توضیحات

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

سازمان ها در حال وارد شدن به اقتصاد مبتنی بر دانش هستند ، اقتصادی که در آن دانش و دارایی های نامشهود به عنوان مهمترین مزیت رقابتی

سازمانها شناخته شده است . یکی از اجزای دارایی نامشهود سرمایه فکری می باشد که تاثیر مهمی بر عملکرد و پیاده سازی استراتزیک سازمان دارد

از این رو شناسایی ، اندازه گیری و مدیریت سرمایه فکری دارای اهمیت خاصی است و منجر به مشاهده ارزش واقعی سازمان ها می شود.

برای سنجش سرمایه فکری طبقه بندی های مختلفی ارایه شده است که یکی از این طبقه بندی ها توسط پالیک به نام (ارزش افزوده سرمایه فکری)

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

مطرح شده که از سه جزء کارایی سرمایه فیزیکی، کارایی سرمایه انسانی و کارایی سرمایه ساختاری می باشد. در این پژوهش ابتدا براساس مدل (ارزش افزوده سرمایه فکری) ، ارزش سرمایه فکری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی ۷ ساله

محاسبه و سپس ارتباط بین مولفه های سرمایه فکری و بازده مالی شرکتها

مورد ارزیابی قرار گرفته است. جهت محاسبه عملکرد مالی از هشت

شاخص عملکرد مالی مالی در پنج گروه معرف ارزش بازار ، سودآوری، فعالیت ، بازده سرمایه ، مبتنی بر ارزش آفرینی استفاده شده است.در تحقیق

حاضر ، روش آماری استفاده شده جهت تجزیه و تحلیل داده ها

، رگرسیون چند گانه و ضرایب همبستگی می باشد. نمونه انتخابی شامل ۷۳ شرکت بصورت پیوسته برای بازه زمانی ۷ ساله بوده که اندازه شرکت بعنوان متغیر کنترلی در نظر گرفته شده است.

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

یافته ها حاکی از رابطه معنادار مثبت بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتها و تاثیر مثبت اندازه شرکت بر روی سطوح برخورداری از سرمایه فکری و

عملکرد مالی می باشد. باتوجه به این نتایج می توان توجه مدیران ، سهامداران ،

سرمایه گذاران و سایر گروه های ذینفع را به منابع و توانمندیهای درون سازمانی جلب و بهره گیری از این مدل برای کسب بازده مالی بالاتر و دسترسی به ارزش واقعی شرکتها ،پیشنهاد کرد.
وازه های کلیدی: سرمایه فکری ،عملکرد مالی ،اندازه شرکت ،رگرسیون چندگانه، بورس اوراق بهادار تهران

 ۱۹۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

چکیده: ۱
مقدمه: ۲
فصل اول:کلیات تحقیق
۱-۱)مقدمه ۴
۲-۱) بیان مسئله تحقیق ۵
۳-۱) چارچوب نظری ۷
۴-۱ ) اهمیت وضرورت پژوهش ۸
۵-۱) اهداف پژوهش ۹
۱-۵-۱) اهداف علمی تحقیق ۹

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

۲-۵-۱)اهداف کاربردی تحقیق ۱۰
۶-۱ )فرضیه های تحقیق ۱۰
۷-۱) تعاریف واژه ها واصطلاحات پژوهش : ۱۱
فصل دوم :مروری بر ادبیات تحقیق
۱-۲- مقدمه ۱۶
۲-۲ ) بخش اول : نظریه های مربوط به سرمایه فکری ۱۸
۱-۲-۲ ) تعاریف مختلف سرمایه فکری ۲۰
۳-۲)بخش دوم : مدل های طبقه بندی سرمایه فکری ۲۱
۱-۳-۲) ادوینسون و مالونه ۲۲
۲-۳-۲)روس و همکارانش ۲۳
۳-۳-۲) بونتیس ۲۳
۴-۳-۲) بروکینگ ۲۴
۵-۳-۲) سویبی ۲۵
۶-۳-۲) استوارت ۲۶
۷-۳-۲) یوستک و همکارانش ۲۶
۸-۳-۲) پتی ۲۷

۹-۳-۲) چن و همکارانش ۲۷

۱۰-۳-۲) پتی و گویتر ۲۹
۱۱-۲-۲) هانناس و لوونداهل ۳۰
۱۲-۳-۲) طبقه بندی مر و اسچوما ۳۲
۱۳-۳-۲) لیم و دالیمور ۳۲
۱۴-۳-۲) طبقه بندی نورتون و کاپلان ۳۳
۱۵-۲-۲) طبقه بندی کنفدراسیون اتحادیه های تجاری دانمارک ۳۳

۴-۲)بخش سوم: روش های اندازه گیری سرمایه فکری: ۳۴

۱-۴-۲) طبقه بندی روش های اندازه گیری سرمایه فکری ۳۴
۱-۱-۴-۲) ارزش افزوده اقتصادی: ۳۵
۲-۱-۴-۲) کارت نمره متوازن: ۳۵
۳-۱-۴-۲) ترازنامه نامرئی: ۳۶
۴-۱-۴-۲) کنترل دارایی های ناملموس: ۳۶
۵-۱-۴-۲) روش جهت یابی تجاری اسکاندیا: ۳۷
۶-۱-۴-۲) شاخص سرمایه فکری: ۳۷
۷-۱-۴-۲) نرخ بازده دارایی ها : ۳۸
۸-۱-۴-۲) روش تشکیل سرمایه بازار: ۳۸
۹-۱-۴-۲) کارگزار تکنولوژی : ۳۹
۱۰-۱-۴-۲) روش سرمایه فکری مستقیم: ۳۹

