توضیحات

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع جدید بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

پس از دیدن متن و فهرست پایان نامه بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه ارتباطات استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

هدف: بهره گیری ازبرنامه ها ماهواره مانند تمام پدیده های وارداتی امری «دو وجهی» قلمداد می شود. بااین تفسیراین پدیده دو وجهی یک لبه آن درمانگر و به عنوان یک فرصت ، و لبه دیگر آن برنده و به عنوان یک تهدید برای جامعه محسوب که هدف این تحقیق بررسی این مسئله است.
روش: دراین پژوهش فرصت ها و تهدیدات ماهواره از منظر اساتیدارتباطات مورد بررسی قرار گرفته و اهمیت آن و استفاده فراگیر از آن در جامعه به دلایل متفاوت مورد سنجش قرار می‌گیرد؛ براین اساس سئوالات و فرضیات تحقیق براساس نظریات صاحب نظران در حوزه

ارتباطات طراحی و با روش پیمایشی، مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری این تحقیق کلیه اساتید رشته ارتباطات دانشگاه های علامه طباطبائی و آزاد تهران مرکز می باشد و حجم نمونه نیز تمام شمار می باشد همچنین از ابزار پرسشنامه اطلاعات جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

نتایج: نتایج نشان می دهد؛ که اکثریت اساتید تاکید بیشتری بر فرصت های ماهواره دارند تا تهدیدهای آن، زیرا براین اعتقادند که برنامه های ماهواره، شناخت،فرصت  واوقات فراغت را برای افراد جامعه فراهم می‌کند ؛ این در حالی است که از سوی دیگر همین افراد نگران تغییراتی که این برنامه ها؛در اختلالات روانی، تسلط فرهنگی، کاهش کنترل و اشاعه

ایدئولوژی های انحرافی برنامه های ماهواره ای در ساختار زندگی افراد به وجود می آورد را نیز هستند. باوجود نگرش های متفاوت نسبت به این وسیله ارتباطی آنچه نگرانی های اجتماعی را شدت می‌بخشد برخورد های نه چندان ثابت با این پدیده است که لازم است بیش از پیش مورد مطالعه قرار گیرد.

واژه¬های کلیدی:
ماهواره، شناخت، جامعه پذیری، اوقات فراغت، اختلالات روانی، تسلط فرهنگی، کنترل و نظارت اجتماعی، اشاعه ایدئولوژی های انحرافی

۱۵۸صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

انجام پروپوزال مقاله و پایان نامه جامعه شناسی در کوتاهترین زمان با موضوعات خاص شما. منتظر تماس شما هستیم ۰۹۱۲۸۵۰۱۹۱۲

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده
فصل اول: کلیات موضوع
۱–۱ مقدمه .۲
۱-۲- طرح مسأله ۶
۱-۳- پرسشهای تحقیق ۸
۱-۴- ضرورت و اهمیت تحقیق ۱۲
۱-۵- اهداف تحقیق ۱۴

۲- فصل دوم: ادبیات تحقیق و دیدگاه نظری
۲- ۱- بخش اول: مفاهیم اساسی تحقیق( ادبیات نظری) ۱۶
۲-۱-۱- ماهواره ۱۶
۲-۱-۱-۱- تاریخچه و استفاده از سیستم‌های ارتباطات ماهواره‌ای در جهان ۱۶
۲-۱-۱-۲- تعریف مفهوم ماهواره ۱۸
۲-۱-۱-۳- خدمات ماهواره‌ ۱۸

۲-۱-۱-۴- سیستم‌های ماهواره‌ای ۱۹
۲-۱-۱-۵- مسائل حقوقی ماهواره‌ای تلویزیونی ۲۰
۲-۱-۱-۶- روند قانون‌گذاری در خصوص ماهواره‌ها در جمهوری اسلامی ایران ۲۰
۲-۱-۱-۷- کانال‌های تلویزیونی ماهواره‌ای قابل دریافت در ایران ۲۲
۲-۱-۱-۸- دیدگاه¬ها و کارکردهای ماهواره ۲۳

۲-۱-۱-۸- ۱- دیدگاه¬های بدبینانه (اثر رسانه‌ای و مخاطبان منفعل) ۲۴
۲-۱-۱-۸- ۱- ۱- کارکردهای منفی ماهواره ۲۷
۲-۱-۱-۸- ۲- دیدگاه خوش‌بینانه (مخاطبان فعال) ۳۷
۲-۱-۱-۸- ۲- ۱- کارکردهای مثبت ماهواره ۳۹
۲-۱- ۱-۹- نتیجه‌گیری از دو دیدگاه ۴۲

