱- سرگذشت حضرت ایوب (ع) ۸۴
۴-۹-۲- دعاهای حضرت ایوب (ع) ۸۵
۴-۹-۳- آزمایش و صبر حضرت ایوب (ع) ۸۵
۴-۹-۴- استجابت دعای ایوب و بازگشت نعمت ها ۸۶
۴-۹-۵- نکته های آموزنده دعای ایوب (ع) ۸۷

۴-۹-۶- سه حجت خدا ۸۸
۴-۱۰ – دعاهای حضرت شعیب (علیه السلام) ۸۸
۴-۱۰-۱- سرگذشت حضرت شعیب (ع) ۸۹
۴-۱۰-۲- نکات تربیتی و اخلاقی ۹۰
۴-۱۰-۳- آموزش دعا و توبه ۹۱
۴-۱۰-۴- معارف و نکات آموزنده ۹۲

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۴-۱۱- دعاهای حضرت موسی (علیه السلام) ۹۳
۴-۱۱-۱- دعا واستغفار حضرت موسی (ع) ۹۴
۴-۱۱-۲- نکات آموزنده دعای موسی (ع) ۹۵
۴-۱۱-۳- نجات از ظالمان ۹۶
۴-۱۱-۴- موسی در خانه شعیب ۹۷
۴-۱۱-۵- درس های آموزنده دعاهای موسی (ع) ۹۷
۴-۱۱-۶- تقاضای رویت ۹۸

۴-۱۱-۷- نکته اخلاقی و تربیتی دعای موسی (ع) ۱۰۰
۴-۱۱-۸- تقاضای شرح صدر ۱۰۱
۴-۱۱-۹- گشایش زبان و نعمت بیان ۱۰۱
۴-۱۱-۱۰- تقاضای وزارت برای هارون ۱۰۱

۴-۱۱-۱۱- هدف حاجات موسی (ع) ۱۰۲
۴-۱۱-۱۲- حسنه در دنیا و آخرت ۱۰۲
۴-۱۱-۱۳- دعا برای همه ۱۰۳
۴-۱۱-۱۴- نفرین حضرت موسی (ع) (دعا علیه فرعونیان) ۱۰۳
عنوان صفحهآموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۴-۱۱-۱۵- دعا و اجابت ۱۰۴
۴-۱۲ – دعای حضرت داوود (ع) ۱۰۴
۴-۱۲-۱- سرگذشت حضرت حضرت داوود (ع) ۱۰۵
۲-۱۲-۲- نکته آموزنده ۱۰۶
۳-۱۲-۳- قضاوت و استغفار ۱۰۶
۴-۱۲-۴- دعا و توبه و استغفار ۱۰۶

۴-۱۳- دعاهای حضرت سلیمان (علیه‌السلام) ۱۰۷
۴-۱۳-۱- تقاضای حضرت سلیمان ۱۰۸
۴-۱۳-۲- اجابت دعای سلیمان ۱۰۹
۴-۱۴ – دعای حضرت یونس (علیه السلام) ۱۱۲
۴-۱۵- دعاهای حضرت زکریا (علیه السلام) ۱۱۴
۴-۱۵-۱ –نکات آموزنده ۱۱۵
۴-۱۵-۲- علامت و نشانه فرزند ۱۱۶

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۴-۱۶ – دعاهای حضرت عیسی (علیه السلام) ۱۱۷
۴-۱۶-۱- درخواست طعام آسمانی ۱۱۸
۴-۱۷-دعاهای حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) ۱۲۱
۴-۱۷-۱ – زبان حال و میل باطنی پیامبر (ص) ۱۲۱
۴-۱۷- ۴- تقاضای ورود و خروج صادقانه ۱۲۵
۴-۱۷-۶- غفران و رحمت ۱۲۷

۴-۱۸ – دعای مشترک پیامبران و مردان الهی در جنگ ۱۲۷
فصل پنجم: دعای مشرکان و کافران (خواندن غیر خدا)
۵-۱- دعای مشرکان و کافران (خواندن غیر خدا) ۱۳۰

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۵-۲- استدلال قرآن بر نفی طلب آمیخته به شرک ۱۳۱
۵-۲-۱- قادر نبودن بت و معبودهای مشرکین بر امر خلقت ۱۳۱
نتیجه¬گیری ۱۴۱

فصل اول
کلیات تحقیق

۱-۱- تبیین مساله پژوهشی و اهمیت آن:
زیباترین رابطه در جهان خلقت رابطه بنده با خداست و دعا به عنوان بهترین وسیله برای این ارتباط است. دعا ابزار نیاز از سوی نیاز مطلق به درگاه بی نیاز مطلق است. اهمیت و جایگاه «نیایش و پرستش» به اندازه ای است که خداوند، بندگانش را به «دعا» و خواستن از خود

