توضیحات

بررسی سیاست های خارجی آمریکا در حوزه خلیج فارس

در بین سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸

چکیده :

خلیج فارس در طول تاریخ همواره به دلایل گوناگون مورد توجه قدرتهای جهانی بوده است .

با پایان جنگ جهانی دوم و خروج ایالات متحده آمریکا از

استراتژی انزواگرایی و – به تدریج با خروج نیروهای انگلستان از خلیج فارس-این کشور تاکنون به حوزه خلیج فارس نگاه ویژه ای داشته است . سه سطح

تحلیل را می توان برای تبیین عملکرد آمریکا در این حوزه در نظر گرفت ؛ ابتدا از منظرکشورهای حوزه خلیج فارس ، دوم از نگاه رقبای فرا منطقه ای ایالات

بررسی سیاست های خارجی آمریکا در حوزه خلیج فارس

متحده و در نهایت از زاویه دید درونی آمریکا به خلیج فارس . بنابراین این مقاله

به دنبال کشف منطق هایی است که ایالات متحده آمریکا بر اساس آن به خلیج فارس می نگرد و سیاستهای خود را بر مبنای آن در این حوزه ژئواستراتژیک تبیین می سازد .

واژگان کلیدی : خلیج فارس ، سیاست خارجی ، انزواگرایی ، برتری جویی ، واقع گرایی ، لیبرالیسم ، بین الملل گرایی لیبرال و ضد امپریالیسم

۴۰ صفحه  فایل ورد فونت ۱۴ منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

با گسترش حاکمیت غرب برسراسر منطقه خاورمیانه، خلیج‌فارس نقش خود را به لحاظ بازرگانى و ارتباطات تجدید کرد. در این چارچوب با بسط و گسترش

رقابتهاى سیاسى ـ استراتژیک قدرت‌هاى اروپایی در مشرق زمین(نیمکره شرقى) منطقه خلیج‌فارس هم به عنوان یک شاهراه بازرگانى و هم به عنوان یک حلقه استراتژیکى مورد توجه قرار گرفت.(مجتهدزاده : ۱۳۷۳ : ۱۱(

ازسوى دیگر منطقه خلیج‌فارس با توجه به دارابودن منابع عظیم انرژى، دارابودن مهمترین

خطوط کشتیرانى و همینطور دارابودن منابع عظیم شیلاتى به‌ویژه مروارید و منابع بسیار غنى کانى و معدنى از مهمترین و حساس‌ترین مناطق دنیا به حساب مى‌آید. در ارتباط با ذخایر انرژى، این منطقه با داشتن منابع

بررسی سیاست های خارجی آمریکا در حوزه خلیج فارس

عظیم نفت و گاز، همواره مورد توجه کشورهاى بزرگ بوده است.(دیلیپ : ۱۳۸۰ : ۱۶۷-۱۵۵ )

از سال ۱۹۰۸ میلادى، زمانى که اولین چاه نفت در مسجد سلیمان به نفت رسید، اهمیت نوین جهانى خلیج‌فارس شروع شد.

کشورهاى حاشیه خلیج‌فارس شامل ایران، عربستان، عراق، کویت، بحرین، امارات و قطر هستند که به جز بحرین، بقیه جزو اعضاى سازمان کشورهاى

صادرکننده نفت(اوپک) هستند. این منطقه با داشتن ۶۲۲ هزار میلیون بشکه نفت خام، مهم‌ترین ذخیره و مخزن نفتى جهان را به خود اختصاص داده است.

این مقدار که ۶۳درصد ذخایر شناخته شده جهان را تشکیل مى‌دهد، درتامین انرژى

آینده جهان نقش اصلى را برعهده دارد، چرا که به‌رغم تلاشهاى به‌عمل آمده براى

تهیه جایگزینهاى انرژى به جاى نفت، این عنصر حیاتى همچنان درصدر سبد مصرفى انرژى جهان قرار داشته و براساس اظهارنظر کارشناسان مربوطه،

در آینده نیز این جایگاه محفوظ خواهد ماند.

به عبارت دیگر، بیش از نیمى از ذخایر نفتى دنیا در این منطقه قرار دارد و این منطقه رتبه اول ذخایر اثبات شده نفت جهان را به خود اختصاص داده است. در بین کشورهاى حوزه خلیج‌فارس، عربستان سعودى با داشتن حدود ۳۶درصد از ذخایر اثبات شده نفت منطقه، رتبه اول و ایران با داشتن حدود ۱۸درصد از این سهم، مقام دوم را در این منطقه به خود اختصاص داده‌اند.

