توضیحات

ساختار هنری شعر شهریار

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع پایان نامه ساختار هنری شعر شهریار
پس دیدن متن و فهرست پایان نامه ساختار هنری شعر شهریار میتوانید نسبت به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه ادبیات فارسی استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

چکیده
اثر ادبی به ویژه شعر ازنظر به کارگیری زبان و روش بیان از اثر غیر ادبی متمایز می شود. ادبی کردن وهنری کردن یک اثر از طریق به کاربردن شگردهاوتمهیداتی صورت می گیرد که شکل گرایان روسی آن را آشنایی زدایی می نامند..به کاربردن لوازمی مانند وزن وقافیه

وآهنگین کردن سخن ، مجازهای بیانی شاعرانه مانند تشبیه، استعاره، پارادوکس، کنایه و… همچنین تغییر در ساخت اجزای جمله وساختن ترکیبات جدید شگردهایی است که زبان یک اثر را ادبی وهنری می کند.

پژوهش حاضر بررسی ساخت هنری شعرشهریار است که در آن شعر شهریار ازنظر اصول زیبایی شناسی وبه کارگیری موسیقی ،صورخیال ،نحوۀ اجزای جمله وواژگان مورد تحلیل وبررسی قرارگرفته است.

همچنین طنزپردازی ورمانتیسم که درشعر شاعرجایگاه خاصی دارد،ازمباحث مطرح شده دراین پژوهش است.

بابررسی ساخت هنری شعر شاعر مشخص شدکه موسیقی،صورخیال وزبان شعری شهریار در غالب موارد بازتاب عاطفه واحساس شاعر هستند وعاطفه عنصر غالب ومسلط شعروی به شمار می رود.همچنین شهریار،شاعری طنزپردازاست.
واژگان کلیدی: شهریار،شعر،عاطفه،طنز،رمانتیسم ساختار هنری شعر شهریار

۱۶۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل ساختار هنری شعر شهریار را دانلود کنید

فهرست مطالب

عنوان
صفحه
فصل اول:کلیات ……………………………………………………………………………………………………………………….
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..
زندگینامۀ شهریار………………………………………………………………………………………………………………..
آثارشهریار………………………………………………………………………………………………………………………………

شکل گرایی …………………………………………………………………………………………………………………………
زبان ادبی …………………………………………………………………………………………………………………………….
شکل اثرادبی ………………………………………………………………………………………………………………………
فصل دوم: موسیقی شعرشهریار………………………………………………………………………………………………….
موسیقی شعر……………………………………………………………………………………………………………………….
موسیقی بیرونی

شعرشهریار………………………………………………………………………………………………..
رابطۀ موسیقی ومعنا در شعر شهریار…………………………………………………………………………………
موسیقی درونی………………………………………………………………………………………………………………………
تکرار ……………………………………………………………………………………………………………………………………..

جناس……………………………………………………………………………………………………………………………………
موازنه……………………………………………………………………………………………………………………………………

عکس/وارونگی ……………………………………………………………………………………………………………………..
قلب مطلب …………………………………………………………………………………………………………………………..
موسیقی کناری…………………………………………………………………………………………………………………….

ساختار هنری شعر شهریار

فصل سوم: صورخیال در شعرشهریار…………………………………………………………………………………………….
تشبیه…………………………………………………………………………………………………………………………………….
تشبیه گسترده……………………………………………………………………………………………………………………….
تشبیه بلیغ ……………………………………………………………………………………………………………………………
استعاره…………………………………………………………………………………………………………………………………….
استعاره مکنیه………………………………………………………………………………………………………………………….
تشخیص…………………………………………………………………………………………………………………………………..
پارادوکس(متناقض نما) ………………………………………………………………………………………………………
حسامیزی………………………………………………………………………………………………………………………………….
کنایه………………………………………………………………………………………………………………………………………..
فصل چهارم:هنجارگریزی زمانی …………………………………………………………………………………………….
هنجارگریزی زمانی………………………………………………………………………………………………………………….
باستان گرایی صرفی ……………………………………………………………………………………………………………..
واژگان کهن………………………………………………………………………………………………………………………….
کاربرد صیغۀ ماضی نقلی………………………………………………………………………………………………………
کاربرد فعل های پیشوندی……………………………………………………………………………………………………
کاربرد فعل یارستن………………………………………………………………………………………………………………
آوردن فعل تابع به صورت مصدر تام…………………………………………………………………………………..
دانستن به معنای توانستن…………………………………………………………………………………………………..
ساختن صفت با

