توضیحات

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

ایالات متحده آمریکا،اولین تحریم اقتصادی علیه ایران را در سال ۱۹۷۹ وضع کرد،از آن زمان تاکنون، بایکوتهای( ) مالی و تجاری، کم و بیش، و به اشکال و در اندازه ها و حدود گوناگون، گریبان گیر کشور ما بوده است.طی این دوره حکومت ایران، همواره بر این باور بوده که محاصره اقتصادی کاملاً شکست خورده، ولی در مقابل آمریکا به استفاده از این ابزار

سیاست خارجی برای تغییر رفتار دولت ایران اصرار داشته است.
این پژوهش اثر مستقیم تحریم علیه ایران را جهت دستیابی به نتایجی عددی، جهت تحلیل موفقیت و کارایی محاصره اقتصادی، آزمون می کند.این هدف، در ارزیابی اثر تحریم تجاری با بهره گیری از یک شیوه معمول در علم اقتصاد جهت بررسی جریان تجارت

دوجانبه(غیر نفتی و کل)، مدل جاذبه، دنبال می شود. اگرچه که دراین مدل با در نظرگرفتن شرایط ویژه ایران، تغییراتی ایجاد شده است.نمونه آماری، شامل ۴۲ شریک تجاری ایران

براساس قابلیت دسترسی به داده ها از بانک جهانی بین سالهای ۱۹۷۷ تا ۲۰۰۶ میلادی می باشد.
در راستای آزمون اثر تحریم تجاری،این مطالعه از تحریم میانه و جامع به عنوان دو متغیر مجازی که بر شیب اثر دارند، استفاده کرده است.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

به علاوه، این تحقیق با بررسی چگونگی تأثیر پذیری جریان بدهی و سرمایه در دوران تحریم به بررسی اثر محدودیت های مالی پرداخته است.

نتایج نشان می دهد که از بعد مالی، بایکوت ها، باعث کاهش سرمایه گذاری و تأمین مالی برای پیشبرد طرحهای توسعه ای و پروژه های نفتی شده است. از بعد تجاری،

تحریم جامع و میانه اثر معنی دار اما اندکی بر صادرات و واردات غیر نفتی ایران داشته است.به علاوه بایکوتهای جامع و میانه اثر معنی داری بر تجارت نفتی ایران نداشته اند.

۱۱۲صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید 

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

فهرست مطالب
شرح صفحه

فصل اول ـ کلیات طرح
۱ـ۱ـ مقدمه
۱ـ۲ـ بیان مسئله تحقیق
۱ـ۳ـ توضیحاتدر مورد تغییرهای تحقیق
۱ـ۳ـ۱ـ متغیرهای وابسته
۱ـ۳ـ۲ـ متغیرهای مستقل
۱ـ۴ـ چارچوب نظری

۱ـ۴ـ۱ـ بعد تجاری
۱ـ۴ـ۱ـ۱ـ مدل جاذبه
۱ـ۴ـ۲ـ بعد مالی
۱ـ۵ـ فرضیه‌های تحقیق
۱ـ۶ـ اهمیت موضوع
۱ـ۷ـ روش تحقیق
۱ـ۸ـ نوع طرح تحقیق
۱ـ۹ـ منابع آماری تحقیق
۱ـ۱۰ـ مشکلات و تنگناهای تحقیق
فصل دوم ـ ادبیات موضوع
۲ـ۱ـ مقدمه

۲ـ۲ـ سناریوی تحریم
۲ـ۲ـ۱ـ تعریف تحریم
۲ـ۲ـ۲ـ انواع تحریم
۲ـ۲ـ۳ـ انواع تحریم اقتصادی
۲ـ۲ـ۴ـ تحریم تجاری
۲ـ۲ـ۵ـ تحریم مالی
۲ـ۲ـ۶ـ مقایسه تحریم تجاری و یا تحریم مالی

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۲ـ۳ـ کشورهای فرستنده و اهدافشان
۲ـ۳ـ۱ـ اهداف سیاسی خارجی
۲ـ۳ـ۲ـ اهداف سیاسی تحریم اقتصادی
۲ـ۴ـ نگاهی به تاریخچه تحریم اقتصادی
۲ـ۴ـ۱ـ بایکوت در جهان

۲ـ۴ـ۲ـ مروری بر تاریخچه تحریم ایران
۲ـ۵ـ نتیجه‌گیری
فصل سوم ـ روش شناسایی تحقیق
۳ـ۱ـ مقدمه
۳ـ۲ـ مروری اجمالی بر سابقه مطالعاتی سناریوی تحریم
۳ـ۲ـ۱ـ پیشینه مطالعاتی تحریم اقتصادی در جهان
۳ـ۲ـ۲ـ پیشینه مطالعاتی تحریم اقتصادی علیه ایران
۳ـ۳ـ چارچوب نظری
۳ـ۳ـ۱ـ مدل جاذبه
۳ـ۳ـ۲ـ نظریه بازی

