توضیحات

پرنده نگری و توریسم پرندگان بررسی پتانسیل ها و چالش ها در کشور ایران

چکیده

توریسم یکی از مهم ترین صنایع کشورهای توسعه یافته و از اصلی ترین محورهای توسعه پایدار محسوب می شود. توریسم پرندگان که خود، شاخه ای از اکوتوریسم است، علی رغم عدم نیاز به صرف هزینه های زیاد در زمینه ایجاد زیرساخت های توریسمی نسبت به سایر بخش های صنعت گردشگری، همه ساله گردشگران فراوانی را مجذوب خود ساخته و درآمد ارزی قابل توجهی را برای کشورهای دارای پتانسیل در این زمینه به ارمغان می آود. کشور ایران با داشتن  ۵۱۷ گونه پرنده و برخورداری از ۲۲ تالاب بین المللی به عنوان مأمن این پرندگان، دارای پتانسیل های زیادی در این حوزه اکوتوریسمی است. این مقاله، سعی در تبیین پتانسیل های ایران در زمینه توریسم پرنده و تحلیل چالش های پیش روی آن دارد.

واژگان کلیدی: اکوتوریسم / توریسم پرنده / پرنده نگری / تالاب های ایران

 ۲۰صفحه فایل ورد منابع  و پاورقی دارد قیمت: ۵۰۰۰۰تومان

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

رشد روز افزون و سهم فزاینده توریسم در اقتصاد جهانی هر روز چرخه تازه ای بر سازوکار بنیادین این صنعت می افزاید و توسعه فعالیت های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در بسیاری از ابعاد با فعالیت های مرتبط با امور جهان گردی گره خورده است. صنعت گردشگری با درآمد سالانه نزدیک به ۱۰۰۰ هزار میلیارد دلار در جهان، پس از صنایع نفت و خودروسازی، سومین صنعت مهم جهان محسوب می شود و مطابق پیش بینی های سازمان جهانی گردشگری[۱]، این صنعت تا پایان سال ۲۰۲۰ رتبه نخست را به خود اختصاص خواهد داد.[۲]

اصلی‌ترین فعالیت توریسم بر پایه طبیعت است. به لحاظ تأثیر فراوانی که طبیعت‌گردی در زمینه اقتصاد و حفاظت از محیط طبیعی بسیاری از کشورها دارد، سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که سال ۲۰۰۲ میلادی را به عنوان سال بین‌المللی طبیعت‌گردی اعلام کند. گردشگری در طبیعت از گو نه های مهم گردشگری است که بیشترین سازگاری با توسعه را داراست.[۳] طبیعت گردی به نوبه خود، به دو بخش قسیم می شود. آن قسمت از طبیعت‌گردی که مربوط به طبیعت زنده است اکوتوریسم (بوم گردی) می نامند و قسمت دیگری از طبیعت‌گردی که شامل شناخت و لذت بردن از پدیده‌های طبیعت غیرزنده است، ژئوتوریسم نامیده می شود. اکوتوریسم پدیده ای مدرن است که انگیزه اصلی آن گردشگری، مشاهده و لذت از طبیعت و چشم اندازهای طبیعی بوده و از آن می توان به عنوان یکی از منابع جدید درآمد در راستای توسعه پایدار نام برد[۴] اکوتوریسم در قرن بیست و یکم از چنان اهمیتی برخوردار خواهد شد که سازمان ملل متحد، قرن حاضر را قرن اکوتوریسم نامیده است.[۵] اکوتوریسم از انواع توریسم مسئولانه است که هدف اصلی آن حفاظت از محیط زیست است. این الگوی فضایی، در بر گیرنده گونه های متفاوتی از گردشگری زیست محیطی، گردشگری دریایی، گردشگری صید و شکار، گردشگری و جمع آوری گیاهان و حیوانات و نظیر این هاست.[۶]