پسوند«آنه»………………………………………………………………………………………………..
ساختن صفت با پسوند«ینه»………………………………………………………………………………………………..
اضافه مقلوب…………………………………………………………………………………………………………………………
ساخت صفت تفضیلی از اسم……………………………………………………………………………………………….
«آ» بیان حالت عاطفی…………………………………………………………………………………………………………
«ان»نسبت…………………………………………………………………………………………………………………………..
قید حالت……………………………………………………………………………………………………………………………..
ساختن قید با پسوند«ستان»……………………………………………………………………………………………….
کاربردقیدتشبیه مانستن،گویی…………………………………………………………………………………………….
کاربرد حروف……………………………………………………………………………………………………………………….
حروف اضافۀمضاعف…………………………………………………………………………………………………………….
«را»به معنای «برای»…………………………………………………………………………………………………………..
رای فک اضافه…………………………………………………………………………………………………………………….

با به معنای در مقابل …………………………………………………………………………………………………………
«نه» به معنای «نیست»………………………………………………………………………………………………………
کاربرد«ک» برای تقلیل وتدریج در قید………………………………………………………………………………
«ک»تحبیب،تصغیرو… ……………………………………………………………………………………………………….
واژگان عامیانه………………………………………………………………………………………………………………………
کاربردواژگان ترکی………………………………………………………………………………………………………………
واژگان زبان های اروپایی …………………………………………………………………………………………………….
الفاظ وواژگان معاصر……………………………………………………………………………………………………………
کاربرداصوات…………………………………………………………………………………………………………………………
باستان گرایی نحوی……………………………………………………………………………………………………….
جابجایی ضمیر…………………………………………………………………………………………………………………….
حذف……………………………………………………………………………………………………………………………………

جابجایی ارکان جمله………………………………………………………………………………………………………….
ترکیبات وصفی واضافی……………………………………………………………………………………………………..
فصل پنجم:شهریار ومکتب رمانتیسم………………………………………………………………………….
مکتب رمانتیسم …………………………………………………………………………………………………………………….
رمانتیسم در ایران………………………………………………………………………………………………………………….
رمانتیسم در شعر شهریار……………………………………………………………………………………………………….
توجه به جوامع سادۀ ابتدایی وروستا……………………………………………………………………………………
بازگشت به دوران کودکی …………………………………………………………………………………………………..
اندوه رمانتیک……………………………………………………………………………………………………………………….
عشق ورزیدن………………………………………………………………………………………………………………………..

ویژگی تصاویر در شعر رمانتیک…………………………………………………………………………………………..
صورخیال رمانتیسم……………………………………………………………………………………………………………..
تشبیه عقلی…………………………………………………………………………………………………………………………..
پارادوکس……………………………………………………………………………………………………………………………..
حسامیزی………………………………………………………………………………………………………………………………
تشخیص……………………………………………………………………………………………………………………………….
انعکاس حالات شاعر در طبیعت…………………………………………………………………………………………..