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۳ـ۳ـ۳ـ منحنی‌های پیشنهاد
۳ـ۳ـ۴ـ مفهوم مازاد مصرف‌کننده
۳ـ۴ـ نگاهی به مقالات پایه
۳ـ۵ـ مدل جاذبه
۳ـ۵ـ۱ـ چارچوبی برای مدل جاذبه در بررسی‌های اقتصادی
۳ـ۵ـ۲ـ ساختار تئوری معادله جاذبه
۳ـ۵ـ۳ـ بررسی متغیرها و داده‌ها در مدل جاذبه

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۳ـ۵ـ۴ـ سایز و درآمد سرانه در مدل جاذبه
۳ـ۶ـ چارچوب نظری برای تحریم تجاری
۳ـ۷ـ چارچوب نظری برای تحریم مالی
۳ـ۸ـ نتیجه‌گیری
فصل چهارم ـ مدل تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق
۴ـ۱ـ مقدمه
۴ـ۲ـ روش تحقیق
۴ـ۳ـ مدل متغیرهای الگوی اولیه از بعد تجاری
۴ـ۴ـ چارچوب و متغیرهای الگوی جاذبه کلاسیک
۴ـ۴ـ۱ـ فرم لگاریتمی ـ خطی

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۴ـ۴ـ۲ـ متغیر وابسته
۴ـ۴ـ۳ـ متغیرهای مستقل
۴ـ۴ـ۴ـ سایر متغیرهای مستقل
۴ـ۴ـ۵ـ متغیرهای مجازی
۴ـ۵ـ مدل پیشنهادی
۴ـ۶ـ برآوردها
۴ـ۶ـ۱ـ تکنیک حداقل مربعات معمولی
۴ـ۶ـ۲ـ ترکیب داده‌های سری زمانی و مقطعی
۴ـ۶ـ۳ـ تخمین‌ها

۴ـ۶ـ۴ـ تفسیر برآوردها
۴ـ۷ـ بررسی اثر تحریم از بعد مالی
۴ـ۷ـ۱ـ استقراض خارجی از بانک جهانی پول
۴ـ۷ـ۲ـ تأمین مالی پروژه‌های نفتی توسط تأمین‌کنندگان خارجی
۴ـ۷ـ۲ـ۱ـ انواع قراردادهای نفتی

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۴ـ۷ـ۲ـ۲ـ شرکت ملی نفت ایران و قراردادهای بازخرید
۴ـ۷ـ۲ـ۳ـ قراردادهای بازخرید ایران
۴ـ۷ـ۲ـ۴ـ ریسک کمپانی‌های نفتی بینالمللی در قراردادهای بازخرید

۴ـ۷ـ۲ـ۵ـ ارزیابی برخی از ریسک‌ها
۴ـ۷ـ۲ـ۶ـ قراردادهی بازخرید و تحریم
۴ـ۸ـ نتیجه‌گیری
فصل پنجم ـ نتیجه‌گیری، بحث و پیشنهاد
۵ـ۱ـ مقدمه
۵ـ۲ـ چرا تحریم؟
۵ـ۳ـ اثر تحریم تجاری
۵ـ۳ـ۱ـ تجارت غیرنفتی
۵ـ۳ـ۲ـ صادرات نفتی

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۵ـ۴ـ اثر تحریم مالی
۵ـ۴ـ۱ـ استقراض از بانک جهانی
۵ـ۴ـ۲ـ قراردادهای بازخرید
۵ـ۵ـ نتایج
۵ـ۶ـ پیشنهادات
۵ـ۶ـ۱ـ پیشنهادات کاربردی
۵ـ۶ـ۲ـ پیشنهادات پژوهشی

فهرست جداول
شرح صفحه

جدول شماره ۴ـ۱ـ وام‌های تصویب شش‌شده ایران در بانک جهانی قبل از انقلاب اسلامی
جدول شماره ۴ـ۲ـ کمک‌های بلاعوض بانک جهانی به ایران

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

جدول شماره ۴ـ۳ـ وام‌های تصویب شده ایران در بانک جهانی پس از انقلاب اسلامی
جدول شماره ۴ـ۴ـ لیست و مبالغ قراردادهای بازخرید ۱
جدول شماره ۴ـ۵ـ لیست و مبالغ قراردادهای بازخرید ۲

