توضیحات

پایان نامه بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری

بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری

بازار پدیده ای است مربوط به شهر سنتی که در عین حال از ارکان و

عوامل اصلی شکل گیری ساختار شهر سنتی بوده است . ( پور احمد  : ۸۰ )

ودر اکثر شهرهای قدیمی و سنتی ایران دارای قدرت اقتصادی یسیار بالایی بوده تا جایی که ستون فقرات اکثر شهرهای قدیمی و سنتی

ایران بازار تلقی  می شده و شهرها با توجه هر نقش و وظیفه ای که دارا می باشند

نمی توانند دور از فعالیتهای بازرگانی فرار گیرند چرا که حیات اجتماعی انسانها در شهر و ضرورت رفع نیاز آنان هم چنین فعالیتها را ایجاب می کند .

بازار مهم ترین محور ارتباطی و فضای شهری ایرانی در گذشته به شمار

می آمده است زیرا بازارهای اصلی و دائمی در هر شهر به طور معمول در امتداد

بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری

مهم ترین راه و محور شهری که از یک دروازه شروع می شد و تا مرکز شهر ادامه می یافت

، شکل می گرفت ؛ به عبارت دیگر در وهله نخست یک راه اصلی و

پرتردد وجود داشت که فضاهای تجاری و گاه تولیدی در کنار آن تشکیل می شدند

و به تدریج بازار پدپد می آمد . شکل گیری تدریجی بازار به این علت بود

که بیشتر شهرهای ایرانی از توسعه یک روستا پدید می آمدند و تنها

تعداد انگشت شماری از شهرها به صورت طراحی شده ساخته می شدند .

براساس اسناد می توان حدس زد که پیشینه تاریخی بازارها حداقل

به چند هزار سال پیش از میلاد می رسد . بازار هرشهر تا اوایل

قرن معاصر با سایر فضاهای شهری ارتباطی ارگانیک و منسجم داشت اما از آغاز دوره

معاصر و در پی توسعه شهرها و ایجاد خیابانهایی برای دسترسی

سواره و تعیین الگوهای سکونت و شهر نشینی ، ارتباط آن با سایر فضاهای شهری به تدریج گسیخته شد .

خصوصیات کالبدی بازارهای دائمی و سر پوشیده به گونه ای بود

که فضایی مطلوب و مناسب برای عابران و خریداران پدید می آمد .( سلطانزاده ،  : ۴۵)