فصل ششم:نقد وطنز در شعر شهریار………………………………………………………………………………….
معنای لغوی واصطلاحی طنز……………………………………………………………………………………………….
طنزدرادبیات ایران………………………………………………………………………………………………………………..
طنز وانواع ادبی……………………………………………………………………………………………………………………..
شیوه های طنز نویسی………………………………………………………………………………………………………….
طنز ونقد در شعر شهریار……………………………………………………………………………………………………..
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………. ۱

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………… ۱۵۱

ساختار هنری شعر شهریار

فصل اول

کلیات

مقدمه

تفاوت متون ادبی بامتون دیگر درشیوۀ به کارگیری زبان درآن است .در متون ادبی زبان معمول ومتداول با شگردها وترفندهایی که هنرمند به کارمی برد شکل دیگری به خود می گیرد ودر این حالت است که دراین نوع متون تنها معنای موردنظر اهمیت ندارد بلکه شکل اثر وزبان

وشیوه بیان درآن برجستگی خاصی پیدا می-کند ودر واقع هدف هنرمند ارائه اثری ادبی با بیانی زیبا وهنری است.

شاعران برای ادبی کردن اثر خود شیوه های گوناگونی به کار می برند، بیان سخن به شکل آهنگین وموزون، استفاده ازصورخیال وبیان مفاهیم به طرق غیر مستقیم وتغییر در ساخت اجزای جمله وساختن ترکیبات جدیدو… شگردهایی است که شاعران برای ادبی کردن اثر خود به کار می گیرند.

شهریار نیز یکی از همین شاعران است که برای بیان احساس والقای عاطفۀخود شعر را انتخاب می کند وآن را به انواع زیبایی ها می آراید.

دررسالۀ حاضر ساخت هنری شعر شهریار مورد بررسی قرار گرفته است.دراین پژوهش موسیقی شعر شهریار،صورخیال در دیوان این شاعر، رمانتیسم در شعر وی، نقد وطنز در شعر شاعر وهمچنینباستان گرایی صرفی ونحوی درشعر شاعر مورد بررسی قرارگرفته است.

برای انجام این پژوهش ابتدا کتابهایی در موردزیبایی شناسی وکتابهای فلسفۀهنر وکتب مربوط به دیدگاه های شکل گرایان مطالعه وفیش برداری شد.پس از فیش برداری ازدیوان شاعر به صورت استخراج اوزان وبحرهای عروضی ،بررسی صورخیال،رمانتیسم

درشعرشاعر،همچنین تحلیل اشعارازنظرنقدوطنزانجام ومطالب آن جمع آوری شد ودر مرحلۀ بعد مطالب جمع آوری شده، تدوین ونگارش گردید.

اقداماتی که در مورد این شاعر صورت گرفته است در غالب موارد شامل زندگی نامه وخاطرات وی می-باشد،البته پژوهش هایی نیز در مورد شعر شاعر انجام شده است ازجمله «کارکردهای هنری وزبانی غزلیات شهریارازآقای بشیرکلاشمی نیکدل».

تفاوت ودر واقع نوآوری پژوهش حاضربا آثارقبل دراین است که علاوه بربررسی سراسر دیوان شاعر نکات وویژگی های برجستۀ دیگریاز دیوان شاعر نیز موردبحث قرارگرفته است.ازجمله

این که بابررسی طنز ونقد در شعر شاعر، شهریار به عنوان شاعری طنز پرداز معرفی می شود، همچنین بررسی کامل ویژگی های رمانتیسم در اشعار شاعر وارائه نمونه هایی از آن نوآوری دیگر کار می باشد.

ساختار هنری شعر شهریار

پایان نامه  حاضر علاوه براینکه دربخش موسیقی، صورخیال وزبان به ادب دوستان وبه ویژه دانشجویان زبان وادبیات فارسی کمک می کند برای کسانی که می خواهند درزمینۀ طنز ونقد تحقیق وبررسی کنند، همچنین افرادی که تمایل دارند با مکتب رمانتیسم وویژگی ها ی اشعاررمانتیک آشنا شوندوبه تحقیق در این زمینه بپردازندنیزراهنمایی های مفیدی ارائه می دهد.

زندگینامۀ شهریار
سید محمّد حسین بهجت تبریزی که بعدهاباعنوان شهریارشهرت پیدا می کند در سال ۱۲۸۵شمسی در خشگناب تبریز دیده به جهان گشود. اوفرزند مردی فاضل وادیب به نام حاج میرآقاازوکلای معروف زمان خودبودکه در هنر خوشنویسی نیز سرآمد بوده است.