فرامی خواند و آنان را به اجابت و برآوردن خواسته هایشان از سوی خود امیدوار می گرداند و نیز فرجام آنانکه در برابرش بزرگی کنند و از «نیایش و پرستش» او روی گردان باشند را خواری و سرافکندگی در آتش بیان می دارد: «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ» (الغافر/۶۰)

البته زیباترین دعا، دعایی است که خداوند، خود به بندگان خویش تعلیم دهد و با آن بهترین روش ارتباط با خود را به آنان بیاموزاند. در این میان دعاهائی که از پیامبران در قرآن کریم ذکر شده از جهاتی بر سایر ادعیه دارای برتری زیرا دعای برگزیدگان خداوند،این عصاره های خلقت اند که آداب و کیفیت دعا را به انسان می آموزد و به او تعلیم می دهد چگونه با خدای خود

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

سخن گفته و عرض حاجت کند و از سوئی دیگر دعای پیامبران بیانگر صفات و حالات درونی این اسوه های الهی است که خود آموزه هایی تربیتی و اخلاقی را برای آنانی است که این بزرگان را الگوی خویش قرار می دهند.

برای نمونه در دعای بنده ی ممتازی چون حضرت ابراهیم(ع)از درگاه خداوند سه خواسته مورد طلب قرار می گیرد: * همسر شایسته * فرزند صالح * و این که به مقامی برسد که پیشوا و الگو و راهنمای مردم شود، یعنی پیامبران بیشتر به کیفیت دعا توجه دارند، امور مهم را از خدا می‏خواهند و برای تحقق آن، سعی می‏نمایند، آنها می‏گویند: پروردگارا! همسر و فرزندانمان را نور

چشم ما قرار بده، این تعبیر (نور چشم) رمز کمال و سعادت است، چرا که همسر و فرزند نیک موجب آرامش و سعادت انسان شده و روح و روان انسان

را شاد نموده و در نتیجه باعث روشنی چشم خواهد شد، و به عبارت روشن‏تر، همسر و فرزندان شایسته، به زندگی انسان نور و صفا می‏بخشند و باعث آبرو و روسفیدی و سربلندی دنیا و آخرت خواهند شد.چنین دعایی مفید و دارای آثار درخشان است، به خلاف دعاهای بیهوده و یا کم فایده که ارزش چندانی

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

ندارند، انسان باید در همه چیز حتی در دعا، دارای همت عالی و نظری بلند باشد، و در پرتو نورانیت دعا، به مقام‏های عالی برسد.تا آنجا که دعا کند که امام و الگوی مردم شود.
این پژوهش به دنبال بررسی دعاهایی است که بخشی از آن به طور مستقیم از خود پیامبران و بخشی مربوط به دعاهایی است که خداوند به آنان تعلیم فرموده و یا به آنان آموخته که چگونه دعا کرده، به چه صورت با خداوند راز و نیاز داشته باشند که این خود در حقیقت بهترین

نوع دعا و نیایش می باشد و در این جا آن، ذات غنی و بی نیاز است که به بندگان صالحش می آموزد که در سختی ها و مشکلات چگونه او را بخوانند. در این پایان نامه کوشش می

گردد شرح حال مختصری از پیامبرانی که در قرآن به دعای آنان اشاره شده- به ترتیب رسالت و نبوتشان- ادعیه و مناجات ایشان بررسی شود که بخش گسترده ی پایان نامه را در بر می

گیرد. مسأله اصلی در این پژوهش بیان آثار و آموزه های تربیتی دعاهای پیامبران اعم از تعلیمی و غیر تعلیمی است که در حد توان بدان پرداخته خواهد شد.

۱-۲- پیشینه تحقیق:

در زمینه دعا از دانشمندان شیعه و سنی آثاری ارزشمند به جای مانده،از جمله کتبی که از اهل تسنن در این زمینه در دست است می توان به صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن

ترمذی و جامع الاصول ابن اثیر به سال ۶۰۶ ه.ق اشاره نمود که فصل هایی از این کتب مربوط به احادیثی است که در زمینه دعا و ارزش آن وارد شده است البته با نگاهی گذرا به پاره ای از

کتب اصیل و کهن شیعه می توان به اهمیت سرشار دعا در آیین تشیع آشنا گردید که از جمله این آثار حدیثی که از متقدمین در زمینه دعا به جای مانده می توان به کتب ذیل اشاره کرد:
– اصول کافی محمدبن یعقوب کلینی به سال ۳۲۹ هجری که در فصل های کفر و ایمان مبحث

