توضیحات

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور
پس دیدن متن و فهرست پایان نامه طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور میتوانید نسبت به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید

تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه ادبیات فارسی استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

چکیده
قیصر امین پور یکی از برجسته ترین شاعران پس از انقلاب اسلامی است که توانسته است سبک و طرز تازه ای در شعر بیافریند که هم ساختار کلی

کلام خود را منسجم سازد و هم در سایه ی ساختار کلام و الگوهای ادبی، الگوی جهان نگری خود را براساس تجربیّات شخصی به مخاطبان خویش انتقال دهد. عناصر طبیعی نقش مهمّی در بیان اندیشه و احساس وی

دارند ؛ و تصاویر شعری او غالباً با عناصر طبیعی شکل گرفته اند . شاعردرپدیده ها و جلوه های زیبای الهی به دقّت می نگرد وباخیال دور پرواز خود،

زیبایی های شگفت انگیز پنهان در طبیعت را کشف وآن را در آیینه ی نهان خود باز می سازد و آن رادر لباس الفاظ وکلمات در

می آورد و در اعماق روح وجان مخاطب تاثیر شگفت برجا می گذارد. در این رساله، دلایل رویکرد شاعر به طبیعت، چگونگی کاربرد واژگان و تصاویر شعری امین پور ، در دوره های مختلف حیات شعری وی، با عناوین ذیل مورد بررسی قرار می گیرد: الف) طبیعت گرایی

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

توصیفی که شاعر در آن، با به کار گرفتن وصف های روشن، تک معناودقیق و خود، تصاویری می-سازد که مقبول عقل و ادراک حسّی است. ب) طبیعت گرایی با کارکرد عناصر حماسی که در آن، شاعر به دلیل اعتقاد خود و فضایی که در آن قرار گرفته است، واژگان و تصاویری را

می سازد که بیانگر خشم و اقتدار و ستیهندگی باشد و گاه به تناسب فضای حاکم، حماسه را با تغزّل و عرفان در هم می آمیزد و تصاویر، بار حماسی

غزل را در کنار بار تغزّلی آن به خوبی به دوش می کشند. پ) طبیعت گرایی تألیفی و تأویلی که در آن، شاعر به کمک عناصر طبیعی تصاویری را ارائه می دهد که در زیر ساخت آن، می توان به دغدغه های

درونی شاعر و آرمان-های او پی برد. ت) طبیعت گرایی شهودی که در دوره سوّم شعری او نمود پیدا می کند، ایماژها از درون گرایی او حکایت می کند و دل مشغولی وی به زبان ویژه که زبان گفتاری و امکانات معنایی و صوتی زبان است، سبک وی را به سوی طبیعی شدن

سوق می دهد. ث) طبیعت و جنبه های سمبلیک آن که در آن شاعر با رشته ای از ارتباطات تأویلی، مصداق های عینی و ذهنی نمادها را به هم پیوند می دهد و از این رهگذر، احوال درونی خود را بیان می-کند.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

در دو بخش پایانی نیز به عینیّت ، ذهنیّت و رابطه ی عشق ، انسان و طبیعت و نقش آن در اشعار قیصرامین پور پرداخته شده است.

واژگان کلیدی:
قیصر امین پور، طبیعت، طبیعت گرایی توصیفی، حماسی، تأویلی و شهودی. طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۱۴۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور را دانلود کنید

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

فهرست مطالب

عنوان صفحه
فصل اوّل
۱-امقدّمه………….………………………………………………………………………………………………………………………………….۱
۱- ۱ – بیان مسأله ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۲
۱- ۲ – سؤالات اصلی ………………………………………………………………………………………………………………………………… ۴
۱- ۳ – پیشینه ی تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………… ۵

۱- ۴ – حدود پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………… ۷
۱- ۵ – اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………….. ۷
۱- ۶ – مراحل پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………. ۷

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

فصل دوم
۲- چهار چوب مفهومی پژوهش:…………………………………………………………………………………………….. ۹
۲- ۱- وصف برای وصف …………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۰
۲ – ۲ – ذکرعوامل طبیعی برای بیان مسائل عرفانی و معارف معنوی ……………………………………………………………………. ۱۲

۲ – ۳- ذکرعوامل طبیعی ساخت تصویرهای حماسی ………………………………………………………………………………………….۱۴
۲-۴- ذکرعوامل طبیعی برای بیان اوضاع اجتماعی……………………………………………………………………………………………..۱۵
۲ – ۵- نقش عینیّت و ذهنیّت در شعر …………………………………………………………………………………………………………… ۱۶

