توضیحات

بررسی قوم بختیاری از دیدگاه انسانی اقتصادی و تاریخی

ایل بختیاری که همیشه به عنوان یکی از ایلهای پرجمعیت و دارای نفوذ گسترده

سیاسی ندارد ، اقتصادی در جنوب غربی کشور شمرده شده، بارها مورد بررسی‌های مختلف فرهنگی ، اجتماعی و مردم‌شناسی قرار گرفته است.

سعی ما در این تحقیق بر این است که مسائل انسانی، اقتصادی و تاریخی را

به صورت پیوسته و از دید علم جغرافیا بررسی کنیم و تنها به شناخت عوامل و پدیده‌ها

بسنده نکرده، ضمن شناخت، به روابط بین آنها نیز اشاره نماییم.

یکی از علل بررسی ایل مذکور آن است که بختیاریها از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین

اقوام ایرانی محسوب گردیده، پرجمعیت‌ترین جامعه عشایری کشور نیز به شمار می‌روند؛

جامعه‌ای که در طول تاریخ بس طولانی خود، با جمعیت انبوه بر منطقه تسلط داشته،

قادر به انتقال ویژگیهایی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود به ساکنان بخش‌های مجاور نیز بوده است ؛

به طوری که بخش‌هایی از خوزستان ، لرستان ، اصفهان ، چهارمحال و بختیاری و فارس کاملاً از ویژگیهای

فرهنگ بختیاری برخوردار بوده ، متأثر از اقتصاد آنان هستند.

بررسی قوم بختیاری از دیدگاه انسانی اقتصادی و تاریخی

ایل بختیاری با تحولات سیاسی و اقتصادی کشور، بویژه از ۱۳۴۰ به بعد، بنیانهای

اصیل اجتماعی و اقتصادی خود را از دست داده و امروزه پدیده یکجانشینی،

اشتغال در صنایع نفتی جنوب، پراکنده شدن در شهرها و قصبات منطقه

و مشکلات عدیده دیگر، تشکیلات و ساختار ایلی و سنتی آن را تا حدودی از هم گسسته است.

با شنیدن نام بختیاری برای نخستین بار، اینطور استنباط می‌شود که

قومی واحد از یک نژاد و فرهنگند، اما در عمل خواهیم دید که دقیقاً

اینطور نیست و در بین آنان مردمانی از اقوام ایرانی، عرب و ترک نیز وجود دارند که همگی در

یک تشکیلات سیاسی اجتماعی به نام بختیاری، منسجم و متحد گردیده‌اند

و نفوذ و توسعه فرهنگی و اقتصادی آنان در جنوب ایران، در بین چندین استان

کشور گسترده شده است. پس این مطلب مهم است که منطقه بختیاری

بررسی قوم بختیاری از دیدگاه انسانی اقتصادی و تاریخی

یا حدود تحت قلمرو ایل بختیاری هیچ رابطه‌ای با تقسیمات سیاسی کشور،

از جمله سطح استانها و مرز شهرستانها ندارد، بلکه بیشتر تابع مساعدت

محیط طبیعی منطقه و میزان نفوذ سیاسی، اداری و اقتصادی بختیاری‌هاست

، به طوری که حتی بخش‌هایی از استان مرکزی و شمال شرقی اصفهان ،

نظیر گلپایگان ، خوانسار، خمین ، محلات و کوهپایه اصفهان نیز تحت نفوذ

بختیاری‌ها بوده است که البته امروزه به سبب تحلیل قدرتهای اجتماعی

و کاهش مراتع و رواج پدیده یکجانشینی ، عملاً از حیطه نفوذ آنان خارج شده

و فقط آثاری از گذشته به صورت بناها، سنگ قبرها، لهجه‌ها و … باقی مانده است.

۱۳۴صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

حدود و وسعت . به طور کلی ، محدوده ایل بختیاری در جنوب غربی کشور در بین دو سرزمین کوهستانی و مرتفع شمال و شرق چهارمحال و بختیاری

و لرستان و سرزمین جلگه‌ای گرمسیری مغرب و جنوب خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است. به عبارتی، این محدوده، از بلندترین نقطه قلل

مرتفع، یعنی زردکوه بختیاری با بیش از ۴۵۰۰ متر و کوههای الیگودرز با ارتفاعاتی بیش از ۲۵۰۰ متر شروع شده، به سمت غرب و جنوب تا جلگه پست و آبرفتی خوزستان ادامه می‌یابد.

طول و عرض جغرافیایی . چون محدوده مورد نظر ما بر تقسیمات سیاسی استانها منطبق نیست سعی کرده‌ایم که موقعیت جغرافیایی آن را در

نقاطی که امروزه حد گسترش بختیاری‌ها به شمار می‌رود در نظر بگیریم. از نظر عرض جغرافیایی بین مدارهای ۳۱ درجه و ۱۶ دقیقه (رامهرمز) و ۳۳ درجه

و ۲۲ دقیقه شمالی (الیگودرز) قرار دارد و تقریباً بیش از دو درجه و ۶ دقیقه عرض شمالی را می‌پوشاند. از نظر طول جغرافیایی بین نصف‌النهار ۴۸ درجه و

۵۰ دقیقه (شوشتر) و ۵۱ درجه و ۲۷ دقیقه شرقی (بروجن) قرار دارد. (اطلس کامل گیتاشناسی ؛ مؤسسه کارتوگرافی گیتاشناسی، مبحث ایران ، ج دهم ،

بررسی قوم بختیاری از دیدگاه انسانی اقتصادی و تاریخی

این مطلب بیانگر آن است که این محدوده به صورت چهارگوشی است که طول و عرض آن با اندکی اختلاف، تقریباً با هم برابر است و مسیرهای کوچ،

صرف نظر از مناطق دشوار کوهستانی و دره‌ها نسبتاً کوتاه و مناسب است و استقرار عشایر در بخش‌های مختلف، بین طوایف و مناطق یکجانشین، به طور یکنواخت‌تر و ساده‌تر انجام می‌گیرد، بر خلاف مسیر ایل قشقائی که در کوچ از جنوب به شمال، باید طی کنند.

