توضیحات

بررسی رابطه بین  اقلام تعهدی وجریانهای نقدی در رابطه با بازده سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

نقش سود حسابداری و جریانهای نقدی در تعیین قیمت اوراق بهادار یکی از سوالات مهم درتحقیقات حسابداری بوده است، با این حال در چهار دهه ی اخیر تحقیقات حسابداری حجمی عمده از آثار تئوری را درمورد رابطه ی بین سودهای حسابداری و ارزش شرکت پدید آورده که با آثار بال و براون(۱۹۶۸) شروع می شود. سودهای حسابداری که شامل اقلام تعهدی و اجزای جریانهای نقدی است از مهمترین اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی تهیه شده میباشند.

از این رو هیئت استانداردهای حسابداری مالی (FASB) اظهار میدارد که تمرکز اصلی گزارشگری مالی، باید بر سودها قرار گیرد و نه جریانهای نقدی، زیرا اطلاعات درباره ی سود شرکت بر پایه ی حسابداری تعهدی، عموماً شاخص بهتری از توانایی فعلی و آتی یک شرکت در تولید جریانهای نقدی مطلوب است، تا اطلاعاتی که به جنبه های مالی و دریافت ها و پرداختها محدود میشود. اما برخی حسابدارن معتقدند که جریانهای نقدی، و نه سودها منبع اصلی اطلاعاتی هستند که بر قیمتهای نسبی بازار اوراق بهادار تاثیر میگذارد. قیمت سهام همه پرداختهای آتی به صاحبان سهام و همینطور جریانهای نقدی ایجاد شده بوسیله شرکت که بین سهامداران توزیع میشود را منعکس میکند. بنابراین تغییر در قیمت سهام تغییر در جریانهای نقدی آتی مورد انتظار یا پرداختهای آتی به صاحبان سهام را منعکس میکند.

۱۳۹صفحه فایل ورد منابع فارسی و انگلیسی دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

بال و براون، محتوای اطلاعاتی سود حسابداری را با نشان دادن رابطه بین سودهای غیرمنتظره و جریانهای نقدی با بازده سهام غیرمنتظره مورد ارزیابی قرار دادند.  ولی بال و براون به این نتیجه رسیدند که رابطه بیشتری بین بازده سهام و سود نسبت به بازده سهام و جریانهای نقدی عملیاتی وجود دارد. از آنجایی که تفاوت بین سود و جریانهای نقدی برابر است با اقلام تعهدی، این نتایج پیشنهاد میکند که اقلام تعهدی توانایی سودهای حسابداری در انعکاس عملکرد شرکت را بهبود میبخشد. از طرف دیگر قابلیت اتکاء و سودمندی اقلام تعهدی همیشه مورد سوال بوده است، زیرا مدیران میتوانند با آنها سودهای گزارش شده را تحت اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) و با استفاده از فعالیتهای تحقق یافته قابل انعطاف،دستکاری کنند. مدیران بر اساس صلاحدید خود میتوانند سودهای گزارش شده را تحریف کنند و بطور فرصت طلبانه ای سود را مدیریت کنند تا بدان وسیله سودهای گزارش شده را نادرست نمایش دهند همچنین، مدیران میتوانند اطلاع دهندگی سود را با استفاده از اطلاعات محرمانه تسهیل کنند. مطالعات قبلی بر ماهیت بازارهایی شبیه آمریکا و انگلیس تمرکز دارد، تا بررسی کند آیا اقلام تعهدی اطلاعاتی را به جریانهای نقدی عملیاتی برای بهتر کردن توانایی سود در توضیح بازده اضافه میکند؟ بعضی از محققان معتقدند که هر دوی جریانهای نقدی عملیاتی و اقلام تعهدی محتوای اطلاعاتی فزاینده ای دارند ولی به آنها بطور متفاوتی در بازار بها داده میشود. بر عکس، سایر مطالعات شواهد کمی از محتوای اطلاعاتی اجزای هردوی آنها یافتند.

