توضیحات

بررسی و شناسایی ویژگیهای طبیعی (فیزیوگرافی) حوضه رودخانه  ایوانکی

درعلوم مربوط به زمین وجغرافیا،ازجمله ژئومورفولوژی درارتباط با نیاز به زمان،پیوسته در حال توسعه و تحول است

وبعنوان یکی ازعلوم طبیعی میتواندمطالعه ساختار فرایندهای سطحی زمین،شناخت اشکال ناهمواریها و ویژگیهای ژئومورفولوژیکی درراستای پی بردن به تحولات زمینی در دوره های زمانی را بر عهده بگیرد.امروزه ژئومورفولوژی جنبه کاربردی داردونقش بسیار مهمی در بین علوم طبیعی در مدیریت محیط ایفا میکند از جمله فواید مهم و قابل ذکر آن می توان به  الف:تجزیه و تحلیل پدیده ای سطحی زمین.ب: هدایت فعالیت ای انسانی در دخل و تصرف عاقلانه زمین ج : کاهش تغییرات محیط طبیعی و جلو

گیری از ناپایداری محیط اشاره کرد(مقیمی ص۱۴)یکی از مهترین مطالعاتی که در زمینه

ژئومورفولوژی صورت میگیرد عامل مؤثر و مولد در ایجاد اشکال در باره فرایندها و تحولات ژئومورفولوژیکی است،نقش ژئومورفولوژی میتواند به خصوص در بررسی حولات ژئومورفولوژیکی حوضه های رودخانه ای که  یکی از مسائل مهم و زیر بنایی توسعه اقتصادی نیز است،بسیار تعیین کننده باشد.بطوریکه اگر موضوع فرآیندها و تحولات ژئومورمولوژیکی در یک حوضه رودخانه بررسی و تحقق یابد ثبات محیط طبیعی تأمین میشودورسیدن به

پاسخ اینگونه پرسشهاکه چه تکنیکها و روشهایی بر کاهش ویاجلوگیری ازنتایج پدیدهه تحولات ژئومورفولوژیک

ی مناسباست.آسان خواهد بود(۵۶).مطالعه حوضه         آبریزرودخانه ایونکی نیزدرهمین راستاصورت میگیردمساحت حوضه مورد مطالعه تقریبا۵۶/۸۸کیلومتراست.رودخانه مهم آن رود  ایوانکی است که از ارتفاعات درحدود۳۰کیلومتری جنوب شرقی دماوند سرچشمه میگیرد.دورتادور دشت ایوانکی به جز غرب آن ازچندتپه ماهور تشکیل شده است.

تپه ماهوروارتفاعات اطراف حوضه عمدتا ًمتشکل از واحدهای مارنی تبخیری نئوژن،بخشهای ژیپسی

و نمکی سازندقرمز زیرین و سازندبختیاری و کنگلو مرای پلیوسن به مقدار بسیار کم واحدهای آهکی و آهک مارنی و سازندقم میباشد.واحدهای کواترنر،حوضه متشکل از نهشته های رودخانه ای جوان میباشد.

ازنقطه نظرسایت پیشنهادی جهت احداث سد،منطقه دارای اهمیت چندانی نیست،زیرابخش مهمی از میسر رود ایوانکی در بین مارنهای نئوژن است و چنانچه سدی احداث گردد،سریعاً توسط رسوب پر خواهد شد)مطالعات جامع توسعه کشاورزی منطقه سمنان،فرسایش وخاک جلد۱۱).

از نظر تغذیه منابع آب،ارتفاعات منطقه مارنی نمکی و گچی می باشند و از نظر تغذیه آب بی اهمیت هستند

.از نظر فرسایش تپه ماهورهای اطراف منطقه شدیداً حساس می باشند و انجام عملیات حفاظت خاک بر روی این تپه ماهور ها لازم میباشد.رسوبات رودخانه ای جوان از نظر پخش سیلاب احتمالاً دارای قابلیت می باشند.ا

ز دیدگاه ژئومورفولوژی ساختمانی حوضه شامل دره ها و پرتگاهها و ریزش و اریزه ها میباشد.تحولات ژئومورفولوژیکی کواترنری شامل چین ها و شکستگی ها و پادگانه های آبرفتی،مخروطه افکنه وفعالیت های کنونی حوضه نیزحرکات دامنه ای فرسایش انحلال و بدلندی میباشد

 ۱۵۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴منابع دارد  

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

-۲- اهمیت موضوع

حوضه های آبخیز به عنوان مرز کوچک منطقه ای همواره مورد توجه پژوهشگران علوم زمین قرار دارد