۲ – ۶- رابطه ی عشق، انسان وطبیعت ……………………………………………………………………………………………………………… ۱۸

فصل سوّم
۳- زندگی ،آثار و اندیشه ی قیصر امین پور ……………………………………………………………………………………………. ….. ۲۱
۳ – ۱ – زندگی و آثار شاعر ………………………………………………………………………………………………………………………. ۲۲
۳ – ۲ – اندیشه …………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۲۳
۳- ۳ – قیصر و سبک رمانتیک …………………………………………………………………………………………………………………….. ۲۸

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

فصل چهارم:
۴ – طبیعت در شعر قیصر امین پور ………………………………………………………………………………………………………………… ۳۲
۴- ۱ – طبیعت گرایی توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۲
۴ – ۱ – ۱- توصیف گزارش گونه و روایی ……………………………………………………………………………………………………. ۳۲
۴ – ۱ – ۲ – توصیفات ساده نمادین ………………………………………………………………………………………………………………..۳۵
۴ – ۱ – ۳ – توصیف براساس شخصیت بخشی به عناصر طبیعت (تشخیص) …………………………………………………………… ۳۷
۴– ۲ – طبیعت گرایی با کارکرد عناصر حماسی …………………………………………………………………………………………….. ۳۸
۴- ۲ – ۱ – پیوند حماسه و تغزل …………………………………………………………………………………………………………………… ۳۹
۴- ۲- ۲ – بازتاب روح حماسی در عناصر زبانی و بلاغی …………………………………………………………………………………. ۳۹
۴-۲ – ۲- ۱ – واژگان …………………………………………………………………………………………………………………………………. ۴۱

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۴- ۲ – ۲- ۲ – ایماژها و تصاویر حسّی …………………………………………………………………………………………………………… ۴۲
۴ – ۲ –۳ – لحن و آهنگ حماسی ……………………………………………………………………………………………………………….. ۵۵
۴ – ۲ – ۳ – ۱ – لحن غمگینانه و سوگوارانه …………………………………………………………………………………………………..۵۵
۴ – ۲ – ۳ – ۲ – گله و شکایت …………………………………………………………………………………………………………………… ۵۶
۴ – ۲ – ۳ – ۳ – صفا و صمیمیت ………………………………………………………………………………………………………………… ۵۶
۴ – ۲ – ۴ – تلفیق حماسه و عرفان ………………………………………………………………………………………………………………… ۵۷
۴ – ۳ – طبیعت گرایی تألیفی وتأویلی ……………………………………………………………………………………………………………. ۶۱
۴ – ۳ – ۱ – تصویر رمانتیک ……………………………………………………………………………………………………………………….. ۶۳

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۴ – ۳ – ۲ – فردیّت در تصویر و کارکرد ایماژها و تصاویر ……………………………………………………………………………… ۶۹
۴ – ۳ – ۳ – تنوّع ایماژها و تصاویر خیالی در طبیعت گرایی تألیفی و تأویلی …………………………………………………………. ۷۳
۴ – ۳ – ۴ – بیان دردهای نگفتنی از راه تأویل نمادین عناصر طبیعی ……………………………………………………………………..۷۸
۴ – ۴ – طبیعت گرایی شهودی …………………………………………………………………………………………………………………….. ۸۲
۴ – ۴ – ۱ – تقابل عقل وعشق …………………………………………………………………………………………………………………….. ۸۳

۴ – ۴ – ۲ – وحدت عارفانه با هستی ……………………………………………………………………………………………………………. ۸۵
۴ – ۴ – ۳ – تلفیق نگاه شهودی و اجتماعی …………………………………………………………………………………………………… ۸۹
۴ – ۴ – ۴ – تمایزهای زبانی و بلاغی در دوره ی شهودی ………………………………………………………………………………….. ۹۱
۴ – ۴ – ۴ – ۱ – تمایز زبانی ……………………………………………………………………………………………………………………….. ۹۲
۴ – ۴ – ۴ – ۲ – ایماژها و صناعات بلاغی ……………………………………………………………………………………………………. ۹۶
۴ – ۵ – طبیعت و جنبه های سمبلیک آن ………………………………………………………………………………………………………. ۱۰۲
۴ – ۶ – عینیّت و ذهنیّت …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۵
۴ – ۷ – رابطه ی عشق، انسان و طبیعت …………………………………………………………………………………………………………… ۱۰۷
فصل پنجم
۵ – نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۱۵
۵ -۱ – نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱۶
۵ – ۲ – تحلیل نموداری ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۱۲۷
۵ – ۳ – منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………… ۱۲۸

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

مقدّمه
۱-۱- بیان مسأله

«چهارعنصر: خاک، آب، باد، آتش، در اصطلاح فلاسفه قوّه ی مدبّره ی همه ی چیزهاست ودرعالم که عبارت است از: زیرفلک قمر تا مرکز زمین و ما آنچه راعینیّت داشته باشد و در خارج از ذهن آدمی محقق گردد، را طبیعت می نامیم.» (دهخدا،۱۳۳۵ )