این در حالی است که رابطه اقلام تعهدی و جریانهای نقدی با بازده سهام خود متاثر ازمتغیرهای مستقل دیگری نظیر اندازه شرکت، اهرم مالی شرکت، رشد شرکت و … می باشد، و ممکن است لحاظ کردن این متغیرها به نتایج متفاوت با تحقیقات قبلی صورت گرفته، منجر شود.

قیمت سهام تحت تاثیر متغیرهای مختلف حسابداری نظیر سود و جریانهای نقدی میباشد و تحقیقات زیادی توسط محققان بازار سرمایه صورت گرفته است تا با استفاده از اطلاعات سود و جریانهای نقدی بتوان بازده سهام را پیش بینی کرد. تحقیقات قبلی در مورد محتوای اطلاعاتی نسبی و افزاینده ی سودها و جریانهای نقدی در آمریکا عموما در مورد فرضیه های زیر طرفدارانی پیدا کرده اند ( ۱) جریانهای نقدی و اجزای آن دارای محتوای اطلاعاتی فزاینده ای برای بازده سهام هستند، و ( ۲) توان توضیحی سودها بیش از جریانهای نقدی است.

اما تعمیم این یافته ها به ایران مورد سوال است که قصد داریم در این تحقیق به جواب آن برسیم. دیگر اینکه در مقایسه با ایالات متحده، اندازه و فعالیت بازار بورس اوراق بهادار ایران به مراتب کوچکتر بوده، و محتوای اطلاعاتی نسبی و فزاینده سودها و جریانهای نقدی در چنین بازار کوچکی ممکن است رفتاری متفاوت داشته باشد. تحقیقات قبلی در آمریکا همچنین نشان میدهند که محتوای اطلاعاتی سودها و جریانهای نقدی، به شدت تحت تاثیر عوامل و ویژگیهای خاص شرکتها قرار دارند.  بنابراین در این تحقیق، تاثیر چهار عامل بر محتوای اطلاعاتی فزاینده سودها و جریانهای نقدی ارزیابی خواهد شد: ۱) سودهای ناپایدار۲) اندازه شرکت ۳) اهرم مالی شرکت، و ۴) رشد شرکت.

تحقیقات قبلی نشان میدهد که سود و جریانهای نقدی ممکن است بطور معناداری متاثر از ویژگیهای خاص شرکتها باشد، بویژه رابطه ی غیرخطی خاص بین بازده و سودها به جای رابطه ی خطی، توان توضیحی محتوای اطلاعاتی افزاینده، را افزایش داده است.  محققین قبلی،نشان دادند که رابطه بین سود و بازده غیر خطی است، و این منجر به پایداری کمتر سودهای کرانه ای  نسبت به سودهای متعادل میشود، در نتیجه سرمایه گذاران به دنبال سایر معیارها هستند و جریانهای نقدی به یک متغیر مهم ارزیابی مربوط تبدیل شده است.

از عوامل دیگری که ممکن است بر محتوای اطلاعاتی فزاینده ی سود و جریانهای نقدی تاثیر بگذارد، اندازه شرکت است. انتظار میرود در شرکتهای بزرگ، جریانهای نقدی محتوای اطلاعاتی فزاینده ی بزرگتری نسبت به سود داشته باشد، چون شرکتهای بزرگ احتمالا بیشتر به هموارسازی سود دست میزنند، در نتیجه سرمایه گذاران احتمالا بر معیار ارزشگذاری دیگری چون جریانهای نقدی متمرکز خواهند شد.

از جمله عوامل تاثیرگذار دیگر بر محتوای فزاینده سود و جریانهای نقدی اهرم مالی یک شرکت است.  در شرکتهایی که درجه اهرم مالی بالاست، مدیران انگیزه بیشتری برای دستکاری سود دارند تا بدینوسیله از قرارداد بدهی تخطی نکنند، در نتیجه این عمل باعث میشود که اعداد مربوط به سود کمتر قابل اتکا باشد و سرمایه گذاران را بر آن سازد که به جای سود بر جریانهای نقدی تمرکز کنند.