فهرست نمودارها
شرح صفحه

نمودار ۵ـ۱ ـ تجارت غیرنفتی میان ایران و آمریکا
نمودار ۵ـ۲ـ صادرات و واردات غیرنفتی میان ایران و آمریکا
نمودار ۵ـ۳ـ تجارت غیرنفتی ایران با چین
نمودار ۵ـ۴ـ تجارت غیرنفتی ایران با روسیه
نمودار ۵ـ۵ـ صادرات و واردات غیرنفتی ایران با چین

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

نمودار ۵ـ۶ـ صادرات و واردات غیرنفتی ایران با روسیه
نمودار ۵ـ۷ـ صادرات نفت ایران به جهان
نمودار ۵ـ۸ـ قیمت نفت ایران

مقدمه:
ایالات متحده آمریکا در سالهای اخیر از تحریم اقتصادی به طور فزاینده ای به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف سیاستهای خارجی اش استفاده کرده است. آمریکا به طور یک جانبه و یا به وسیله نفوذش در شورای امنیت سازمان ملل، تحریم اقتصادی را بر کشورهای

خاصی که خواسته هایش را به چالش کشیده اند، وضع کرده است.ایالات متحده آمریکا دستیابی احتمالی به سلاح های هسته ای، شیمیایی و بیولوژیکی توسط برخی از

کشورها را مغایر با منافع خود در بخشی از جهان می بیند. از سوی دیگر حفظ تسلط این کشور بر کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل دارا بودن دو سوم منابع نفت و گاز جهان از نظر استراتژیکی بسیار مهم است. بعد از انقلاب، جمهوری اسلامی ایران، این سیطره

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

آمریکا بر خلیج فارس را زیر سوال برده است، از این رو و در پاسخ، واشنگتن برای مجبور ساختن تهران به تغییر رفتارش و هماهنگ شدن با منافع ایالات متحده، از تحریم اقتصادی استفاده کرده است.بایکوتهای تجاری و مالی علیه ایران در بدو امر توسط جیمی کارتر در

سال ۱۹۷۸ وضع شد و کم و بیش به اشکال گوناگون تاکنون ادامه داشته است. کلینتون و بوش نیز در دوران ریاست جمهوری شان از همین سیاست علیه ایران استفاده کرده اند.کلینتون محاصره اقتصادی علیه ایران را با اعلام محدودیت های گسترده تجاری و

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

سرمایه گذاری، شدت بخشید.دلیل رسمی آمریکا برای وضع تحریم جامع در آوریل ۱۹۹۵، ادامه حمایت ایران از تروریسم بین المللی، تلاش برای دستیابی به سلاح هسته ای و حمایت از گروه های ضد صلح خاورمیانه، اعلام شد.قابل توجه اینکه، این کشور عدم رعایت حقوق بشر را به عنوان یکی از دلایل رسمی وضع تحریم اعلام نکرد.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

به طور کلی،در ادبیات تحریم به ارزیابی اثر بایکوت های یک و چند جانبه، و نیز بررسی هزینه های آن بر کشور هدف و فرستنده پرداخته، و دو نتیجه گیری کاملا متفاوت در مورد کارایی آن گرفته شده است.برخی از محققان معتقد هستند که سیاست تحریم(بعد از

جنگ سرد) عموماً بی اثر بوده و به اهداف مد نظرش نرسیده است، اگرچه برخی دیگر بر این باورند که تحریم، اگر به دقت طراحی شود، قابلیت های لازم برای تبدیل شدن به یک ابزار موثر سیاست خارجی را داراست.

بررسی اثر تحریم اقتصادی علیه ایران می تواند وسیله ای برای آزمون این ادعاها باشد. در راستای این هدف، مطالعه حاضر به ارزیابی اقتصادی اثر محاصره تجاری و مالی علیه ایران

می پردازد.در این پژوهش پس از ارائه تاریخچه ای از بایکوت در جهان و ایران، به بررسی اثر تحریم مالی و تجاری بر مجموع صادرات و واردات غیرنفتی، و نیز صادرات نفتی به تنهایی پرداخته شده است.

فصل اول
کلیات طرح

۱-۱)مقدمه:
در این فصل بعد از بیان مسئله تحقیق، توضیحاتی درباره متغیرها و مدل پژوهش داده می شود.پس از نگاهی به فرضیه ها و اهمیت موضوع، روش و طرح تحقیق، منابع آماری و مشکلات و تنگناهای مربوط به این پژوهش ارائه خواهد شد.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۱-۲)بیان مسئله تحقیق:
پیش از انقلاب اسلامی، آمریکا یکی از اصلی ترین شرکای تجاری ایران محسوب می شد.در سال ۱۹۷۷، یک سال پیش از انقلاب، آمریکا با سهمی ۱۶ درصدی از واردات، یک پله پایین تر از آلمان، اولین شریک تجاری ایران، قرار داشت. بعد از انقلاب، رابطه دو کشور

در پی گروگان گیری اعضای سفارتخانه آمریکا در سال ۱۹۷۸، رو به وخامت نهاد، و در عملی تلافی جویانه، واشنگتن اقدام به وضع تحریم های اقتصادی علیه تهران کرد.از آن سال تا به امروز، ایران،همواره درگیر تحریم های یک یا چند جانبه بوده است.