.در بررسی حو ضه های آب ریز،ژئومورفولوژی نقش بسیار مهمی در تجزیه و تحلیل اشکال و تحولات سطحی زمین را بر عهده دارد.آنچه موجب اهمیت وتوجه به حوضه رودخا نه ایوانکی شد،اهمیَت این رودخانه بعنوان تامین

کننده آبهای سطحی و تغذیه کننده آبهای زیرزمینی منطقه،شناخت وآگاهی یافتن بیشترازشرایط فیزیوگرافی حوضه ارتباط فرایندهای ژئومورفولوژیکی وتأثیرات آنهادرپیدایش لندفرمهاوپدیده های ژئومورفولوژیکی و زندگی انسانی حوضه است.همچنین بررسی نقش و تأثیر انسان در چگونگی استفاده بهینه از شرایط و توان

طبیعی حوضه، ضمن حفظ وحراست آنها جهت توسعه پایدار منطقه است. این حوضه، هنوز با تغییرات و تحولات ژئومورفولوژیکی دامنه ها،بستر رودخانه،فرسایش پذیری وکم آبی مواجه است.این تغییرات علاوه برتاثیردر زندگی ساکنین حوضه،زمینه دخالت و تغیروتحولات توسط انسانها گردیده است.

۱-۳- اهداف تحقیق

۱- بررسی و شناسایی ویژگیهای طبیعی(فیزیوگرافی) حوضه ایوانکی

۲- بررسی نقش فرایندها و تحولات ژئومورفولوژیکی در ایجاد اشکال و پدیده های مورفولوژیکی حوضه

۳- بررسی تاثیرتحولات ژئومورفولوژیکی حوضه در فعالیتهای عمرانی و زندگی انسانی منطقه

۴- بررسی نقش انسان بعنوان عامل مؤثر در استفاده بهینه و حداکثربهره وری از منابع طبیعی،از طریق شناخت عوامل،امکانات،محدودیتها نیاز ها و اولویتها و برنامه ریزی منطقه ای جهت توسعه پایدار حوضه،ضمن حفظ و حراست از منابع و جلوگیری از تخریب و انهدام آنها

۵- ارائه شیوه ها و راهکارها ی مناسب، متناسب با شرایط و قابلیت اقلیم وخاک منطقه در جهت کاهش روند فرسایش حوضه

۱-۴ – پیشینه و سابقه تحقیق

بکارگیری مطالعات ژئومورفولوژی در شناخت دقیقتر محیط طبیعی وامکانات آنهاکمک زیادی به توسعه وعمران برنامه های منطقه میکند(رجایی ۱۳۷ص۵۶).لذا درهمین راستا رودخانه ایوانکی نیز در بین حوضه های آبریزکشور از فرسایش پذیری و سیل خیزی نسبتاًبیشتر برخوردار است و در مجموعه مطالعاتی

کارشناسان مرکز مطالعات برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی استان سمنان توسط مهندسین مشاور نشتاک تحت عنوان  « مطالعات جامع توسعه کشاورزی حوضه آبخیز رود خانه های منطقه سمنان » در سال ۷۶ و همچنین خاک منطقه توسط موسسه خاک شناسی و حاصل خیزی خاک تهران تحت عنوان مطالعات اجمالی خاک شناسی منطقه ایوانکی در سال ۵۹ سازمان زمین شناسی کشور،گزارش زمین شناسی ایوانکی وحوضه آبریزآن، انجام شده است.

تعدادی ازپایان نامه های دانشجو یی به نوعی در رابطه با حوضه ایوانکی و اطراف آن میباشداز جمل

ه : نقش فرسایش آبی در تحولات ژئومورفولوژیکی،براقعی برجیان دانشگاه شهید بهشتی ۸۱،بررسی زمین ساخت تا قدیس آجان،مریم خسرو انجم ۷۸ دانشگاه شهید بهشتی، هیدرولوژی آبهای زیرزمینی ایوانکی مریم کدخدازاده، دانشگاه آزاد اسلامی،تدوین و تهیه گردیده است.

۱-۵- سوالات

۱-تحولات ژئومورفولوژیکی حوضه رودخانه ایوانکی وپدیده های آن ناشی از تأثیرکدام فرایندها می باشد ؟

۲-تحولات ژئومورفولوژیکی  حوضه رودخانه ایوانکی چه میزان در فعالیت های عمرانی و زندگی انسانی منطقه مؤثر است ؟

۳-آیا میتوان باارائه راهکارها و شیو ه های مختلف مناسب، متناسب با شرایط آب و هوایی و خاک منطقه روند فرسایش رادرحوضه موردمطالعه کاهش داد.؟

۱-۶- فرضیات تحقیق

فرضیه عبارتست از حدس یا گمان اندیشمند انه درباره ماهیت،چگونگی و روابط بین پدیده ها اشیاء متغیرها که محقق را در تشخیص نزدیکترین و محتمل ترین راه برای کشف مجهول کمک
می کند(حافظ نیا ۱۳۷۹ ص ۹۱).