۱۱-۱-۴-۲) روش های مالی و مراحل اندازه گیری مالی سرمایه فکری: ۴۰

۱۲-۱-۴-۲) مدل مدیریت سرمایه فکری ۴۰
۱۳-۱-۴-۲) کیوی توبین ۴۲
۱۴-۱-۴-۲) هوش سرمایه انسانی ۴۳
۱۵-۱-۴-۲) مدل کارگزار فناوری ۴۳
۱۶-۱-۴-۲)روش ارزشگذاری جامع ۴۴
۲-۴-۲) ارزیابی تحلیلی – تطبیقی و مدل های سنجش سرمایه فکری ۴۴
۳-۴-۲) طبقه بندی شیوه های اندازه گیری سرمایه فکری از دید کلاینت و دارن ۴۶
۱-۳-۴-۲) روش های محاسبه مستقیم سرمایه فکری ۴۶
۲-۳-۴-۲) روش های برآورد ارزش بازاری سرمایه ۴۶
۳-۳-۴-۲) روش های برگشت دارایی ها ۴۶
۴-۳-۴-۲) روش های کارت امتیاز ۴۷

۵-۲) نحوه محاسبه سرمایه فکری (با استفاده از مدل پالیک) و شاخصهای عملکرد مالی شرکتها ۵۳

۱-۵-۲) محاسبه سرمایه فکری با استفاده از مدل پالیک ۵۳
۲-۵-۲) شاخصهای عملکرد مالی ۵۵
۶-۲) بخش پنجم: سوابق تحقیق ۶۵
۱-۶-۲) پژوهش های مشابه انجام شده در داخل ۶۵
۲-۶-۲) پژوهش های مشابه انجام شده در خارج از کشور ۷۱
۳-۶-۲) تفاوت تحقیق حاضر با تحقیقات مشابه داخلی ۷۶
فصل سوم :روش اجرای تحقیق
۱-۳ )مقدمه ۷۹
۲-۳) روش تحقیق ۷۹
۳-۳) قلمرو تحقیق ۸۰
۴-۳ )روش های گردآوری اطلاعات ۸۰
۵-۳ )ابزارگردآوری اطلاعات ۸۱

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

۶-۳) مدل مفهومی تحقیق ۸۲
۶-۳ )جامعه آماری تحقیق ۸۳
۷-۳) آزمون فرضیه ها ۸۴
۸-۳) روش تجزیه و تحلیل داده ها ۸۵
۱ -۸-۳) آزمون همبستگی ۸۵
۲-۸-۳ )رگرسیون چندگانه ۸۶
۳-۸-۳ ) آزمون نرمال بودن (کولموگروف- اسمیرنوف) ۸۶
۴-۸-۳ ) آزمون خود همبستگی(دوربین –واتسن) ۸۷
۵-۸-۳ )چند هم خطی ۸۷
۹-۳ )شیوه اندازه گیری متغیرهای پژوهش : ۸۸

۱۰-۳ ) متغیر های تحقیق : ۹۷
فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها
۱-۴) مقدمه ۹۹
۲-۴ )شاخص های توصیفی متغیرها ۱۰۰
۳-۴) روش آزمون فرضیه های تحقیق ۱۰۲
۱-۳-۴) بررسی اعتبار مدل ۱۰۳
۴-۴) تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق ۱۰۴
۱-۴-۴) بررسی فرض نرمال بودن متغیرهای وابسته: ۱۰۵
۲-۴-۴) تجزیه و تحلیل فرضیه اول: ۱۰۶
۱-۲-۴-۴ )آزمون فرضیه فرعی اول : ۱۰۷

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

۲-۲-۴-۴) آزمون فرضیه فرعی دوم : بین مولفه های سرمایه فکری و نسبت TOBIN Q شرکت از شاخصهای ارزش بازار رابطه وجود دارد. ۱۱۱
۳-۲-۴-۴ )آزمون فرضیه فرعی سوم : بین مولفه های سرمایه فکری و نسبت ارزش بازارهر سهم به عایدی(P/E) شرکت از شاخصهای ارزش بازار رابطه وجود دارد. ۱۱۴
۴-۲-۴-۴) آزمون فرضیه اصلی اول : ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری وشاخصهای ارزش بازار بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد. ۱۱۹
۳-۴-۴)فرضیه اصلی دوم : ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری ونسبت سودآوری بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد. ۱۲۰
۴-۴-۴ )آزمون فرضیه اصلی سوم : ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری و نسبت های فعالیت بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد. ۱۲۴

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

۵-۴-۴) آزمون فرضیه اصلی چهارم: ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری و نسبتهای بازده سرمایه بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد. ۱۲۸
۱-۵-۴-۴) آزمون فرضیه فرعی چهارم: بین مولفه های سرمایه سرمایه فکری و شاخص ROE از معیارهای بازده سرمایه رابطه وجود دارد. ۱۲۸
۲-۵-۴-۴ )آزمون فرضیه فرعی پنجم : بین مولفه سرمایه سرمایه فکری و شاخصASR از معیارهای بازده سرمایه رابطه وجود دارد . ۱۳۲