سه سال از کودکی شهریار در حوادث انقلاب آذربایجان در روستای شنگول آباد و قیش قرشاق و خشگناب می گذرد،وی مقدمات را با خواندن گلستان و نصاب الصبیان نزد پدرادیب خود فرا می گیرد ودر همین دوران که کودکی بیش نیست به خواندن دیوان حافظ وانس گرفتن با آن روی می آورد.

ساختار هنری شعر شهریار

دوران ابتدایی و متوسطه را در مدارس متحده و فیوضات تبریز به پایان می برد، ادبیات عرب را در مدرسه طالبیه و فرانسه را نزد استادان سرآمد یاد می گیردودر سال ۱۲۹۹ به تهران آمده و در مدرسه دارالفنون به تحصیل می پردازد.

ساختار هنری شعر شهریار
آشنایی بادیوان حافظ باعث می شود که از همان دوران نوجوانی استعدادسرودن شعر در طبع وی شکوفا شودوسرودن شعرراباتخلص بهجت آغاز کند.وی که پیوسته خود راپیرو حافظ

می داند بافال گرفتن از دیوان حافظ تخلص خود را از بهجت به شهریار تغییر می دهد،تحصیل در دارالفنون را به پایان می رساندوواردمدرسه عالی طب شده وبه تحصیل در رشته پزشکی می پردازد.

ساختار هنری شعر شهریار

زندگی شهریار در این زمان وارد مرحله دیگری می شود، شاعر دل به عشق دختری می سپاردودرتب وتاب آن به سرمی برد.

«شهریار پس از اتمام تحصیل در دارالفنون در سال ۱۳۰۳ وارد مدرسه عالی طب شد. این ایام مصادف بود با آغاز عشق و شیفتگی شهریار هفت سال بعد در حالی که بیش از سه

ماه به پایان امتحان دکتری طب باقی نمانده بود، به دلیل ناکامی در عشق و بحران شدید روحی ترک تحصیل کرد.» (علیمحمدی،۱:۱۳)

ساختار هنری شعر شهریار
زاهدی که از دوستان نزدیک شاعر و یکی از کسانی است که نقش عمده ای در حفظ و جمع آوری سروده های شاعر داشته است در مورد این بخش از زندگی شاعر می گوید: «شهریار یک عشق اولی آتشین دارد که خود آن را عشق مجاز نامیده. در این کوره است که شهریار

گداخته و تصفیه می شود. این عشق مجاز است که در قصیده «زفاف شاعر»با یک قوس صعودی اوج گرفته، به عشق عرفانی و الهی تبدیل می شود. ولی به قول خودش مدتی این عشق مجاز به حال سکرات بوده.» (شهریار، ۱۶: ۱۳)

غزل هایی مانند ماه سفر کرده، توشه سفر، پروانه در آتش، غوغای غروب، یار قدیم، خمار شباب، نامه ناکامی، شاهد پنداری، شکرین پسته خاموش، تو بمان و دگران و … از جمله غزل هایی هستند که عشق آتشین شاعر را به تصویر می کشند.

از تو بگذشتم و بگذاشتـــمت با دگــران رفتم از کوی تو لیـــکن عقب سر نگـران
ما گذشتیم و گذشت آنچه تو با ما کردی تو بمــان و دگــران وای به حال دگـران

رفته چون مه به محاقم که نشانم ندهند هرچه آفاق بجویند کران تــا بــه کـران
می روم تا که به صاحبنظـری باز رســم محــرم ما نبـــود دیـده کوتــه نظــران

دل چون آینه اهـل صفــا می شکننــد که ز خود بی خبرند این ز خدا بی خبران
گل این باغ به جز حسرت و داغم نفزود لاله رویا، تو ببخشای به خونین جــگران
(شهریار، ۱: ۳۳۷)

پس از شکست در عشق و انصراف از ادامه تحصیل، زندگی شاعر وارد مرحله دیگری می شود و فراز و نشیب گوناگونی را پشت سر می گذارد. ابتدا در سال ۱۳۱۰ به استخدام اداره

ثبت املاک در می آید و بعد از آن به مشهد و نیشابور منتقل می شود. در همین ایّام با کمال الملک نقّاش معروف که او نیز دچار رنج تبعید وغربت است ملاقات می کند و مثنوی «زیارت کمال الملک» به همین مناسبت سروده می شود.