۱-   فعالیتهای عمرانی و ویژگیهای فیزیوگرافی رودخانه ایوانکی و فرایندهای ژئومورفولوژیکی در تحولات ژئومورفولوژیکی حوضه رودخانه ایوانکی موثراست .

۲-  تحولات ژئومورفولوژیکی حوضه رودخانه ایوانکی برفعالیتهای انسانی اثر منفی داشته است.                 

۳-  این منطقه بدلیل نزدیکی به تهران و تاثیرات و تحولات مورفولوژیکی،بشدت دستخوش تغییر و تحول و بهم خوردن تعادل جمعیتی شده است.

۱-۷- قلمرو  تحقیق

منطقه مورد مطالعه از نظر قلمر و مکانی در حدود ۷۰ کیلو متری جنوب شرق تهران در

دامنه جنوبی رشته کوه البرز واقع شده است مساحت منطقه مورد مطالعه حدوداً ۵۶/۸۸کیلومترمربع میباشد.ازنظر مختصات جغرافیایی حوضه درمحدوده،۵۲تا طول شرقی و الی  عرض شمالی واقع شده است .محدوده موردمطالعه از شمال به آبسرد- هو مند از شرق و جنوب به گرمسار،از غرب به ورامین تهران محدوداست.

مهمترین راه های دسترسی به محدودمورد مطالعه به دو طریق امکان پذیر است :

اول:از مسیر جاده تهران – فیروز کوه – پس از طی نمودن مسافتی حدودا ۷۰کیلومتر ازتهران وعبورازشهردماوند ازجاده فرعی آسفالته به سمت جنوب وارد جاده آبسرد-ایوانکی ومحدوده مورد نظر می رسیم . 

دوم:مسیر جاده تهران – سمنان است که با طی نمودن حدود ۷۰ کیلومتراز تهران تا ایوانکی، به سمت شمال وارد جاده فرعی آسفالته ایوانکی- آبسرد دماوند و محدوده مورد نظر می شویم.

   قلمرو زمانی تحقیق نیز از ابتدای شروع دوران چهارم زمین شناسی ( کواترنر) تا کنون میباشد که شامل شناخت آثار  تحولات ژئومورفولوژیکی حوضه در این دوره و بررسی آنها میباشد.

۱-۸-  روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات

کلیه وسائل و مراحل جمع آوری نظام مند اطلاعات و نحوه تجزیه وتحلیل منطقی آنها ،برای نیل به یک هدف معینروش علمی تحقیق گفته میشود(آسایش وهمکار۱۳۸۱ ص ۳۳).روش تحقیق بصورت توصیفی وتحلیلی می باشد.ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق شامل موارد زیر است :

یک – کتابخانه ایی،منابع مکتوب(طرحهای تحقیقاتی آبخیز داری،پایان نامه های دانشجویی،کتابهای تخصصی،جزوه های درسی)که جزء منابع پرازش شده به حساب می آیند.

دو–آزمایشگاهی: تصاویر ماهواره ایی از منطقه،نقشه های توپو گرافی با مقیاس ۵۰۰۰۰ :۱ ، نقشه زمین شناسی  بامقیاس۱:۱۰۰۰۰۰

سه – میدانی : مشاهدات محقق در منطقه و عکس های برداشت شده از عوارض و پدیده ها و بررسی خصوصیات فیزیکی حوضه : شامل وضعیت خاک،زمین شناسی،شبکه آبرا هه ها و اشکال مورفولوژیکی شناخت آنها .

چهار- مصاحبه ایی:سوالاتی که از ساکنین حوضه پرسیده می شود.

پنج – آماری:آمارهای ایستگاههای هواشناسی موجود در منطقه و داده های کمَی قابل دسترس و بررسی گزارش های هیدرولوژی و هواشناسی حوضه

شش- بررسی و انطباق داده های میدانی با فعالیت ها و تئوریها ی زمین شناسی و ژئومورفولوژی و تکمیل نوشته ها،نقشه ها و تدوین گزارش ها.

هفت- تجزیه وتحلیل وتفسیرپدیده های مورفولوژیکی که ازمراحل فوق موردبررسی قرارگرفته است.