در نهایت متغیر دیگری که انتظار میرود بر محتوای اطلاعاتی افزاینده سود و جریانهای نقدی تاثیر بگذارد، رشد شرکت است. ارزش یک شرکت، متشکل از ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام و ارزش فعلی سودهای غیرعادی در آینده میباشد،یک شرکت که دارای نسبت ارزش بازار به دفتری بالائی است (دارای رشد بالا)، احتمال دارد سودهای غیرعادی (غیرمنتظره) مثبتی را در دوره های اخیر تجربه کرده باشد که انتظار میرود پایدار بماند.

 منظور از تحقیق  حاضر پی بردن به این است که :

چه رابطه ای میان اقلام تعهدی و جریانات نقدی در رابطه با توضیح و تفسیر بازده سهام وجود دارد؟

۱-۳-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

جریانهای نقدی با در نظر گرفتن عواملی نظیر رشد شرکت،اهرم مالی شرکت،اندازه با توجه به اینکه تا به حال تحقیقی در رابطه با محتوای اطلاعاتی فزاینده اقلام تعهدی شرکت و سودهای ناپایدار،در ایران صورت نگرفته است، بنابراین هدف و ضرورت  این تحقیق ارزیابی محتوای اطلاعاتی فزاینده و نسبی سودها در مقابل جریانهای نقدی با توجه به عوامل فوق میباشد.

۱-۴- اهداف تحقیق:

هدف کلی این تحقیق تعیین رابطه بین  اقلام تعهدی وجریانهای نقدی در رابطه با بازده سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

اهداف فرعی:

۱-    تعیین رابطه معنادار بین  جریانهای نقدی و بازده سهام وقتی که سود ناپایدار است.

۲-    تعیین رابطه بین جریانهای نقدی و تغییرات بازار سهام

۳-    تعیین رابطه  بین جریانهای نقدی و بازده سهام

۴-    تعیین رابطه بین اقلام تعهدی و بازده سهام رابطه

۱-۵- سوالات تحقیق:

۱-    ایا  بین  جریانهای نقدی و بازده سهام وقتی که سود ناپایدار است، رابطه معنادار وجود دارد؟

۲-    ایا بین جریانهای نقدی و تغییرات بازار سهام  رابطه معنادار وجود دارد؟

۳-    ایا  بین جریانهای نقدی و بازده سهام  رابطه معنادار وجود دارد؟

۴-    ایا بین اقلام تعهدی و بازده سهام رابطه معنادار وجود دارد؟

۱-۶- فرضیه های تحقیق:

۵-    فرضیهاول:  وقتی که سود ناپایدار است،بین جریانهای نقدی و بازده سهام رابطه معنا دار وجود دارد.

۶-    فرضیهدوم:   بین جریانهای نقدی و تغییرات بازار سهام رابطه معنا دار وجود ندارد.

۷-    فرضیهسوم:  بین جریانهای نقدی و بازده سهام رابطه معنا دار وجود دارد.

۸-    فرضیه چهارم: بین اقلام تعهدی و بازده سهام رابطه معنا دار وجود ندارد.

۱-۷- تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):

۱- سود عملیاتی (EAR) :  سود عملیاتی برابر است با سود قبل از اقلام غیرمترقبه که از  صورت سود و زیان شرکتها استخراج شده است.

۲-  سود غیرمنتظره(UEAR) : برای محاسبه سود غیرمنتظره استاندارد شده از معادله زیر بهره می جوییم:

UEit = (Eit – Eit-1) / |Eit-1|

در عبارت فوق ما به التفاوت سود شرکت  i  در دوره  t  و  t-1   در صورت کسر و قدرمطلق سود شرکت i  در دوره  t-1   در مخرج کسر قرار دارد.

۳- جریان های نقدی عملیاتی (CFO) : این مقدار نیز با مراجعه به رقم جریانهای نقدی عملیاتی شرکتها منعکس در اولین طبقه صورت جریانهای نقدی بدست آمده است.  بر اساس استانداردهای حسابداری ایران برای گزارش خالص جریان وجوه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی در روش مستقیم، دریافتها و پرداختهای نقدی عملیاتی که تشکیل دهنده خالص جریان وجوه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی است، بطور جداگانه در صورت جریان وجوه نقد ارائه میشود . در گزارشگری به روش غیر مستقیم، با انجام تعدیلاتی در سود یا زیان عملیاتی در رابطه با موارد زیر، جریان وجه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی محاسبه میشود:

الف- اقلام با ماهیت غیرنقدی از قبیل هزینه استهلاک و هزینه مزایای پایان خدمت کارکنان.