۳-۵-۴-۴) نتیجه آزمون فرضیه اصلی چهارم : ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری و نسبتهای بازده سرمایه بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد. ۱۳۶
۶-۴-۴ )آزمون فرضیه اصلی پنجم:ارتباط معنی داری بین مولفه هایسرمایه فکری و شاخص مبتنی برارزش آفرینی EVAبعنوان معیارنوین عملکرد مالی شرکت وجود دارد. ۱۳۷
۷-۴-۴ )آزمون فرضیه اصلی ششم : بین اندازه شرکت بامیانگین سرمایه فکری و عملکرد مالی رابطه معنی داری وجود دارد. ۱۴۲
۸-۴-۴ )خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها ۱۴۴
فصل پنجم :نتیجه گیری و پیشنهادات
۱-۵ )مقدمه ۱۴۶

۲-۵) ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها ۱۴۶
۱-۲-۵ )نتیجه فرضیه فرعی اول ۱۴۷
۲-۲-۵) نتیجه فرضیه فرعی دوم ۱۴۷
۳-۲-۵ )نتیجه فرضیه فرعی سوم ۱۴۸
۴-۲-۵ )نتیجه فرضیه اصلی اول ۱۴۹
۵-۲-۵ )فرضیه اصلی دوم ۱۴۹
۶-۲-۵) نتیجه فرضیه اصلی سوم ۱۵۰
۷-۲-۵)فرضیه اصلی چهارم ۱۵۰
۸-۲-۵ )نتیجه فرضیه فرعی چهارم ۱۵۱
۹-۲-۵)فرضیه فرعی پنجم ۱۵۱
۱۰-۲-۵) نتیجه فرضیه اصلی چهارم ۱۵۲
۱۱-۲-۵ )نتیجه فرضیه اصلی پنجم ۱۵۲
۱۲-۲-۵ )نتیجه فرضیه اصلی ششم: ۱۵۳

۳-۵ )نتیجه گیری کلی تحقیق ۱۵۴
۴-۵) پیشنهادهایی مبتنی بریافته های تحقیق ۱۵۴
۵-۵ )پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی ۱۵۵
۶-۵ )محدودیت های تحقیق ۱۵۵
پیوست ها

پیوست الف) اسامی شرکتهای نمونه انتخاب شده و میانگین سرمایه فکری محاسبه شده: ۱۵۸

پیوست ب) خروجی های آماری از نرم افزار SPSS 161
منابع و ماخذ
منابع فارسی: ۱۷۴
منابع لاتین: ۱۷۶
چکیده انگلیسی: ۱۷۸

جدول ۱-۲ طبقه بندی پتی و گویتر ۳۰
جدول ۲-۲ ویژگی های اصلی سیستم اندازه گیری ۴۲
جدول ۳-۲ مقایسه ارزش گذاری سرمایه های فکری(رودو و لیلرت) ۴۵
جدول ۴-۲ خلاصه روشهای اندازه گیری سرمایه فکری به شرح جدول زیر ارایه شده است: ۴۷
جدول ۵-۲ روش های ارزشیابی سرمایه فکری IC ( گردآوری اریک سویبی) ۴۷
جدول ۶-۲ شاخصها و گروهای سنجش عملکرد مالی شرکتها ۵۶

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

جدول ۱-۳ خلاصه جامعه آماری و حجم نمونه ها ۸۴
جدول ۲-۳ شاخصها و گروه های عملکرد مالی ۹۰
جدول ۱-۴ : شاخص های توصیف کننده متغیرها تحت شاخص های مرکزی ، شاخص های پراکندگی وشاخص های شکل توزیع ۱۰۰
جدول ۲-۴ : شاخص های توصیف کننده متغیرها ی وابسته تحت شاخص های مرکزی به تفکیک سال ۱۰۱
جدول ۳-۴ : شاخص های توصیف کننده متغیرهای مستقل تحت شاخص های مرکزی به تفکیک سال ۱۰۲
جدول ۴-۴:آزمون نرمال بودن- متغیروابسته ۱۰۶

جدول ۵-۴ : ضریب همبستگی پیرسون ،سطح معنی داری و تعداد نمونه آماری بین متغیر مولفه های سرمایه فکری و بازار به ارزش دفتری ۱۰۷
جدول ۶-۴ : تحلیل واریانس رگریسون بین متغیر مولفه های سرمایه فکری و ارزش دفتری به بازار ۱۰۸

جدول ۷-۴ : ضریب همبستگی،تعیین و آزمون دوربین واتسون بین متغیر مولفه های سرمایه فکری و ارزش دفتری به بازار ۱۰۸
جدول ۸-۴ ضرایب معادله رگرسیون بین متغیرمولفه های سرمایه فکری و ارزش دفتری به بازار ۱۱۰

جدول ۹-۴ : ضریب همبستگی پیرسون ،سطح معنی داری و تعداد نمونه آماری بین متغیر مولفه های سرمایه فکری و نسبت TOBIN Q 112
جدول ۱۰-۴ : تحلیل واریانس رگریسون بین متغیر مولفه های سرمایه فکری و نسبت TOBIN Q 112

جدول ۱۱-۴ :ضریب همبستگی،تعیین وآزمون دوربین واتسون بین متغیرمولفه های سرمایه فکری ونسبتTOBIN Q 113
جدول ۱۲-۴ : ضرایب معادله رگرسیون بین متغیر مولفه های سرمایه فکری و نسبت TOBIN Q 113