۱-۹- مشکلات وتنگناهای تحقیق

وجود مشکلات فراوان در یک کار تحقیق بر کیفیت و نتایج آن اثر نامطلوبی دارد.یک کار تحقیقی

بر پایه وجود منابع علمی کافی،تسهیل دسترسی به آنها است در صورتی که پژوهشگر با این تنگنا ها مواجه باشد از ارزش علمی تحقیق کاسته می شود.اما میتواند با استفاده از روش های علمی تا حدودی بر این تنگناها غلبه کند.در این تحقیق با مشکلاتی مواجه بودیم که اهم آنها عبارتند از:

۱-عدم تجربه کافی محقق در کار تحقیق

۲-ناقص بودن اطلاعات آماری برخی از ایستگاههای هواشناسی وهیدرولوژی

۳-هزینه تهیه عکس ها و تصاویر هوایی ماهواره ای و تهیه نقشه ها

۴-عدم دسترسی به برخی از مقالات علمی ودر رابطه با منطقه مورد مطالعه

فصل دوم

ادبیات و مبانی

نظری تحقیق

۲-۱- تعاریف ژئومورفولوژی

ژئومورفولوژی از سه لغت ژئو به معنای زمین،مورف به معنای شکل و لوژی که ریشه یونانی دارد،به معنای شناسایی میباشد.معادل فارسی آن پیکر شناسی زمین است.

در مورد لفظ ژئومورفولوژی،تعاریف فراوانی ارائه گردیده است که هر کدام بیانگر کاربرد این علم در مطالعات مختلف میباشد.

-ژئومورفولوژی مطالعه اشکال زمین یا صور طبیعی زمین، و رابطه بین این اشکال و ساختارهای واقع در زیر آن (فشارکی).

-ژئومورفولوژی سعی دارد،از سویی بین پدیدهای ظاهراً ایستایی محیط طبیعی با عوامل پویای آن رابطه ایی برقرار کند و با نگرش سیستمی به نتایج و فرایندهای این روابط بنگرد، و از سوی دیگر با ایجاد رابطه موزون بین ژئومورفولوژی با دانشهای مجاور و معین دیگر، در آمایش سرزمین و مدیریت فضاهای مختلف جغرافیایی گام اساسی بردارد(رجایی ).

-ژئومورفولوژی،اشکال مختلف سطح زمین و فرایندهای سهیم ودخیل در تشکیل و تکوین آن اشکال را بررسی می کند().

-ژئومورفولوژی،علم شناخت اشکال ناهمواریهای سطح زمین به صورت تشریح و تبیین آنهاست(علائی طالقانی ).

-ژئومورفولوژی،شناسایی و مطالعه آثار دخالت دینامیک درونی(زمین

ساخت)ودینامیک بیرونی(شامل اقلیم) و هیدرولوژی و اقیانوس شناسی(شامل فعالیت آبهای جاری و ساکن و چهره های متنوع فرسایشی آن)در سطح پوسته جامد زمین میباشد().

-ژئومورفولوژی ، علم مطالعه پدیده های طبیعی سطح زمین و بررسی و شناخت فرآیند ها و عوامل موثر بر تشکیل در گذشته،حال و آینده است(اصغری ).

-ژئومورفولوژی،علم شناسایی اشکال ناهمواریهای سطح زمین است(خیام).

۲-۲- اهمیت ژئومورفولوژی  حوضه های آبخیز

شناخت ژئومورفولوژیک هر حوضه رودخانه ایی ازعوامل اساسی درمطالعات ژئومورفولوژی بشمارمیرود.نظربه اینکه ژئومورفولوژیستها،شکل مواد تشکیل دهنده سطح زمین وفرایندهای موثر بر آن را مطالعه میکنند،خواهند توانست نتایج تغییرات در آمایش سرزمین را درک و پیش بینی کنند(زمردیان ،ص۶۷).

عواملی مانند شیب، شکل حوضه،زمین شناسی و تکتونیک،جنس مواد خاک و انسان در پیدایش اشکال مورفودینامیک،حوضه های آبخیز،بعنوان یکی از مراکز اصلی فرسایش خاک در تشکیل
پدیده های مورفودینامیک اهمیت دارند.رخدادهایی همچون، حرکتهای توده ایی، فرسایش قهقرایی،حفر بستر رودخانه، هوازدگی،انحلال و غیره از فرایندهای ژئومورفولوژیک در حال رخ داد است، که میتوان بابرنامه ریزی

مناسب و عملیاتهای مختلف، میزان آن را کاهش داد.همچنین اشکالی از قبیل رسوبات ناشی از آن تراسهای