۲۳۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

یم

فهرست مطالب

عنوان

مقدمه

فصل اول : چهار چوب تحقیق

۱-۱- بیان مسئله…………………….…………………………………………………………………….. ۲

۱-۲- ضرورت و اهمیت تحقیق ………………………………………………………………………. ۴

۱-۳- اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………… ۵

۱-۴- سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………. ۵

۱-۵- فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………… ۵

۱-۶- پیشینه تحقیق ( ادبیات مربوطه ) ………………………………………………………………. ۶

۱-۷- قلمرو مکانی – زمانی تحقیق …………………………………………………………………. ۱۰

۱-۸- مراحل و روش تحقیق …………………………………………………………………………. ۱۰

۱-۹- محدودیت و مشکلات تحقیق…………………………………………………………………. ۱۱

 ۱-۱۰- تعریف واژه بازار …………………………………………………………………………….. ۱۱

فصل دوم : ادبیات و مبانی نظری تحقیق

۲-۱- تئوریها و نظریه های تحقیق……………………………………………………………………. ۱۶

     ۲-۱-۱-نظریه اقتصادی شهر بعنوان یک بازار ………………………………………………. ۱۶

     ۲-۱-۲- نظریه رابرت دیکنسون ( نظریه ساخت عمومی شهرها ) ……………………… ۱۷

     ۲-۱-۳- نظریه ارنست برگس ( ساخت شهر بصورت دوایر متحد المرکز ) …………. ۱۸

     ۲-۱-۴- نظریه مکان مرکزی والترکر پستالر …………………………………………………. ۱۹

     ۲-۱-۵- نظریه گوشاو و جووانی ………………………………………………………………. ۲۱

     ۲-۱-۶- نظریه زیبا سازی ( شهر سازی تعویضی ) تجربه پاریس ……………………… ۲۱

۲-۲- پیشینه تاریخی پیدایش بازارها ……………………………………………………………….. ۲۴

۲-۳- سیر تکامل و تحول شهر و بازار در ایران ………………………………………………….. ۲۶

بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری

     ۲-۳-۱- دوره صفویه ( قرن ۱۱ تا ۱۳ هجری قمری ) ………………………………….. ۲۶

     ۲-۳-۲- دوره قاجار ……………………………………………………………………………… ۲۸

     ۲-۳-۳- دوره پهلوی …………………………………………………………………………….. ۳۰

     ۲-۳-۴- از انقلاب اسلامی تا حال …………………………………………………………….. ۳۲

۲-۴- عناصر کالبدی بازارهای سنتی ………………………………………………………………… ۳۳

     ۲-۴-۱- حجره و دکان …………………………………………………………………………… ۳۶

     ۲-۴-۲- مجموعه های سر پوشیده …………………………………………………………….. ۳۷

     ۲-۴-۲-۱- تیم …………………………………………………………………………………….. ۳۷

     ۲-۴-۲-۲- تیمچه ………………………………………………………………………………… ۳۷

    ۲-۴-۳- خان یا سرا ……………………………………………………………………………….. ۳۷

    ۲-۴-۴- راسته ………………………………………………………………………………………. ۳۹

    ۲-۴-۵- چهار سو یا چهار سوق ………………………………………………………………… ۴۰

۲-۵- عناصر تجاری و تولیدی ……………………………………………………………………….. ۴۱

     ۲-۵-۱- کارگاه ها ………………………………………………………………………………… ۴۱

     ۲-۵-۲- قیصریه …………………………………………………………………………………… ۴۱

۲-۶- عناصر با نقش انباری …………………………………………………………………………… ۴۲

    ۲-۶-۱- خانبار ، خان انبار ……………………………………………………………………….. ۴۲

    ۲-۶-۲- کاروانسرا یا سرا ………………………………………………………………………… ۴۲

۲-۷- عناصر مذهبی ، اجتماعی ، فرهنگی و خدماتی …………………………………………… ۴۴

     ۲-۷-۱- مسجد ……………………………………………………………………………………. ۴۴

     ۲-۷-۲- حمام ……………………………………………………………………………………… ۴۵

۲-۸- عناصر ارتباطی و حفاظتی …………………………………………………………………….. ۴۶

     ۲-۸-۱- میدان ……………………………………………………………………………………… ۴۶

     ۲-۸-۲- گذر ……………………………………………………………………………………….. ۴۷

     ۲-۸-۳- در و دروازه …………………………………………………………………………….. ۴۸

۲-۹- شکل بازار در اقلیم های مختلف ایران ( ریخت شناسی اقلیمی بازار ) ……………… ۴۸

     ۲-۹-۱- بازارهای مناطق مرطوب و پر باران کرانه های جنوبی در پای خزر ………… ۴۹

     ۲-۹-۲- بازارهای مناطق گرم و مرطوب سواحل جنوبی ایران ………………………….. ۵۰

     ۲-۹-۳- بازارهای نواحی سرد و کوهستانی و مرتفع ……………………………………… ۵۱

     ۲-۹-۴- بازار در مناطق گرم و خشک و دشت های فلات ایران ………………………. ۵۲

۲-۱۰- بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری ………………………………………………. ۵۶

