توضیحات

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

چکیده

کلید واژه: اصلاحات، دگرگونی، اجتماع، امر، نهی، معروف، منکر
اصلاحات عمیق اجتماعی از مهمترین اهداف فریضه امر و نهی دینی می‌باشد.
در فصل اول پژوهش حاضر، مفاهیم و معانی موضوع در لغت و در عرف آیات و روایات، به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت و در ادامه تغییر و تحول اجتماعی از منظر اسلام بیان شد.
فصل دوم با بررسی ابعاد مختلف اصلاحات آغاز شد. تحول و اصلاح جامعه، طبق ادله شرعی تنها با مراعات اوامر و نواهی دینی امکان‌پذیر است. اصلاح نفس، خانواده، عالمان و حاکمان جامعه، در جهت دگرگونی‌های اجتماعی، با اهمیت و حساسیت فراوان در روایات پی‌گیری شد. رعایت شرایط و چارچوب‌های بنیادین اصلاحات در اسلام، در تحول و هدایت اجتماع به

سوی خیرو صلاح، ضروری است. زوایای اصلاح جامعه در ابعاد مختلف فرهنگی، معنوی، سیاسی، حقوقی، قوانین و ساختارها، قابل پی‌گیری است. از منظر اسلام امر به معروف و نهی از منکر، عالی‌ترین ابزار اجرایی جهت اصلاح و دگرگونی در جامعه، در حوزه‌های پیش‌گفته است. بدین روی شناخت

جایگاه امر و نهی در اسلام، آشنایی با معروفات و منکرات، شناخت شرایط اجرای فریضه و اصول حاکم بر آن و شناسایی عوامل موفقیت و تحلیل ریشه‌های شکست در این فریضه، امری ضروری است. در فصل ششم، لزوم توجه به شیوه‌های متفاوت اجرای اصلاحات و تغییرات اجتماعی، واسطه فریضه امر و نهی تبیین شد. روش‌هایی که

آگاهی از آنها، مطمئناً هدف تحول و دگرگونی و اصلاح را قرین توفیق می‌نماید. همچنین شناخت مؤلفه های پراهمیت در اصلاح و تغییرات اجتماعی در

ادامه مورد بررسی قرار گرفت. شناخت ارکان پراهمیتی مانند حکومت، استعدادهای ملی و مردمی و رسانه‌های جمعی و آسیب شناسی آنها و استفاده صحیح از ظرفیت‌های این استعدادهای طبیعی و غیرطبیعی، روند تسریع اصلاح و دگرگونی در جامعه را در پی‌دارد.

در فصل پایانی ضمن نتیجه‌گیری و ارائه برخی پیشنهادها حول محورهای نو اصلاح و تحول از طریق امر و نهی، ارائه راهکارهای کاربردی و جدید جهت پی‌گیری عمیق‌تر اصلاح و دگرگونی‌ اجتماعی، از رهگذر فریضه امر و نهی عرضه شد.

۲۱۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر را دانلود کنید

فهرست مطالب

الف) فهرست اجمالی
چکیده
مباحث مقدماتی: کلیات ۱
فصل اول: بررسی‌های اولیه ۴
۱-۱٫ مفاهیم و معانی ۵
۲-۱٫ دگرگونی و تغییرات اجتماعی ۱۸
فصل دوم: اصلاحات اجتماعی ۲۹

۱-۲٫ مقدمه ۲۹
۲-۲٫ اصلاحات از منظر قرآن ۲۹
۳-۲٫ اصلاح در روایات معصومین علیهم‌السلام ۳۷
۴-۲٫ چارچوب اصلاحات در اسلام ۴۲
۵-۲٫ ابعاد مختلف اصلاحات ۵۱
۶-۲٫ شرایط اجرای اصلاحات ۵۵
۷-۲٫ مهمترین ویژگی مصلح موفق ۵۹

۸-۲٫ آسیب شناسی اصلاحات ۶۲
۹-۲٫ مهمترین شیوه‌های اصلاح ۶۶
فصل سوم: جایگاه امربه معروف و نهی از منکر در اسلام ۷۳
۱-۳٫ روند تشریع امر و نهی در قرآن ۷۳
۲-۳٫ موقعیت شناسی امربه معروف و نهی از منکر در روایات ۸۳

فصل چهارم: شناخت ابعاد دیگر فریضه امر و نهی ۹۲
۱-۴٫ مراتب وطبقات امر و نهی ۹۲
۲-۴٫ آشنایی با معروفات و منکرات ۱۰۶

فصل پنجم: کاوشی دیگر پیرامون فریضه امر و نهی ۱۱۹
۱-۵٫ شرایط اجرای امربه معروف و نهی از منکر ۱۱۹
۲-۵٫ اصول و پیش شرط‌های حاکم بر فریضه امر و نهی ۱۲۷
۳-۵٫ تحلیل ریشه‌های موفقیت در امر و نهی ۱۳۳
۴-۵٫ تحلیل ریشه‌های شکست در امر و نهی ۱۳۸

۵- ۵٫ آثار سوء منکرات در جامعه ۱۴۴
۶-۵٫ پیامدهای منفی ترک امربه معروف و نهی از منکر در جامعه ۱۴۷
فصل ششم: بررسی های ضروری دیگر در اصلاحات و امر و نهی دینی ۱۵۲
۱-۶٫ شیوه‌های متفاوت اصلاحات در فریضه امر و نهی ۱۵۲