رودخانه ایی و پدیده های کارست،از مناظر جالب ژئومورفولوژیکی در حوضه ها است، که میتواند موجب انگیزه در بین انسانها برای فعالیت باشد.بطوریکه تراسهای رودخانه ایی، مکانی مناسب،برای کشاورزی و زراعت است.عوامل تکتونیک نیز در روند تحولات ژئومورفولوژیک،نقش تعیین کننده دارند.عواملی همچون

گسلها،شیب،ارتفاع و تناوب سازندهای نرم و سخت، میتوانند درتغییرات  ژئومورفولوژیک حوضه ها،نقش بسزایی ایفا نمایند.جایگاهی که انسان در تغییرات ژئومورفولوژیک حوضه های رودخانه ای دارد،به مراتب بیشتر از عواملی طبیعی است.مداخله بیرویه انسانها حتی در زمینهای پایدار،به تشدید مورفودینامیک و فعالیت

عوامل ژئومورفولوژیک منتهی میشود(رجایی۱۳۸۲ص۱۲۹).بعنوان مثال جاده سازی در دامنه های پایدار موجب تشدید استعداد زمین لغزش در این دامنه ها می شودو یا اینکه زراعت در اراضی شیبدار وشخم در جهت شیب موجب هدر رفتن خاکها و غیر قابل استفاده شدن این اراضی میشود.دخالت انسان،اغلب نقش فرایندهای

فرسایش را تغییر داده و نهایتاً به تقویت مهاجم ترین این فرایندها خاتمه می یابد.در مجموعه دخالت انسان شتاب مداوم پدیده های فرسایش را بدنبال دارد(محمودی۱۳۷۷ص۳۱۴).تاثیر فرایندهای ژئومورفولوژیک در منابع آب،سیل خیزی،محیط زیست اکولوژیک، نوع معیشت انسانی حوضه های آبخیز، قابل مطالعه و بررسی است.بنابراین ایجادارتباط بین مدیریت محیط،ژئومورفولوژی و منابع آب،ما را در دستیابی به نتایج مطلوب توسعه،کمک مینماید……………….

……………………………..

-۳- شناخت فعالیتهای انسان در مطالعات ژئومورفولوژی

عملکرد حوضه های آبخیز،درارتباط بسیاری با فعالیتهای انسان قرار دارد.بطوریکه ویژگیهای طبیعی هر

حوضه نوع زندگی انسانی را تعیین می کند و فعالیت انسانی نیز بر چشم انداز حوضه تاثیرات مثبت و منفی میگذارد.لذا فعالیتهای انسانی عامل تشدید کننده بر تغییرات اراضی یک حوضه آبخیز محسوب میشودو انسان بدون آگاهی از عواقب و مشکلات بهره برداری و پس از مدتی درمی یابد، اثرات غیر قابل جبرانی بر آن نهاده است.لذا می توان گفت،انسان با فعالیتها و مداخلات بیرویه خود نه تنها از عوامل تشدید کننده ناپایداری است،بلکه ثبات محیط های پایدار را نیز،بر هم می زند(زمردیان، ۱۳۷۸ص۳۵).گاهی نیز عوامل طبیعی بر ساختار محیط تاثیر نهاده و انسان را به تبعیت از خود وادار میسازد و آگاهی از این عوامل می تواند تاثیرات محیط

بر فعالیت انسانی را تا حدی کاهش دهد.تحولات ژئومورفولوژیک،از جمله تغییرات محیطی است که اغلب انسان بدون توجه به آن به فعالیت می پردازد. به عنوان مثال،جاده سازی بر روی دامنه های سست میتواند خسارات زیادی بر ترابری وارد آورد و یا سکونت درکنار سواحل درحال تخریب رودخانه خطرات فراوان در پی دارد.مطالعات سیستماتیک،محیط طبیعی،تکنیک های متناسب زراعی،روشهای عمرانی منطبق با شرایط مورفودینامیک محیط،روشهای مدرنیزه کردن کشاورزی نوع اقداماتی است که برای رفاه روستایی ضرورت

دارد(رجایی، ۱۳۸۲،ص۱۹۹).اهمیت بررسی فعالیتهای انسانی از قبیل نوع کشت،نوع مالکیت اراضی،تعداد دام،مکان یابی سکونتگاهها،فصل فعالیت و اقدامات عمرانی تعیین کننده نقش عوامل انسانی بر تحولات ژئومورفولوژیکی است و بکارگیری روشهای متناسب در حفظ پیکره زمین،حافظ منابع انسانی هر حوضه به شمار میرود.