در مشهد نیز شاعر به محافل ادبی رفت و آمد می کند و با ادبیانی مانند محمود فرخ، گلشن آزادی، میرزا رضا خان عقیلی و … آشنا می شود و در انجمن ادبی شاهپور نیز شرکت می کند.

شاعر که مدتی از غم عشق فراغت حاصل کرده است، بعد از گذشت سه سال دچار رنج روحی دیگری می¬شود،در سال ۱۳۱۳ پدر و تکیه گاه خود را از دست می دهد و سرپرستی خانواده خود و برادرش را بر عهده می گیرد.

در پی این حوادث بار دیگر به تهران باز می گردد وبه ناچار به خدمت دولتی (شهرداری و بانک کشاورزی) مشغول می شود، کاری که پیوسته به آن اعتراض دارد و از آن شکایت می کند.
چه کنم شاعر آفریدستــم کــاردیــگر نیاید از دستــم

ساختار هنری شعر شهریار

کارغیر هنر نه کار من است هرکسی مرد کار خویشتن است
(شهریار،۱۶: ۶۶۶)

ودر جای دیگر خودرا شیر بیشۀ هنر می داند.
من هنر پیشه ام چه کار کنم شیر این بیشه ام چه کار کنم

خدمت من اداره رفتـن نیست مهملی گفتن وشنفتن نیـست
من به کار حساب مرد، نیم بلکـه با این حســاب مردنیم
(شهریار،۱: ۶۶۷)

شهریار در سال ۱۳۳۱ به تصویب نخست وزیر وقت از خدمت دولت معاف می گردد و بار دیگر گرفتار اندوه از دست دادن مادرش می شود. به ناچار به تبریز باز می گردد وپس ازآن در ۴۸سالگی با یکی از خویشاوندان خود ازدواج می کند و صاحب سه فرزند می شود.

ساختار هنری شعر شهریار

در سال ۱۳۳۵ به علت تنگی معیشت دوباره به کار در بانک کشاورزی مشغول می شود و در سال ۱۳۴۴ بازنشسته می گردد و روز ۲۲ بهمن ۱۳۴۶ در مقام تجلیل از شاعر، او را یکی از

پاسداران شعر و ادب میهن می¬نامند و عنوان استادی افتخاری دانشکده ادبیات تبریز به وی اعطا می شود و روز ۲۶ اسفند در تاریخ فرهنگ آذربایجان «روز شهریار» نامیده می شود.

ساختار هنری شعر شهریار

سرانجام شاعر در سال ۱۳۵۱ مجدداً ساکن تهران می شود اما این بار نیز تقدیررنج دیگری برای او به ارمغان می آورد، همسرش را از دست می دهد و پس از گذشت چهار سال و برای همیشه به زادگاه خود باز می¬گردد و سرانجام در مهرماه سال ۱۳۶۷ دارفانی را وداع می گوید.

«شهریار به موسیقی علاقمند بود و خود سه تار می نواخت. در اوقات فراغت غالباً خط می نوشت. قرآنی را نیز به خط خود به یادگار گذاشته است. به قرآن و دیوان حافظ عشق می ورزید.» (علیمحمدی،۸۱ ۱۳: ۱۷)

ساختار هنری شعر شهریار

آثارشهریار
آثار بر جای مانده ازاین شاعر شامل دو جلد دیوان اومی باشد که در قالب های گوناگون غزل، قصیده رباعی، دوبیتی، قطعه، مثنوی، چهار پاره،مسمط، طبع آزمایی کرده است. برجسته

ترین وزیبا ترین اشعار شاعر درغزلیات وبخشی از اشعار مکتب شهریار نشان داده می شود،آثار ترکی شهریار شامل منظومۀ «حیدربابایه سلام»می باشد.