طبیعت، قسمتی از هستی است و وابسته به لحظات تفکّرانسان وجدایی ازطبیعت، یعنی جدایی از هستی، واژه ی طبیعت درحرکت وجودی انسان ،

مثل یک جویبار روان وزلال است و مظاهر و تجلیّات آن هم تداعی-کننده ی یک هستی پاک و بی آلایش. بنابراین شاعربا

اندیشیدن درباره ی طبیعت وزیستن باآن درواقع به خود می اندیشد و درخود زیست می کند و تلاش می کند تا با هستی رابطه ای عاطفی برقرار کند و

روحش را به بی کرانگی وگسترد گی طبیعت وعشق ، متصل کند. درمشاهده ی مناظرطبیعی نخست ذهن شاعرازجمال وزیبایی های طبیعت متاثر می شود، نیروی تخیّل وتداعی معانی و اندیشه های مختلف، او

را به عا لمی دیگرمی برد وشاعردرصدد برمی آید تا آن حالت نفسانی را به دیگران القا کند وآنچه را دیده به زبان شعر، وصف کند و پیش چشم ما مجسّم نماید. بنابراین دوعامل بسیارمهم است . یکی احوال وشخصیت گوینده ودیگرطبیعت. بادرنظرگرفتن نکات فوق که بیانگر تاثیراحساسات، اندیشه ها وتخیّلات شاعر و توجّه به مناظرطبیعت و وصف آن هاست

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

این نکته مفهوم می شود که، وصف طبیعت می تواند در ردیف موضوعات شعری قرارگیرد. تجسّم مناظرطبیعت به گونه ای که شاعر آنها را می بیند،

نمودار آن است که انفعالات نفسانی آدمی پس ازدیدن مناظرطبیعت به لباس کلمات درمی آید وباتوجه به نوع نگرش شاعر، جلوه ها وکاربردها آن در شعر

نمایان می شود. به هرحال طبیعت، صحنه ی زندگی وکارگاه سرگذشت واندیشه ی همه ی انسان هاست. ازحماسه وجنگ، تنهایی وخاموشی،

خستگی و فراق، عشق وعرفان و احساس وزیبایی« طبیعت بدون آدمی، افسرده ، بی ثمر و بی-روح است هیچ قوّت و اقتداری درطبیعت وجودندارد ،

مگر این که بواسطه ی سرعت خیال و وسعت نظرتوجودپیداکند.(نیما،۲۲۰:۱۳) در این دریافت همه چیز ازطبیعت زنده است وطبیعت ازبرکت وجودانسان، «خیال تیز و دور پرواز شاعر، زیبایی شگفت پنهان دراعماق

طبیعت را کشف می کند و درآیینه ی نهان بین خود باز می سازد. انسان و طبیعت چون روح در یکدیگر حلول می کنند.» (مسکوب،۵۱:۱۳) نقش ت

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

مثیلی ونمادین طبیعت،درنگاه شاعران گذشته و امروز متفاوت است«درشعررسمی وکلاسیک، طبیعت حقیقتی برون

ذهنی و عینی و خارجی است. زیبایی این طبیعت نیز حسی و عاطفگی است نه اندیشگی، طبیعت بستر و گذرگاه حیات است نه سرچشمه و خاستگاه اندیشه» (همان: ۶۴) دراین نوع توصیف، طبیعت خود، بیان زیبایی است که احساس آن درحد چشم سر می ماند و جان اندیشیده را دگرگون نمی کند.» (همان:۶۲) امّا در شعر امروزی، دریافت شاعر از شعر،

اینگونه نیست بلکه حسی، عاطفی، اندیشیده، پیچیده وچند رویه است« نوع حضور طبیعت را در شعر، فقط شعرتعیین می کند.شعری که ازهستی شناسی و نوع نگاه هنرمند مایه می گیرد درعبارتی این شعر است که عناصر متشکله ی خود،چه طبیعی و چه مصنوعی را انتخاب نموده ودر جای خود می نشاند(شاه حسینی،۱۳۸۰:-۲۴۵)

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

قیصرامین پور یکی ازبزرگترین شاعران دو، سه دهه ی اخیر است که در زندگی هنری و بلکه اجتماعی، درگیر واقعیت بوده است. او از لحاظ بیان حساسیت هایش در مواجهه با جهان و جامعه، شاعری صادق است و روح زمان به روشنی در شعرش بازتاب یافته است. شعر اوگزارش راستین مناسبات شاعر با هستی، جامعه و طبیعت است(فتوحی،۱۳۸۷: ۹) و