موقعیت نسبی . منطقه بختیاری در دو محدوده مشخص و متفاوت با هم گسترده شده است : منطقه اول شامل شمال و شرق آن می‌باشد که ییلاق

عشایر است و به طور کلی در محدوده زاگرس میانی از شمال غربی به جنوب شرقی در امتداد رشته کوههای زاگرس کشیده شده است، به طوری که

ارتفاع این منطقه از هزار متر در جنوب تا بیش از ۴۵۰۰ متر در شمال متغیر است (زردکوه ۴۵۲۷ متر، اشترانکوه در لرستان ۴۳۲۸ متر). منطقه دوم، جلگه

خوزستان است که خاک بختیاری به شمال شرق و مشرق این جلگه محدود می‌شود (بخش قشلاقی بختیاری‌ها) . این منطقه با حداقل ارتفاع (کمتر از

نهصد متر) و نزدیکی به حوضه گرم و خشک خلیج فارس از مناطق شمالی تفکیک می‌شود.

بررسی قوم بختیاری از دیدگاه انسانی اقتصادی و تاریخی

به طور کلی، شمال و شرق سرزمین بختیاری در محدوده ارتفاعات فشرده و چین‌خورده زاگرس شمالی واقع است و تمام مسائل محیطی ، آب و هوایی

و زیستی آن با وضعیت کوهستانی ارتباط کامل داشته، برعکس

بخش جنوب و جنوب غربی آن در جلگه خوزستان واقع شده است و از نظر اکولوژیکی و

پدیده‌های زیستی از جمله رویش گیاهی کاملاً متفاوت بوده، با وضعیت طبیعی منطقه گرم خوزستان و خلیج فارس مرتبط است.

تفاوتهای فصلی بین این دو محیط که اختلافها و تضادهایی از نظر آب و هوایی،

زمان رویش گیاهان و منابع آب دارند موجب کوچ و جابجایی عشایر و دام آنان می‌شود.

حدود سرزمین بختیاری. امروزه منطقه‌های اصلی سکونت بختیاری‌ها در دو استان چهارمحال و بختیاری و خوزستان نشان داده می‌شود، اما حوزه نفوذ سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی آنان در خارج از این استانها کاملاً مشهود است. به طور کلی ، منطقه سکونت ایل بختیاری به این مناطق محدود

می‌شود : از شمال به نجف‌آباد ، داران، الیگودرز؛ از مشرق به اصفهان ، شهرضا، بروجن ؛ از جنوب به سمیرم ، لردگان و شمال استان کهگیلویه و

بویراحمد و بالاخره از مغرب و جنوب غربی به شهرستان‌های مشرق خوزستان نظیر رامهرمز، شوشتر و دزفول و مناطق بین آنها ـ اگر چه تا اهواز نیز گسترش دارد.

طوایف و تیره‌های ایل بختیاری

ایل بختیاری به دو طایفه اصلی هفت لنگ و چهارلنگ تقسیم می‌شود:

ساختار اجتماعی طایفه هفت لنگ. این طایفه به سه باب یا بزرگ طایفه و یک طایفه مستقل تقسیم می‌شود که عبارتند از :

۱-   بزرگ طایفه دورکی؛

۲-   بابادی باب ؛

۳-   دنیارانی باب و طایفه بهداروندِ بختیاروند.

از میان طوایف هفت لنگ ، دو طایفه سه دهستانی و جانکی یکجانشین شده‌اند و به همین دلیل، افراد این دو طایفه تعلقات عشایری گذشته را ندارند و ساخت اجتماعی قبیله‌ای در بین آنان گسسته شده است، به همین دلیل در مطالعات انجام گرفته از چهارچوب طوایف بزرگ هفت لنگ حذف شده‌اند.

هر یک از بزرگ طایفه‌های ایل به چند طایفه کوچکتر تقسیم می‌شود:

بزرگ طایفه دورکی شامل قندعلی، سوری،  راسیوند، بابا احمدی و شیخ رباط؛

…………………………

فهرست منابع و مأخذ بر اساس حروف الفبا:

1. جغرافیای کوچ‌نشینی ، نویسنده دکتر سید رحیم مشیری، انتشارات سمت چاپ اول ، ۱۳۷۲ و چاپ ششم زمستان ۱۳۸۱٫
2. در برزخ گذار، نویسنده عزیزالله کلیوند، انتشارات علمی و فرهنگی چاپ اول ، ۱۳۷۴٫
3. سرزمین و مردم ایران ، نویسنده عبدالحسین سعیدیان .

سرشماری عمومی نفوس…………….