جدول ۱۳-۴ : ضریب همبستگی پیرسون ،سطح معنی داری و تعداد نمونه آماری بین متغیر مولفه های سرمایه فکری و نسبت P/E 115
جدول ۱۴-۴ : تحلیل واریانس رگرسیون مولفه های سرمایه فکری با نسبت P/E 116

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

جدول ۱۵-۴ : ضریب همبستگی، تعیین وآزمون دوربین واتسون مولفه های سرمایه فکری با نسبت P/E 116
جدول ۱۶-۴ : ضرایب معادله رگرسیون مولفه های سرمایه فکری با نسبت P/E 117

جدول ۱۷-۴ :ضریب مولفه های سرمایه فکری وشاخصهای ارزش بازار(P/E .TOBIN Q. MBV) 119
جدول ۱۸-۴ : ضریب همبستگی پیرسون ، سطح معنا داری و تعداد نمونه آماری بین مولفه های سرمایه فکری با نسبت سودآوری ۱۲۰
جدول۱۹-۴ تحلیل واریانس رگرسیون مولفه های سرمایه فکری با نسبت سودآوری –بازده دارایی ها ۱۲۱

جدول ۲۰-۴ : ضریب همبستگی،تعیین وآزمون دوربین واتسون مولفه های سرمایه فکری با نسبت سودآوری- بازده دارایی ها(ROA) 121
جدول ۲۱-۴ :ضرایب معادله رگرسیون مولفه های سرمایه فکری با نسبت سودآوری (ROA) 122

جدول ۲۲-۴ : ضریب همبستگی پیرسون و سطح معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری و نسبت فعالیت- گردش دارایی ۱۲۵
جدول ۲۳-۴ : تحلیل واریانس رگرسیون مولفه های سرمایه فکری و نسبت فعالیت ۱۲۵

جدول ۲۴-۴ : ضریب همبستگی ، تعیین و آزمون دوربین واتسون مولفه های سرمایه فکری و نسبت فعالیت – گردش دارایی ۱۲۶
جدول ۲۵-۴ : ضرایب معادله رگرسیون مولفه های سرمایه فکری با نسبت فعالیت ۱۲۶

جدول ۲۶-۴ : ضریب همبستگی پیرسون و سطح معنی داریمولفه های سرمایه فکری با بازده دفتری صاحبان سهام ROE 129

جدول ۲۷-۴ : تحلیل واریانس رگرسیون سرمایه فکری و بازده دفتری صاحبان سهام ROE 130

جدول ۲۸-۴ :ضریب همبستگی،تعیین وآزمون دوربین واتسون سرمایه فکری و بازده دفتری صاحبان سهام ROE 130
جدول ۲۹-۴ : ضرایب معادله رگرسیون مولفه های سرمایه فکری با بازده دفتری صاحبان سهامROE 131

جدول ۳۰-۴ : ضریب همبستگی پیرسون و سطح معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری و بازده صاحبان سهام ASR 133
جدول ۳۱-۴ : تحلیل واریانس رگرسیون بین مولفه های سرمایه فکری و بازده صاحبان سهام ASR 134

جدول ۳۲-۴ :ضریب همبستگی ،تعیین و آزمون دوریبن واتسون بین رمایه فکری و بازده صاحبان سهام ASR 134
جدول ۳۳-۴ :ضرایب معادله رگرسیون مولفه های سرمایه فکری با بازده صاحبان سهام ASR 135

جدول ۳۴-۴ : ضریب مولفه های سرمایه فکری وشاخصهای بازده سرمایه (ROE .ASR) 136

جدول ۳۵-۴ : ضریب همبستگی پیرسون و سطح معنی داریمولفه های سرمایه فکری با ارزش افزوده اقتصادی ۱۳۸

جدول ۳۶-۴ : تحلیل واریانس رگرسیون مولفه های سرمایه فکری با ارزش افزوده اقتصادی EVA 139
جدول ۳۷-۴ :ضریب همبستگی ، تعیین وآزمون دوریبن واتسون بین مولفه های سرمایه فکری باارزش افزوده اقتصادی ۱۳۹
جدول ۳۸-۴ :ضرایب معادله رگرسیون مولفه های سرمایه فکری باارزش افزوده اقتصادی ۱۴۰
جدول ۳۹-۴ : ضریب همبستگی پیرسون و سطح معنی اندازه شرکت و مولفه های سرمایه فکری با عملکرد مالی ۱۴۲
جدول ۴۰-۴ :تجزیه و تحلیل ضرایب معادله رگرسیون اندازه شرکت ،سرمایه فکری و شاخصهای عملکرد مالی ۱۴۳
جدول ۴۱-۴ :خلاصه نتایج ۱۴۴

نمودار ۱-۲ طرح ارزش اسکاندیا ۲۲
نمودار ۲-۲ مفهوم سازی سرمایه فکری از سوی بونتیس ۲۴
نمودار ۳-۲ طبقه بندی سویبی از طریق چارچوب ناظر دارایی نامشهود ۲۵
نمودار ۴-۲ مدل چن و همکارانش از سرمایه فکری و روابط بین آنها ۲۷
نمودار ۵-۲ طبقه بندی اولیه توسط هانناس و لوونداهل ۳۱
نمودار ۶-۲ طبقـــه بندی لــوونداهــل ۳۱

نمودار ۷-۲ طبقه بندی لیم و دالیمور ۳۲
نمودار ۸-۲ چارچوب کارت امتیازی متوازن ۳۳
نمودار ۹-۲ طبقع بندی کنفدراسیون تجاری دانمارک ۳۴
نمودار ۱۰-۲ شبکه منابع و فعالیت های ناملموس ۴۱
نمودار ۱-۳ مدل طبقه بندی داراییهای یک شرکت ۸۲