ساختار هنری شعر شهریار

«درحیات شعری شهریار سه دوره مشخص یا مشخص تر است: ۱٫دورۀ جوانی او که با عشق (عشق ملموس انسانی )در گیر است.در این دوره شهریار غزل های پرشور عاشقانه می سراید.۲٫دوره ای که از آشناییش با افسانۀ نیما ، آغاز می شود وبه ارتباط عمیق تر با

شعر نیمایی منجر می شود ۳٫دورۀ آخر که به سالهای پختگی وپیری شاعر مربوط می شود در این دوره گرایش به نوعی عرفان در شعر شهریار آشکار است در این دوره شهریار بسیاری از غزلهای غیر عاشقانه خود را می سراید.»(منزوی ،۱: ۱۹)

ساختار هنری شعر شهریار

قوی ترین عاطفه در شعر شهریار عشق است که می توان گفت به سه شکل تصویر می شود عشق فردی ومجازی که حاصل تجربۀ شاعر است وبسیاری ازغزلیات شاعر مراحل

مختلف این عشق رااز دیدارها تا هجران وفراق ودر نهایت شکست وی را نشان می دهد.عشق به مردم واجتماع وعشق الهی وعرفانی واعتقادات دینی که در قالب سرودن اشعاری با مضامین دینی وعرفانی ترسیم می شود.

دربخش مکتب شهریار اشعاری به سبک آثار نیمایوشیج مانند افسانه سروده شده اشت ودر واقع اشعار رمانتیکی شهریار در این قسمت است که مهمترین آن ها شامل منظومه هایی با عنوان «دو مرغ بهشتی»، «هذیان دل»ومثنوی «افسانۀ شب» می باشد.

ساختار هنری شعر شهریار

«دومرغ بهشتی» ستایش شهریار از نیما وشرح دیدار دو شاعر است منظومه ای است با قالب نامشخص که هربند آن دارای هفت مصراع است و مصراع های دوم،چهارم وششم مقفا هستندومصراع دیگرآزاداست.

شکل گرایی (formalist)
«شکل گرایی مکتبی است در نقد که در فاصله سال های ۱۹۱۵- ۱۹۱۷ در روسیه به وجود آمد. بنیانگذاران آن اعضای دو انجمن مطالعات زبان شناسی در مسکو و پتروگراد بودند که با یکدیگر همکاری نزدیک داشتند. هدف پایه گذاران این مکتب یافتن پایه های علمی برای نقد

ساختار هنری شعر شهریار

ادبی بود. آن ها دیدگاههای تاریخی، سیاسی، جامعه شناسی یا روان شناسی را در نقد رد می کردند.» (میر صادقی، ۱: ۱۷۳)
از جمله برجسته ترین چهره های این مکتب زبان شناسان و ادیبانی مانند بوریس آخن باوم، شکلوفسکی، یاکوبسن، توماشفسکی و تینیانوف بودند.

«صورتگرایی از بطن نمادگرایی پدید آمده بود و به مخالفت با آرای نماد گرایانی برخاسته بود که به جنبه های زیبایی شناختی متون ادبی می پرداختند و از احساس خود برای تعیین خوب و بد استفاده می کردند و همین ها بودند که این دسته از متخصصان و پیروان پژوهش های ادبی را صورتگرا می نامیدند تا به طعنه نشان دهند که آن ها درکی از محتوا ندارند و تنها به ظواهر می پردازند.» (صفوی، ۱۳: ۵۳)

«فرمالیست های روسی موضوع اصلی و مرکز کار خود را متن یا به عبارت بهتر آنچه در متن بازتاب یافته شناختند و هر گونه چشم اندازی که خارج از متن مطرح شود در مرتبه دوم