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

۲-۲- بخش دوم: بررسی پیشینه تحقیق ۴۴
۲-۲-۱- بحث و نتیجه‌گیری از مباحث پیشینه تحقیق ۵۲
۲-۳- بخش سوم: چارچوب نظری تحقیق ۵۳
۲-۳- ۱- تبیین فرهنگی ۵۳
۲-۳-۱-۱- جامعه پذیری، انتقال فرهنگ، خرده فرهنگ ها و کجروی ۵۴
۲-۳-۱-۲- نظریه‌های انتقال فرهنگی و کژرفتاری ۵۶
۲-۳-۱-۳- نظریه خرده فرهنگ بزهکار ۵۷
۲-۳-۱-۴- نظریه تهاجم فرهنگی ۵۸
۲-۳-۱-۵- نظریه پیوند افتراقی ۶۲
۲-۳- ۲- تبیین اجتماعی ۶۳
۲-۳- ۲-۱- نظریه ارتباط (تناسب) ۶۳
۲-۳- ۲-۲- نظریه همنشینی افتراقی ۶۴
۲-۳- ۲-۳- نظریه انتقادی ۶۵

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

۲-۳-۲-۴- نظریه لانگر درباره نمادها ۶۷
۲-۳- ۲-۵- نظریه مارپیچ سکونت ۶۷
۲-۳- ۲-۶- نظریه¬های تعاملی ۶۸
۲-۳- ۲-۷- نظریه کاربردها و خشنودسازی ۷۰
۲-۳- ۲-۸- نظریه ارزش انتظار ۷۱
۲-۳- ۲-۹- نظریه وابستگی ۷۳
۲-۳- ۲-۱۰- کنترل اجتماعی ( نظارتِ اجتماعی) ۷۶
۲-۳- ۲-۱۱- نظریه یادگیری مشاهده‌ای ۷۷
۲-۳- ۳- جمع¬بندی دو تبیین (فرهنگی و اجتماعی) ۷۸
۲-۴- بخش چهارم :جمع‌بندی نظریات و ارائه مدل تحلیلی ۸۰
۲-۴-۱- دیدگاه¬های بدبینانه (اثر رسانه‌ای و مخاطبان منفعل) ۸۰
۲-۴-۲- دیدگاه خوش‌بینانه (مخاطبان فعال) ۸۱
۲-۴-۳- تبیین فرهنگی ۸۲
۲-۴-۴- تبیین اجتماعی ۸۴
۲-۵- مدل تحلیلی تحقیق ۸۵
۲-۶- بخش پنجم: فرضیات ۸۷

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

۳- فصل سوم روش شناسی تحقیق
۳-۱- تعریف مفهومی وعملیاتی متغیرها ۸۹
۳-۱-۱- متغیر وابسته ۸۹
۳-۱-۲- متغیرهای مستقل ۸۹
۳-۲- روش تحقیق ۹۸
۳-۳- روش گردآوری اطلاعات ۹۸
۳-۴- جامعه آماری ۹۹
۳-۵- حجم نمونه ۹۹
۳-۶- سطح سنجش متغیرهای مستقل و وابسته ۹۹
۳-۷- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ۹۹
۳-۸- نحوه سنجش متغیرها و سازه‌ها ۱۰۰
۳ -۹- معرفی ساختار، نقش و مقیاس صفات مورد مطالعه ۱۰۱
۳-۱۰- پایایی و روایی ابزار اندازه‌گیری ۱۰۱
۳-۱۱-۱- پایایی ۱۰۱
۳-۱۱-۲- قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری ۱۰۳

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

۳-۱۲- مطالعه مقدماتی و تدوین نهایی پرسشنامه ۱۰۳
۳-۱۳- قلمرو زمانی تحقیق ۱۰۳
۳-۱۴- واحد تحلیل ۱۰۳
۳-۱۵- واحد مطالعه ۱۰۳

۴- فصل چهارم یافته‏های پژوهش
۴-۱- توصیف داده ها . ۱۰۵
۴-۱-۱- متغیرهای زمینه ای ۱۰۵

۴-۱-۱-۱ – سیمای پاسخگویان ۱۰۵
۴-۱-۱-۲- توصیف داده های گویه های متغیر های وابسته و مستقل ۱۱۵
۴-۲- تبیین داده ها ۱۲۳
۴-۲-۱- تجزیه وتحلیل دو متغیره ۱۲۳٫
۴-۲-۱-۱- آزمون T دو نمونه مستقل برای فرض برابری میانگین ها ۱۲۴

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

۴-۲-۱-۱- آزمون واریانس یک طرفه جهت مقایسه میانگین ها ۱۲۹
۴-۲-۲- آزمون رتبه ای فریدمن. ۱۳۶
۵- فصل پنچم: نتیجه گیری و پیشنهاد
۵– ۱- نتایج تحقیق ۱۴۶ ۵-۱- ۱ – نتایج تجربی ۱۴۶
۵–۱-۱ -۱ – توصیف و تبیین فرضیه¬های تحقیق ۱۴۶
۵–۱-۱–۱-۱- نتایج توصیفی ۱۴۶