نمودار ۲-۳ مدل تبیینی تحقیق ۸۲
نمودار ۱-۴ : نمودار پراکندگی متغیر ارزش بازاری به دفتری ۱۱۰

نمودار ۲-۴ نمودار مقایسه ای بین مولفه های سرمایه فکری و مجموع ارزش بازاری به دفتری طی بازه زمانی ۷ ساله. ۱۱۱

نمودار ۳-۴ نمودار مقایسه ای بین سرمایه فکری و نسبت TOBIN Qطی بازه زمانی ۷ ساله. ۱۱۴
نمودار ۴-۴ : نمودار پراکندگی متغیر نسبت TOBIN Q 114
نمودار ۵-۴ نمودار مقایسه ای بین مجموع سرمایه فکری و مجموع نسبت P/E طی بازه زمانی ۷ ساله. ۱۱۷
نمودار ۶-۴ : نمودار پراکندگی متغیر نسبت نسبت P/E 118
نمودار۷-۴ نمودار مقایسه ای بین مجموع سرمایه فکری ومجموع نسبت سودآوریطی بازه زمانی۷ ساله. ۱۲۳

نمودار ۸-۴ : نمودار پراکندگی متغیر نسبت سودآوری ۱۲۳

نمودار۹-۴ نمودار مقایسه ای بین مجموع سرمایه فکری ومجموع نسبت فعالیت طی بازه زمانی۷ ساله. ۱۲۷

نمودار ۱۰-۴ : نمودار پراکندگی متغیر نسبت فعالیت ۱۲۷
نمودار۱۱-۴ نمودار مقایسه ای سرمایه فکری و بازده دفتری صاحبان سهامROE طی بازه زمانی۷ ساله. ۱۳۱
نمودار ۱۲-۴ : نمودار پراکندگی متغیر بازده دفتری صاحبان سهامROE 132
نمودار ۱۳-۴ نمودار مقایسه ای بین سرمایه فکری وبازده صاحبان سهامASRطی بازه زمانی۷ ساله. ۱۳۵
نمودار ۱۴-۴ : نمودار پراکندگی متغیر بازده صاحبان سهام ASR 135
نمودار ۱۵-۴ نمودارمقایسه ای بین مجموع سرمایه فکری و ارزش افزوده اقتصادی طی بازه زمانی۷ ساله ۱۴۰
نمودار ۱۶-۴ : نمودار پراکندگی متغیر ارزش افزوده اقتصادی

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

مقدمه:
با ورود به اقتصاد دانشی، دانش در مقایسه با سایر عوامل تولید مانند زمین ، سرمایه ، ماشین آلات و… از ارجحیت بیشتری برخوردار شده است .

بطوری که در اقتصاد ، دانش به عنوان مهمترین عامل تولید محسوب می شود و از آن به عنوان مهمترین مزیت رقابتی سازمان ها یاد می شود .

همچنین با پیشرفت سریع تکتولوژی برتر ، بویژه در زمینه ارتباطات ،

کامپیوتر و مهندسـی بیولوژی ، از دهه ۷۰ الگوی رشد اقتصادی جهان بطور اساسی

تغییر کرد و به دنبال آن ، دانـش به عنوان مهمتـرین سرمایه جایگزین سرمایه های پولــی و فیزیکی شد (چن و همکاران ،ص۳۸۸) . یکی از ویژگی

های دانش این است که نامشهود است یعنی غیرقابل لمس و غیر محسوس است

و ارزشگذاری و اندازه گیری آن خیلی سخت و منمودار است در

صورتی که درگذشته سازمان ها با استفاده از روش های حسابداری قادر بودن

تا ارزش و اندازه تولید خود را به طور کامل محاسبه کنند ولی امروزه این

روش حسابداری دارای کارایی لازم نیستند. دانش به عنوان یکی از مهمترین اجزای دارایی های نا مشهود محسوب می شود اگر در گذشته بیشتر دارایی های سازمان ها مشهود بودند ولی امروزه قسمت اعظم دارایی های سازمان ها نامشهود هستند (سالیوانو همکاران،،ص۹) .

فصل اول
کلیات تحقیق

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

۱-۱)مقدمه
تایلز ( ۲۴) دارایی نامشهودی که به وسیله ی قانون حمایت شده اند وبه آنها عنوان مالکیت معنوی را داده اند و شامل حق الامتیاز و کپی رایت و

فرانشیزها و علائم و مارکهای تجاری است ، برخی موارد از آنها در ترازنــامه

منعکس می شود ولی ســـایرداراییهـــای نامشهود که شامل سرمایه فکـری

است و تحت اصول اقتصـــاد فراوانی عمل می کنند یعنـــی با استفاده بیشتر از ارزش آنهـــا کـاسته نمی شود ، معــمولا در ترازنــامه منعکس نمــی

شود (چان ،۲۰۹،ص۹) . فاصله زیاد بین ارزش دفتری و ارزش بازاری شرکت ها ، توجه زیاد شرکت ها را نسبت به کشف ارزش دارایی های نامشهود حذف شده از صورت مالی ،ایجاد کرده است ( لیو ،۲۰۰۲،ص۱۴) .