     ۲-۱۰-۱- بازارهای منظم ( طراحی شده یا دارای طراحی معمارانه ) ………………….. ۵۶

بررسی نقش و عملکرد بازار  از منظر معماری

     ۲-۱۰-۱-۱- بازارهای خطی یا طولی ( یک بعدی یا تک محوری ) ………………….. ۵۷

     ۲-۱۰-۱-۲- بازارهای گسترده ( چند محوری یا دو بعدی ) …………………………… ۵۷

     ۲-۱۰-۲- بازارهای نا منظم ( خودرو یا طراحی نشده یا بدون طراحی معمارانه ) …. ۵۷

۲-۱۱- عوامل مؤثر در ساخت اکولوژیکی و توزیع فضایی و نحوه استقرار اصناف و

 فعالیتها در بازارهای سنتی………………………………………………………………………………. ۵۸

     ۲-۱۱-۱- جاذبه و کشش اصناف و راسته های تخصصی ……………………………….. ۵۹

     ۲-۱۱-۲- ویژگیها و خصوصیات هر صنف و فعالیت ……………………………………. ۶۰

     ۲-۱۱-۳- همگرایی فعالیتهای همنوع و هماهنگ و سازگاری آنها …………………….. ۶۰

     ۲-۱۱-۴- واگرایی فعالیتهای ناسازگار ( تفکیک و جدایی فعالیتهای ناسازگار ) ……. ۶۲

     ۲-۱۱-۵- همبستگی و گرایش های قومی ، مذهبی و نژادی ……………………………. ۶۳

     ۲-۱۱-۶- امنیت و حفاظت …………………………………………………………………….. ۶۴

بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری

۲-۱۲- عملکردها و نقش های مختلف بازار ……………………………………………………… ۶۶

     ۲-۱۲-۱- نقش و عملکرد اقتصادی بازار ……………………………………………………. ۶۷

     ۲-۱۲-۲- نقش و عملکرد اجتماعی بازار ……………………………………………………. ۶۸

     ۲-۱۲-۳- نقش و عملکرد مذهبی – فرهنگی بازار ……………………………………….. ۶۹

     ۲-۱۲-۴- نقش و عملکرد سیاسی بازار ……………………………………………………… ۷۱

     ۲-۱۲-۵- نقش و عملکرد کالبدی – ارتباطی بازار ……………………………………….. ۷۳

فصل سوم : بستر جغرافیایی تحقیق و سیر استقرار شهر

۳-۱- جغرافیای طبیعی شهر……………………………………………………………………………. ۷۷

     ۳-۱-۱- موقعیت جغرافیایی شهر و اطراف آن ……………………………………………… ۷۷

     ۳-۱-۲- موقعیت ارتباطی شهر …………………………………………………………………. ۸۲

     ۳-۱-۳- مسائل کلی زمین شناسی …………………………………………………………….. ۸۲

     ۳-۱-۳-۱- توپوگرافی شهر خوی …………………………………………………………….. ۸۲

     ۳-۱-۳-۲- شیب زمین ………………………………………………………………………….. ۸۳

     ۳-۱-۳-۳- ساختار زمین ………………………………………………………………………… ۸۴

     ۳-۱-۴- آب و هوا ……………………………………………………………………………….. ۸۴

     ۳-۱-۴-۱- بارش …………………………………………………………………………………. ۸۴

     ۳-۱-۴-۲- دما …………………………………………………………………………………….. ۸۷

     ۳-۱-۴-۳- روزهای یخبندان …………………………………………………………………… ۸۸

     ۳-۱-۴-۴- فشار و باد …………………………………………………………………………… ۸۹

     ۳-۱-۴-۵- تابش آفتاب …………………………………………………………………………. ۹۰

۳-۲- جغرافیای انسانی شهر  ………………………………………………………………….. ۹۱

     ۳-۲-۱- وجه تسمیه ……………………………………………………………………………… ۹۱

     ۳-۲-۲- گذشته تاریخی …………………………………………………………………………. ۹۲

