توضیحات

بررسی مردم شناسی طرح ها و نقوش لباس ها و بافته های ساسانی

سرزمین ایران از دیرباز به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و همچنین مهاجرت یا حملات اقوام و ملل دیگر به آن و نیز

رسوخ فرهنگ ایرانی و آمیزش آن با فرهنگ سرزمینهای مجاور و ظهور نمونه های فرهنگی جدیدتر، خود بستر لازم و مناسبی

برای مطالعه و بررسی فراهم کرده است. البته از آنجا که بسیاری از مورخان بیشتر تلاش خود را صرف ضبط وقایع

و حوادث سیاسی- حکومتی و ذکر نبردها و مانند آن کرده اند کمتر به پدیده های مربوط به حیات فرهنگی پرداخته اند.

یکی از دیداری ترین و در عین حال زنده ترین نمونه های حیات فرهنگی یک جامعه، پوشاک و نوع لباس مردم آن جامعه است

. آشنایی با تاریخ لباس و پوشاک ایرانیان، نه تنها اطلاعاتی در خصوص ظاهر مردمانی که در ادوار مختلف تاریخی زندگی

می کرده اند در اختیارمان می گذارد ، بلکه ما را با انواع سلیقه ها، نوع دوخت و رنگ ، مدلهای مختلف لباس، بافت

انواع پارچه ها، صادرات و واردات پوشاک، تأثیر پذیری و تقلید از لباس مردمان نواحی دیگر، اختصاص پوشاکی خاص به گروه یا طبقه ای

اجتماعیآشنا می سازد و همچنین درباره چگونگی روند و تکامل انواع پوشش ها، اطلاعات مفید و جالب توجهی ارائه می نماید.

در بخش بالا شاه سوار بر اسب خود را‌ آماده شکار می شود و زنی چتری را بلای سر او نگه داشته است. پشت سر شا

ه زنانی صف شکیده اند که بعضی مشغول نواختن آلات موسیقی هستند. در سمت مقابل بر روی سکوئی که از زمین

بررسی مردم شناسی طرح ها و نقوش لباس ها و بافته های ساسانی

ارتفاع دارد عده ای از رامشگرن نشسته اند که بعضی ها چنگ می نوازند و برخی به کف زدن مشغولند. در پائین این

صحنه در مرکز نقش، شاه سوار بر اسب و کمان بر دست تاختن در تعقیب گوزن ها است و در پائین این شمارگاه،

تصویر شاه را در حالی که تیردان بدست گرفته و از شکار مراجعت می کند، نشان می دهد. در طرف چپ تعدادی شتر مشغول حمل گوزن هائی که شکار شده اند هستند.

این نقش بر جسته یک وضع استثنائی دارد، چه سازنده آن سعی نموده که حالات مختلف را در یک صحنه مجسم

سازد و در حقیقت می توان آنرا یک نقاشی فرض نمود که بر روی سنگ حجاری شده است.

م آن جامعه است. آشنایی با تاریخ لباس و پوشاک ایرانیان، نه تنها اطلاعاتی در خصوص ظاهر مردمانی که در ادوار

مختلف تاریخی زندگی می کرده اند در اختیارمان می گذارد ، بلکه ما را با انواع سلیقه ها، نوع دوخت و رنگ

، مدلهای مختلف لباس، بافت انواع پارچه ها، صادرات و واردات پوشاک، تأثیر پذیری و تقلید از لباس مردمان ن

واحی دیگر، اختصاص پوشاکی خاص به گروه یا طبقه ای اجتماعیآشنا می سازد و همچنین درباره چگونگی روند و تکامل انواع پوشش ها، اطلاعات مفید و جالب توجهی ارائه می نماید.

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

بیان مسئله:

در روزگار ساسانیان صنعت پارچه بافی در زمینه ساخت پارچه های زربغت و قلابدوزی باید ژه های بسیار خوب و شایا

ن نگرش، پیشرفت بسیاری نمود. در واقع این تحقیق نقش طبقات اجتماعی و به طبع مشاغل و وظایف وابسته به آن ها ر

ا در شکل دهی به پوشاک،چنان که لباس جنگجویان، درباریان، روحانیان و پیشه وران از شرایط خاص وضع طبقاتی آنها تأثیر می گرفته است را نشان می دهد.