طبق نظر “بونتیس ” اکثر کشورهای مختلف دنیا ( از جمله صنایع ایران) در

حال استفاده از روشهای سنتی حسابداری مالی هستند که قرنها پیش برای یک محیط کسب و کار مبتنی بر کارهای یدی و دارایی ملموس مثل تجهیزات و ساختمان ایجاد شده بودند در حالیکه محیط کسب و کار مبتنی بر دانش ،

نیازمند مدلی است که دارایی های ناملموس جدید سازمانی مثل دانش و شایستگی نیروی انسانی ، نوآوری ، روابط مشتری ، فرهنگ سازمانی ،

سیستم و فرایندها ، ساختار سازمانی و غیره را در بر گیرد.بنظر می رسد گزارشات

حسابداری سنتی بطور ناقص ارزش حقیقی بوجود آمده در شرکتها را منعکس کند ، شکاف بوجود آمده بین ارزش دفتری و بازار در بسیاری از شرکتها از جمله نارسایی های سیستم حسابداری سنتی در تقویم و انعکاس ارزش سرمایه فکری بوده که موجب بروز اختلاف یاد شده گردیده است (چان ،۲،ص۵) .

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

در این رابطه ، سرمایه فکری توجه روز افزون محققان دانشگاهی و دست اندر کاران سازمانی را به خود جلب کرده است. کلیه مدیران وکارگزاران وسرمایه گذاران در شرکتهای پذیرفته شده دربورس باتوجه به نتایج این تحقیق می توانند با سنجش سرمایه فکری به ارزش ذاتی شرکت نزدیک شده و با اطلاع از میزان برخورداری شرکتها ازسرمایه فکری می توانند بازده مالی مالی مورد نظر را مناسب ترپیش بینی کنند.

۲-۱) بیان مسئله تحقیق

در طول دهه ۱۹۸۰، مفروضات و عقاید نئوکلاسیک ها از سوی نگرش مبتنی بر منابع به چالش کشیده شد. بنابر اظهارات “پن روس ” مزیت رقابتی تنها با ترکیبات مختلفی از محصولات و بازارها در یک صــنعت معین به دست نمی آید ، بلــکه عمــدتاً از تفاوت در انواع مختلف منابع ســازمانی نشاٌت می گیرد

.از آنجایی که منابع همیشه قابل انتقال ، قابل تقلید و یا جایگزینی نمی باشد؛ ضروری است تا برای شناسایی منابع واقعی و پایدار به جای توجه به

بیرون ، توجه جدی به درون شرکت ها به عمل آورد. سازمان ها در حال وارد شدن به اقتصاد مبتنی بر دانش هستند.اقتصادی که درآن دانش و دارایی

های نامشهود به عنوان مهمترین مزیت رقابتی سازمان ها شناخته شده است. امروزه نحوه ی استفاده از دارایی های نامشهود تاثیر بسیار مهمی در

موفقیت وبقای سازمان ها دارد به طوری که این موضوع باعث به وجود آمدن حوزه مطالعاتی و تحقیقاتی جدیدی در مدیریت شده است.در یک طبقه بندی

ساده دارایی های نامشهود به دو دسته تقسیم می شود که یکی از مهـمترین اجزاء آن سرمایه فکری است که تاثیر مهمی بر روی عملکرد و پیاده

سازی استراتژی های سازمانی دارد . از این رو شناسایی و اندازه گیری و مدیریت این سرمایه فکری دارای اهمیت خاص است (گلدی صدقی ،۱۳۸

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

از سوی دیگر اغلب سرمایه های حسابداری فعلی از نقش و اهمیت فزاینده حق مالکیت معنوی و دانش در سازمانهای عصر نوین قافل بوده و از توان

سنجش ارزش واقعی دارایی ها در محاسباتشان قاصرند. در حقیقت صورت های مالی در تشریح ارزش واقعی شرکت ها از محدودیت های بسیاری برخوردار هستند. در جوامع دانش محور کنونی ، بازده سرمایه فکری به کار گرفته شده بسیار بیشتر از بازده سرمایه های مالی به کار گرفته شده اهمیت یافته است؛

این به این معناست که در مقایسه با سرمایه های فکری، نقش و اهمیت سرمایه های مالی در تعیین قابلیت سود آوری پایدار،کاهش چشمگیری یافته

است.بنابر این سرمایه فکری مظهر راهبرهای ارزش غیر محسوس شرکتها است و نقش فزاینده ای در عملکرد مشترک عوامل تولید(عامل چهارم) ایفا می نماید(چان،۲۰،ص۱۲) .

در حقیقت مساله اصلی این پژوهش بررسی نقش و اهمیت سرمایه فکری در بازده مالی شرکت ها است.

در حقیقت این پژوهش تلاشی برای ارزشگذاری سرمایه فکری در صورت های مالی به شمار می آید که به دنبال پاسخ به سولات اساسی به شرح زیر می باشد:
۱) آیا بین سرمایه فکری و ارزش بازار بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت رابطه ای وجود دارد ، این رابطه چگونه است؟
۲) آیا بین سرمایه فکری و نسبت های سودآوری بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد ، این رابطه چگونه است؟
۳) آیا بین سرمایه فکری و نسبتهای فعالیت بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد ، این رابطه چگونه است؟

۴) آیا بین سرمایه فکری و بازده سرمایه بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد ، این رابطه چگونه است؟