ب- اقلامی که در محاسبه سود یا زیان عملیاتی دوره جاری منظور شده است یا در دوره های آینده حادث خواهد شد و بالعکس، از قبیل افزایش یا کاهش مانده موجودی مواد و کالا و حسابهای دریافتنی و پرداختنی نسبت به مانده پایان دوره قبل و نیز افزایش یا کاهش مانده پیش پرداخت هزینه و خرید کالا و پیش دریافت درآمد و فروش کالا نسبت به مانده پایان دوره قبل.

۴- جریان های نقدی عملیاتی غیر منتظره (UCFO) :

برای محاسبه جریانهای نقدی غیرمنتظره استاندارد شده از معادله زیر بهره می جوییم:

UCFOit = (CFOit – CFOit-1) / |CFOit-1|

در عبارت فوق ما به التفاوت جریانهای نقدی عملیاتی شرکت   iدر دوره  t  و  t-1   در صورت کسر و قدر مطلق جریانهای نقدی عملیاتی شرکت  i  در دوره  t-1  در مخرج کسر قرار دارد.

۵- اندازه شرکت (SIZE) : برابر است با لگاریتم طبیعی کل داراییهای شرکت.

۶- اهرم مالی شرکت(LEVERAGE) : اهرم مالی شرکت از طریق محاسبه نسبت کل بدهیها به کل داراییها بدست آمده است.

۷- رشد شرکت(GROWTH) : رشد شرکت با محاسبه نسبت ارزش بازار به دفتری شرکتها بدست آمده است.

۸- ارزش بازار سهام شرکت (MARKET VALUE) : که از حاصلضرب ارزش جاری سهام در تعداد سهام شرکت بدست آمده است.

۹- بازده سهام شرکت (Rit) : بازده ساده سهام عبارت است از تغییرات قیمت در طی دوره تقسیم بر قیمت سهام در ابتدای دوره، به عبارت دیگر بازده سرمایه گذاری در سهام عادی، در یک دوره معین، با توجه به قیمت اول و آخر دوره و منافع حاصل از مالکیت، به دست می آید. منافع حاصل از مالکیت در دوره هایی که شرکت، مجمع برگزار کرده باشد به سهامدار تعلق می گیرد و در دورههایی که مجمع، برگزار نشده باشد منافع مالکیت، برابر صفر خواهد بود.

فصل دوم

ادبیات تحقیق و پیشینه

۲-۱- مقدمه

امروزه سازمان های اقتصادی در جهت پیشبرد اهداف خود به شناسایی تک تک عوامل تأثیر گذار بر توسعه آن سازمان می پردازند. یکی از عواملی که می تواند تأثیر بسزایی در دستیابی به اهداف سازمان داشته باشد، وجه نقد است و عدم برنامه ریزی در رابطه با آن می تواند مشکلات عدیده ای را برای یک سازمان به وجود آورد. نه تنها آگاهی از وجه نقد و میزان آن در هر سال برای یک سازمان مفید می باشد، بلکه پیش بینی آن نیز می تواند به برنامه ریزی صحیح در ارتباط با منابع و مصارف سازمان در سالهای آتی منجر شود. در حقیقت بنگاهی موفق تر است که نیاز به منابع خود را از زمان حال پیش بینی کرده و در جهت تامین آن گام بردارد.

سرمایه گذاران نسبت به خرید سهام واحدهای انتفاعی که جریان وجوه نقد سرشاری دارند علاقه نشان می‌دهند و از سرمایه گذاری در واحدهای فاقد وجه نقد آزاد^[۱]می‌پرهیزند. اعطا کنندگان وام و اعتبار دهندگان نیز برای جریان وجوه نقد واحدهای انتفاعی اهمیت خاصی قائلند. جریان های ورود و خروج وجه نقد و توان دسترسی واحدهای انتفاعی به آن شالوده و مبنای بسیاری از تصمیم‌گیری ها وقضاوتهای گروه‌های عمده استفاده کننده از اطلاعات مالی واحدهای انتفاعی را تشکیل می دهد.