تحریم ها، با محدودیت فروش سلاح و تکنولوژی آمریکایی شروع شد، اما به تدریج گسترش یافته و به سطح کنونی یعنی محدودیت کامل بر تجارت و سرمایه گذاری دوجانبه با آمریکا و

یا اعمال محدودیت های چند جانبه رسید.ضمن اینکه بایکوت های فرعی مثل تنبیه کمپانی هایی که در بخش نفت و گاز ایران سرمایه گذاری می کنند، در دستور کار آمریکا قرار گرفت.
در این سالها همواره ایالات متحده آمریکا مدعی کارایی تحریم و برعکس، جمهوری اسلامی ایران، مدعی عدم کارایی آن بوده است.صحت این ادعاها تنها از طریق بررسی اثر تحریم بر اقتصاد هر دو کشور مشخص خواهد شد.در آمریکا محققان بسیاری به پژوهش

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

درباره این پدیده سیاسی– اقتصادی پرداخته و همچون مسائل دیگر، مخالفان و موافقان به بحث و تبادل نظر پرداخته اند.اما در ایران بیشتر اظهارات یا جنبه سیاسی داشته و یا نظرات شخصی بوده که پشتوانه علمی نداشته است. به نظر می رسد، زمان آن فرا رسیده، که

جنبه اقتصادی تحریم، چاشنی بعد سیاسی آن شده و تاثیرات آن با در نظر گرفتن این بخش مهم، مورد ارزیابی قرار گیرد.

هدف از ارائه این تحقیق، ضمن نگاهی اجمالی به مفهوم و تاریخچه تحریم، بررسی اثر تحریم بر ایران، با اجتناب از نگاه سیاسی، و برجسته نمودن جنبه اقتصادی این مسئله و

نیز کمی کردن آن از طریق ابزارهای در دسترس علم اقتصاد است، تا شاید شناسایی دقیق این پدیده، راهکار مقابله را نیز در اختیار قرار دهد.

۱-۳) توضیحاتی در مورد متغیرهای تحقیق:

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۱-۳-۱)متغیرهای وابسته:
تأثیر اقتصادی تحریم اقتصادی( ) باید از دو بعد تجاری و مالی مورد بررسی قرار گیرد:
الف)در ارزیابی تأثیر تحریم تجاری( )، متغیر وابسته، تجارت دو جانبه( ) می باشد که به صورت جمع صادرات( غیرنفتی و نفتی به تنهایی) و واردات تعریف می شود.

ب)در ارزیابی تأثیر تحریم مالی( )، درک این نکته مهم است که چگونه جریان سرمایه به ایران به وسیله بایکوت، تحت تأثیر قرار گرفته است. برای این منظور هر یک از متغیرهای زیر می تواند به عنوان متغیر وابسته در این بخش مورد استفاده قرار گیرد:

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

• استقراض خارجی( ): آن دسته از وامها، استقراضات، و یا کمکهای بلاعوضی که از موسسات خارجی نظیر بانک جهانی برای انجام پروژه های توسعه ای و زیر بنایی گرفته شده است.

• تأمین مالی پروژه های نفتی( ) : تأمین مالی برای توسعه بخش نفت، تحت عنوان و قراردادهای “بازخرید”( )از طریق کمپانی های نفتی بین المللی.

۱-۳-۲)متغیرهای مستقل:
متغیرهای توضیحی در این تحقیق عبارتنداز:
الف- بعد تجاری:
• تولید ناخالص ملی( ): حجم محصول کشور ایران و طرفهای تجاری آن به دلار و به قیمت جاری.با ثابت در نظر گرفتن سایر شرایط انتظار می رود که دو کشور بزرگ، تجارت بیشتری، نسبت به دو کشور کوچک داشته باشد.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

• فاصله( ) بین دو کشور: این متغیر به صورت فاصله بین دو پایتخت و به کیلومتر در نظر گرفته شده است.انتظار می رود به دلیل افزایش هزینه های حمل و نقل، و کاهش توافقات