۲-۴- کاربرد نقشه های ژئومورفولوژی در مطالعات

نقشه های ژئومورفولوژی یکی از اساسی ترین وسائلی است که در برنامه ریزیهای عمران روستایی کاربرد عملی بسیار مهمی دارند(،ص۱۹۶).این نقشه ها حاصل نتایج مطالعات پایه از زمین است و نقش موثری بربرنامه ریزیهای محیطی ایفا مینماید.همچنین ضمن آنکه نشانگر پدیده های و عوارض

سطح زمین است بهترین وسیله برای توصیف و تشریح شاهدات و ارائه نتایج تحقیق میباشد(اصغری مقدم،۱۳۸۳ص۲۶۸).در تهیه این گونه نقشه ها و اهداف گوناگونی دنبال می شود که نشان دهنده کاربرد این نقشه ها در زمینه های مختلف از قبیل کشاورزی،آبخیزداری جاده سازی مکان یابی شهرها و صنایع، برنامه ریزیهای شهری و روستایی، مسائل نظامی است.با توجه به توسعه روز افزون بهره برداری از منابع در مبحث کاربری اراضی آمایش سرزمین و مطالعات ژئومورفولوژیک در خصوص حوضه های آبخیز ……………………….

-۵- مبانی نظری تحقیق و تئوری و قوانین علمی

۲-۵-۱- جغرافیا، روشها و الگوها (مدلها)

در دهه اخیر کاربرد روشهای کمی (دهه ۱۹۶۰) در پروژه های جغرافیایی مورد توجه فزاینده ای قرار گرفته است.کاربرد روشهای و الگوهای کمی در مطالعات جغرافیایی اصولاً پایه تئوری خاص به قولی، محکمی ندارد و  اساساً از دانش بشری است که تازه بوده و به اندازه کافی هنوز مورد تعمق قرار نگرفته است(آسایش، مشیری، -۲۵۵).

۲-۵-۱-۱- روشهای به کار رفته در اقلیم شناسی

یک- معادله خطی گرادیان بارندگی (جعفرپور۱۳۸۶…………………….

             فصل سوم

کلیات جغرافیایی حوضه

۳-۱- موقعیت جغرافیایی وتوپوگرافی حوضه مورد مطالعه

منطقه ی ایوانکی و حوضه ی آبریزآن  جزو ارتفاعات جنوبی البرز مرکزی بوده و از شمال به جنوب تغییرات ارتفاعی زیادی در آن مشاهده میشود در صورتی که در امتداد شرقی ـ غربی تغییرات ارتفاعی زیادی دیده نمیشود.بطور کلی حوضه رودخانه ایوانکی در منطقه ی کوهستانی و پایکوهی قرار گرفته است.از نظر مختصات جغرافیایی بر روی نقشه ، ۵۲ تا ۱۵ـ۵۲ طول شرقی و  ۲۰ ـ ۳۵  تا ۳۵  ـ  ۳۵  عرض شمال واقع شده

است.حدوداً۷۰ کیلومتری جنوب شرق تهران قراردارد.مساحت حوضه مورد مطالعه تقریبا۵۶/۸۸کیلومتراست رودخانه مهم آن رود ایوانکی است که از بهم پیوستن رودخانه های  دوآب و جمع آب رود درحدود۳۰کیلومتری

جنوب شرقی دماوند سرچشمه میگیرد بدین ترتیب جریان های سطحی ناشی از بارندگی و ذوب برف از ارتفاعات واردمنطقه میشود و سپس با عبور از دو بریدگی تشکیل رودخانه ایوانکی را میدهد،این رودخانه ها پس از گذشتن از سازندهای کرج و قم و رسوبات قرمز فوقانی  وپیوستن  شاخه ای از رودخانه  شور آب پس از عبور از دشت ایوانکی وارد کویر گرمسار میشود.شیب عمومی محدوده مورد مطالعه از شمال و شمال غرب به

جنوب و جنوبشرقی میباشد.بلندترین محدوده مطالعاتی ایوانکی برابر ۲۶۴۳ متر از سطح دریا ارتفاع دارد که در ارتفاعات شمالی بین ایوانکی و آبسرد واقع شده است.حداکثر و حداقل ارتفاع حوضه از سطح دریا به ترتیب ۲۶۴۳ متر در حاشیه شمالی منطقه و ۱۱۰۰ متر در قسمت جنوب شرقی بستر رودخانه ایوانکی میباشد.با توجه به ارتفاع متوسط(۱۶۰۰)متر،محدوده مورد مطالعه جزو مناطق تقریبا کوهستانی محسوب می شود و دارای پستی و بلندی های زیاد و به صورت  کوهستانی ،تپه ها ودشت می باشد.دسترسی از تهران به محدوده مورد مطالعه به دو طریق امکان پذیر است:

اول:از مسیر جاده تهران – فیروز کوه – پس از طی نمودن مسافتی ۷۰کیلومتر ازتهران وعبورازشهردماوند ازجاده فرعی آسفالته به سمت جنوب وارد جاده آبسرد-ایوانکی ومحدوده مورد نظر می رسیم .