اهمیت قرار دادند. تأکید آنان بر گوهر اصلی و ادبی متن بود یعنی خود متن را در نظر می گرفتند و می کوشیدند تا اجزاء سازندۀ دلالت معنایی متن را از شکل و شالوده آن استنتاج

کنند و به هدف شناخت آنچه در اثر بازتاب یافته است دست یابند. برای این کار به استقلال پژوهش ادبی تأکید می کردند یعنی صرفاً برای آن نتایج نظری و ادبی اعتبار قائل می شدند

که از بررسی خود اثر به دست آمده باشد و نه از بررسی زمینه های تاریخی پیدایش اثر یا شناخت شخصیت و منش روانی مؤلف» (احمدی، ۱۳۷۵، ج۱: ۴۳)

ساختار هنری شعر شهریار

درواقع نظریات شکل گرایان ازعقایدسوسور زبان شناس معروف نشأت می گرفت ازنظر سوسور زبان نظامی از نشانه ها می باشد که باید یه روش همزمانی یعنی در مقطع معینی از زمان مورد بررسی قرار بگیرد ونه در جریان تحول تاریخی آن،بنابراین صورت گرایان نیز هرنوع دیدگاه تاریخی،سیاسی و…رادرنقدرد می کردند.

ساختار هنری شعر شهریار

زبان ادبی
از نظر شکل گرایان مهمترین عنصر در اثر ادبی، زبان و ساختار آن است. اثر ادبی نوشته ای است که در آن زبان متداول با شگردهاو تمهیداتی که نویسنده یا شاعر به کار می برد از شکل معمولی خود خارج شده و زبانی تازه و ناآشنا به وجود می آید و در واقع از زبان معمول آشنایی زدایی می شود.

ساختار هنری شعر شهریار

وجه عمده زبان ادبی آن است که در این زبان واژه ها مستقیماً به مصداق های خود دلالت نمی کنند، در زبان عادی و متعارف کاربرد هر واژه به مصداق صریح و خاصی دلالت می کند اما در زبان ادبی، مصداق های صریح و روشنی برای واژه ها وجود ندارد. یاکوبسن در این

مورد می گوید: «در شعر رابطه معمول میان نشانه و مصداق در هم می ریزد و این امکان پدید می آید که نشانه به عنوان موضوعی که فی نفسه دارای ارزش است استقلال معینی پیدا کند. نقش شاعرانه زبان زمانی مسلط می شود که در ارتباط خود کلمات در کانون توجه قرار گیرند.» (ایگلتون، ۱: ۱۳۵)

ساختار هنری شعر شهریار

صورتگرایان معتقد بودند که راه یافتن به دنیای شعر و شکل گیری آن از طریق زبان شاعرانه یا شکل نامتعارف کاربرد زبان است. از نظر آنان بدون سرپیچی از قاعده های زبانی شعر وجود نخواهد داشت و هدف شعر جلب توجه خواننده یا شنونده به گوهر زبان است و انتقال معنا اهمیتی ندارد.واژه ها در شعر معنی یا معانی زبانی خود را از دست می دهند و می توانند به معنی یا معانی دیگری دلالت کنند.

ساختار هنری شعر شهریار

«اعتقاد به نقش ادبی زبان ریشه در آرای اشکولفسکی و موکارفسکی و هاورانک دارد و اینان دو فرآیند خودکاری و برجسته سازی را از یکدیگر باز شناختند. فرایند برجسته سازی، فرایندی به حساب می آمد که زبان خودکار را به زبان ادب مبدل می کرد. مدلولی که مصداق خارجی نداشته باشد یا قرار نباشد مصداق خارجی داشته باشد ویژه زبان ادب است و با

فاصله گرفتن مدلول از مصداق، نقش ادبی زبان متبلور خواهد گردید.» (صفوی، ۱: ۳۶)
«از نظر موکارفسکی، زبان شناس چک ادبیت اثر ادبی، حاصل کوششی است که نویسنده

به قصد پیش نماسازی (forgrounding) یعنی برجسته کردن مفهوم و مطلبی به منظور درک و دریافت بهتر به کار می-برد. ویکتور شکلوفسکی منتقد روسی پیش نماسازی را غریبه