طبیعت به عنوان شاخص ترین عنصر در فضای شعری او حضور دارد وکمتر شعری را از او می توان یافت که درآن عناصرطبیعت به کار نرفته باشد به طوری که تصاویر شعری او غالبا با عناصرطبیعی شکل گرفته اند. در این پژوهش دلایل رویکرد شاعر به طبیعت و چگونگی استفاده از عناصر زنده و پویای آن مورد بررسی قرار می گیرد تا بتوان به شناخت ذهن و

اندیشه ی شاعر و فضایی که در شعر ایجاد کرده است، دست یافت. شاعر با بهره گیری از عناصر طبیعی، در پی ترسیم این فضا است به طوری که این فضا در اندیشه ی شاعر، ازپیدایی تا کمال، نمود پیدا می کند وموجب می شود،تا صدای ایدئولوژیک وتحولّات اجتماعی از عمق اشعارش احساس شود. هدف این پژوهش، بررسی نقش و تاثیرعناصر طبیعی در

این فضاست و ازآنجایی که می توان از عوامل طبیعی برای بیان بسیاری از مسائل ازجمله: موضوعات عرفانی، اجتماعی، حماسی و احساسی، استفاده کرد وی برای محسوس و ملموس تر جلوه دادن اندیشه ی خود از عناصر طبیعی که نقش مهمّی در بیان اندیشه و احساس، در شعر امروزی دارند ، سود می جوید.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

در این رساله حیات شعری شاعر، به سه دوره تقسیم می شود که شاعر با توجه به فضایی که در هر دوره حاکم است از ایماژهای متفاوتی چون: پویا، منفعل و طبیعی بهره می گیرد، تا به بیان اندیشه و القای انفعالات نفسانی خویش بپردازد. وی برای ابراز عواطف و احساسات شورانگیز خود، مواد خام را از طبیعت گرفته و به کمک اعجاز تخیّل آن را در لباس کلمات در

می آورد تا اندیشه ی خود را به صورت عینی به مخاطب القا کند.
در شعر قیصر امین پور از جنبه های گوناگون به طبیعت نگریسته شده است که در دوره های مختلف شعری شاعر، نمود یافته است. هدف این رساله بررسی عوامل و اهداف رویکرد شاعر به طبیعت است، که در قالب موضوعات زیر مورد بررسی قرار گرفته است:

الف) ذ کرعوامل طبیعی برای بیان وصف(طبیعت گرایی توصیفی)؛
ب) ذکر عوامل طبیعی برای بیان مضامین حماسی
پ) طبیعت گرایی تألیفی و تأویلی
ت) طبیعت گرایی شهودی
ث) طبیعت و جنبه های سمبلیک آن

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

ج) عینیّت و ذهنیّت
چ)رابطه ی عشق، انسان و طبیعت

۱- ۲ – سؤالات اصلی
۱- نگاه شاعر به طبیعت در دوره های مختلف شعری او چگونه بوده است؟
۲- نقش طبیعت در عینی کردن امور ذهنی و یا تلفیق عینیّت و ذهنیّت در شعر امین پور چیست؟
۳- رابطه ی عشق، انسان و طبیعت در شعر قیصر امین پور چگونه است؟
۴- طبیعت چه نقشی در تکوین زبان شعری شاعر داشته است؟

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۱- ۳ – پیشینه ی تحقیق

با توجه به مطالعاتی که انجام گرفت، این نتیجه به دست آمد که ، پژوهش های انجام گرفته درباره ی ویژگی های شعری قیصر امین پور، در حوزه های مختلف بوده است که از جمله می توان به مقالات زیر اشاره کرد:

۱- ایرا ن نژاد، نعمت ا… ، صلح در اشعار قیصر امین پور
نویسنده در این کتاب ابتدا به بررسی آثار برجسته ی ادبی در ارتباط با میزان تأثیرگذاری آنان بر جان مخاطبان هم در دیدگاه سنّتی و هم در رهیافت ها و نظریّه های جدید نقد ادبی، از جمله نظریّه ی دریافت می پردازد. سپس با مبنا قرار دادن این مطلب به طرح موضوع یعنی:

صلح در اشعار قیصر امین پور می پردازد و نتیجه می گیرد که قیصر در تبیین هنری تجربه های زندگی به درک هنرمندانه ای رسیده است و آن ها را با زبانی مخاطب پسند و در ساختاری منسجم و هماهنگ بیان کرده است و بین فرم و محتوا و لفظ و معنا ، پیوندی اندام واره ایجاد