دوم: مسیر جاده تهران – سمنان است که با طی نمودن ۷۰ کیلومتراز تهران تا ایوانکی، به سمت شمال وارد جاده فرعی آسفالته ایوانکی- آبسرد ……………….

-۲-شرایط زمین شناسی حوضه 

شناخت ازویژگیهای زمین ساختی،سنگ شناسی وگسله هاوقرارگیری چینه ها بروی همدیگر،درهرناحیه میتواند مبنای مطالعات مربوط به ژئومورفولوژی،منابع آب وفرسایش یک حوضه آبخیزباشد.درمطالعات مربط به زمین شناسی ازمنابع مختلفی استنتاج گردیده است.

حوضه آبریز ایوانکی در زون البرز مرکزی(جنوب البرز) و بخش جنوبی درزون ایران مرکزی میباشد حد فاصل بین زون البرز مرکزی و زون ایران مرکزی با گسل سمنان که از طرف مغرب در حوالی ده نمک به گسل گرمسار منتقل میشود، جدا میگردد.مشخصات زون البرز و مختصری از

ویژگی های ایران مرکزی از نظر زمین ساخت و چنیه شناسی شرح داده میشود. حوضه مورد مطالعه در جنوب البرز مرکزی واقع شده و رسوبات پالئوزوئیک و مزوزوئیک از شمال به جنوب آن بطور متوالی تکرارمیگردد،بطوریکه میتوان رسوبات کرتاسه بالایی و میانی،آهکهای ژوراسیک همراه با لایه های ذغال دارلیاس، آهک تریاس،رسوبات آهکی و ماسه ای پرموکربونیفروسری تخریبی  و دولومیتی کامبرین که بطور رورانده بر روی رسوبات جوانتر قرار گرفته اند،را نام برد.این حوضه شامل یک ناودیس میباشد که از مواد حمل شده توسط رودخانه ایوانکی پر شده است،امتداد محور ناودیس در جهت شمال غرب به جنوب شرق بوده و تقریبا از قسمتهای شمالی دشت عبور میکند.در کوههای بخش جنوبی دشت دو تا قدیس و یک ناودیس نامتقارن که رسوبات دوران سوم راتحت تاثیر قرار داده،وجود دارد و در راس تاقدیس اولی یک سیستم گسلی شمال

غربی ـ جنوب شرقی و شمالی ـ جنوبی قرار گرفته است.( مهندسین مشاور نشتاک،مطالعات حوضه آبخیز رودخانه های  منطقه سمنان جلد۴)سنگ کف قسمت وسیعی ازمنطقه ایوانکی را کنگلومرای هزار دره تشکیل می دهد که ضخامت آن به حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ متر می رسد.روی این کنگلومرا را آبرفت و مخروط افکنه رودخانه ایوانکی بخش نستبا وسیعی از منطقه را فراگرفته است.جنس مواد تشکیل دهند این  آبرفتها از جنس موادسخت سازندهای رشته کوههای شمالی حوضه می باشد که شامل توف،آهک، ماسه سنگ و کنگلومرا بوده و پس از فرسایش همراه با مواد رسی به صورت رسوبات مخروط افکنه ای ته نشین شده است.این آبرفتها از نفوذپذیری نسبتا خوب و از ذخائر آب زیرزمینی با کیفیت نسبتا بهتر نسبت به سایر مناطق حوضه برخوردار میباشد.

نظر به اینکه رسوبات آبرفتی در قسمتهای جنوبی حوضه تحت تاثیر عوامل فرسایشی و رسوبگذاری رسوبات مارنی،رسی،گچی و نمکی سازندهای جنوبی منطقه قرار گرفته اند، کیفیت آب در این مناطق پایین بوده و املاح آن بسیار بالا می باشد به ویژه در قسمتهای جنوبی و جنوب غربی که در این قسمتها به سبب بالا آمدن سطح آب زیرزمینی و در نتیجه تبخیر سطحی این موضوع تشدید میگردد.در قسمتهای شمال غربی ……………………