     ۳-۲-۳- موقعیت سیاس – اداری ……………………………………………………………… ۹۳

     ۳-۲-۴- ساختار جمعیتی شهر  ………………………………………………………….. ۹۴

     ۳-۲-۴-۱- تحولات جمعیتی شهر  …………………………………………………….. ۹۴

     ۳-۲-۴-۲- تغییرات بعد خانوار در شهر  ……………………………………………… ۹۵

     ۳-۲-۴-۳- ترکیب سنی وئ جنسی و درصد باسوادی در شهر  ………………… ۹۷

     ۳-۲-۴-۴- میزان مهاجرین وارد شده به شهر خوی در طی دهه ۱۳۷ … ۹۹

     ۳-۲-۵- ویژگیهای اقتصادی شهر خوی …………………………………………………….. ۱۰۳

     ۳-۲-۵-۱- ساختار اقتصادی ، اشتغال و ضریب تکفل در شهر……………….. ۱۰۳

فصل چهارم : مطالعه ویژگیهای ساخت و سازمان کالبدی بازار سنتی شهر

۴-۱- پیدایش شهر و چگونگی توسعه شهر و روند آن در ادوار گذشته …………………… ۱۰۸

۴-۲- جاده ابریشم و نقش و تاثیر آن بر شهر و بازار خوی ………………………………….. ۱۲۱

۴-۳- شروع اقدامات شهر سازی جدید و اثرات آن بر روی بافت قدیمی شهر خوی و

 بازار آن و عناصر و اجزاء اصلی شهر………………………………………………………………. ۱۲۶

     ۴-۳-۱- تاثیر بر روی بافت قدیمی شهر ……………………………………………………. ۱۲۷

     ۴-۳-۲- تاثیر بر روی بافت بازار …………………………………………………………….. ۱۳۰

     ۴-۳-۳- تاثیر بر سایر فضاها و عناصر قدیمی شهر ………………………………………. ۱۳۳

۴-۴- شناخت کلی از بازار …………………………………………………………………………… ۱۳۶

۴-۵- شبکه های دسترسی به بازار ………………………………………………………………….. ۱۴۱

۴-۶- روند تغییرات کالبدی بازار …………………………………………………………………… ۱۴۶

بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری

۴-۷- عناصر بازار ……………………………………………………………………………………… ۱۴۸

     ۴-۷-۱- مغازه ها و حجره ها …………………………………………………………………. ۱۴۸

     ۴-۷-۲- راسته ها ………………………………………………………………………………… ۱۴۹

     ۴-۷-۳- حمام ها ………………………………………………………………………………… ۱۵۱

     ۴-۷-۴- اماکن مذهبی …………………………………………………………………………… ۱۵۲

     ۴-۷-۵- کاروانسراها …………………………………………………………………………….. ۱۶۰

۴-۸- بررسی جغرافیایی خصوصیات معماری و مصالح ساختمانی بکار رفته در بازار …. ۱۶۴

     ۴-۸-۱- وضعیت معماری و مصالح بکار رفته …………………………………………….. ۱۶۵

     ۴-۸-۲- وضعیت سقف و پشت بام دکانها ………………………………………………… ۱۶۶

     ۴-۸-۳- وضعیت کف بازار…………………………………………………………………….. ۱۶۷

     ۴-۸-۴- وضعیت شیب بازار ………………………………………………………………….. ۱۶۸

۴-۹- کاربری و نوع واحدهای تجاری بازار ……………………………………………………… ۱۶۸

۴-۱۰- نحوه مالکیت واحدهای تجاری بازار …………………………………………………….. ۱۷۰

۴-۱۱- تاسیسات و تجهیزات بازار ………………………………………………………………… ۱۷۱

     ۴-۱۱-۱- آب …………………………………………………………………………………….. ۱۷۱

     ۴-۱۱-۲- برق ……………………………………………………………………………………. ۱۷۳

     ۴-۱۱-۳- گاز …………………………………………………………………………………….. ۱۷۳

     ۴-۱۱-۴- تلفن …………………………………………………………………………………… ۱۷۳