۵) آیا بین سرمــایه فکری و شاخص مبتنی بر ارزش آفرینی بعنوان معیار عملــکرد مالی شرکت رابطه وجود دارد و این رابطه چگونه است؟
۶) آیا بین هر یک از مولفه های سرمایه فکری و هریک از شاخص های عملکرد مالی شرکت آنها رابطه وجود دارد ، این رابطه چگونه است؟
۷) و در نهایت اینکه تاثیر اندازه شرکت بر سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکت چگونه است ؟

۳-۱) چارچوب نظری
“دراکر” (۱نابع طبیعی ونیروی کار بیشتر و… نیست .منابع اقتصادی اصلی دانش خواهد بود قرن ۲۱ ، قرن اقتصادی دانشی است. قبل از اقتصاد دانشی ،اقتصاد صنعتی حاکم بوده که در این اقتصاد عوامل تولید ثروت اقتصادی، یکسری دارایی های فیزیکی و مشهود مانند زمین ، نیروی کار، پول و ماشین آلات و… بوده و از ترکیب این عوامل اقتصادی ،ثروت تولید می شود.

در این اقتصاد،استفاده از دانش به عنوان عامل تولید ، نقش کمی داشته است اما در اقتصاد دانشی ، دانش یا سرمایه فکری به عنوان یک عامل تولید ثروت درمقایسه با سایردارایی های مشهود فیزیکی،ارجحیت بیشتری پیدا می کند دراین اقتصـاد، داراییهای فکری بخصوص سرمایه انسانی جزو

مهمترین دارایی های سازمان محسوب میشود و موفقیت بالقوه سـازمانها ریشه درقابلیت های فکری آنها دارد تا دارایی های مشهود (گلدی ،۱۳۶،ص۱۰۵)۲٫
در طی دهه گذشته کسب و کارها ، اهمیت مدیریت دارایی های نامشهود خود را درک کرده اند و توسعه مارک ها ، روابط سهامداران ، شهرت و فرهنگ سازمان ها را به عنوان مهمترین منابع مزیت پایدار تجاری خود در نظر گرفته اند. در این اقتصاد توانایی خلق و استفاده از ارزش این دارایی های نامشهود ، یک شایستگی اصلی را برای سازمان ها بوجود می آورد (کینگ هانگ ،۲۰۰۹،ص۱۰)۳٫

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

کندریک۴ یکی از مشهورترین اقتصاددانان مطرح آمریکاست، می گوید که در سال ۱۹۲۵، نسبت سرمایه های تجاری نامشهود به سرمایه های تجاری مشهود ۳۰ به ۷۰ بوده است ولی این نسبت در سال ۱۹۹۰ به میزان ۶۳ به ۳۷ رسیده است؛ همچنین “لئو” مطرح می سازد که فقط در حدود ۱۰ تا ۱۵

درصد کل ارزش بازاری شرکت ها را تشکیل می دهند که هنوز هیچ کاری در مورد اندازه گیری انها صورت نگرفته است)همان منبع).همچنین یکسری مطالعات انجام شده در سال ۱۹۹۹ در زمینه ترکیب دارایی های هزاران شرکت غیرمالی در طی سال های ۱۹۷۸ تا ۱۹۹۸ نشان داد که رابطه بین دارایی ها نامشهود و مشهود ۲۰ به ۸۰ بوده و در سال ۱۹۹۸ ، این نسبت تقریبا به ۸۰ به ۲۰ رسیده است. این تغییرات قابل ملاحظه باعث ایجاد یکسری روش ها برای محاسبه ثروت شرکت هایی شده است که مهمترین دارایی های آنها ، دارایی های نامشهود بویژه فکری و دانش بوده است .

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

امروز سازمان ها نیاز دارند تا بتوانند دارایی های خود را از نو و دوباره طبقه بندی کنند و باید این موضوع را درک کنند که چگونه این دارایی ها می توانند اهداف استراتژیک آنها را حمایت کنند و سهم آنها را از ارزش سازمان بصورت کمی در آورند و بتوانند این دارایی های خود را با دارایی های رقبای خود

مقایسه کنند. برای این منظور بایستی ابتدا طبقه بندی جدیدی از دارایی های سازمانی را در این عصر ارائه کنیم.بی شک این دارایی های نامشهود

دارای ارزش هستند چون وقتی شرکت ها (کسب و کارها) فروخته می شوند و بخشی از ارزش آنها بصورت سرقفــلی نامــگذاری و برچسب می خورد.بر طبق تفکر “هوریب ” سرقفلــی، تفـــاوت بین ارزش واقــعی (بازاری) شـــرکت وارزش دفــتری آن است (بونتیس ،۲۰۰۰، ص۱۸) .

سرمایه فکری ، مجموع داراییهای ناملموس سازمان اعم از دانش(بخشی از سرمایه انسانی) ، سرمایه ساختاری ، سرمایه ارتباطی ، سرمایه سازمانی

، سرمایه داخلی و سرمایه خارجی است “بونتیس” ابتدا به سه نوع سرمایه انسانی ، ساختاری ، مشتری اشاره کرد و در سال ۲۰۰۰ طبقه بندی خود را به صورت سرمایه انسانی ، سرمایه ساختاری ، سرمایه ارتباطی و دارایی یا مالکیت معنوی تغییر داد.

یک تفاوت کلیدی مابین تعاریف ومدلهای مختلف اندازه گیری سرمایه فکری برمی گردد به اولویتی که هر یک از آنها به اندازهگیری سرمایه انسانی و

اجتماعی داخلی و خارجی میدهند. برخی از این مدلها تمایل دارند که بر سرمایه مشتری تاکید کنند در حالیکه برخی دیگر بر سرمایه انسانی درون

سازمانی توجه می نمایند و برخی دیگر یک نگرش کل نگر در خصوص مدلهای موجود اندازه گیری دارائیهای دانش به همراه مقایسه تطبیقی آنها فراهم میکند .

