فروشگاه

توضیحات

مساجد ایرانی

 

 

فلاسفه ، طبیعت و آثار طبیعت را از همه جهات بررسی کرده اند ، اینان به فکر تحقیق در موجودات

معنوی یا دوات معقول و تعقلی هستند و به نمونه ها و انواع معقول می پردازند . در این بین بینشی مظهر و تعقل ذاتی است که بواسطه ان ارواح ، از جهان طبیعت به جهان عقل و ملکوت یعنی معقولات فرا می روند . باری در این شهر معنوی فیلسوفانی با رهاورد دانش مادی و جسمانی و فیلسوفانی با رهاورد دانش ذوات معقول و تعقلی خود ، با یکدیگر برخورد می کنند . زیرا همانطور که محسوسات به واسطه مجردات نفسانی با معقولات مرتبط می شوند ، صحنه پردازی نیز به واسطه فلسفه و مفهوم در فلسفه شهودی و بینش عرفانی مشارکت می یابند .

جان های هبوط یافته در این دنیا ، درسلسله مراتب وجود ، به مدد همزادان خود نیاز  دارند و در مرتبه عالی متثمل می سازند . به همین سبب است که جان ها خانه و کالبد خود را ترک کرده و به شهر معنوی هجرت می کنند ، زیرا اقبال آن را داشته اند که به جانب او فرا خوانده شوند . پس به راه می افتند تا از جهل به معرفت برسد ، از بی معرفتی به عرفان و معرفت دست یابند

و با پیمودن این راه است که روح و معنای مکتوم این مفهوم کشف می شود . که جسم و بنا می توانند وجه تمثیلی داشته باشند . در نتیجه همه جا به جاهایی از یک محله به محله ای دیگر ، یا از یک محله جغرافیایی به محله ای دیگر ، به صورت سیر و سلوک های روحی و معنوی استحاله پیدا می کنند که در عین حال در حکم فتح عالم مثال است . چراکه مکان های مختلف دارای همان انداره تجربه های شهودی مختلف است ، زیرا هر مکانی به نوعی دارای رسالت شهودی خاص خویش است ، مجموعه ای از این مکان ها یک مدینه تمثیلی را تشکیل می دهد . مدینه های تمثیلی با یکدیگر ارتباط دارند . مدینه تمثیلی ، چون این جهان و آن جهان را مرتبط می کنند ، پس هر دو را در سطح عالم برزخ استحاله میبخشد . در همه موارد ، انچه تعیین کننده است هرگز در درک حسی و ملموس نیست ، بلکه تصویری است که مقدم بر همه دریافت های تجربی است و نتظیم کننده همه |آنهاست . تصویر غالب در مورد منظور در اینجا مساجد ایرانی است که از تمثیل و نماد پرستشگاه و معبد گرفته شده است که مسلمین آن را به صورت میراثی بصری از خود ، برای ما بر جای گذاشته شده است که مسلمین آن را به صورت میراثی بصری از خود ، برای ما از جای گذاشته اند . همین امر است که هم اندیشی ما را تشکیل می دهد و به ما آگاهی می دهد و مسبب کشف پیامی است ، کشف پیام مستلزم یافتن رمز است . این رسالت جز با میعاد و میثاق با حکمت و مفهوم ممکن نخواهد بود ، امری که جهانگردان ساده تاریخ از عهده آن برنیامده اند .

 