۲-۶٫ اصلاحات وتغییرات اساسی اجتماعی در گرو چند مؤلفه پراهمیت ۱۶۳
فصل هفتم: جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و پیشنهادها ۱۸۰
۱-۷٫ خلاصه پژوهش ۱۸۰

۲-۷٫ ارائه برخی پیشنهادها به محققان آینده ۱۸۲
۳-۷٫ ارائه راهکارهای عملی و کاربردی نو جهت اصلاحات و دگرگونی‌های اجتماعی از طریق امر و نهی دینی در عصر حاضر ۱۸۳
فهرست منابع و مآخذ(فارسی وعربی) ۱۸۷
الف: فهرست کتاب‌ها ۱۸۷
ب: فهرست نرم افزارها ۱۹۸
نمایه ۱۹۹
Abstract

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

ب) فهرست تفصیلی
چکیده
مباحث مقدماتی: کلیات ۱
۱٫ بیان مسأله ۱
۲٫ پیشینه تحقیق ۱
۳٫ اهداف پژوهش ۱
۴٫ پرسش‌های تحقیق ۲
۵٫ فرضیه پژوهش ۲
۶٫ روش گردآوری اطلاعات ۳
۷٫ هدف کاربردی این پژوهش ۳
۸٫ واژگان کلیدی ۳
۹٫ موانع و محدودیت‌های پژوهش ۳
فصل اول: بررسی‌های اولیه ۴
۱-۱٫ مفاهیم و معانی ۵
۱-۱-۱٫ مفهوم اصلاحات ۵

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر
۱-۱-۱-۱٫ واژه اصلاح در لغت ۵
۲-۱-۱-۱٫ واژه اصلاح در عرف قرآن ۶
۳-۱-۱-۱٫ واژه إصلاح در عرف روایات معصومین «علیهم السلام» ۷
۲-۱-۱٫ مفهوم تغییر و دگرگونی ۷
۱-۲-۱-۱٫ واژه تغییر در لغت ۷
۲-۲-۱-۱٫ واژه تغییر در عرف قرآن. ۸
۳-۲-۱-۱٫ واژه تغییر در عرف روایات. ۸

۳-۱-۱٫ مفهوم أمر ۹
۱-۳-۱-۱٫ واژه امر در لغت ۹
۲-۳-۱-۱٫ واژه أمر در عرف قرآن. ۱۰
۳-۳-۱-۱٫ واژه امر در عرف روایات. ۱۱
۴-۱-۱٫ مفهوم نهی ۱۲
۱-۴-۱-۱٫ واژه نهی در لغت ۱۲
۲-۴-۱-۱٫ واژه نهی در عرف قرآن ۱۳
۳-۴-۱-۱٫ واژه نهی در عرف روایات ۱۳
۵-۱-۱٫ مفهوم معروف ۱۴
۱-۵-۱-۱٫ واژه معروف در لغت ۱۴
۲-۵-۱-۱٫ واژه معروف در قرآن ۱۵
۳-۵-۱-۱٫ واژه معروف در روایات ۱۵
۶-۱-۱٫ مفهوم منکر ۱۶
۱-۶-۱-۱٫ واژه منکر در لغت ۱۶

۲-۶-۱-۱٫ واژه منکر در عرف قرآن ۱۶
۳-۶-۱-۱٫ واژه منکر در عرف روایات ۱۷
۲-۱٫ دگرگونی و تغییرات اجتماعی ۱۸
۱-۲-۱٫ تغییرات اجتماعی در قرآن و روایات اهل بیت‌ علیهم‌السلام ۱۸
۲-۲-۱٫ امر و نهی، مؤثرترین مکانیزم اجرایی در تغییرات اجتماعی ۲۰
۳-۲-۱٫ دگرگونی‌های اجتماعی از منظر علم جامعه‌شناسی ۲۲

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۱-۳-۲-۱٫ عوامل مؤثر بر دگرگونی‌های اجتماعی ۲۳
۱-۱-۳-۲-۱٫ عامل معنوی ۲۳
۲-۱-۳-۲-۱٫ عامل جغرافیایی و محیطی ۲۴
۳-۱-۳-۲-۱٫ عامل فرهنگی ۲۴
۴-۱-۳-۲-۱٫ عامل فناوری و تکنولوژی ۲۴
۵-۱-۳-۲-۱٫ عامل اقتصادی ۲۵

۲-۳-۲-۱٫ پیامدهای ناخوشایند در فرآیند سریع تغییرات اجتماعی ۲۶
۳-۳-۲-۱٫ موانع فرا روی دگرگونی‌های اجتماعی ۲۶
فصل دوم: اصلاحات اجتماعی ۲۹
۱-۲٫ مقدمه ۲۹
۲-۲٫ اصلاحات از منظر قرآن ۲۹
۱-۲-۲٫ ایمان شرط لازم برای اصلاح ۳۰
۲-۲-۲٫ توبه راه اصلاح فردی ۳۱
۳-۲-۲٫ تقوی مقدمه اصلاح ۳۲
۴-۲-۲٫ عفو و بخشش، راه اصلاح خطاکاران ۳۳
۵-۲-۲٫ اصلاح در خانواده ۳۴
۶-۲-۲٫ اصلاح اجتماعی با اوامر و نواهی الهی ۳۵
۳-۲٫ اصلاح در روایات معصومین علیهم‌السلام ۳۷
۱-۳-۲٫ مجاهده بانفس راه اصلاح فردی ۳۷
۲-۳-۲٫ اصلاح خانواده ۳۸