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

۴-۱ ) اهمیت وضرورت پژوهش
در چند دهه گذشته فرایند تولید بسیاری از کالاها و خدمات دچار دگرگونی و تحولات زیادی شده است. علاوه بر آن در اقتصاد دانش محور امروز ، موفقیت سازمانها در گرو توانایی مدیریت داراییهای نامشهوداست براساس نظرمر وهمکارانش دلایل توجه سازمانها به مدیریت سرمایه فکری عبارتند از :

۱- یاری رساندن به سازمانها در جهت تنظیم استراتژیها

۲- ارزیابی اجرای استراتژیها
۳- یاری رساندن به سازمانها در جهت تصمیمات گسترده و متنوع.

۴- استفاده از نتایج اندازه گیری سرمایه فکری به عنوان مبنایی برای جبران خدمات.

۵- ابلاغ این داراییها به ذینفعان خارجی سازمانها

۶- اندازه گیری ارزش و عملکرد مالی شرکتها
اهمیت اساسی انجام تحقیق حاضر، وجود نداشتن اقلامی به عنوان سرمایه فکری در صورت های مالی شرکت ها و پنهان بودن این اقلام در صورت های

مالی شرکت ها می باشد و ازجمله دلایل دیگر انجام تحقیق میتوان به فاصله زیاد بین ارزش بازاری و ارزش دفتری شرکت ها اشاره کرد که تحقیقات را به

سوی کشف عواملی ایجاد کننده این فاصله می باشد،می کشاند. در گذشته بیشتر دارایی هایی سازمان ها مشهود بودند ولی امروزه قسمت اعظم دارایی های سازمان ها نامشهود هستند پس در اقتصاد امروزه موفقیت سازمان ها به توانایی مدیریت این دارایی های نا مشهود بستگی دارد.

۵-۱) اهداف پژوهش
۱-۵-۱) اهداف علمی تحقیق

الف- بررسی رابطه میان سرمایه فکری شرکت و هریک از شاخص های عملکرد مالی شرکت.

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

ب-شناخت میزان رابطه بین مؤلفه بهره وری سرمایه انسانی وهریک ازشاخصهای عملکرد مالی شرکت.
ج-شناخت میزان رابطه بین مؤلفه سرمایه ساختاری و هریک از شاخص های عملکرد مالی شرکت.

د- شناخت میزان رابطه بین مؤلفه سرمایه فیزیکی و هریک از شاخص های عملکرد مالی شرکت.
ه-بررسی اثر اندازه شرکت بر سرمایه فکری و شاخصهای عملکرد مالی.

۲-۵-۱)اهداف کاربردی تحقیق
از جمله اهداف کاربردی تحقیق ، نشان دادن اهمیت سرمایه فکری به ذینفعـان صورت های مـــالی شرکت می باشد. تا منجر به اخذ تصمیمات بهتر و دقیقتر مالی در مورد شرکت ها از سوی سرمایه گذاران ، خود شرکت ها ، اعتبار دهندگان ، شرکت های سرمایه گذاری و غیره شود.

۶-۱ )فرضیه های تحقیق
فرضیه های تحقیق به سه گروه فرضیه اصلی تقسیم می شود گروه اول درمورد رابطه بین سرمایه فکری با هریک از شاخصهای عملکرد مالی شرکت بحث می کند وگروه دوم درمورد رابطه اجزای سرمایه فکری با یکدیگر و در گروه سوم به تاثیر اندازه شرکت بر سرمایه فکری می پردازد .

فرضیه اصلی اول :ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری وشاخصهای ارزش بازار بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد.

فرضیه فرعی اول : بین مولفــه های سرمایه فکری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت از شاخصهای ارزش بازار رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی دوم : بین مولفه های سرمایه فکری و نسبت Tobin q شرکت از شاخصهای ارزش بازار رابطه وجود دارد.

فرضیه فرعی سوم : بین مولفه های سرمایه فکری و نسبت P/E شرکت از شاخصهای ارزش بازار رابطه وجود دارد.
فرضیه اصلی دوم :ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری ونسبت سودآوری ROA بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد.

فرضیه اصلی سوم :ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری و نسبتهای فعالیت بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد.
فرضیه اصلی چهارم : ارتباط معنی داری بین مولفه های سرمایه فکری و نسبتهای بازده سرمایه بعنوان شاخص عملکرد مالی شرکت وجود دارد.

بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکتهای موجود در بازار سرمایه ایران

فرضیه فرعی چهارم : بین مولفه های سرمایه سرمایه فکری و شاخصROE از معیارهای بازده سرمایه رابطه وجود دارد.
فرضیه فرعی پنجم :بین مولفه سرمایه سرمایه فکری و شاخص ASR از معیارهای بازده سرمایه رابطه وجود دارد .
فرضیه اصلی پنجم : ارتباط معنی داری بین مولفه هایسرمایه فکری و شاخص مبتنی بر ارزش آفرینی EVA بعنوان معیارنوین عملکرد مالی شرکت وجود دارد.
فرضیه اصلی ششم :بین اندازه شرکت بامیانگین کل سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکت رابطه معنی داری وجود دارد.

۷-۱) تعاریف واژه ها واصطلاحات پژوهش :
یکی ا%B