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

۵–۱-۱ -۱ – ۲- نتایج تبیینی ۱۵۴
۵-۱-۲- نتایج تئوریکی ۱۵۹
۵-۱-۳- پیشنهادها ۱۶۰
۵-۱- ۴ – پیشنهادات پژوهشی ۱۶۳
۵-۱- ۵ – محدودیت های تحقیق ۱۶۴
فهرست منابع ۱۶۵

فهرست جداول

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

عنوان صفحه
جدول شماره ۲-۱ نمونه‌های از انواع خدمات ماهواره‌ای ۱۹
جدول شماره ۲-۲ خلاصه‌ای از قوانین و مقررات ماهواره موجود در کشور ۲۲
جدول ۲-۳- شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای قابل دریافت در ایران سال ۱۳۸۱ ۲۳
دیاگرام۲- : تقسیم‌بندی اختلالات رفتاری- حرکتی مخاطبان برنامه‌های ماهواره‌ای ۳۴
دیاگرام۲-۱:الگوی ارزش انتظارتقاضای کامیابی ها ۷۲

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

دیاگرام۲-۲ الگوی کاربردها ووابستگی ارتباط گروهی ۷۴
دیاگرام اثر رسانه ای و مخاطبان منفعل ۸۱
دیاگرام شماره ۱۲ : مدل تحقیق ( پژوهش ) ۸۶
جدول شماره ۳- ۱- گویه‌های، شناخت و آگاهی ۹۱
جدول شماره ۳- ۲- گویه‌های ، جامعه پذیری ۹۲
جدول شماره ۳-۳ :گویه‌های، اوقات فراغت ۹۳

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

جدول شماره ۳-۴- گویه‌های، اختلالات روانی و بی¬خویشتن شدگی مخاطب ۹۴
جدول شماره ۳-۵- گویه‌های، تسلط فرهنگی ۹۵
جدول شماره ۳- ۶- گویه‌های، کاهش کنترل و نظارت اجتماعی ۹۷
جدول شماره ۳- ۷- گویه‌های، اشاعه ایدئولوژی ۹۸
جدول شماره ۳-۸ – ساختار و نقش متغیره ۱۰۱

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

جدول شماره ۳- ۹- اعتبار شاخص‌های تحقیق ۱۰۲
جدول شماره ۳-۱۰ – قابلیت اعتماد ۱۰۳
جدول شماره ۴- ۱ : توزیع فراوانی نسبی افراد مورد بررسی بر حسب سن و جنسیت ۱۰۷
جدول شماره ۴-۲ : توزیع فراوانی نسبی افراد مورد بررسی بر حسب تاهل و جنسیت ۱۰۸
جدول شماره ۴- ۳ : توزیع فراوانی نسبی افراد مورد بررسی بر حسب تعداد تالیفات و جنسیت
۱۰۹

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

جدول شماره ۴-۴: توزیع فراوانی نسبی افراد مورد بررسی بر حسب سابقه تدریس و جنسیت
۱۱۱
جدول شماره ۴-۵ : توزیع فراوانی نسبی افراد بر حسب ساعات تماشای ماهواره و جنسیت ۱۱۳
جدول۴-۶: فرصت¬های که از طریق تماشای ماهواره ایجاد می¬شود ۱۱۷
جدول۴-۷: تهدیداتی که از طریق تماشای ماهواره ایجاد می¬شود ۱۲۰

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

جدول شماره ۴- ۸: آزمون فرض برای میانگین های ابعاد فرصت¬های تماشای ماهواره به تفکیک گروهای جنسی ۱۲۵
جدول شماره ۴- ۹ : آزمون فرض برای میانگین ها به تفکیک ابعاد تهدیدات ماهواره وگروه های جنسی ۱۲۶

جدول شماره ۴- ۱۰ : آزمون فرض برای میانگین های ابعاد تماشای برنامه ماهواره به تفکیک گروهای جنسی ۱۲۸

جدول ۴-۱۱: آزمون فرض جهت مقایسه میانگین های سن با فرصت و تهدیدات ماهواره ۱۲۹
جدول ۴-۱۲:آزمون فرض جهت مقایسه میانگین های تاهل با فرصت و تهدیدات ماهواره ۱۳۰

جدول ۴-۱۳: آزمون فرض جهت مقایسه میانگین های ساعات تماشای ماهواره با فرصت و تهدیدات ماهواره ۱۳۱
جدول ۴-۱۴: آزمون فرض جهت مقایسه میانگین های تعداد تالیفات با فرصت و تهدیدات ماهواره
۱۳۳
جدول ۴-۱۵: آزمون فرض جهت مقایسه میانگین های سابقه تدریس با فرصت و تهدیدات ماهواره ۱۳۵

جدول ۴-۱۶:آزمون رتبه ای شاخص¬های میانگین فرضیه « افزایش شناخت آگاهی و شناخت از طریق ماهواره» ۱۳۷