در پایان سال ۲۰۰۳ میلادى، این کشورها با داشتن حدود ۷۱۸ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام، بیش از ۶۳ درصد کل منابع جهانى نفت خام را د

بررسی سیاست های خارجی آمریکا در حوزه خلیج فارس

ر اختیار داشتند. همچنین این کشورها به همراه بحرین، در پایان سال ۲۰۰۳ حدود ۷۰ تریلیون مترمکعب ذخایر اثبات شده گاز طبیعى(معادل ۴۰ درصد ذخایر جهانى گاز طبیعى) را در اختیار داشتند.

مقصد صادرات نفت خلیج‌فارس نیز در درجه اول کشورهاى صنعتى غرب یعنى آمریکا، اروپاى غربى، ژاپن و در درجات بعدى کشورهاى آسیاى جنوب شرقى است. به طورکلى نفت منطقه خلیج‌فارس به کشورهاى آمریکاى شمالى، اروپاى غربى، ژاپن و آسیا پاسیفیک صادر مى‌شود. بررسیهاى به‌عمل

آمده نشان مى‌دهد که، خلیج‌فارس در آینده نقش مهم‌ترى در تامین انرژى جهان

به عهده خواهد داشت و به تبع آن، وابستگى کشورهاى صنعتى غرب و آمریکا به نفت منطقه خلیج‌فارس افزایش خواهد یافت؛ زیرا منابع نفتى دریاى شمال و ذخایر ایالات‌متحده به‌تدریج کاهش و درمقابل، مصرف انرژى آنان افزایش خواهد یافت.

با وجود حضور پررنگ منطقه خلیج‌فارس در بازارهاى جهانى انرژى، این منطقه هنوز جایگاهى متناسب با توان بالقوه خود در اختیار ندارد. به طورى‌که با وجودیکه کشورهاى منطقه در سال ۲۰۰۳ میلادى بیش از ۶۳ درصد ذخایر اثبات شده نفت خام جهان را در اختیار داشته‌اند، منتهى فقط در حدود ۲۷درصد

بررسی سیاست های خارجی آمریکا در حوزه خلیج فارس

تولید جهانى و ۴۱ درصد صادرات نفت خام جهان به این کشورها تعلق دارد. همینطور این کشورها با وجود در اختیار داشتن حدود ۴۰ درصد از ذخایر اثبات شده گازطبیعى، تنها کمتر از ۹ درصد از تولید جهانى آن را در اختیار دارند.(ماهنامه اقتصاد ایران : ۱۳۸۳ : ۶۵-۶۴(

باتوجه به نکات فوق مشخص مى‌شود که بر اهمیت منطقه خلیج‌فارس در گذر زمان افزوده شده است.

به همین جهت در طول دهه‌هاى پایانى قرن بیستم و سالهاى آغازین هزاره سوم منطقه خلیج‌فارس بیش از گذشته درگیر مسائل مختلف بین‌الملل بوده است و همین امر خود ناشى از توجه بیش از حد قدرت‌هاى ذى‌نفوذ بین‌المللى بر این منطقه حساس از جهان مى‌باشد.

در این راستا منطقه مزبور طى دهه‌هاى اخیر شاهد وقایعى مانند جنگ ایران

وعراق، [۱] تهاجم عراق به خاک کویت و انضمام این کشور به خاک خود [۲]، حمله ائتلافات بین‌المللى به رهبرى آمریکا براى اخراج عراق از خاک کویت و رفع اشغال این کشور [۳]، برقرارى تحریم‌هاى بین‌المللى بر علیه عراق از سوى شوراى

امنیت سازمان ملل متحد در طول دهه ۱۹۹۰، و نهایتا حمله آمریکا و انگلیس به عراق به بهانه خلع ‌سلاح رژیم بعث عراق تحت رهبرى صدام حسین از سلاح‌هاى کشتارجمعى بوده است.

همانطور که پیش تر اشاره شد موقعیت ژئوپولتیک و ژئواکونومیک منطقه سبب

شده است قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای در مورد حضور و تسلط بر این نقطه از کره خاکی رقابت و منازعه داشته باشند. زمانی پرتغالی‌ها و زمانی انگلیسی‌ها سعی بر حفظ و کنترل این آبراه استراتژیک داشتند.