     ۴-۱۱-۵- سیستم دفع فاضلاب ………………………………………………………………. ۱۷۴

     ۴-۱۱-۶- انشعابات آتش نشانی ……………………………………………………………… ۱۷۴

     ۴-۱۱-۷- سرویس های بهداشتی عمومی ………………………………………………….. ۱۷۵

     ۴-۱۱-۸- وسایل سرمایشی و گرمایشی ……………………………………………………. ۱۷۵

     ۴-۱۱-۹- امکانات رفاهی ……………………………………………………………………… ۱۷۵

۴-۱۲- آسیب شناسی و بررسی مشکلات بازار خوی و راهکارهای دفع آن ……………… ۱۷۶

     ۴-۱۲-۱- مشکلات کالبدی بازار خوی …………………………………………………….. ۱۷۶

     ۴-۱۲-۱-۱- رطوبت و ترک ………………………………………………………………….. ۱۷۶

     ۴-۱۲-۱-۲- سقفها ……………………………………………………………………………… ۱۷۶

     ۴-۱۲-۱-۳- کف سازی ……………………………………………………………………….. ۱۷۷

     ۴-۱۲-۱-۴- مشکلات تاسیساتی ……………………………………………………………. ۱۷۷

     ۴-۱۲-۱-۵- مسائل و مشکلات ترافیکی ………………………………………………….. ۱۷۸

     ۴-۱۲-۲- مشکلات حرکتی بازار  …………………………………………………….. ۱۷۸

۴-۱۲-۲-۱ عدم باراندازهای مناسب در اطراف بازار…………………………………………… ۱۷۹

     ۴-۱۲-۳- مشکلات اقتصادی بازار  …………………………………………………… ۱۷۹

      ۴-۱۲-۴- مشکلات اجتماعی بازار …………………………………………………… ۱۸۱

      ۴-۱۲-۵- مشکلات بصری بازار …………………………………………………….. ۱۸۲

      ۴-۱۲-۶- مطالعات رفع مشکلات و آسیب ها …………………………………………… ۱۸۲

۴-۱۳- نقش ها و عملکردهای بازار خوی ……………………………………………………….. ۱۸۴

     ۴-۱۳-۱- نقش و عملکرد تجاری – اقتصادی بازار  ……………………………… ۱۸۴

     ۴-۱۳-۲- نقش و عملکرد اجتماعی – سیاسی بازار  ……………………………… ۱۸۵

     ۴-۱۳-۳- نقش و عملکرد مذهبی – فرهنگی بازار ………………………………. ۱۸۶

     ۴-۱۳-۴- نقش و عملکرد کالبد ارتباطی بازار  …………………………………….. ۱۸۷

۴-۱۴- نتایج پرسشنامه ها ……………………………………………………………………………. ۱۸۸

فصل پنجم : پاسخ به فرضیات ، نتیجه گیری و پیشنهادات

۵-۱- پاسخ فرضیات ………………………………………………………………………………….. ۲۱۰

۵-۱-۱ –  فرضیه اول …………………………………………………………………………………. ۲۰۱

نتیجه ……………………………………………………………………………………………………….. ۲۱۰

۵-۱-۲- فرضیه دوم …………………………………………………………………………………… ۲۱۰

نتیجه ……………………………………………………………………………………………………….. ۱۱۲

بررسی نقش و عملکرد بازار  از منظر معماری

۵-۲- نتیجه گیری……………………………………………………………………………………….. ۲۱۳

۵-۳- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………….. ۲۱۵

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………….. ۲۲۰

منابع خارجی……………………………………………………………………………………………… ۲۲۴

عکس ها……………………………………………………………………………………………………. ۲۲۵

ضمائم

بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری

-۲- ضرورت و اهمیت تحقیق  

اگر بازار را به عنوان موجودی زنده در نظر آوریم هر موجود زنده ای علاوه بر اثراتی که بر محیط اطراف خود می گذارد . از آن نیز تأثیر می پذیرد .