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

جدول ۴-۱۷: آزمون رتبه ای شاخص¬های میانگین فرضیه « افزایش جامعه پذیری از طریق ماهواره» ۱۳۸
جدول ۴-۱۸ : آزمون رتبه ای شاخص¬های میانگین فرضیه « افزایش اوقات فراغت از طریق ماهواره»

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

۱۴۰
جدول ۴-۱۹:آزمون رتبه ای شاخص¬های میانگین فرضیه« افزایش اختلالات روان¬پریشانی از طریق ماهواره» ۱۴۱
جدول ۴-۲۰:آزمون رتبه ای شاخص¬های میانگین فرضیه « تسلط فرهنگی» ۱۴۲
جدول۴-۲۱ : آزمون رتبه ای شاخص¬های میانگین فرضیه « کاهش کنترل و نظارت» ۱۴۳

جدول ۴-۲۲: آزمون رتبه ای شاخص¬های میانگین فرضیه « اشاعه ایدئولوژی» ۱۴۴
جدول۵-۱: فرصت¬های شناختی ماهواره ۱۴۷
جدول۵-۲: فرصت¬های جامعه¬پذیری ماهواره ۱۴۸

جدول۵-۳: فرصت¬های اوقات فراغت ماهواره ۱۴۹
جدول۵-۴: تهدیدات اختلالات روان و بی¬خویشتن¬شدگی ماهواره ۱۵۰
جدول۵-۵: تهدیدات تسلط فرهنگی ماهواره ۱۵۱
جدول۵-۶: تهدیدات کنترل و نظارت اجتماعی ماهواره ۱۵۲

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

جدول۵-۷: تهدیدات اشاعه ایدئولوژی ماهواره ۱۵۳

فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ۴-۱ درصد فراوانی پاسخگویان به تفکیک جنسیت ۱۰۵
نمودار ۴-۲ درصد فراوانی پاسخگویان به تفکیک رتبه استادی ۱۰۶
نمودار ۴-۳ درصد فراوانی پاسخگویان به تفکیک سن و جنسیت ۱۰۷

نمودار ۴-۴ درصد فراوانی پاسخگویان به تفکیک جنسیت و تاهل ۱۰۸
نمودار ۴-۵ درصد فراوانی پاسخگویان به تفکیک میزان تالیفات و جنسیت ۱۱۰

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

نمودار ۴-۶ درصد فراوانی پاسخگویان به تفکیک سابقه تدریس و جنسیت ۱۱۲
نمودار ۴-۷ درصد فراوانی پاسخگویان به تفکیک ساعات تماشای تلویزیون ماهواره و جنسیت ۱۱۴
نمودار ۴-۸ درصد فراوانی میزان تماشای تلویزیون ماهواره ای ۱۱۵
نمودار ۴-۹ درصد فراوانی تماشای نوع شبکه تلویزیون ماهواره ای بر حسب زبان ۱۱۵
نمودار ۴-۱۰ درصد فراوانی تماشای شبکه های ماهواره ای بر حسب برنامه ۱۱۶
نمودار ۴-۱۱ درصد فراوانی تماشای شبکه های تلویزیون ماهواره ای بر حسب نوع شبکه ۱۱۶
نمودار ۴-۱۲ درصد میانگین فرصت های ماهواره به تفکیک فرضیات ۱۱۸
نمودار ۴-۱۳ درصد میانگین تهدیدهای ماهواره، به تفکیک فرضیات ۱۲۱

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

فصل اول

کلـیات پژوهش

۱-۱- مقدمه

اکنون برفراز شهرهای جهان، یکی از متداول‌ترین ابزارهای جدیدارتباطی که قابل دیدن است.آنتن‌هاو تجهیزات دریافت از ماهواره که به طور گسترد‌ه دردسترس همگان قرار گرفته است، حتی در برخی از فقیرترین جوامع دنیا شهروندان با نصب تجهیزات یاد شده موانع و محدودیت‌های مربوط به گردش آزاداطلاعات را درنوردیده و تصاویر زنده تلویزیونی رااز هر

گوشه و کنار جهان نظاره گر میباشند.
یکی ازمسائلی که توجه بسیاری از صاحب ‌نظران ودولتمردان جهان را به خود جلب کرده است، مسئله مضر یا مفید بودن محتوای برنامه‌های ماهواره‌ای می باشد. برخی بر این باورند که بهره‌گیری از ماهواره‌ها یک دانش است که باید آن را آموخت و در زمینه‌های

مخابراتی، اطلاع‌رسانی، آموزشی، بهداشتی و اقتصادی و اوقات فراغت بهره‌برداری کرد،همچنین ماهواره ابزاری است که به وسیله آن می‌توان به تبادل فرهنگی و آشنایی