۳-۳-۲٫ اصلاح بین مردم و جامعه ۳۹
۴-۳-۲٫ اصلاح حاکمان و عالمان ۴۱
۴-۲٫ چارچوب اصلاحات در اسلام ۴۲
۱-۴-۲٫ حق محوری ۴۲
۲-۴-۲٫ قانونمندی ۴۳

۳-۴-۲٫ صداقت و راستگویی ۴۵
۴-۴-۲٫ رعایت اصول اخلاقی ۴۵
۵-۴-۲٫ گزینش کارگزاران صالح و توانا ۴۷
۶-۴-۲٫ نگرش انسانی و فرامذهبی ۴۸
۷-۴-۲٫ توسعه آزادی‌های مشروع ۴۸
۸-۴-۲٫ حفظ وحدت و وفاق ملی ۴۹
۹-۴-۲٫ برقراری عدالت اجتماعی ۵۰

۱۰-۴-۲٫ تأمین رفاه و آسایش مردم ۵۱
۵-۲٫ ابعاد مختلف اصلاحات ۵۱
۱-۵-۲٫ اصلاح فرهنگی و معنوی ۵۱
۲-۵-۲٫ اصلاح نظام سیاسی ۵۲
۳-۵-۲٫ اصلاح نظام حقوقی ۵۳

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۴-۵-۲٫ اصلاح قوانین و ساختارها ۵۴
۶-۲٫ شرایط اجرای اصلاحات ۵۵
۱-۶-۲٫ زمان‌شناسی و مکان شناسی فراروی اصلاحات ۵۵
۲-۶-۲٫ شناخت داشتن از اقدام اصلاحی خود ۵۶
۳-۶-۲٫ مشورت با حکیمان و عالمان ۵۷
۴-۶-۲٫ استفاده از ابزار درست جهت اصلاح ۵۸
۷-۲٫ مهمترین ویژگی مصلح موفق ۵۹
۱-۷-۲٫ عدم مصانعه ۵۹
۲-۷-۲٫ عدم مضارعه ۶۱
۳-۷-۲٫ عدم مطامعه ۶۲

۸-۲٫ آسیب شناسی اصلاحات ۶۲
۱-۸-۲٫ ابهام در مفهوم اصلاح و چارچوب آن ۶۲
۲-۸-۲٫ مقطعی بودن اصلاحات ۶۳
۳-۸-۲٫ افراط و تفریط ۶۴
۴-۸-۲٫ رخنه فرصت‌طلبان و مصلحان غیرواقعی ۶۵
۹-۲٫ مهمترین شیوه‌های اصلاح ۶۶
۱-۹-۲٫ ارشاد و تساهل ۶۶

۲-۹-۲٫ اصلاحات تدریجی و گام به گام ۶۸
۳-۹-۲٫ امربه معروف و نهی از منکر ۶۹
فصل سوم: جایگاه امربه معروف و نهی از منکر در اسلام ۷۳
۱-۳٫ روند تشریع امر و نهی در قرآن ۷۳

۱-۱-۳٫ آیات توصیه کننده به امر و نهی ۷۳
۲-۱-۳٫ آیات دال بر وجوب امربه معروف و نهی از منکر ۷۵
۱-۲-۱-۳٫ وجوب امر و نهی بر پیامبر اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌و آله ۷۵
۲-۲-۱-۳٫ وجوب امر و نهی بر همه مؤمنان امت ۷۵
۳-۲-۱-۳٫ وجوب امر و نهی بر بعضی از امت ۷۷

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۳-۱-۳٫ امربه معروف و نهی از منکر از اوصاف لازم مومنان ۷۸
۴-۱-۳٫ امربه منکر و نهی از معروف، از صفات منافقان ۷۸
۵-۱-۳٫ تفاوت امربه معروف ونهی از منکر در آیات مکی و مدنی ۷۹
۶-۱-۳٫ تقدم امر و نهی بر ایمان به خدا ۸۰
۷-۱-۳٫ گمان وجود تضاد در میان آیات امر و نهی ۸۰

۸-۱-۳٫ امر و نهی در میان همه ادیان الهی ۸۲
۲-۳٫ موقعیت شناسی امربه معروف و نهی از منکر در روایات ۸۳
۱-۲-۳٫ اهمیت وفضیلت امر و نهی در کلام معصومین علیهم السلام ۸۳
۲-۲-۳٫ تشویق همگان به امربه معروف و نهی از منکر ۸۵
۳-۲-۳٫ روایات دال بر وجوب دو فریضه ۸۵
۱-۳-۲-۳٫ واجب بر همه امت ۸۵
۲-۳-۲-۳٫ بر بعض امت ۸۶
۳-۳-۲-۳٫ واجب برهر فرد مسلمان ۸۶

۴-۳-۲-۳٫ بر علما و دانشمندان ۸۶
۴-۲-۳٫ عدم تفاوت بین امر و نهی مرد و زن ۸۷
۵-۲-۳٫ امربه معروف و نهی از منکر، از اوصاف لازم مومنین ۸۷
۶-۲-۳٫ امربه منکر و نهی از معروف از صفات منافقان و مشرکان ۸۸
۷-۲-۳٫ توهم وجود تنافی در بین روایات امر و نهی ۸۸
۸-۲-۳٫ وجوب حفظ جان و دین و بذل و ایثار در راه امر و نهی ۸۹
۹-۲-۳٫ «حسبه» نهاد اجرایی امر و نهی در تاریخ اسلام ۸۹
فصل چهارم: شناخت ابعاد دیگر فریضه امر و نهی ۹۲