دعا را مطرح کرده و ۴۰۶ حدیث ضمن آن نقل شده است.
– التهذیب شیخ طوسی، محدث و فقیه سده پنجم هجری که فصل مهمی از کتابش در باب دعاست و همچنین مصباح المتهجد شیخ که تماما در راستای نیایش و دعا و اهمیت سرشار آن است.
– بحارالانوار مجلسی که ابواب متعددی از کتابش درباره دعا و ارزش آن است و از جمله باب های آن که ذیل کتاب الذکر و الدعا به این موضوع پرداخته است عبارتند از: باب من لا یستجاب دعاوه و من لا یستجاب،باب ادعیه یوسف فی الجب و ادعیه سایر الانبیاء و ما یناسب ذلک

ادعیه التحرر من الافات و الهلکات و…
از محققین و متاخرین معاصر نیز آثار ارزشمندی در زمینه دعا به جای مانده است از جمله:

– عده الداعی، ابن فهد حلی که از جمله کتب احادیث ذیل عنوان دعاست.
– المیزان، فصل ادب دعای انبیاء در قرآن (قرآنی)
– دعا در قرآن کریم، مینا شمخی
– دعا و اسرار آن در المیزان، حسین پنجعلی زاده

– دعا از دیدگاه قرآن و احادیث، مرضیه رحمتی فر

۱-۳- اهداف:

۱ – بررسی زمینه ها و آثار تربیتی ادعیه پیامبران
۲- تبیین چیستی و آداب ادعیه پیامبران و مراتب تکاملی آن
۳- دست یابی به ادب، راز و نتیجه دعا در زندگی پیامبران الهی

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

۱-۴- فرضیات و پرسشها:
۱- زمینه تربیتی ادعیه پیامبران چیست؟
۲- الگوی مناسب دعا از دیدگاه قرآنی با توجه به اسوه بودن پیامبران چیست؟
۳- آثار تربیتی ادعیه پیامبران در تربیت قرآنی چیست ؟
۱-۵- روش تحقیق و مراحل آن:

۱- آیات مرتبط با ادعیه پیامبران بررسی می شود.
۲- آموزه های تربیتی ادعیه پیامبران در قرآن تبیین می شود.
۳- الگوی مناسب دعا از دیدگاه قرآن با توجه به اسوه بودن پیامبران مورد توجه قرار می گیرد.

دعا : عبادت و فراخواندن و نوعی استعانت نیز هست، دعا در اصطلاح به معنی تقاضا و طلب خیر از خداوند است و به خواندنی گفته می شود که به وسیله آن موجودی از خداوند چیزی را بطلبد و درخواست نماید. (راغب، ۱۳، ص۷۶۱، ابن منظور، ۱۴۰۸،ص ۳۵۹)

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

نداء : از باب نادی، ینادی، یعنی کسی را با صدا و آواز خواندن و غالبا بلند و کشیده می باشد و از نظر معنا اخص از دعاست و تدبر در آیات قرآن نشان می دهد رفع الصوت در آن معتبر است و مطلق صدا، گرچه در بعضی آیات به معنی مطلق دعا و خواندن است. (قرشی،۱۳، ص۳۹وشعرانی، ۱۳۵۲،ص ۴۴۶)

استغفار: غفر پوشاندن چیزی است که آن را از آلودگی مصون و محفوظ بدارد، غفران و مغفرت خداوند یعنی حفظ و نگهداری بنده از اینکه عذاب به او برسد و استغفار طلب بخشش با قول و فعل است. (راغب،۱۳۳،ص۶۰۹).

استعاذه : واژه و تعبیری قرآنی به معنی پناه بردن به خداوند از هر نوع شر و بدی و نیز وسوسه های شیطانی. استعاذه مصدر باب استفعال از ریشه (ع و ذ) و عوذ مصدر باب (عاذ، یعوذ) به معنی پناه بردن به غیر، اعم از شیء، شخص یا مکان است. استعاذه در فرهنگ

اسلامی به ویژه در قرآن کریم، دعایی است که به وسیله آن، انسان برای دفع شرور، خود را در پناه خداوند متعال قرار می دهد. (شعرانی، ص ۱۹۸وراغب، ۱۳، ص۶۶۹)

رب : رب در اصل به معنای تربیت و پرورش است؛یعنی ایجاد کردن حالتی پس از حالت دیگر، در چیزی تا به حد نهایی و تمام و کمال خود برسد. (راغب، ۱۳۶۳، ص۳۳۶).