بیشتر با سرزمین‌ها، ملل، علوم و دانش مختلف نایل آمد و با صرف کمترین هزینه، بیشترین بهره را بدست آورد.البته کسانی‌هم معتقدند که مضرات ماهواره بیشتر از فواید آن است که شاید این تفکر از کشورهای جهان سوم و درحال توسعه نشات گرفته شود که عموماً نوعی

دغدغه حراست از فرهنگ ملی،ارزش‌های فرهنگی، سنتی و پیشینه تاریخی خود را دارند.آنهابراین باورند که، محتوای برنامه‌های ماهواره‌ای که عموماً از کشورهای غربی تغذیه می‌شوند، باعث تخریب فرهنگی و تبدیل شدن مخاطبان و گروهی یک دست و درنهایت

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

وابستگی کامل به فرهنگ غرب رادارامی‌ باشند.با نظر به اینکه،از ظهور تلویزیون‌های دیجیتالی و پخش مستقیم ماهواره‌ای زمان زیادی نمی‌گذرد اما از ابتدای اشاعه این فناوری، دولت‌ها در قبال پیامدهای آن سیاست‌های مختلفی رااتخاذ کرده‌اند. از طرفی کشورهای

توسعه یافته عمدتاً از این پدیده استقبال کرده‌اند، ‌در مقابل کشورهای در حال توسعه و جهان سوم، اکثرا در پذیرش فناوری یاد شده با احتیاط عمل می‌کنند و در مجموع ویژگی مصرفی دارند.

ازاین رو مقاومت فرهنگی ،اجتماعی در برابر پخش محتوای برنامه‌های ماهواره‌ای خصوصاً در کشورهای خاورمیانه و اسلامی منجر به اتخاذ و اعمال طیف وسیعی از سیاست‌های مرتبط با پخش مستقیم ماهواره‌ای شده است. از یک طرف کشورهایی مانند ترکیه و مصر از

سیاست‌های بدون محدودیت پیروی می‌کنند و از طرف دیگر کشورهایی مانند عربستان سعودی و ایران سیاست‌های بسته‌تر را ترجیح می‌دهند. این در حالی است که به گفته بسیاری از اندیشمندان، مهم ترین عاملی که چهره قرن بیست و یکم و شیوه زندگی ما را تعیین خواهد کرد، فناوری ارتباطات است.

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

مدت هاست که پیشگامان دنیای آینده، به زندگی ما راه یافته واین ماهواره ها برنامه های گوناگونی را به طورمستقیم از طریق گیرنده های خانگی ارسال می نمایند،دراین فرآیند دگرگونی مهمی در کشورهای جهان سوم به منصه ظهور نشسته و به همین دلیل می بایست با دیدی ژرفایی مورد نظر قرار گیرد.

امواج ماهواره‌ای مانند تمام پدیده های وارداتی و تحمیلی «دو وجهی» خواهد بود که یک لبه آن درمانگر و لبه دیگر آن برنده است. لذا، سازمان ها و نهاد های مختلف اجتماعی- فرهنگی جامعه باید با سیاستگذاری و برنامه ریزی صحیح و سازمان یافته به تقویت لبه درمانگر این امواج توجه و از طریق تقویت و توسعه برنامه های علمی و آموزشی و حتی تفریحی و سرگرم کننده به توسعه همه جانبه جامعه بنگرند.

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

بااین وجود بسیاری از صاحبان نظران اعتقاد دارند در دنیای مجازی رسانه‌ها،برقراری ارتباطات و انتقال آزاد اطلاعات به شیوه‌های گوناگون و با استفاده از فن‌آوری‌های متعدد به راحتی امکان‌پذیر و می‌تواند با اتخاذ تدابیر مناسب وبا بهره‌گیری از وسایل نوین ارتباطی به گونه‌ای عمل کرد که کمترین آسیب به زیرساخت‌های فرهنگی و اخلاقیات جامعه وارد نگردد.

به عبارت دیگر، تنها جوامعی می‌توانند در امر حفظ میراث تاریخی و جلوگیری از استحاله فرهنگی خود ایفای نقش نمایند،که آگاهانه و به طور فعال با پدیده فناوری‌های نوین ارتباطی روبرو شوند.و برای برقراری ارتباطات و گردش اطلاعات نزد مخاطبان داخلی خود با فکر و

برنامه عمل نمایند. در ایران نیز به رغم اشاعه بی‌ضابطه و روبه رشد استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره و همچنین نرخ رو به افزایش میزان بهره‌مندی از برنامه های پخش

مستقیم ماهواره‌ای، نه تنها نگرانی‌های ملی در خصوص هجوم فرهنگی بیگانگان به فرهنگ جامعه ما کم نشده بلکه با پیدایش نظریه جهانی شدن، بر ظرافت و حساسیت محتوای

برنامه‌های ماهواره‌ای افزوده شده است. در کشور ما که بیش از ۶۰ درصد ترکیب جمعیتی آن را افراد کمتر از ۲۹ سال تشکیل می دهند بحث استفاده صحیح از این ابزار ارتباطی و