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۱-۴٫ مراتب وطبقات امر و نهی ۹۲
۱-۱-۴٫ لزوم آگاهی ازمراتب ودرجات امربه معروف ونهی از منکر ۹۲
۲-۱-۴٫ مراحل امربه معروف و نهی از منکر ۹۳
۱-۲-۱-۴٫ مرحله اول: مرتبه انکار قلبی ۹۴
۲-۲-۱-۴٫ مرحله دوم: مرتبه زبانی ۹۶

۳-۲-۱-۴٫ مرحله سوم: مرتبه عملی و با قدرت ۹۹
۳-۱-۴٫ طبقات امربه معروف و نهی از منکر ۱۰۰
۱-۳-۱-۴٫ امر و نهی فردی ۱۰۰
۲-۳-۱-۴٫ امر و نهی خانوادگی ۱۰۱
۳-۳-۱-۴٫ امر و نهی علما و بزرگان جامعه ۱۰۲

۴-۳-۱-۴٫ امر و نهی حکومتی ۱۰۳
۴-۱-۴٫ طبیعت امر و نهی و تقدم و تأخر در این فریضه ۱۰۴
۲-۴٫ آشنایی با معروفات و منکرات ۱۰۶
۱-۲-۴٫ ضرورت شناخت کامل معروفات و منکرات ۱۰۶
۲-۲-۴٫ تفاوت موضوعی معروف و منکر ۱۰۷
۳-۲-۴٫ شناخت اهل معروف و ثمره کارهای خیر ۱۰۷
۴-۲-۴٫ معیارهای شناخت معروف و منکر ۱۰۸

۱-۴-۲-۴٫ معیارهای ثابت ۱۰۹
۱-۱-۴-۲-۴٫ شرع، اصلی‌ترین معیار ۱۰۹
۲-۱-۴-۲-۴٫ فطرت پاک ۱۰۹
۳-۱-۴-۲-۴٫ عقل سلیم ۱۱۰
۲-۴-۲-۴٫ معیارهای متغیر ۱۱۱
۱-۲-۴-۲-۴٫ فرهنگ ۱۱۱

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۲-۲-۴-۲-۴٫ آداب و رسوم ۱۱۲
۳-۲-۴-۲-۴٫ عرف ۱۱۲
۴-۲-۴-۲-۴٫ تابو ۱۱۳
۵-۲-۴٫ اقسام و مصادیق معروف و منکر ۱۱۴
۱-۵-۲-۴٫ اقسام معروف و منکر ۱۱۴
۲-۵-۲-۴٫ برخی از معروف‌ها و منکرهای (واجب و حرام)شرعی: ۱۱۵
۱-۲-۵-۲-۴٫ اعتقادی ۱۱۵
۲-۲-۵-۲-۴٫ اخلاقی ۱۱۵
۳-۲-۵-۲-۴٫ فرهنگی ۱۱۵
۴-۲-۵-۲-۴٫ خانوادگی ۱۱۶

۵-۲-۵-۲-۴٫ درمانی و بهداشتی و غذایی ۱۱۶
۶-۲-۵-۲-۴٫ اقتصادی ۱۱۶
۷-۲-۵-۲-۴٫ سیاسی ۱۱۶
۸-۲-۵-۲-۴٫ حکومتی و دولتی ۱۱۷
فصل پنجم: کاوشی دیگر پیرامون فریضه امر و نهی ۱۱۹
۱-۵٫ شرایط اجرای امربه معروف و نهی از منکر ۱۱۹
۱-۱-۵٫ توضیح اجمالی ۱۱۹
۲-۱-۵٫ شرایط افراد در فریضه امر و نهی ۱۱۹
۳-۱-۵- شرایط فریضه امر و نهی ۱۲۲
۱-۳-۱-۵٫ علم و آگاهی ۱۲۲

۲-۳-۱-۵٫ شرط تأثیر ۱۲۳
۳-۳-۱-۵٫ شرط استمرار و اصرار بر گناه ۱۲۳
۴-۳-۱-۵٫ فقدان مفسده در امر و نهی ۱۲۴
۴-۱-۵٫ ویژگی‌های شخصی آمران و ناهیان ۱۲۵
۱-۴-۱-۵٫ عامل بودن ۱۲۵

۲-۴-۱-۵٫ عدم انتظار پاداش از مردم ۱۲۶
۳-۴-۱-۵٫ تکبر نداشته باشد ۱۲۶
۲-۵٫ اصول و پیش شرط‌های حاکم بر فریضه امر و نهی ۱۲۷
۱-۲-۵٫ تجسس کردن ممنوع ۱۲۷
۲-۲-۵٫ بدبینی و سوءظن ممنوع ۱۲۸
۳-۲-۵٫ پرده دری ممنوع ۱۲۹
۴-۲-۵٫ توهین ممنوع ۱۲۹
۵-۲-۵٫ تعرض و اضرار به غیرممنوع ۱۳۰