کرده است که برای مخاطب در همه حال از آن ها التذاذ ادبی حاصل می شود. وی نکات حائز اهمیت در شعر های قیصر امین پور را پیوند با صلح و عشق و عشق ومحبّت را ازخصیصه های ادبی این شاعر می داند که خواننده را به سمت خلوص و اخلاص می کشاند؛ به طوری که خواننده با متن هم ذات پنداری می کند.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۲- فتوحی، محمود، سه صدا، سه رنگ، سه سبک در شعر قیصر امین پور
در این مقاله، حیات شعری شاعر، به سه دورۀ فعّال، منفعل و انعکاسی تقسیم شده است که روحیۀ انقلابی وی در هر دوره علاوه بر محتوا در عناصر صوری شعرش، به ویژه در سطح واژگان، ساخت های نحوی و فرایندهای فعلی به روشنی نمودار است و ایماژها و تصویرها

نیز در هر دوره نشان دهنده ی نوع نگاه شاعر است. نویسنده معتقد است که شاعر هر چه به سوی کمال شعری پیش می رود، نگاهش به سوی اندیشه های کلان هستی شناسانه و نوعی پلورالیسم بیش تر معطوف می شود و صدای انعکاسی شاعر را که بیان کنندۀ اشتغال او به درون خویش است، می توان از بطن این درونگرایی شنید.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۳- گرجی، مصطفی، مهم ترین موتیف ها و ویژگی های ساختاری در دستور زبان عشق
در این مقاله، نویسنده به بررسی مهم ترین ویژگی های این مجموعه (دستور زبان عشق) در حوزه ی ویژگی های محتوایی از یک سو و مختصات زبانی و ساختاری از سوی دیگرمی پردازد. از دیدگاه ایشان، مهم ترین موتیف ها و درون مایه ی شعری این مجموعه عبارتند از:

مرگ اندیشی شاعر، هبوط و گم گشتگی شاعر و بازگشت و عشق. ایشان اظهار می دارد که یکی از درون مایه های اصلی مجموعۀ اخیر به ویژه در حوزۀ غزل، عشق و مشتقّّات آن است. مهم ترین رویکرد نویسنده در آن به قرار ذیل است. ۱- عشق و معنای انفسی زندگی.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۲- عشق تنها گزاره یی بی سؤال. ۳- عشق امری ذهنی است و مادر زیبایی است یا امری عینی و فرزند زیبایی. ۴- رویکرد به جهان خود و خد ا. وی سپس به بررسی توجّه به عنصر درد و رنج و عوامل آن در آثار قیصر امین پور می پردازد. در این بخش می نویسد از مجموعه

اشعا ر امین پور چنین استفاده می شود که، ایشان در تبیین و تفسیر این مسأله و خاستگاه آن رویکرد معرفت شناسانه دارند و مهم ترین علل درد و رنج آدمی را در تعرضّات بر ساختۀ انسان با جهان خارج می داند.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۴- گرجی، مصطفی ، بررسی ماهیّت و مفهوم درد و رنج در اشعار قیصر امین پور

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

نویسنده در این مقاله پس از بررسی ابعاد مختلف درد و رنج و ماهیت و مفهوم آن در نظام حاکم بر اندیشه و زبان امین پور، مجموعه اشعار او را در چهار

بخش: معناشناسی، وجود شناسی و شأن اخلاقی درد و رنج، طبقه بندی، بررسی و تحلیل نموده است. مهم ترین

علل درد و رنج را در تعارض بودن تصورات بر ساخته انسان با جهان خارج می داند. وی مهم ترین عامل درد و رنج را بیش تر با نگاه انسان امروزی تبیین می کند و دو عامل نابسامانی روانی و این جایی و اکنونی نزیستن را به عنوان مهم ترین علل درد و رنج بر می شمارد و

سپس راه های رهایی از آن را در موت احمر، بازگشت به حق و خشوع انسان در برابر او، دل زدن به دنیای بی خیالی، سرودن، گفتن و رفتن، عاشق شدن و رسیدن به آرمان شهر می داند.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۵- ترابی، سید ضیاء الدین، تفسیر و تحلیل «شعری برای جنگ»
نویسنده ی «شعری برای جنگ» قیصر امین پور را یکی از بهترین شعرهای دفاع مقدس می داند که با استفاده از امکانات و ظرفیت های شعر نیمایی

سروده شده است. شعری که در آن شاعر به جای واژگان، از سلاح جنگی استفاده می کند. به عبارت دیگر به جای شعر

گفتن، وارد جنگ می شود و به جای نوشتن، به خواندن شعر آن هم از لوله ی تفنگ، روی می آورد. این شعر، شعری است موزون که در بحر نیمایی سروده شده است. به همین دلیل و نیز تجانسی که در ساختار این وزن با زبان محاوره وجود دارد، زبان شاعر نرم و راحت است.
۶- ترابی، سید ضیاء الدین، نقد نخستین مجموعه شعر قیصر امین پور

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

نویسنده در این نوشته به نقد و بررسی مجموعه شعر تنفّس صبح، از دیدگاه مختلف پرداخته است. ابتدا به نقد زبانی پرداخته و زبان ساده و فضای