به صراحت می توان گفت که یکی از مهم ترین حوزه های اکوتوریسم، توریسم پرندگان است. به بیان دیگر، یکی از جذاب ترین جاذبه های هر منطقه، پرندگان بومی و مهاجر آن منطقه است که زمینه جذب هزاران گردشگر را فراهم می سازد. سالانه میلیون ها گردشگر برای مشاهده پرندگان به سراسر دنیا سفر کرده و زمان و هزینه زیادی را برای تماشای پرندگان مورد علاقه خود صرف می کنند. کشور ایران با داشتن تلاب های فراوان و محیطی مطلوب، مأمن بسیار مناسبی برای پرندگان محسوب می شود. در ایران بیش از ۵۰۰ گونه پرنده وجود دارد که به تنهایی به اندازه کل پرندگان قاره اروپاست.[۷] از این نظر، ایران دارای پتانسیل های بسیاری در این زمینه اکوتوریسمی  است؛ لذا می توان با بهره گیری از تجارب سایر کشورها و استفاده از یک سیستم مدیریت موثر و بسترسازی مناسب، زمینه ورود جریان های درآمدی فراوانی از مسیر توریسم پرندگان به سوی کشور را  فراهم آورد، امری که تاکنون تحقق نیافته است.

مبانی نظری

علاقه انسان به پرندگان را می توان در اشتیاق او در پرواز و اوج گرفتن یافت. بعضی از علایق و نقطه نظرهای انسانها در مورد پرندگان ریشه در گذشته های بسیار دور دارد. در واقع، رقصهایی که در فرهنگ های مختلف به اشکال متفاوت دیده می شود، بعضا یا به طور کامل از نمایشهای پرندگان تقلید شده است. پرندگان در میان ادیان الهی به ویژه اسلام از جایگاه خاصی برخوردارند. بارها در قرآن از پرندگان سخن به میان آمده که از آن میان می توان به آموزش تدفین مردگان به فرزند آدم توسط غراب (سوره مائده، آیه ۳۱) ، ترسیم چهره معاد در پیشگاه ابراهیم خلیل با استفاده از پرندگان (سوره بقره، آیه ۲۶۰) و نیز پیام آوری هدهد، پرنده بارگاه سلیمان (سوره نمل، آیه ۲۸) اشاره کرد. همچنین در قرآن، به پرنده نگری اشاره شده و خداوند در قرآن پرنده نگری را وسیله برای کسب معرفت دانسته است.

أَلَمْ یَرَوْاْ إِلَى الطَّیْرِمُسَخَّرَاتٍ فِی جَوِّ السَّمَاء مَایُمْسِکُهُنَّ إِلاَّ اللّهُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍیُؤْمِنُونَ (نحل، ۷۹)

آیا به پرندگان ننگریستند که ( چگونه ) در پهنه آسمان مسخرند؟ کسی به جز خداوند آنها را نگاه نمی دارد. به راستی در این امر برای ایمان آوران نشانه هاست .

أَوَلَمْ یَرَوْا إِلَى الطَّیْرِفَوْقَهُمْ صَافَّاتٍ وَیَقْبِضْنَ مَایُمْسِکُهُنَّ إِلَّا الرَّحْمَنُ إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ بَصِیرٌ(ملک، ۱۹)

آیا به پرندگان بالای سرشان ننگریسته اند که چگونه بالهایشان را باز و بسته میکنند؟ آنها را جز خداوند رحمان نگاه نمی دارد. مسلما او به هر چیزی بیناست.

با توجه به آنچه بیان شد، پرنده نگری نه تنها با مبانی دینی منافاتی ندارد، بلکه به آن توصیه نیز شده است. بنابراین با سرمایه گذاری در حوزه پرنده نگری و توسعه توریسم پرنده، علاوه بر حرکت در مسیر الگوی ایرانی-اسلامی کشور، می توان به منافع مالی و توسعه پایدار دست یافت.

پرنده نگری و توریسم پرنده

در حوزه پرنده شناسی دو شاخه کلی وجود دارد: پرنده نگری[۸] و پرنده شناسی[۹]. پرنده نگری، دانشی عمومی در زمینه پرندگان و نوعی سرگرمی محسوب می شود. در پرنده نگری متخصصان و یا علاقه‌مندان، برای مشاهده پرندگان و نیز مراحل زندگی آن ها، به محل زندگی پرندگان سفر می‌کنند. مفهوم پرنده نگری مجزا از پرنده شناسی است و هر انسانی، از هر سن و جنسی و با هر پیش زمینه اطلاعاتی می تواند از این تفریح هیجان انگیز لذت ببرد. سابقه حرفه پرنده‌نگری به جهان به۲۰۰سال قبل باز می‌گردد و از پرطرفدارترین بخش‌های زیست ‌محیطی برخی از کشورها است و بالاترین درآمدها را دارد. [۱۰]