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۶-۲-۵٫ انتقام‌گیری ممنوع ۱۳۰
۷-۲-۵٫ دخالت و تجاوز ممنوع ۱۳۰
۸-۲-۵٫ تبعیض در اجرای اوامر و نواهی الهی ممنوع ۱۳۱
۹-۲-۵٫ رعایت اصول خودشناسی، بیمارشناسی، روش‌شناسی واجب ۱۳۱
۱۰-۲-۵٫ تقیه واجب، امر و نهی ممنوع ۱۳۲
۳-۵٫ تحلیل ریشه‌های موفقیت در امر و نهی ۱۳۳
۱-۳-۵٫ اثرات مثبت امر و نهی در جامعه ۱۳۳
۱-۱-۳-۵٫ حفظ اسلام و احکام آن ۱۳۳
۲-۱-۳-۵٫ تقویت مومنین و تضعیف کفار ۱۳۴

۳-۱-۳-۵٫ عزت و سعادت دنیا و آخرت ۱۳۴
۴-۱-۳-۵٫ امنیت و آبادانی ۱۳۵
۵-۱-۳-۵٫ کلید حل همه مشکلات و اجرای قوانین ۱۳۵
۲-۳-۵٫ عوامل موفقیت در امر و نهی ۱۳۶
۱-۲-۳-۵٫ شرح صدر و صبر و مقاومت ۱۳۶
۲-۲-۳-۵٫ با شیوه درست و با مدارا برخورد نمودن ۱۳۷
۳-۲-۳-۵٫ دیگر عوامل ۱۳۷
۴-۵٫ تحلیل ریشه‌های شکست در امر و نهی ۱۳۸
۱-۴-۵٫ ریشه‌یابی منکرات درجامعه ۱۳۸

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۱-۱-۴-۵٫ حکومت ۱۳۸
۲-۱-۴-۵٫ عالمان جامعه ۱۳۹
۳-۱-۴-۵٫ سرمایه‌داران و طبقات مرفه جامعه ۱۳۹
۴-۱-۴-۵٫ خانواده‌ها ۱۴۱
۵-۱-۴-۵٫ دشمنان داخلی و خارجی ۱۴۱
۶-۱-۴-۵٫ رسانه های جمعی ۱۴۱
۲-۴-۵٫ برخی علل و آفات مهم دیگر در عدم توفیق فریضه در اصلاحات اجتماعی ۱۴۲
۵- ۵٫ آثار سوء منکرات در جامعه ۱۴۴
۱-۵-۵٫ سلب آرامش روانی و جسمانی انسان ۱۴۴
۲-۵-۵٫ سلب نعمت‌های الهی ۱۴۴
۳-۵-۵٫ مختل شدن آزادی فردی و اجتماعی ۱۴۵
۴-۵-۵٫ از بین رفتن شعائر و قوانین دینی ۱۴۵
۵-۵-۵٫ مرگ معنوی ۱۴۶
۶-۵-۵٫ سقوط و انحطاط و اختلال در جامعه ۱۴۶
۶-۵٫ پیامدهای منفی ترک امربه معروف و نهی از منکر در جامعه ۱۴۷
۱-۶-۵٫ شریک گناه دیگران شدن ۱۴۷
۲-۶-۵٫ مورد غضب و خشم خداوند قرار گرفتن ۱۴۷
۳-۶-۵٫ تسلط اشرار و شیوع فساد ۱۴۸
۴-۶-۵٫ محرومیت از برکات الهی ۱۴۹

۵-۶-۵٫ واژگونی قلب و روح ۱۴۹
۶-۶-۵٫ پیامدهای منفی دیگر ۱۵۰
فصل ششم: بررسی های ضروری دیگر در اصلاحات و امر و نهی دینی ۱۵۲
۱-۶٫ شیوه‌های متفاوت اصلاحات در فریضه امر و نهی ۱۵۲
۱-۱-۶٫ بیان نوع روش‌ها ۱۵۲
۱-۱-۱-۶٫ روش مستقیم ۱۵۲
۲-۱-۱-۶٫ روش غیرمستقیم ۱۵۴
۲-۱-۶٫ شیوه‌های جلوگیری از وقوع گناه و سرایت آن ۱۵۶
۱-۲-۱-۶٫ از ریشه‌کندن فساد ۱۵۶
۲-۲-۱-۶٫ اهتمام بر تربیت اخلاقی ۱۵۷
۱-۲-۲-۱-۶٫ نقش اخلاق نیک در امر و نهی و اصلاح امور ۱۵۷
۲-۲-۲-۱-۶٫ مصادیق عملی حسن خلق ۱۵۸

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۳-۲-۱-۶٫ ممانعت از تبدیل معروف به منکر و بالعکس ۱۶۰
۴-۲-۱-۶٫ رفع بیکاری و تنبلی ۱۶۱
۲-۶٫ اصلاحات وتغییرات اساسی اجتماعی در گرو چند مؤلفه پراهمیت ۱۶۳
۱-۲-۶٫ امربه معروف و نهی از منکر حکومتی(نظارت و کنترل تخصصی) ۱۶۳
۱-۱-۲-۶٫ اهمیت حکومت در اسلام ۱۶۳
۲-۱-۲-۶٫ مهمترین وظیفه حکومت اسلامی در رابطه با فرائض امر و نهی در عصر حاضر ۱۶۶
۱-۲-۱-۲-۶٫ تصویب قوانین مورد نیاز ۱۶۷
۲-۲-۱-۲-۶٫ قوه قضائیه و وظایف آن ۱۶۸
۳-۲-۱-۲-۶٫ تشکیل دانشگاه ویژه امربه معروف و نهی از منکر ۱۶۸