پیش بینی دقیق وجه نقد، خود نیازمند اطلاع و تحلیل صحیحی از جریانهای نقدی سال جاری و سالهای قبل است. هنگامی می توان موضوعی را با خطای کمتری پیش بینی نمود که شناخت صحیح و دقیقی از گذشته و حال آن موضوع داشته باشیم. در طی سالیان متمادی صورتهای مالی اساسی شرکت ها تنها شامل ترازنامه و صورت سود و زیان بوده و توجه کافی به وجوه نقد نشده است، به گونه ای که ممکن بود شرکت از سوددهی خوبی بر خوردار باشد ولی وجه نقد کافی در شرکت وجود نداشته باشد.(عالی ور،۱۳۷۶،۱۵)

Lee (1985) معتقد است که سود یک مفهوم انتزاعی است، در حالی که وجه نقد یک منبع عینی است. Lee (1972) اعتقاد دارد که ادامه حیات یک بنگاه یکی از اولین ملاحظات است و وجه نقد یکی از مهمترین عوامل بقای هر بنگاه را تشکیل می‌دهد. فقط بنگاه‌هایی می توانند به بقای خود ادامه دهند که سود آور بوده و بتوانند نیازهای نقدی خود را تامین نمایند. ممکن است شرکتی سود آور باشد بدون آن که مبالغ نقدی کافی ایجاد نماید. عکس این موضوع نیز ممکن است مصداق داشته باشد. آن چه موجب بقای یک بنگاه می شود، در دسترس بودن وجه نقد است.

در دهه های قبل از انتشار استاندارد گزارشگری صورت جریان وجوه نقد، عدم توجه به جریان وجوه نقد احتمالا باعث زیانهایی عمده ای برای سهامداران و فروشندگان کالا و خدمات و وام دهندگان به شرکتها گردید. پس از بروز این مشکلات شرکتها بر آن شدند که صورت مالی سومی با عنوان صورت منابع و مصارف وجوه تهیه نمایند. این صورت صرفاً جهت پاسخگویی به بستانکاران بوده است که چرا به موازات تحصیل سود میزان وجه نقد و سرمایه در گردش مؤسسه افزایش پیدا نکرده است. اهمیت وجه نقد به قدری بود که بعد از گذشت سالها صورت جریان وجوه نقد به عنوان یک صورت مالی اساسی شناخته شد به گونه ای که همه شرکتها مجبور به ارائه این صورت مالی در گزارش های سالانه خود شدند.

۲-۲- اهمیت پیش بینی جریان وجوه نقد

گزارشگری مالی باید استفاده کنندگان از صورتهای مالی را قادر به پیش بینی دقیق تر جریانهای نقدی سازد. این موضوع در چارچوب نظری گزارشگری مالی که تعیین کننده اهداف گزارشگری مالی است نیز به صراحت تأیید شده است. در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره یک هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی (FASB^[2]) عنوان شده است که ” گزارشگری مالی باید به منظور کمک به سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه، اعتبار دهندگان و دیگر استفاده کنندگان در برآورد مبلغ، زمان و قطعیت دریافت های آتی اطلاعاتی را فراهم کند. چشم انداز این دریافت های نقدی تحت تأثیر توانایی شرکت در خلق وجه نقد کافی به منظور ادای تعهداتش به هنگام سررسید و نیازهای عملیاتی نقدی از جمله سرمایه گذاری در عملیات، پرداخت سود نقدی سهام و همچنین تحت تأثیر نگرش سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان درباره توانایی تاثیر گذاری آن بر قیمت سهام است. ” (FASB, 1978; par. 37)

مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران نیز این گونه بیان می کند که ” اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده کنندگان صورتهای مالی، مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد، زمان و قطعیت ایجاد آن است “(استانداردهای حسابداری، ۱۳۸۶، مبانی نظری گزارشگری مالی، بند۷-۱)…………………….