دو طرفه و عدم دستیابی به منابع و بازارها، فاصله بیشتر بین دو کشور موجب کاهش تجارت گردد.
• رابطه مبادله( ) : نسبت شاخص قیمت کالاهای صادراتی به شاخص قیمت کالاهای وارداتی، در حجم صادرات. هنگامی رابطه مبادله بهبود می یابد که قیمت کالاهای صادراتی

با سرعت بیشتری از قیمت کالاهای وارداتی افزایش یابد. تحریم باعث افزایش قیمت کالاهای وارداتی می شود.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

• جنگ ( ) : جنگ ایران و عراق بین سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸، که شرایط خاصی را بر ایران حاکم کرد.این متغیر برای در نظر گرفتن شرایط ویژه اقتصاد در آن زمان به معادله وارد شده است.
ب- بعد مالی و تجاری:

در هر دو بخش مالی و تجاری، بایکوت اقتصادی، متغیر مستقل است.
تحریم اقتصادی عبارتست از هر محدودیت وضع شده به وسیله یک کشور (یک جانبه( ))یا

چند کشور (چند جانبه( ))، (تحت عنوان کشور یا کشورهای فرستنده( ))، علیه تجارت بین الملل کشور دیگر (کشورهدف( ))، در راستای وادار ساختن کشور هدف برای تغییر سیاستش، یا در جهت همسو شدن با سیاست های بین المللی.

این محدودیت ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
• تحریم تجاری: شامل محدود کردن صادرات به کشور هدف، محدود کردن واردات از کشور هدف، محدود کردن برنامه های کشور فرستنده برای کمک به تجارت در کشور هدف.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

• تحریم مالی: شامل محدود ساختن سرمایه گذاری در کشور هدف، ممنوع یا محدود ساختن عملیات مالی خصوصی بین شهروندان کشور فرستنده با شهروندان کشور هدف، محدود ساختن برنامه های کشور فرستنده برای کمک به سرمایه گذاری در کشور هدف.

در بررسی تحریم اقتصادی باید به حدود یا اندازه آن نیز توجه شود.از این جهت تحریم به بایکوت های محدود( )، میانه( )و جامع( ) تقسیم می شود.محاصره محدود، شامل محدودیتهای صادراتی، فرهنگی، مسافرتی و محدودیت های خرد مالی در یک یا دو بخش

از اقتصاد است. تحریم میانه، محدودیتهای کلی تر یا شدیدتر مالی و تجاری است، و تحریم جامع محاصره ای فراگیر است که اکثر بخشهای مهم اقتصادی را در بر می گیرد.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

برای آزمون تحریم تجاری در این تحقیق، از آنجا که بر ایران تحریم محدود اعمال نشده است، بایکوتهای میانه( )و جامع( )را تحت عنوان متغیرهای مجازی که بر روی شیب اثر می گذارند، وارد معادله می کنیم.

۱-۴)چارچوب نظری:
۱-۴-۱)بعد تجاری:

مبنای نظری این تحقیق، بر مقاله “تحریم اقتصادی آمریکا: اثر آن بر تجارت، شغل، و دستمزدها”( )، استوار است.در پژوهش ذکر شده که توسط آقای هافبر و همکارانشان( ) انجام شده،برای بررسی اثر تحریم بر اقتصاد آمریکا، از مدلی به نام مدل جاذبه استفاده

شده است. به این وسیله میزان زیان ایالات متحده از وضع بایکوت های فراوان بر سایر کشورها با در نظر گرفتن این نکته که تحریم، میزان تجارت بین المللی را کاهش می دهد، اندازه گیری شده است.یعنی میزان کاهش در تجارت دوجانبه به عنوان ضرر مورد بررسی

قرار گرفته است و سپس نتیجه گیری شده که کاهش در صادرات و واردات منجر به بیکاری در بخش های اقتصادی مرتبط شده و این امر کاهش دستمزدها در این مشاغل را نیز به همراه داشته است.نکات مهم و قابل توجه در این مقاله استفاده از ابزار اقتصاد سنجی،

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

توجه به مزیت نسبی و نیز اثبات این ادعاست که علاوه بر کشور تحریم شده، کشور وضع کننده نیز متضرر خواهد شد.در واقع نویسندگان به دنبال بیان این مطلب هستند که برای اعمال بایکوت های اقتصادی باید چارچوب و قواعد و قوانین خاصی طراحی شود تا زیان

ناشی از آن به حداقل رسیده، و در عین حال منافع حاصله به حداکثر ممکن خود برسد.در ادبیات محاصره از این مطلب به عنوان وضع تحریم هوشمند یاد می شود.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