۴-۲-۱-۲-۶٫ تشکیل وزارتخانه امربه معروف و نهی از منکر ۱۷۰
۲-۲-۶٫ امر و نهی مردمی (نظارت وکنترل عمومی) ۱۷۲
۱-۲-۲-۶٫ امر و نهی مردمی از دیدگاه اسلام ۱۷۲
۲-۲-۲-۶٫ نظریات متفاوت در اصالت فردی و اجتماعی در اصلاح جامعه ۱۷۴
۳-۲-۲-۶٫ فواید امر و نهی ملی و اصلاحات همگانی ۱۷۵
۳-۲-۶٫ رسانه ملی زبان گویای امر و نهی در اصلاحات اجتماعی ۱۷۶
۱-۳-۲-۶٫ نقش رسانه‌های جمعی در پیشبرد اصلاحات در جامعه ۱۷۶
۲-۳-۲-۶٫ فواید آموزش و اطلاع رسانی از طریق رسانه‌ها ۱۷۷

۳-۳-۲-۶٫ روشن‌ترین مصداق منکر در رسانه ملی ۱۷۷
فصل هفتم: جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و پیشنهادها ۱۸۰
۱-۷٫ خلاصه پژوهش ۱۸۰
۲-۷٫ ارائه برخی پیشنهادها به محققان آینده ۱۸۲
۳-۷٫ ارائه راهکارهای عملی و کاربردی نو جهت اصلاحات و دگرگونی‌های اجتماعی از طریق امر و نهی دینی در عصر حاضر ۱۸۳
فهرست منابع و مآخذ(فارسی وعربی) ۱۸۷
الف: فهرست کتاب‌ها ۱۸۷
ب: فهرست نرم افزارها ۱۹۸
نمایه ۱۹۹
Abstract

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

مباحث مقدماتی: کلیات

مباحث مقدماتی: کلیات

۱٫ بیان مسأله
بی‌گمان امر به معروف و نهی از منکر، از موضوعات مهم در معارف دینی است«بهاتقام الفرائض» و مسائل فراوانی را در پی دارد.
اصلاحات عمیق اجتماعی را می‌توان از مهمترین اهداف این فریضه از نظر شارع مقدس ارزیابی کرد.

شیوه‌های اجرایی صحیح و کارساز فریضه، با توجه به سطوح گوناگون ظرفیتی در طبقات جامعه، از مسائلی است که نیازمند بازخوانی و کنکاش جدی است. بررسی تأثیر امر به معروف و نهی از منکر به عنوان رسالتی ایمانی- و نه به مثابه وظیفه‌ای شغلی و اداری- به منظور گسترش فرهنگ دینی در جامعه، می‌تواند به عنوان زمینه‌ای برای پژوهش نو، مطرح گردد.

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۲٫ پیشینه تحقیق
با توجه به این که در موضوع امر و نهی، کتب و پایان‌نامه‌های متعددی نوشته شده است از جمله ۱- الامر بالمعروف و النهی عن المنکر،

نوشته آیت الله حسین نوری همدانی ۲- امربه معروف و نهی از منکر، تألیف سید احمد طیبی شبستری۳- امربه معروف و نهی از منکر، علی تهرانی ۴- امربه معروف و نهی از منکر در اسلام، محسن قرائتی ۵- امربه معروف و نهی از

منکر، اثر مایکل کوک انگلیسی، اما این پژوهش در نوع خود بکر و تازه بوده، چه تا آنجا که ما جستجو کردیم بررسی تلفیقی فریضه امر و نهی با هدف اصلاحات اجتماعی، تاکنون مورد پژوهش و تدوین قرار نگرفته است و می‌طلبد که ابعاد بیشتری از این موضوع، در قالب پژوهش‌های دیگر، مورد بحث و بررسی قرارگیرد.

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۳٫ اهداف پژوهش
۱- به دلیل آنکه فریضه امربه معروف و نهی از منکر، خود شاخه‌ای از احکام و ارزشهای دینی است، شناخت هر چه عمیق‌تر آن، پژوهشگر را به لایه‌های جدیدتری از معارف الهی می‌رساند.
۲- با توجه به تأثیرپذیری آدمیان به حسب بافت شخصیتی و روانی، چنانچه دعوت به خیر«یدعون الی الخیر» و امر به معروف و نهی از منکر نهادینه شود، امید است که تأثیر شگرفی در بهسازی رفتار مردم داشته باشد.

۳- اگر چه پژوهش‌های پردامنه در این موضوع صورت گرفته است، اما چند وچون تأثیر آن در اصلاح رفتار اجتماعی، چنانکه بایسته این فریضه عظیم است به خوبی تبیین نشده است و با توجه به این که این مهم هدف مقدس أبی عبدالله الحسین علیه اسلام، در ایجاد اصلاحات و تغییرات در ابعاد مختلف حکومت و اجتماع، از طریق احیاء امر و نهی دینی بود، بدین روی انجام تحقیقات پردامنه‌تر در این زمینه، موجب روشنگری بیشتری در موضوع خواهد شد.