-۲-۱- چینه شناسی البرز ومنطقه مورد مطالعه

در رشته کوه البرز در دوران پالئوزوئیک تغییر رخساره ها خیلی کم بوده و تکتونیک آرامی داشته و کوهزایی شدیدی انجام نگرفته و البرز توسط دریای کم عمقی پوشیده شده بود و رسوبات آواری کربنات گذاشته شده است .نبود چینه های سیلورین و دونین زیرین و کربنیفر بالایی از خصوصیات عمده البرز بوده و ماسه سنگ های کواترنری و دولومیت های دونین فوقانی بادگرشیبی بر روی سازندهای کامبرین دیده می شوند.نبود چینه های سیلور ین و دونین در اکثر نقاط ایران مشاهده
می شوند ولی این حالت در سرتاسر البرز خصوصاً البرز مرکزی به وضوح دیده میشود و این نبود چنیه ها در اثر عدم رسوب گذاری است و نه فرسایش چینه ها(جدول۳-۱)

رسوب و توسعه سازند قم در دریای جنوبی و عدم وجود این سازند دریای شمالی که به جای آن دردریای شمالی میوسن خزر رسوب گذاری شده است( کتابخانه سازمان زمین شناسی کشور – گزارش زمین شناسی ایوانکی و حوضه آبریز آن)

۳-۲-۲- تشابه رسوبات دوران سوم دریای جنوبی البرز با نهشته های دوران سوم ایران مرکزی

– توسعه سازندهای آتشفشانی و آذر آواری زمان ائوسن دریای جنوبی البرز مرکزی (کلیه ارتفاعات شمال تهران به سمنان واکثرارتفاعات حوضه آبریز رودخانه کرج)و عدم وجودآن در دریای شمالی البرز.درزون گرگان دشت(یال شمالی البرز مرکزی )نبود سنگهای ائوسن و الیگوسن است و رسوب سازندهای میوسن بطور دگر شیب روی کرتاسه فوقانی است. توسعه سازندهای ژوراسیک ( ماسه سنگ زغال دار،مارن،شیل )دریای جنوبی و زون البرز مرتفع در اکثر نواحی البرز مرکزی.

– پی سنگ کریستالیزه در کوههای البرز مشاهده نگردیده و زمین شناسان درباره وجود و یا عدم پی سنگ در البرز اظهار نظر قطعی ننموده اند و عده ای شیست های گرگان را پی سنگ در البرز
می دانند و در نواحی دیگر ایران به خصوص زون ایران مرکزی پی سنگ به خوبی شناخته نشده است.

– دگرگونی ناحیه ای در زون البرز کمتر مشاهده شده ولی دگرگونی ها ی مجاورتی در اثربیرون زدگی های گرانیتی و گرانودیوریتی مانند علم کوه و کوههای آذربایجان انجام گردیده است در صورتیکه در نواحی مختلف ایران مرکزی دگرگونی ناحیه ای به تعداد زیاد ی دیده میشود.

حوضه آبریز ایوانکی از قدیمی ترین ……………………

-۲-۲-۱-زمین ساخت ایوانکی در ایران مرکزی

حوضه آبریز ایوانکی از شمال به گسل یا راندگی مشافشم واز جنوب به گسل تراستی حاشیه کویر(گسل پیشوا)با امتداد شمال غربی – جنوب شرقی که در امتداد غربی به گسل کهریزک منتهی میشود،محدود میگردد.تاقدیس مرکب عین ورزان که در اثر فعالیت و عملکرد گسل و رو راندگی مشافشم تشکیل گردیده یکی از ساخت های اصلی و مهم درشمال وخارج محدوده مورد مطالعه بوده که از سازندهای  پر کامبرین و کلیه سازندهای دوران اول.دوم زمین شناسی در آن موجود است.حد فاصل بین تاقدیس عین ورزان و دشت آبرفتی همند

– آبسرد- آجان وقسمت شمال منطقه موردمطالعه احتمالاً گسلی بوده و گسل های فرعی آن در سر بندان،قره آغاج منطقه میان سارن وبولان مشاهده شده  و در مناطق آبرفتی در زیر آبرفت پنهان میشوند.منطقه چین خورده دوران سوم که اکثر اً از سازند های ائوسن ……………………..

-۲-۳- گسل های مهم درمنطقه مورد مطالعه حوضه ایوانکی

ایران به علت استقرار در نواحی کوهزایی آلپ و هیمالیا وفشارهایی که از صفحه عربستان ازجنوبغربی به شمال شرقی و یا جنوبی- شمالی صفحه توران شمالی جنوبی به آن وارد میشود و باز شدن ریفت اقیانوسی هند و رانش کف عمان به زیر مکران(به طور متوسط ۳-۵/۳ سانتیمتر در سال )از مناطق بی ثبات و زلزله خیز جهان بوده و دارای شکستگی های زیاد در جهات مختلف میباشد.سرزمین ایران دارای گسلها و راندگی ها%