اطلاع‌رسانی و تأثیرات فرهنگی ماهواره‌ها بر جوانان یکی از مسایل مهم و کلیدی جامعه فعلی ایران در این حوزه بشمار می‌رود، به رغم این‌که بحث میزان دسترسی و چگونگی بهره‌مندی جوانان از برنامه‌های این رسانه چندان روشن و قابل رجوع نیست لذا در گزارش

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

حاضر تلاش می‌شود حتی‌الامکان ضمن تشریح وضعیت ماهواره‌ها در ایران، میزان بهره‌مندی جوانان از محتوای برنامه‌های ماهواره‌ای را تبیین نماید و زمینه را برای پژوهش‌های ژرف‌نگر و دقیق بعدی فراهم سازد.

بنابراین؛ در این پژوهش با بررسی کارکرد، فرصت¬ها و تهدیدات ماهواره از منظر اساتید ارتباطات موضوع مورد بررسی قرار گرفته و مطالعات اولیه نشان می دهد،اکثریت افراد جامعه خواهان دریافت امواج ماهواره‌‌ای در منازل هستند، زیرا بر این اعتقادند که ماهواره اوقات

فراغت مناسب و لحظات شادی را برای آنها فراهم می‌کند، این در حالی است که از سوی دیگر همین افراد نگران تغییراتی که ماهواره ( به دلایل مسائل اخلاقی و خانوادگی) در ساختار زندگی خانواده شان به وجود می آورد نیز هستند. با وجود نگرش های متفاوت در

جامعه نسبت به این وسیله ارتباطی آنچه نگرانی های اجتماعی را شدت می‌بخشد، برخوردهای نه چندان با ثبات با این پدیده است که باید بیش از پیش مورد مطالعه قرار گیرد.

۱-۲- بیان مسأله

امروزه، رشد وسایل ارتباط جمعی الکترونیک و امکانات روز افزون فنی ، حدود و مرزها را در

نوردیده است ؛ به طوری که جهان ، هر روز به واقعیت دهکده‌ی جهانی مک‌‌لوهان نزدیک تر می شود ؛ در این راستا ، الوین‌تافلر نیز معتقد است که در عصر حاضر با موج سوم یا انقلاب

ارتباطات مواجه ایم . هم چنین آنتونی گیدنز جامعه شناس معروف انگلیسی همگام با مک

لوهان و تافلر معتقد است که، جوامع در عصر حاضر با خلاء space مواجه‌اند که در آن تکنولوژی های پیشرفته وسایل ارتباط جمعی ، مرزهای جغرافیایی را در نور دیده ، به طوری

که جامعه جهانی به کمک این وسایل ، از مرزهای مکانی وزمانی فارغ شده است . بنابراین، جامعه جهانی به تبع انقلاب ارتباطات و در روند جهانی شدن ، و توسعه الکترونیک خود ادامه

می‌دهد.

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

روند روبه رشد جهانی شدن انقلاب ارتباطات ، روندی است که گریزی از آن نیست و جوامع مختلف به شیوه‌‌های گوناگون از ابزارهای ارتباطی استفاده می کنند. در این روند صاحبان

قدرتمند وسایل ارتباطی الکترونیک در حوزه هایی نظیر اینترنت ؛ ارتباطات از راه دور و ماهواره ، جهانی شدن را به سمت جهانی سازی با اهداف و منافع توسعه طلبانه خود سوق

می‌دهند و جوامعی که در این حوزه به خوبی عمل نکنند، در رسیدن به اهداف و آرمان‌های خود دچار مسئله می شوند. در این راستا ، جوامع مختلف با استفاده از ماهواره به عنوان

یک ابزار تکنولوژی جهانی ، این روند را درحوزه رقابت جهانی سازی سوق می دهند ؛ از این منظر ، ماهواره با توجه به عملکرد، اهداف و منافع صاحبان رسانه ای ، می تواند پیامد های

مختلفی داشته باشد. از آنجا که این از شبکه ها برنامه های متنوعی را برای مخاطبان خود در سطح جهان تولید می‌کنند ، آثار و پیامدهای متفاوتی دارد . از این منظر تولید برنامه های ماهواره ای در راستای اهداف تجاری ، سیاسی و فرهنگی صاحبان قدرتمند رسانه ای قرار

می‌گیرد. حتی کار به جایی می‌رسد که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی می‌‌گوید : آمریکا باید از طریق تلویزیون وهجوم فرهنگی به ایران حمله برد( ) .
ج.ا.ا در سال ۱۳۷۳ ، طبق مصوبه ای ، قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات ماهواره ای را

به تصویب رساند. اما همواره یکی از انتقادات اساسی بر این قانون ، تناوب در اجرای آن بوده ، لذا عده‌ای معتقد هستند بر خورد با دارندگان تجهیزات ماهواره ای صرفاً یک اقدام در