شفاف و تصاویر گویا را از ویژگی های شعر امین پور، می شمارد. وی غزل های امین پور را جزء غزل های نئوکلاسیک به شمار می آورد و معتقد است شعرهای امین پور بیش تر حرفی و روایی است تا تصویری و آن چه به شعرهایش انسجام می بخشد، در حقیقت نقل روایت است. وی سپس به بررسی جنبه

های دیگر شعری شاعر در این مجموعه یعنی از دیدگاه عاطفی و شکل و محتوا می پردازد. با وجود تلاش هایی که صورت گرفته است، به نظر می رسد که درباره طبیعت و طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور، تحقیق منسجمی انجام نگرفته و جای آن در میان پژوهش ها خالی است و پرداختن به آن ضروری به نظر می رسد .

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۱- ۴ – حدود پژوهش
دیوان شعر دکتر قیصر امین پور (تنفس صبح ، آینه های ناگهان، دستور زبان عشق ، گل ها همه آفتابگردانند )

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۱- ۵ – اهداف این پژوهش

هدف نگارش این پایان نامه، بررسی عناصر طبیعی در دیوان قیصر امین پور و روشن نمودن دلایل رویکرد شاعر، به طبیعت است تا از این رهگذر بتوانیم به ساحت تازه ای از فضای شعری او دست پیدا کنیم و زمینه ای فراهم کنیم تا دیگر پژوهشگران بتوانند در این عرصه گام های مؤثرتری بردارند.

۱-۶- شیوه ی پژوهش
شیوه ی پژوهش در این پایان نامه ،کیفی و از نوع تحلیل محتواست. روش جمع آوری اطلاعات آن به شیوه ی کتابخانه ای و بهره گیری از سایت های اینترنتی است. ابتدا مطالعاتی درباره طبیعت گرایی انجام شد، سپس نمونه هایی از کاربرد عناصر طبیعی در شعر قیصر امین پور مورد بررسی و از منظر طبیعت گرایی مورد تحلیل قرار گرفت .

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

فصل دوم
چهارچوب مفهومی پژوهش

-۲چهارچوب مفهومی پژوهش
طبیعت در دنیای شعر

طبیعت صحنه ی زندگی و مرگ و سرگذشت همه کس و همه چیزاست. زندگی همیشه بوده است و طبیعت نیز، انسان همیشه در طبیعت زندگی کرده است”آمیختگی طبیعت و سرگذشت فردی و اجتماعی انسان، طبیعت را انسانی و انسان را “طبیعی” می کند. (مسکوب،۵۰:۱۳۷۳) طبیعت، در سرگذشت انسان راه می یابد و در تکوین سرشت او، مؤثر

واقع می شود. طبع ما از طبیعت و در نتیجه سرنوشت ما از سرشت طبیعت از خمیره ای که مایه ی غرایز، احساسات و عواطف، اندیشه ها و رنج ها و شادی های آدمی است، پدید می آید. ازسوی دیگر، سرنوشت طبیعت هم، به انسان وابسته می شود زیرا «همان طورکه

ما در اشیا تصرف می کنیم اشیا نیز به نوبه ی خود در ما تصرف دارند» (نیما،۲۶:۱) تصرف دو جانبه ی ما و اشیاء در یکد یگر ناچار تغییری در سرنوشت ما ایجاد می کند. طبیعت بدون آدمی تن افسرده و بی ثمراست. ” هیچ قوّت و اقتداری در طبیعت وجود ندارد مگر آنکه به

واسطه ی سرعت خیال و وسعت نظر تو وجود پیدا کند. (همان:۲۲۰) دراین دریافت، همه چیزازطبیعت زنده است و طبیعت از برکت وجود انسان. شاعر با خیال تیزپرواز خود زیبایی شگفت پنهان در اعماق طبیعت راکشف می کند و درآیینه ی نهان بین خود باز می سازد. او به درون پدیده ها نقب می زند و در دل-آنها نفوذ می کند و با آنها یکی می شود. هنگامی

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

که پدیده های ساده ی طبیعی همچون جنگل،کوه، درخت و… به کارگاه خیال شاعر راه می یابن، جنس خود را عوض می کنند و تبد یل به یک عنصر ادبی می شوند و از آن پس زیباترین نمودها و جلوه های خود را باز می تابانند (حسن لی،۳۲:۱۳) فیلیپ سیدنی می گوید :” شاعر باقوّه ی ابداع خود درعمل، طبیعت دیگری می آفریندکه درآن اشیاء، یا بهتر از آن است