ساختار هنری شعر شهریار

کردن یا به عبارت دیگر، آشنایی زدایی از طریق بر هم زدن روش های معمول زبان می داند. به عقیده او ادبیات، دنیای ادراک روزمره را ناآشنا می کند تا ذوق معتاد خواننده را برای درک شور و احساس تازه برانگیزد. به این معنی که نویسنده یا شاعر، مفاهیم آشنا را که بر اثر

تکرار و عادت، جلوه و تأثیر خود را از دست داده اند از راههای مختلف ناآشنا می کند و بدین ترتیب است که ادبیات وظیفه خود را که بازسازی و بازشناساندن زیبایی های پنهان در این نوع مفاهیم است، انجام می-دهد.» (میر صادقی، : ۱)

شکل گرایان برای ایجاد زبان ادبی و آشنایی زدایی شگردهایی را در نظر می گرفتند که از جملۀآن ها می¬توان به موارد زیر اشاره کرد:

«۱-نظم و همنشینی واژگان در شعر که بنیان آن آهنگ و موسیقی واج هاست به هر واژه اهمیت و تشخص می بخشد. شگردهای زبان شاعرانه (کاربرد وزن، قافیه، تعدد قافیه، ردیف، دقت به موسیقی آوایی) سرانجام واژه یا واژگانی را در شعر برجسته می کنند و آن را از بار معنایی و کاربرد هر روزه اش جدا می سازند، تا چیزی بیگانه، تازه وارد دارای تجلی

شود و این آشنایی زدایی است. ۲-مجازهای بیان شاعرانه (استعاره و انواع مجاز، کنایه، تشبیه و آنچه به فارسی حسامیزی خوانده اند.) ۳-ایجاز و خلاصه گویی ۴-کاربرد واژگان که

ن ۵-کاربرد ویژه ساختار نحوی ناآشنا یا کهن ۶-کابرد صفت به جای موصوف ۷-ترکیب های معنایی جدید ۸-بیان استوار به ناسازه های منطقی ۹-نوآوری واژگانی، ساختن واژگان ترکیبی جدید.»(احمدی،: ۶۰)

ساختار هنری شعر شهریار

در نتیجه کاربرد این شگردها زبان متعارف ازشکل معمول خود خارج شده وبه زبان ادب یا شعرتبدیل می¬شود ودر واقع هنر شعر به وجود می آیدهمان طور که علوی مقدم نیز در رابطه باهمین مطلب شعر را هنری زبانی می نامد:«در بافت زبان ادبی ساختارهای غیر

متعارف وجود داردودرآن هنجارهای عادی زبان رعایت نمی¬شود در واقع زبان ادبی وشاعرانه معانی خاص را در هم می نورددواز مستقیم گویی می گریزدازاین رو شعر هنری زبانی است

که شیوه بیان در آن اهمیت اساسی دارد،شعر در صورتی به مرحله کمال خود می رسد که هنرمندانه تر از زبان عادی به عناصر درونی زبان نزدیک شود وهنرمندانه تر از قواعد حاکم بر زبان خودکار بگریزد(علوی مقدم،۱۳۸۶: ۱۰۰)

ساختار هنری شعر شهریار

شکل اثرادبی

یکی دیگر از مسائل مهم مورد بحث در این مکتب فرم یا شکل اثر هنری است. از نظر صورتگرایان، شکل اثر ادبی وسیله ای برای بیان محتوا نیست بلکه محتوای اثر ادبی عامل

ایجاد شکل آن است. میرصادقی در مورد اهمیت شکل در این مکتب می گوید:« از نظر شکل گرایان محتوا یکی از عناصر تعیین کننده شکل است و تنها از این جهت مورد بررسی قرار می گیرد. بدین ترتیب هر یک از عناصر اثر ادبی می تواند شکل محسوب شود با این شرط که نقشی در نظام اثر داشته باشد. سبک و ویژگی های………………………..