۱-۴-۱-۱)مدل جاذبه( ) :
مدل جاذبه از دهه ۱۹۶۰ در تحقیقات اقتصادی به کار گرفته شده است. بر اساس یافته های علم فیزیک، این مدل ابزاری مفید در تحلیل جریان تجارت دو جانبه است. نیوتن اولین بار، این مدل را برای توضیح قانون جاذبه ابداع کرد. نظریه وی می گوید که نیروی جاذبه با حجم اجسام رابطه مستقیم و با فاصله بین آن دو نسبت معکوس دارد. به طور مشابه و در

ساده ترین حالت، یا به بیان دیگر در شکل کلاسیک آن، مدل کاربردی این نظریه در اقتصاد، مدعی است که تجارت بین دو کشور با حجم محصولات آن دو رابطه مثبت و با فاصله بین کشورها، رابطه منفی دارد.به این ترتیب انتظار می رود که هرچه حجم تولید دو کشور

زیادتر باشد، میزان تجارت آن دو کشور بیشتر، و هرچه فاصله دو کشور کمتر باشد، مقدار تجارت دو جانبه بیشتر شود.با وارد کردن متغیر موهومی یا مجازی تحریم اقتصادی، در این

مدل، می توان میزان کاهش در واردات و صادرات طرفین یا همان زیان ناشی از تحریم را آزمون کرد.
۱-۴-۲)بعد مالی:

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

چارچوب نظری برای تحلیل اثرات تحریم مالی، نگاهی به روند تاریخی شاخص های انتخاب شده، یعنی استقراض از بانک جهانی، و تامین مالی پروژه های نفتی، و درک چگونگی ورود سرمایه به این حوزه ها است.

۱-۵)فرضیه های تحقیق:
۱- از بعد تجاری، تحریم های اقتصادی جامع و میانه، اثر معنی داری بر تجارت غیر نفتی ایران نداشته اند.

۲- تحریم اقتصادی از بعد تجاری، اثر معنی داری بر صادرات نفتی ایران نداشته است.
۳- تحریم اقتصادی از بعد مالی، باعث کاهش تأمین مالی برای پیشبرد طرحهای توسعه ای
شده است.

۴- تحریم اقتصادی از بعد مالی، موجب عدم توسعه صنعت نفت به دلیل فقر سرمایه گذاری در این شاخه خواهد شد.

۱-۶) اهمیت موضوع:
تحریم هرگونه فعالیتی است که به وسیله یک یا چند کشور (فرستنده)، در صحنه بین الملل، علیه یک یا چند کشور دیگر (هدف)، با قصد تنبیه دولتها، به وسیله محروم ساختن

آنها از تعدادی ارزش و یا وادار ساختن آنها به انجام دادن یا پذیرفتن هنجارهایی معین- که از دیدگاه بین المللی مهم فرض می شوند- وضع می شود. به عبارتی تحریم ابزاری است

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

سیاسی در زمره ابزار سیاست خارجی که در راستای وادار ساختن دولتها به تغییر رفتارشان به کار گرفته می شود.
برای پی بردن به جایگاه تحریم در میان ابزارهای سیاست خارجی باید در نظر داشت که ابزارهای استراتژیک این سیاست جهت دستیابی به هدف تحت تأثیر قرار دادن سیاست

دولتها، به ترتیب افزایش شدت عبارتند از: فشارهای دیپلماتیک، درخواست ها و فشارهای بین المللی، تحریم، و در نهایت عملیات نظامی.که خود بایکوت نیز بر دو نوع است:غیر اقتصادی و اقتصادی.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

چنانچه ملاحظه شد، در میان ابزارهای یاد شده به طور خاص، تحریم اقتصادی، تنها یک پله پایین تر از عملیات نظامی قرار گرفته است و شاید به همین دلیل در متون سیاسی–

اقتصادی از آن به عنوان سلاح یاد می شود و از این حیث در خور اهمیت است. سلاحی که با وجود عقیده بسیاری از صاحبنظران، و یک تصویر کلی مبنی بر عدم کارایی آن ، به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این بین کشور یا کشورهای فرستنده برای وضع، و کشور یا کشورهای هدف برای مقابله

با تحریم، باید این پدیده را به خوبی شناخته و از اثرات مثبت و منفی آن بر شاخص های اقتصادی دو طرف درگیر آگاه باشند.
در کشور آمریکا به عنوان مهمترین فرستنده، تحقیقات متعددی از منظر سیاسی-اقتصادی

در این زمینه انجام گرفته و از نتایج آنها در به کارگیری و وضع تحریم ها یا به اصطلاح تحریم های هوشمند استفاده می شود.
اما در ایران به عنوان یکی از مهمترین کشورهای هدف، کشوری که از بام تا شام، به دلایل مختلف در رسانه های داخلی و خارجی درباره وضع تحریم های جدید علیه آن، یا میزان

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

موفقیت بایکوتهای قبلی و یا احتمال تغییر سیاست محاصره اقتصادی به جنگ بحث می شود، تحقیقی که نشان دهنده اثر تحریم بر شاخص های کلان اقتصادی باشد، صورت نگرفته است.در حالی که هر پژوهش هر چند کوچک، شاید راهی را پیش روی تصمیم

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

گیرندگان در جهت کاهش اثر این سیاست قرار دهد.
در این پایان نامه سعی شده تا یک پدیده سیاسی-اقتصادی به صورت کمی درآمده و زمینه ای برای تصمیم گیری بر پایه استدلالات علمی و عکس العمل های هوشمندانه فراهم شود.