۴٫ پرسش‌های تحقیق
اول: پرسش‌های اصلی

۱٫ چگونه اصلاحات و دگرگونی‌های اجتماعی، از طریق امر و نهی، امکان پذیر است؟
۲٫ رابطه امر و نهی با اصلاحات اجتماعی و تحولات وسیع جامعه و نظامات متعدد آن، چگونه رابطه‌ای می‌باشد؟

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

دوم: پرسش‌های فرعی
۱٫ ماهیت امر و نهی از منظر اسلام و آیات و روایات، به چه شکل می‌باشد؟
۲٫ معروفات و منکرات در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، دینی و فرهنگی کدام است؟
۳٫ مؤلفه‌های مهم و کاربردی امر و نهی در اصلاحات اجتماعی، کدام است؟
۴٫ آیا آسیب‌شناسی و تحلیل ریشه‌های شکست در اجرای اوامر و نواهی دینی، یک ضرورت است؟ و چگونه باید انجام شود؟

۵٫ ابعاد و آفات اصلاحات اجتماعی و ریشه‌های آسیب آن کدام است؟
۵٫ فرضیه پژوهش
۱٫ امربه معروف و نهی از منکر، نقشی تعیین کننده، در اصلاحات فرهنگی جوامع دارد.
۲٫ آسیب زدایی از شیوه‌های اجرایی امربه معروف و نهی از منکر، زمینه ساز تأثیر واقعی این فریضه می‌شود.

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

۶٫ روش گردآوری اطلاعات
اطلاعات اولیه، از طریق کتابخانه و با فیش برداری، تأمین می‌شود و بصورت تحقیق کتابخانه ای، تدوین شده است.
ابزار گردآوری اطلاعات نیز، فیش برداری، بانک‌های اطلاعات و استفاده از شبکه‌های رایانه‌ای و اینترنتی و نرم افزارهای پژوهشی، می‌باشد. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات از رهگذر ساماندهی و تنظیم و سپس تحلیل و تعبیه مناسب داده‌ها، از منابع و مآخذ اصیل، صورت گرفته است.

البته اطلاعات و نتایج حاصل از تلاشهای میدانی، که به صورت کتاب و مقاله، منتشر شده است، نیز به عنوان متمم تلاش کتابخانه‌ای، می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

۷٫ هدف کاربردی این پژوهش:
حاصل این پژوهش می‌تواند مورد استفاده ۱- ادارات دولتی ۲- مؤسسات فرهنگی ۳- مراکز آموزشی و پژوهشی ۴- و نهادهای متفاوت حکومتی، از جمله ستاد احیاء امربه معروف و نهی از منکر، قرار بگیرد. ۴- همچنین می‌تواند بعنوان منبعی برای تحقیقات آینده، راهگشای محققان بعدی باشد.

۸٫ واژگان کلیدی
اصلاحات، دگرگونی و تغییر، امر، نهی، معروف و منکر
۹٫ موانع و محدودیت‌های پژوهش
۱٫ عدم دسترسی به برخی منابع مورد نیاز از کتب و مقالات اصیل.
۲٫ وجود برخی مشغله‌های طبیعی و معمول در زندگی شخصی.
۳٫ کندی انجام تحقیق، بسبب عدم تجربه پژوهشی در این ابعاد گسترده.

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

فصل اول: بررسی‌های اولیه

۱٫ بررسی‌های اولیه
۱-۱٫ مفاهیم و معانی
۱-۱-۱٫ مفهوم اصلاحات

۱-۱-۱-۱٫ واژه اصلاح در لغت
واژه‌های (إصلاح، صلح و صلاح) واژگانی هم‌خانواده‌اند و معنایی مخالف (طلاح و فساد) می‌دهند. مشتقات این اصل عبارتند از(صَلَحَ، یَصْلَحُ و یَصْلُح و صِلاحاً و صُلُوحاً و… . ) و (صُلَحاء) به عنوان جمع (صالح)به کار می‌رود.

أبوزید گفته است: (استصلاح) از باب استفعال، نقیض (استفساد) می‌باشد. (و استصلح القوم) یعنی قوم آماده شد برای اصلاح شدن یا اصلاح کردن.
و (إصلاحُ الشئ بعد فساده) یعنی اقامه و پا برجا کردن آن شی، همچنین (أصْلَحْتُ إلی الدابه إذا أحسنتُ إلیها) که (أصلحتُ) به نیکوترین معنا شده است.

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

(الصّلاح) به «کسرصاد» مصدر(المصالحه) است و (قوم صلوح) یعنی (متصالحون).
بشربن أبی حازم گفته است:
یسومون الصّلاح بذات کهفٍ و ما فیها لهم سلع و قارٌ
ترجمه: آنان تلاش در انجام مصالحه در دل یک غار دارند در حالی که در آن مصالحه، برای آنان برگ و باری نیست.
(صَلاحِ و صَلاحٌ) از اسامی مکه مکرمه است. که می‌تواند از اصل(صلح) گرفته شده باشد. چه خدای متعال آن جا را حرم امن و صلاح قرار داد.

فرد صالح، عامل صلاحی است که بوسیله آن، حالش در دنیا تقویت می‌شود و اما مصلح، عامل این صلاح است که بوسیله آن امری از امور، قائم و پابرجا می‌شود و به این خاطر است که خدای سبحان به مصلح توصیف می‌شود نه صالح.

به طور کلی نقطه مقابل افساد، اصلاح است که به معنای سامان بخشیدن، صِلاح آوردن، سازش دادن و آرایش کردن در لغت آمده است و اصلاح و افساد، یک زوج متضاد می‌باشند.
۲-۱-۱-۱٫ واژه اصلاح در عرف قرآن

(صلاح و فساد) از واژگان متضاد در قرآن است، بنابراین می‌توان گفت که به کمک یکدیگر بهتر شناخته می‌شوند.
(إصلاح) در عرف قرآن، به صلح و سازش دادن بین دو طائفه و بین اقوام مؤمنین اطلاق شده است. به عنوان نمونه، آیه شریفه: «فَاتَّقُواْ اللّهَ وَأَصْلِحُواْ ذَاتَ بِیْنِکُمْ» پس از خدا بترسید و میان خود صلح برقرار سازید و آیه شریفه: «وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا» اگر دو طائفه از مؤمنین به جان هم افتادند، بین‌شان اصلاح کنید، بر مفهوم پیش گفته دلالت می‌کند.