چهارچوب وظایف بازدارنده تلقی نمی شود بلکه این عمل عمدتاً نوعی عمل سیاسی تلقی می گردد. لذا شدت و ضعف در برخورد با پدیده مذکور نه تنها موجب کاهش تعداد استفاده کنندگان از تجهیزات ماهواره ای نشده بلکه آمارها نشان می‌دهند که این نوع از محدودیت،

میزان استفاده را بیشتر نموده است. این در حالی است که در ۶ ماه اول سال ۸۰ و در اجرای طرح جمع آوری تجهیزات

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

ماهواره ای ، حدود ۷ هزار آنتن ماهواره ای در سطح کشور جمع آوری گردید ، امروزه صدها هزار آنتن ماهواره ای فقط در سطح تهران وجود دارد که جمع آوری این تعداد ماهواره، به

زمان، تجهیزات، نیروی انسانی و شرایط مناسب نیاز دارد. بدیهی است اجرای این مأموریت سازمان¬های اجرایی را در تحقق مأموریت های مهم امنیتی و روز مره تحت الشعاع قرار خواهد داد و در عمل آنچه که باقی می ماند باز هم اجرای ناقص قانون خواهد بود .

اما سئوالی که مطرح می¬شود این است، اصولا چه نیازی برای شناخت فرصت¬ها و تهدیدات ماهواره وجود دارد، بنابراین؛ پژوهش حاضر در درجه اول، به دنبال پاسخ به این

سؤال است که نوع نگرش و میزان گرایش اساتید دانشگاه نسبت به ماهواره و برنامه های آن چگونه است ؟ دوم اینکه ، چه دلایلی را می توان در مورد گرایش به ماهواره در جامعه مطرح نمود ؟ لذا در پاسخ به سئوالات بالا می¬توان گفت :

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

الف) تاثیر استراتژی غالب جهانی بر تغییرات اجتماعی
امروزه؛ به باور اندیشمندان؛ علم بشر در هر لحظه درحال تغییرات بنیادی است. پر واضح است؛ که این امر؛ صاحب نظران علوم تربیتی رادرزمینه های مختلف خوشحال و نگران می¬سازد. خوشحال؛ ازاین جهت که اگراین علم در مسیر درست خود حرکت نماید باعث

پویایی زندگی انسان می¬شود. نگران کننده از این جهت علم بشر با تمام توانمندی¬های خود از ا بتدا اسیر خواسته¬ها وامیال ناپسند انسان های عصرخود بوده¬است. با مطالعه

برخی از استراتژی¬های غالب جهانی این واقعیت تلخ بهتر نمایان می¬شود. استراتژی داووس که با ۳۰۰ عضو خود که از کمپانیها و شرکت¬های چند ملیتی تشکیل یافته و ۸۰

درصد ثروت جهانی را در اختیار و باقدر ت و نفوذی که در جهان دارند در پی اندیشه و

باورهای آزادی خواهانه و درصدد حذف هرگونه ایدئولوژی خاص، و افکارهای دولت های مستقل هستند.استراتژی دانشگاهی یاروشنفکرانه، با حمایت از جنبش¬های نظیر؛ حقوق زنان حقوق بشر ، حمایت از حقوق اقلیت ها، حمایت از دمکراسی، آزادی¬خواهی، برابری-

خواهی،… بدون توجه به فرهنگ و شرایط اجتماعی کشور¬هاو با دور شدن از اهداف متعالی خود به عنوان ابزار فشار دولت¬ها بر علیه دولت¬های مخالف جهانی سازی غرب

گرایانه ومستقل شده¬اند. استراتژی جهان – مک این استراتژی به دنبال بسط وگسترش هژمونی فرهنگ های غربی است و در این استراتژی “فرهنگ هالیودی ” به عنوان مبنای فرهنگی غرب، و از طرفی نمایش فیلم، موسیقی و هنر آمریکایی درصدد تغییر رفتار و نگرش

جوانان کشورها و به خصوص کشورهای در حال توسعه به سوی جهانی سازی مورد نظر غرب است. استراتژی پروتستانیزم این استراتژی بر مبنای سکولار ساختن جامعه و پس-زدن دین از ساختار های سیاسی ،اجتماعی و اقتصادی جامعه جهانی و تقلیل آن به رابطه

 گسترش ماهواره در ایران

خصوصی است. و به طورکلی این استراتژی به دنبال خصوصی نمودن دین و ادیان الهی است. حال با توجه به مطالب فوق در می¬یابیم دولت¬های جهان برای اجراء اهداف و اراده

خود علاوه بر مشکلات داخلی با چه حجمی از فشارهای خارجی و دخالت دولت¬ها و شرکت-های سود جو روبرو هستند. ازاینرو؛ ماهواره ابزاری است در اختیار این تفکرات و

استراتژی¬ها که مرز ها را درنوردیده و جوامع را متاثر از قدرت و توانمندی¬های بی¬بدیل خود نموده ¬است. حال؛ همانطور گفته شد، چگونه می¬توان امنیت رفاه نسبی را برای شهروندان فراهم نمود؟ شاید یکی از روش¬های مقابله با این استراتژی¬های اظهار شده،

مطالعه و شناخت عوامل تاثیرگذار این استراتژی¬ها بر امنیت اجتماعی و تغییرات اجتماعی حاصل از آن است. بنابراین؛ یکی ازروش¬های که می¬تواند ما را در تحقق این عمل کمک شایانی نماید سنجش فرصت¬ها و تهدیدات این تکنولوژی از منظر اساتید است.