هدف:

هدف از این تحقیق بررسی مردم شناختی طرح ها و نقوش لباسها و بافته های ساسانی است. و هر

جقدر که اطلاعات ما درباره سایر جنبه های یک تمدن کم  باشد وقتی به فن بافندگی پیچیده و بی شمار توام با

مهارتی برخوردار می کنیم می توانیم استنباط کنیم که جامعه مورد بحث سخت پر مشغله و سطح زندگی آن بسیار

پیشرفته بوده است و هنگامی که روش های فنی این صنعت

از یک جا به جای دیگر منتقل می شود می توانیم نتیجه

بگیریم که سایر کارهای فنی و هنری و احتمالاً عقاید اقتصادی، سیاسی و معنوی نیز در همان جهت سیر کرده است.

صنعت و هنر بافندگی ایران پس از تجربه ای طولانی سرانجام با حکومت ملی ایران دوره ساسانی و با اقتدار و همت

پادشاهان اوایل دوره ساسانی چون اردشیر و شاپورها به بار می نشیند و طرح ها، رنگ ها و نقش های ملی ایران بر

بستر بافته ها نیز جان می گیرد. و بافته های دوره ساسانی به

مظهری از ذوق و اندیشه ایرانی تبدیل می شود و رشدآن متناسب و هماهنگ با جریانات سیاسی و فرهنگی و اقتصادی به حرکت خود ادامه می دهد.

سیر تحول اندیشه های مردم ایران در دوره ساسانی تنها از طریق آرمانهای سیاسی و دینی آن ها دانسته نمی شود

بلکه از طرح ها و نقوش پوشاک آنها نیز می تواند به فهم بهتر آرمانهای آنان کمک  کند. آنگاه که اطلاعات ما بدلیل کمبود

مواد شناسی درباره جنبه های مختلف تمدن مردم کم باشد با نگاه به فن بافندگی، طرح ها و نقوش پیچیده آنها که با مهارتی خاص همراه است می توان استنباط کرد که جامعه عصر ساسانی بسیار پر مشغله بوده و مردم از سطح زندگی پیشرفته ای برخودار بوده اند.

طرح ها و نقوش بافته های ساسانی فوق العاده زیبا و پرجلوه بوده و همین ویژگی سبب شهرت آن شده است.

فصل اول

معرفی حجاری های طاق بستان و اهمیت آن در شناخت نقوش و طرحهای پارچه های ساسانی

۱-معرفی و شرح صحنه های حجاری های طاق بستان:

نام طاق بستان برگرفته از نام دهکده طاق بستان یا طاق وستام= طاق گستهم (معین ج ۵ ص ۱۰۶) که در راه قدیم

سنندج به کرمانشاه، بین گاوبند و کرمانشاه  و در حدود ۵/۷ کیلومتری شهر کرمانشاه و در ۱۴۳ کیلومتری شهر سنندج

قرار گرفته که پشت به ارتفاعات کوه پروه و رو به جاده نامدار ابریشم و دشت بزرگ ماهیدشت دارد. در دامنه این کوه یک نقش برجسته و دو طاق کوچک و بزرگ از دوران ساسانی باقی مانده است که یکی از مهمترین و بی نظیرترین صحنه های هنر حجاری و پیکر تراشی این عصر را ارائه می دهد. حجاری های طاق بستان شامل سه قسمت است که بترتیب شرح داده می شود.

الف: نقش اردشیر دوم

نفش برجسته مراسم تاج گذاری اردشیر دوم [۱] این نفش یک صحنه پیمان مذهبی است که در آن مظهر اهور مزدا

ب: نقش شاپور دوم و سوم

در سمت چپ نقش برجسته اردشیر دوم طاق کوچک قرار دارد.

این طاق ۱۲ پا عمق و ۱۹ پا عرض و ۱۷ پا ارتفاع دارد. این طاق

بوسیله شاپور سوم[۲] ساخته شده که در دیوار مقابل طاق

(انتهای طاق) نقش شاپورها حجاری شده است. در این حجاری نقش شاپور دوم

(شاپور بزرگ یا شاپور ذولا کتاف ۳۱۰ تا ۳۷۹ میلادی) در سمت راست و شاپور سوم فرزندش

(۳۸۳ تا ۳۸۸ میلادی) در سمت چپ نمایش داده است که

روبروی یکدیگر قرار گرفته اندو نقوش از روبرو حجاری

گردیده ولی چهره هایشان بطرف یکدیگر برگشته و همدیگر را می نگرند.