همچنین به معنای اصلاح و سازش در خانواده و میان افراد آن، مانند: «وَأَصْلِحْ لِی فِی ذُرِّیَّتِی» پروردگارا ذریه مرا هم برایم اصلاح فرما. «و وَلاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا» و در زمین پس از اصلاح آن، فساد نینگیزید و او را از روی بیم و امید بخوانید؛ که در آیه شریفه إفساد در برابر إصلاح به کار رفته است.

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

در آیه دیگر، در مورد نابکاران فسادگر، خداوند می‌فرماید:
«وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ قَالُواْ إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ».
و چون به ایشان گفته می‌شود در زمین فساد مکنید، می‌گویند ما اصلاحگرانیم و آیات بسیار دیگر.

۳-۱-۱-۱٫ واژه إصلاح در عرف روایات معصومین «علیهم السلام»
در روایتی از امام صادق علیه السلام که از حضرت علی علیه‌السلام نقل شده است که فرمودند: «لأن أصْلِحَ بین اثنین أحبُّ الی مِنْ أن أَتصدق بدینارین». اگر میان دو کس صلح برقرار کنم، دوست داشتنی‌تر است در نزد من از دو دینار صدقه. قال رسول‌الله صلی‌الله علیه و آله: «إصلاح ذات البین أفضل مِنْ عامّه الصّلاه و الصیام» صلح و آشتی برقرار کردن بین مردم، برتر از

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

نماز و روزه بسیار است. امیرالمومنین ‌علیه‌السلام نخست به اصلاح میان دو نفر اشاره می‌کنندو در تعلیل آن به فرموده نبی‌اکرم استناد می‌جویند. و در روایتی در باب اصلاح میان زوجین رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌و آله فرمودند: «و مَنْ مشی فی إصلاح بین إمرأه و زوجها أعطاه الله تعالی أجر ألف شهید قتلوا فی سبیل‌الله حقاً» هر کس در راه اصلاح بین زن و شوهر قدم بردارد خدای تعالی پاداش هزار شهید در راه خدا را به او عطا می‌کند.

ا

۲-۱-۱٫ مفهوم تغییر و دگرگونی
۱-۲-۱-۱٫ واژه تغییر در لغت

تغییر، به تحول و دگرگونی حال یک شی معنا شده است، گفته‌اند: «غَیَّرَه» یعنی«حَوَّلَه و بَدَّله» به معنای ایجاد حالتی که متفاوت از حالت پیشین برای شی باشد، که در شعر آمده است:
و استُحِثَّ المغیّرون من القو م، و کان النطاف ما فی العزالی
اصلاح‌گران قوم برانگیخته شدند در حالی‌که جویهای باریکی از آب در محل آن جریان داشت.
ابن اعرابی گفته که تغییر به راحت کردن و سبک کردن و اصلاح کردن بار شتر آمده است،

چنانکه گفته می‌شود: (غَیَّرَ فلان عن بعیره) یعنی بار شترش را سبک کرد و (تغَّیر الحال) به انتقال حال از صلاح به سوی فساد یا بالعکس آن اطلاق می‌شود. درعرف فقه اسلامی به دیه، (غِیرَ) گفته می‌شود، چون قصاص را تبدیل به دیه و عوض می‌کند.

اصلاحات و تغییر‌ جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر

درباره موارد کاربرد واژه تغییر و مشتقات آن گفته شده است:
گاهی برای دگرگونی در صورت چیزی به کار می‌رود، مانند: زمانی که شکل بنا و ساختمانی را تغییر دهند و دوم: در حال ودرون فردی، تغییر رخ دهد، مثل: «غَیَّرْتُ غُلامی و دابَّتی» یعنی تبدیل آنها به غیر آن چه که بودند.

همانطور که بیان شد، تغییر به تحول رو به صلاح یا فساد اطلاق می‌شود و تفاوت آن با تکامل در این است که واژه کمال، فقط به تحول در مسیر رشد و اصلاح، اطلاق می‌شود و به کامل کردن و به اتمام رساندن کاری تا حد نهایی آن، گفته می‌شود.
۲-۲-۱-۱٫ واژه تغییر در عرف قرآن.

آیه شریفه«فلیغیَّرنَّ خَلْقَ الله» در تفسیر به تغییر دادن و دگرگون کردن خلق و مردم، اطلاق شده است، به تغییر حسی یا تغییر معنوی.

در آیه شریفه دیگر، خداوند می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ» و خدا نعمتی

را که نزد گروهی است تغییر ندهد تا آنچه را که در ضمیرشان است تغییر دهند. که این تغییر به تبدیل و دگرگونی نعمت به نقمت و یا بالعکس، تفسیر شده است.
۳-۲-۱-۱٫ واژه تغییر در عرف روایات.
در کلمات و روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) هم این واژه و مشتقات آن کم‌وبیش به همان دگرگونی

و تحول ویا تبدیل معنا شده است، چنانکه پیامبر اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌و آله فرمودند: «بِحَسْبِ المرء إذا رأی منکراً لایستطیع له تغییراً. . الحدیث» برای……………………………..