که طبیعت عرضه داشته است و یا کاملا بدیع است به صورتی که نظیر آن در طبیعت نبوده است” (شفیعی کدکنی ، ۶۵:۱۳) دو عامل بسیار مهم در این بحث وجود دارد یکی احوال و شخصیت گوینده و نوع نگاه او و دیگر طبیعت. باتوجه به احوال و نوع نگاه شاعر، هر پدیده ای از طبیعت ممکن است، یک دنیا معنی به ذهن شاعر متبادر کند. یعنی هرگاه شاعر با

روحیه ای شاد و مسرّت بخش طبیعت را مشاهده نماید ، حتی باد خزانی او را غمگین نمی کند اما همین شاعر هنگامی که غمی در دل دارد همان منظره ای که زمانی برای او شادی بخش بوده است به چشم او غم افزا جلوه می کند. تجسّم مناظرطبیعی به گونه ای که

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

شاعر آنها را می بیند، نمودارانفعالات نفسانی آدمی است که از دیدن مناظر طبیعت به لباس کلمات درمی آید. زیرا عنصر اصلی همان تأثیر ذوقی ماست و غرض، القای آن حالت نفسانی.« نوع نگاه شاعر نیز به اشیا وپدیده ها به یک شیوه نیست. گروهی به پوسته ی اشیا و برون جهان -می نگرند وگروهی شعور درونی وجوهر اشیا را در نظر دارند. از این رو دو گونه تصویر حاصل می شود :

تصویر سطحی و تصویر عمیق» (فتوحی.۶۴:۱۳ ) جان درایدن منتتقد معروف انگلیسی معتقد است که: شعر«تصویر طبیعت است و شعر خوب باید به عنوان قاعده ی مسلم با طبیعت به معنی عام آن در ارتباط باشد. » (یوسفی،۶۲:۱۳ ) نوع نگاه شاعراست که نشان می دهد نگاه او به طبیعت حسی و عاطفی است و یا اندیشگی.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

درشعررسمی(کلاسیک) ، طبیعت حقیقتی برون ذهنی، عینی و خارجی است. همان واقعیتی است که درخود و برای خود وجود دارد تا آن که شاعر درهای آن را به رویمان بگشاید ونعمت دیدار حاصل شود و زیبایی این-طبیعت حسی و عاطفی است. طبیعت بستر و گذرگاه حیات است نه سرچشمه وخاستگاه اندیشه» .(مسکوب،۶۴:۱۳ ) در این نگاه ذهن

همچون آیینه ای در برابر طبیعت قرار می گیرد و طبیعت را همان گونه که هست باز می نماید اما در نگاه دوم (تصویرعمیق) شاعرازاعماق دریای ناخودآگاه خویش و از ژرفای اقیانوس جان، مروارید معنا را بر سطح زبان می آورد و در یک شیء مادی می ریزد تا نشانی از مکاشفه و شهود بر جای گذارد.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

طبیعت، همیشه از عناصر اولیّه ی شعر در هر زمان و مکانی است و هیچ گاه شعر را از طبیعت به معنی وسیع کلمه نمی توان تفکیک کرد اما علل و رویکرد شاعربه طبیعت، می تواند متفاوت باشد.

۲-۱ – وصف برای وصف
در این نوع وصف شاعرهمانند نقّاشی ساحر طبیعت را ترسیم می کند.« دید شاعر بیشتر به سطح اشیا جریان دارد ودر ورای پرده ی طبیعت، عناصر مادی هستی، چیزی نفسانی و عاطفی کمتر می جوید. بلکه مانند نقّاشی دقیق، شاعر همّت خود را مصروف همین نسخه

برداری از طبیعت وعناصردنیای بیرون می کند وکمتر می توان حالتی عاطفی یا تأمّلی ذهنی را در ورای توصیف های گوناگون این عصر جستجو کرد. (شفیعی کدکنی، ۳۱۱:۱۳)
در این نوع کاربرد ، طبیعت به دوگونه در شعر شعرا مطرح می شود. نخست از نظر توصیف های خالص که آن را وصف برای وصف باید خواند مانند: قطعه کوتاه زیر که از کسایی برجای مانده است .

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

آن خوشه ی زر نگر آویخته سیاه
گویی همی شبه به زمرّد در و زنند
وان بانگ چزد بشنو در باغ نیمروز
همچو سفال نو که به آبش فرو زنند
)عوفی،۲)
و یا قصیده ای که در وصف نوبهار آمده است :

نوبهار آمد و آورد گل و یاسمنا
باغ همچون تبّت و راغ بسان عدنا
آسمان خیمه زد از بیرم و دیبای کبود
میخ آن خیمه ستاک سمن و نسترنا

بوستان گویی بتخانه ی فرخارشده است
مرغکان چون شمن وگلبنکان چون و ثنا
برکف پای شمن بوسه بداده و ثنش
کی وثن بوسه دهد برکف پای شمنا