دست های دو نقش بر روی قبضه شمشیر

بلندشان قرار گرفته است. تاج شاپور دوم کنگره دار و نظیر تاج

شاپور اول است ولی تاج شاپور سوم به مرور زمان آسیب دیده و قابل شناسائی و بازسازی نیست.

دو کتیبه به خط پهلوی در دو سمت راست و چپ این دو نقش

ج: نقش های طاق بزرگ ( اعطای منصب خسرو پرویز، خسرو سوار بر اسب، شکار گراز و گوزن):

طاق بزرگ یا طاق خسرو دوم[۳] که در کنار طاق کوچک و

۲-هلال و دوایر متوالی:

بنظر می رسد نقش هلال، بعنوان سمبل ماه همواره در آسیای جنوب غربی مورد توجه بوده است. این عنصر تزئینی به عنوان با شاهان ساسانی و تاج آنها همراه است و ارتباطی نزدیکی با حکومت سلطنتی دارد. پارچه های مجموعه، کلیسای جامع سن، طرح هلال را در ترکیب زیگزاگی نشان می دهد. هلال های کوچک با شکل های متفاوت به عنوام موتیف پارچه معمولاً

در بعضی مواقع به جای هلال های کوچک، اطراف دایره را مربع یا گل احاطه کرده و گاهی نیز چیزی در اطراف دایره نیست. این مطلب بیانگر تجلی تاریخی و جغرافیایی این طرح است. در نقش برجسته های طاق بستان طرح ماه، بصورت علائم کوچکی در دوایر

متوالی، مورد استفاده قرار نگرفته است. در صحنه شکار گراز، تنها لباس ملازمی که تیردانی بدست دارد و در کنار شاه

۱-۲-نقش نقاط کوچک کروی
این نقش بر روی چکمه سردسته فیل سوار دیده می شود.
۲-۲-نقش موج
این نقش بر روی چکمه سردسته فیل سوار دیده می شود
بخش ۴:

ایران از آغاز تا امروز

ایران در دوره ساسانی ها

این دوره را فقط از روی نقوش سنگی یا طرحهای روی ظروف باید جستجو کرد، زیرا مورخان، در این باره

ذکری نکرده اند، و اگر مطالبی درباره پوشاک مردان نوشته اند، نیز ناروشن و بسیار مختصر است.
بهر حال، از مدارک مهم ( که باید غنیمت شمرد)، لباس بانوی بانوان (آناهیتا) در نقش رستم و طاق بستان

و چند طرح روی بشقابها و کوزه های فلزی است.
از مقایسه نقوش سنگی آناهیتا با نقوش دیگر (بنقل از کتاب پوشاک

باستانی ایرانیان) بنظر میرسد که بانوان دوره ساسانی، پیراهن بلند و بسیار پرچین و فراخ می پوشیده اند، و گاهی آنرا بوسیله نوتاری در حوالی زیر پستانها (یا کمی پائین تر) جمع کرده می بستند.

از طرز قلمزنی و چین سازی پیراهن و دامن آن، پیداست که بر انتهای دامن میباید پارچه ای اضافی و پرچین

این پیراهن پرچین و بلند، آستین های بلندی نیز دارد که در حالت پوشیده، چین های زیاد نامرتب پیدا میکنند.
گاهی نیز بدون آستین است (مانند بانوئی که باد بزن در دست دارد و از نقش های موزائیکی بیشاپور است).

بقه پیراهنهای بانوان، اغلب گرد است، ولی یقه حلو باز (تا پائین تر از پستانها) نیز داشته اند (نظیر پیراهن رقاصه

روی کوزه فلزی کلاردشت « که یقه آن، یادآور پیراهنی از بانوان دوره اشکانی است»).

. بر روی آن نیز پیراهنی دیگر پوشیده (که یادآور نقشی دیگر از بهرام گور در مجلس بزمی دیگر است).

و هر یک، شلواری چون شلوار مردان بپا دارند، و قبائی پوشیده اند که تا بوسط ساق

پایشان میرسد، و دامن قبا در جلو سه چاک بلند را نشان میدهد ( که بنظر می رسد دو چاک کناری در پهلوی بدن قرار میگیرد).

تنه شان از پیراهنی خیلی نازک و کوتاه (تا به ناف) پوشیده است (ک گنگره هائی در دامن دارد).

چادر (که از دوره……………………….