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

فصل دوم
بررسی مفهومی واژه دعا و مفاهیم وابسته

۲-۱- دعا
واژه«دعو» و مشتقات آن در قرآن کریم دارای کاربردهای فراوانی است و همه جا به یک معنا به کار نرفته، لذا ضرورت دارد که وجوه معانی این واژه در قرآن بررسی گردد به این واژه و مشتقات آن در قرآن ۲۱۲بار اشاره شده، از آن جمله واژه«دعا»در نوزده آیه از قرآن بیست بار وارد گردیده است. (الحانی،۱۳۶۶،۱/۴۲۶) از طرفی گاهی در قرآن واژه های دیگری نیز مانند

سؤال، طلب، نداء و استغاثه به مفهوم دعا به کار رفته که لازم است ارتباط معانی وهم اختلاف آن ها با دعا بیان گردد به گونه ای که برخی واژه ها مانند تضرع، استغفار و ابتهال بر کیفیت و نوع خاصی از دعا دلالت دارند که در این فصل به آنها پرداخته و در نهایت با توجه به همه موارد، تحلیلی در معنای حقیقی دعا ارایه می گردد.

آموزه های تربیتی دعا و نیایش پیامبران در قرآن

مفهوم شناسی واژه دعا: فیروزآبادی در معنای دعا می نویسد: «الدعاء الرغبه الی الله تعالی» (فیروز آبادی،۴/۱۵۰). و زمخشری می گوید: «دعوت فلانا و بفلان، نادیته و صحت به» یعنی او را ندا دادم و بر سرش داد زدم و نیز گاهی به جای تسمیه می آید: «دعوته زیدا: سمیته زیدا» او را زید نامیدم. (زمخشری،۱۴۰۷ق،۲/۱۲). این در حالی است که معنای مجازی

آن «نازل کردن» است به این گونه که وقتی گفته می شود: «دعاه الله بما یکره» یعنی خداوند بر او آنچه کراهت داشت نازل فرمود. (زمخشری،۱۴۰۷ق،۲/۱۲وفیروزآبادی،۴/۱۰۰). خلیل بن احمد فراهیدی نیز چنین معنایی برای دعا قایل است.(فراهیدی،۱۴۰۴،ص۱۳۷). حروف اصلی این واژه، «دعو» است. به معنای «دعو اصل واحد و هو ان تمیل الشی ء الیک بصوت و کلام یکون منک» یعنی دعو یک معنای اصلی دارد و آن میل دادن چیزی به سوی خدا با صدا و گفتار است (ابن فارس، ۱۴۰۴،۲/۲۹۵).

در این باره مصطفوی می گوید: ماده دعو دلالت دارد بر این که کسی چیزی را طلب کند به این منظور که توجه آن را به خود جلب کند یا به خودش متمایل نماید و یا حرکتش را به سمت خود سوق دهد. (مصطفوی،۱۳۶۰،۳/۲۹۶). وی درباره تفاوت معنای «دعا» و «دعوه» می نویسد: «دعا» به مطلق درخواست، میل و توجه از طرف مقابل گفته می شود، ولی «دعوه» به اعتبار

صیغه اش بر دعای مخصوص دلالت دارد. (مصطفوی،۱۳۶۰،۳/۲۹۶). و اسم مصدر آن «دعوی»است یعنی آن چه از دعا حاصل می شود.(المصطفوی، ۱۳۶۰، ۳/۲۳۵).و«الدعوه» اسم است که اکثر عرب زبانان برای دعوت کردن و خواندن به طعام و برای خواندن و معرفی به نسب به کار می برند. (ابن فارس،۱۴۰۴،۲/۳۴۱).

مفهوم شناسی اصطلاحی دعا: «دعا» طلب و درخواست پایین تر از بالاتر برای انجام کاری است همراه با خضوع، استکانت و تضرع، بر خلاف «امر» که از شخص بالاتر به پایین تر است هر چند هر دو طلب هستند. (ابن فهد حلی،۱۳۸۰ق،ص۳۶). شیخ طبرسی نیز دعا را اظهار خضوع و انقیاد در برابر خدا می داند. (طبرسی،۱۴۰۶ق،۲/۳۶۱). بنابراین می توان گفت دعا یعنی خواندن و صدا زدن خدا همراه با طلب و درخواست.

۲-۱-۱-مفاهیم گوناگون واژه دعا در قرآن

پیش از این اشاره شد که مشتقات «دعا» در قرآن بسیار است لذا باید با بررسی «بافت موقعیتی» واژه دعا و با توجه به سبک و سیاق و فرهنگ قرآنی،کاربرد این و………………………………………….