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره

ب) جوانی جمعیت و گسست نسلی
دگرگونی نسلی یکی از واقعیت‌های جدیدی است که به¬طورکلی آن را ناشی از محلی شدن زمینه‌های زندگی اجتماعی می‌دانند، واقعیتی که با سرعت موجب تحولات اجتماعی، پیشرفت تکنولوژی و تمایز در باورها، گرایش¬ها و خواستگاه¬ها ی نسل حاضر شده است. نسل دوم جامعه که زیر ۲۴ سال در بافت کل جمعیتی ایران تعریف می¬شوند، نزدیک به ۷۰

درصد جمعیت کشور را تشکیل می¬دهند. که دارای ویژگی های نظیر؛ ایدئولوژیک بودن، علاقه به جهان بیرون از ایران، علاقه به زندگی غیر سیاسی علاقمند به نمادهای فرهنگی ایرانی، متکی به توانایی¬ها و منابع درآمد خود و وابستگی کمتر به خانواده، توانایی بیشتر

به کار جمعی و خصلت دمکراتیک، توجه به ابعاد زیبا شناسانه زندگی، آمادگی قابل توجه برای تعامل و یادگیری از دیگر ملت¬ها، تفکر واقع بینانه و کاربردی از زندگی هستند( سریع القلم، ۱۳۸۲: ۱۷۲). و تعارض میان نسل¬ها زمانی به وجود می¬آید، که تحولات روبنایی در

جامعه ایجاد شود. منظور از تحولات روبنایی، تحولات اجتماعی و سیاسی در مقابل تحولات فکری و اندیشه¬ای است(قبادی ، ۱۳۸۲: ۵۴). و عوامل تاثیر گذار آن، ازخود بیگانگی، گسست فکری و عاطفی، اشتغال روز افزون والدین، فن آوری پیشرفته ارتباطات، بلوغ

دشوار و نوجوانی پر رنج، فقرفرهنگی، فقدان هویت اجتماعی، نفوذ فرهنگ بیگانه، ناتوانی از همدلی با نسل آینده و فقدان الزام¬های معنوی است (شرفی،۱۳۸۲: ۱۲۰-۱۱۳).
بنابراین؛ یکی عواملی که می¬تواند موجب نگرانی ما در خصوص آینده این نسل شود،

استفاده بی¬ضابطه از این فن آوری است. ازاینرو؛ سنجش نگرش اساتید دانشگاه بخصوص اساتید در حوزه علم ارتباطات ، شاخص¬های است که می¬تواند ما را در زمینه خواستگاها، تمایلات، نیازها و… نسل جوان کمک شایانی نماید.

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران

ج) تاثیر وسایل ارتباط جمعی بر تحولات اجتماعی
استفاده بدون آگاهی و برنامه¬ریزی مناسب خانواده¬ها، به خصوص جوانان ایرانی از برنامه¬های ماهواره و اینترنت خواسته یا ناخواسته به دلیل تعارض¬های فرهنگی پخش اینگونه برنامه¬ها با فرهنگ بومی تاثیر مخرب بر روی نگرش و رفتارهای آنان می¬گذارد. به عنوان نمونه؛ شبکه ماهواره¬ای مد جز آن دسته از شبکه¬هایی است که انواع مدها و

پوشش های لباس زنانه غربی را به نمایش می¬گذارد و باعث تناقض در نحوه پوشش و تسریع بدحجابی، تجلی نیازهای جنسی، خودنمایی و به نوعی قانون گریزی، در سطح جامعه می¬شود. ساموئل هانتینگتون با تعبیر “ویروس”از فرهنگ غرب می¬نویسد « وقتی ویروس غرب به بدن جامعه¬ای وارد شد، بیرون راندن آن دشوار است. ویروس غرب،

استقامت می¬کند، اما کشنده نیست،ولی سلامتی خود را هرگز باز نمی¬یابد» (هانتینگتون، ۱۳۹۹: ۳۴۶).حال چنانچه، ماهواره و اینترنت بدون آموزش مورد نیاز و بی دفاع در دسترس خانواده¬ها قرار گیرد. طبق نظریات« مک کویل» :

بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی و فرهنگی گسترش ماهواره در ایران%۲