۱-۷) روش تحقیق:
روش شناسایی در تحقیق حاضر روش اسنادی مکتوب است، و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای – اینترنتی انجام شده است.

تجزیه و تحلیل و بررسی روابط میان متغیرها در این پژوهش، از بعد تجاری، روش اقتصاد سنجی بوده، و تاثیرات تحریم به کمک این ابزار، و نرم افزار اقتصادی E-VIEWS5 کمی شده است.
از بعد مالی، کنکاش علمی و نگاه به وضعیت ایران، با تحلیل شواهد و داده های موجود، عمل ها و عکس العمل های طرفین، و درک و بررسی چگونگی تحت تاثیر قرار گرفتن شاخص های مالی به وسیله تحریم صورت گرفته است.

جامعه آماری، اقتصاد ایران است و نمونه آماری، اقتصاد ایران پس از انقلاب اسلامی یعنی سالهای ۱۹۷۷ تا ۲۰۰۶ می باشد(یک سال پیش از زمان شروع تحریم ها).ضمن این که واردات و صادرات ایران با ۴۲ شریک تجاری این کشور(پیوست الف-۱)، بر اساس میزان

دسترسی داده ها مورد بررسی قرار گرفته است. توجه به این نکته ضروری است که تحریم پدیده ای است که برای بررسی آن حتماً باید حداقل یک سال از وضع آن توسط کشور یا

کشورهای فرستنده، گذشته باشد، تا در این فاصله اثرات اقتصادی آن پدیدار گردد.

۱-۸) نوع طرح تحقیق:
نوع این تحقیق، توصیفی–تحلیلی است.در این پژوهش سعی شده مدلی برای نشان دادن اثر مستقیم تحریم بر اقتصاد ایران (با فرض ثابت بودن سایر عوامل) ارائه گردد، ضمن اینکه در این تحقیق علاوه بر تخمین این مدل، نگاهی اجمالی به پدیده بایکوت و تاریخچه آن در

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

ایران و جهان شده تا به هدف این پژوهش که آشنایی با پدیده تحریم اقتصادی و کمی کردن آن در جهت شناسایی اثراتش بر اقتصاد ایران می باشد، نائل شویم.

۱-۹) منابع آماری تحقیق:
جامعه آماری، اقتصاد کشور ایران است و اطلاعات و داده های مورد نیاز به روش اسنادی و کتابخانه ای و اینترنتی، از اسناد و مدارک و آمارهای رسمی منتشر شده توسط منابع

داخلی و خارجی به ویژه بانک مرکزی، درگاه ملی آمار ایران، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به دست می آید.

۱-۱۰) مشکلات و تنگناهای تحقیق:
• این پژوهش مانند سایر مطالعاتی که در کشور انجام می گیرد با محدودیت و عدم اطمینان به آمار و اطلاعات، مواجه بوده است.

• سازمان های مرتبط، در روند جمع آوری داده ها مساعدتهای لازم را دریغ کردند.
• داده های مرتبط با بخش نفت در زمره اطلاعات محرمانه طبقه بندی شده اند در حالی که می توان همین اطلاعات را با صرف وقت و هزینه بیشتر از منابع خارجی تهیه کرد.

• امکان دسترسی به برخی از منابع خارجی ارزشمند وجود نداشته، ضمن اینکه مقالات درخور اهمیت نیز بسیار گران می باشند.جالب اینکه، غیر از فیلتر داخلی، به دلیل تحریم اقتصادی، امکان دسترسی، به برخی مقالات وجود ندارد.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

• تحریم اقتصادی یک پدیده سیاسی–اقتصادی است، لذا از آنجا که ایران تحت محاصره است، جنبه سیاسی تحریم بسیار بیش از وجه اقتصادی آن مورد توجه قرار گرفته است، از این رو امکان دارد نتایج حاصله با استدلالات سیاسی در تعارض باشد.
• فقدان منابع کافی و معتبر به زبان فارسی

فصل دوم
ادبیات تحریم

۲-۱) مقدمه:
ابر قدرت های سیاسی یا همان تصمیم گیرندگان صحنه بین المللی، از ابزارهای گوناگونی برای نمایش قدرت، و تغییر سیاست سایر دولتها در راستای اهدافشان، بهره می برند.