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

(منوچهری ، ۱:۱)
ونیزقصایدی درباره ی طبیعت که مستقیما مطرح می شود اما به بهانه ی مدیح و یا به ندرت موضوعی دیگر در همین حدود،که این دسته شعرها را نیز باید از مقوله ی وصف به شمار آورد از قبیل بیشتر وصف های منوچهری، در این گونه وصف ها که حاصل مجموعه ای از تصاویر طبیعت است، شاعر جز ترسیم دقیق طبیعت، هنری ندارد و این گونه تصاویرگاه به طور

ترکیبی در ضمن قصاید ترسیم می شود و گاه جنبه ی روایی و وصف قصه وار دارد. ازقبیل برخی قصایدمنوچهری که درآن به طور روایی به وصف طبیعت می پردازد . در مجموع ، همه ی این انواع توصیف تصویرهایی بسیار ساده هستند و آفاقی و دور از هرگونه ی زمینه ی عاطفی.

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

آن قطره ی باران که برافتد به گل سرخ چو اشک عروسی است برافتاده به رخسار

وان قطره ی باران که برافتد به گل خوید چون قطره ی سیماب است افتاده به زنگار
وان قطره ی باران که برافتد به گل زر گویی که چکیده است مل زرد به دینار

وان قطره ی باران که چکد برگل خیری چون قطره ی می برلب معشوقه ی می خوار
وان قطره ی باران که برافتدبه سمن برگ چون نقطه سفید اب بود از بر طومار
(همان:۳۷ )

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

« گذشته از وصف هایی که از طبیعت می کنند ، در زمینه های غیر از طبیعت یعنی در حوزه ی بسیاری از معانی تجریدی و یا تصاویری که از انسان و خصایص حیاتی اوست ، باز هم از طبیعت و عناصر آن کمک می گیرند در این جاست که رنگ اصلی عنصر طبیعت در تصاویر

شعری این دوره روشن تر و محسوس تر آشکار می شود زیرا در وصف مستقیم طبیعت ، از طبیعت کمک گرفتن، امریست بدیهی، اما به هنگام سخن گفتن ازچیزهای که بیرون ازحوزه ی طبیعت است، اگرشاعری از طبیعت وعناصر آن کمک بگیرد، درآنجا ست که شعرش بیشترعنوان طبیعت می تواندپیداکند. » (شفیعی کدکنی۳۰ )

گاه شعرا و گویندگان، وصف هایی از معشوق در تغزّل های خود دارندکه رنگ طبیعت و زمینه ی عناصر طبیعی را می توان به روشنی در تصاویر ایشان احساس کرد.
شب سیاه بدان زلفکان تو ماند سپید روز به پاکی رخان تو ماند

به بوستان ملوکان هزارگشتم بیش گل شکفته به رخسارگان تو ماند
در چشم آهو دو نرگس شکفته ببار درست و راست بدان چشمکان تو ماند
(دقیقی،لازار اشعارپراکنده:۱۴۷ )

طبیعت گرایی در شعر قیصر امین پور

۲-۲ – ذکرعوامل طبیعی برای بیان مسائل عرفانی ومعارف معنوی
از دیگر دلایل رویکرد شاعر ، به عناصر طبیعی ، بیان مضامین و مفاهیم عرفانی است.

این مضامین جزء جدایی ناپذیر ادبیات منظوم و منثور ماست و پیوند گسترده ای باشعرفارسی دارد به طوری که بخش عظیمی از ادبیات منظوم ما را سروده هایی تشکیل می دهد که در برگیرنده ی مضامین عرفانی است و شاعر برای بیان احساس و اندیشه ی خود

ازعناصرطبیعت سود می جوید وآن را محملی قرار می دهد برای گردش و بیان اندیشه ی-خویش و با پرداختن به طبیعت و سود بردن از عناصر طبیعی می کوشد تا اندیشه را محسوس تر و ملموس ترکند. هدف شاعر از توصیف طبیعت و پرداختن به چشم اندازهای آن

به صرف وصف ساده و ارائه ی تصویر زیبا از طبیعت نیست بلکه شاعر در این طبیعت گرایی و گشت وگذار طبیعی در پی کشف و ارائه ی راز و رمزی است. شاعر از طبیعت و وصف طبیعت در زیبایی های طبیعی جهان به عرفان وشناخت خدا می رسد. به عنوان نمونه، حافظ در غزل ۴۸۶ دیوان می گوید:

بلبل زشاخ سرو بگلبانگ پهلوی می خواند دوش درس مقامات معنوی
یعنی بیاکه آتش موسی نمودگل تا از درخت نکته ی توحید بشنوی
(دیوان حافظ :۴۸۶)

که شاعر، با محمل قراردادن عناصر طبیعی ه