همانطور که بازار دارای حوزه نفوذی است که یک نوع رابطه رفت و برگشت متقابل میان آن دو وجود دارد که قابل تعمق و بررسی در زمینه های گوناگون می باشد .

 در اکثر شهرهای ایران به خصوص شهرهایی که در مسیر کاروانهای تجاری و بازرگانی قرار داشته اند می توان پدیده بازار را بعنوان قلب شهر یا بافت اصلی شهر نام برد . (پور احمد : ۴۷ )

اهمیت موضوع نقش و عملکرد بازار خوی از جهات گوناگونی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد

۱٫ این بازار یکی از قطب های تجاری ( هسته تجاری اولیه ) شهر خوی می باشد که

تأمین کننده مایحتاج بخش اعظمی از نیازمندیهای ساکنین مناطق مختلف شهر خوی

بازارها از نظر فرم و شکل فضای معماری

و شهرها و روستاهای اطراف شهر خوی می باشد . و به روشنی می توان این مسئله را از طریق مشاهدان میدانی دریافت نمود .

۲٫ علاوه بر ساختار و کارکرد تجاری بازار وجود تشکیلات فرهنگی

و اجتماعی آن و تأثیرات آن را نیز باید در نظر گرفت . فرم و ساختار

بازار به عنوان یک عنصر فرهنگی که ریشه در معماری سنتی و فرهنگ مردم منطقه دارد عاملی بسیار مهم و حائز اهمیت است که می توان به آن توجه نمود . همچنین همجواری مشاغل مختلف ( راسته ها ) که موجب تبادل افکار و فرهنگهای مختلف می گردد .

موقعیت مکانی بازرا خوی به گونه ای است که دسترسی به آن از طریق محورهای شمالی – جنوبی شرقی – غربی به راحتی و مقرون به صرفه ترین شکل امکان پذیر است .( می باشد) .

۱-۳- اهداف تحقیق

در تحقیق حاضر ، به دنبال بررسی تاریخی ، فیزیکی ، عملکردی شهر خوی به طور عمده و بازار شهر به طور اخص می باشیم و به عبارتی ما می خواهیم ، در این تحقیق فرآیند تحولات بازار در گذشته و حال ، در قالب تحولات جغرافیایی

بررسی و چگونگی تغییرات کمی و کیفی آن را به خواننده تحقیق ارائه دهیم . همچنین با بررسی نقاط مثبت بازار ( مانند جذب گردشگر ) به دنبال ارائه الگویی مناسب جهت حفظ و احیا ء و با زنده سازی بافت های سنتی بازار و برنامه ریزی برای بهسازی فضاهای شهری می باشیم .

۱- ۴ سئوالات تحقیق

سئوالاتی که در این رساله مطرح می باشد عبارتند از :

۱٫ آیا نقش شهری و به ویژه نقش منطقه ای بازار خوی کاهش یافته است؟

۲٫ آیا بافت قدیمی و تاریخی بازار به دلایل برخورداری از ارزشهای زیبا شناختی ، تنوع معماری ، تنوع زیست محیطی و عملکردی دارای ارزش حفظ و احیاء هستند ؟

۱- ۵ فرضیات تحقیق

با توجه به موضوع رساله مورد نظر ، با بررسی و تحلیل در این مورد و با رائه فرضیات مناسب ، امیدوارم بتوانیم نشانگر راهکارهایی بهینه برنامه ریزی شهری در رابطه با احیاء و بهسازی بافت بازار شهر خوی باشیم و امید آن داریم که فرضیات

مطروحه و همچنین راهکارها جهت طراحی شهری و معماری جزئیات بافت در نظر گرفته شود . لذا بعنوان پیش فرض ضمن توجه به نکات کلی فوق این فرضیه ها را در ارتباط با مسئله مورد پژوهش مورد توجه و مطالعه قرار می دهیم :

بلافاصله بعد از پرداخت موفق لینک دانلود این پروژه فعال خواهد شد.