این ابزارها به ترتیب افزایش شدت عبارتند از: فشارهای سیاسی، فشارهای بین المللی، تحریم (غیر اقتصادی ، اقتصادی) و عملیات نظامی.

تحریم یکی از ابزارهای سیاست خارجی، در واکنش به مسئله ای خاص و در حقیقت اعمال فشار به منظور دستیابی به هدفی است. در اغلب موارد، به کارگیری بایکوت در واقع

تمایل یک یا چند کشور به انجام عملی تلافی جویانه در مقابل فرایند تصمیم گیری دولتی دیگر است، راهی حساب شده شامل فشارهای سیاسی، و بدون دخالت نیروهای نظامی.

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

در این فصل ضمن مروری بر ادبیات تحریم شامل تعریف بایکوت، انواع و اهداف آن، نگاهی اجمالی به تاریخچه این پدیده سیاسی-اقتصادی در جهان و ایران خواهیم داشت.

۲-۲) سناریوی تحریم:
برای تعریف تحریم، لازم است که در مورد مفاهیم “فرستنده ،و هدف”، بحث شود:
• از اصطلاح “فرستنده”(۱)، برای معرفی کشوری(یا گروهی بین المللی) که نویسنده

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

سناریوی تحریم است، استفاده می شود.اگرچه ممکن است بیش از یک کشور در اعمال محاصره شرکت داشته باشند اما معمولاً یک کشور رهبری را به دست گرفته و باقی از آن
پیروی می‌کنند.

• از اصطلاح “هدف”( )، برای معرفی کشوری که هدف اصلی سناریوی تحریم است، استفاده می شود. گاهی………………………………..

)اهداف سیاسی تحریم اقتصادی:
به طور کلی اهداف کشورهای فرستنده از وضع تحریم را می توان به سه گروه تقسیم کرد :
الف)اهداف امنیت ملی:
تحریم اقتصادی ممکن است به عنوان جانشینی برای حمله نظامی یا به منظور فشار برای خروج نیروهای نظامی یک کشور از قلمرو کشور دیگر، وضع شود.مانند محاصره چندجانبه

علیه عراق در پی تجاوز این کشور به خاک کویت، یا بایکوت علیه یوگوسلاوی سابق پس از شروع جنگ داخلی در
آن کشور.
گاهی محاصره اقتصادی در راستای کنترل ساخت سلاح مورد استفاده قرار می گیرد.مانند تحریم کشورهایی که موافقت نامه های بین المللی( نظیر کنترل صادرات کالاها و تکنولوژی

های حساس نظامی( )، کنترل تکنولوژی موشکی، کنترل ساخت سلاح های بیولوژیکی و شیمیایی( ))، را
نقض نمایند.
گاهی نیز از این ابزار علیه کشورهایی که حامی تروریست خوانده می شوند، استفاده می شود.به عنوان نمونه ممنوعیت سرمایه گذاری در ایران، و تحریم تجاری علیه لیبی توسط

آمریکا، به دلیل متهم بودن این کشورها به تأمین مالی گروههای تروریستی .
به طور خلاصه تحریم در هر شرایطی که منافع کشوری تهدید شود، به کار گرفته می شود.
ب) اهداف سیاست خارجی:

بررسی اثرات تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران

بایکوت اقتصادی جهت دستیابی به اهداف سیاسی نظیر رعایت حقوق بشر و دموکراسی، در این گروه قرار می گیرد.
برای مثال آمریکا در سال ۱۹۹۲، به دلایل زیر تحریمی علیه میانمار(برمه سابق)وضع کرد:
۱٫نیروی نظامی حاکم در میانمار، پیروزی حزب اقلیت در سال ۱۹۹۰ در انتخابات را به رسمیت نشناخته و رهبر این حزب رادستگیر و روانه زندان ساخت .
۲٫برنده جایزه ……………………………………..

فصل پنجم
نتیجه‌گیری، بحث و پیشنهاد

۵-۱)مقدمه:
در راستای هدف این پایان نامه، یعنی بررسی اثر تحریم تجاری و مالی بر اقتصاد ایران، با استفاده از اعداد و ارقام به دست آمده از تخمین ها، مطالب بیان شده در فصل چهارم به تفسیر نتایج حاصله و ارائه پیشنهاداتی در این زمینه در فصل جاری خواهیم پرداخت.
۵-۲)چرا تحریم؟:

بررسی اثرات تحریم ت%D