در مساجد با الگوی فضایی نسبتا یکسانی روبرو می شویم . حتی عناصر متشکله آنها نیز عناصر کالبدی واحد هستند . همه شبستان ، ایوان ، گنبد ، صحن ، سر در و محراب دارند . محرابش را به رنگین کمان ، و رواق های طاقدارش را به کوه تشبیه کرده اند ، که حاکی از این است عالم صغیر آن بنا محشون از کنایات و تمثیلاتی از طبیعت است . این هماهنگی و همسانی در عین تحول و تنوع ، همه داستان تاریخ معماری ماست و درست به همین علت است که می توان حضور معماری زنده و پویا را در قالب یک سنت قوی ، طراحی و در یک دوره تاریخی طولانی مشاهده کرد و از آن درس گرفت . این هماهنگی در عین تنوع نه تنها در الگو و انتظام فضایی ، فضای کلی مسجد بلکه در عناصر سازنده آن نیز قابل مشاهده است . شبستان یک معنا و الگوی روشن دارد اما در هر مسجدی چهره ای تغییر یافته است و سر در و گنبد و ایوان و همه این عناصر در نظمی خاص ، معین و از پیش  اندیشیده ، گرد هم آورده شده و انتظام یافته است . اما در عین حال هر یک فضای متفاوتی را عرضه را عرضه می دارند و بیانی نو دارند . گویی هر یک با زبان حال خود ، قصه واحدی را می سرایند و عجب انکه این قصه را هر بار که می شنوی نا مکرر است . مسجد پیامبر در مدینه نمونه نخستینی برای جمیع مساجد بعدی جهان اسلام شد و در دو بخش مهم مسجد ، براساس طراحی محوری پی نهاده شد . در نقطه ای که محور قبله با خط راس دیوار مسجد تلاقی می کند ، یک فرورفتگی جهت دار به نام محراب تعبیه می شود که چیزی جز محور مریی عبادی نیست . محراب یکی از خصوصیات و در حقیقت ، ما حصل هنر و معماری مقدس اسلامی گردید . اصل جهت دار بودن طرح تمامی مساجد ، آرامگاه ها و سجاده ها ، همه از ویژگی محراب مایه گرفته است . توزیع عناصر اصلی عبادی بر پایه محور قبله است ، اما به منظور تشریح مراحل عمل عبادی بهتر انست که پیش از اینکه به ویژگی های درونی مسجد بپردازیم ، خصوصیات مسجد شامل مناره ، گنبد ، حوض و وضوخانه نیز بپردازیم .

 

 

مناره : منار یا مناره که چراغدان و چراغ پایه نیز گفته شده ، در لغت به معنای کانون نور ، محل نور و جای نار تعبیر شده است . وجه تسمیه مناره ها این است که مناره ها چه برای راهنمایی عابدان گم گشته در صحرا و چه برای بیداری ارواح خواب مانده در سحر گاه ساخته شده است . مناره معماری نورالهی ، راهنمایی و هدایت است .

گنبد : گنبد که اساس آن دایره است ، تصویر یک کل نا محدود است که چون به تساوی تقسیم گردد ، به چند ضلعی های منتظمی بدل می شود . آن چند ضلعی ها هم ممکن است خود به چند ضلعی های ستاره گون تبدیل و بر فرازش آید و پیوسته در تناسبات هندسی کاملا هماهنگی گسترده شوند . این شیوه بدست اوردن همه تناسبات مهم از تقسیم کردن دایره به کمان های برابر چیزی جز روشی نمادین برای بیان توحید نیست که همانا عقیده ماوراءالطبیعی وحدانیت الهی است که مبداء و معاد جمله کثرات است . انسان سنتی این صور را ، همچون تشخیص اعداد ، جلوه کثرات صادره از خالق ادراک می کند . نقش های هندسی بی نهایت گسترش پذیر ، نمادی است از بعد باطنی انسان و این مفهوم صوفیانه  ” کثرت پایان ناپذیر خلقت ، فیض وجود است که از احد صادر می شود : کثرت در وحدت ” و چون گنبد رو به آسمان کشیده شده ، لذا درخت بهشتی (طوبی ) مناسبترین نقش مایه برای تزیین سطح درخت داخلی آن بود . یک نمونه برجسته از این نوع تزیین در قبه الصخره دیده می شود و در آن درخت عالمگیر پر نقش ونگاری که از دیدگاه اسلامی از بالا و پایین رشد می کند . از نقطه اوج گنبد رو به پایین ادامه یافته است . استفاده از درخت وارونه عجیب به نظر می رسد ولی در اسلام این دنیا همچون تصویری در آیینه ، رمز و نمادی از بهشت است . اصل برگشت پذیری در اسلام رخ می دهد .

حوض : در مرکز هندسی صحن با محوطه ، حوضی وجود دارد که آب آن جاری و همیشه تازه است . این حوض آیینه آب است که در عین حال هم تصویر گنبد آسمان ( را که طاق واقعی پرستشگاه مثالی است ) و هم تصویر کاشی های هفت رنگ پوشانده نماها را در خود منعکس می کند . از این طریق این آینه است که پرستشگاه مثال ، ملاقات اسمان و زمین را تحقق می بخشد . آیینه آب در اینجا در حقیقت نماد و مظهر مرکزیت را در خود متجلی کرده است . باری این نمود آیینه در مرکز سازه پرستشگاه مثالی ، در متافیزیکی که یک سلسله از فیلسوفان در مقطعی از زمان در اصفهان می زیسته اند .

پس باید بین اشکال مختلف یک ادراک واحد ایوانی از جهان پیوند و ارتباطی وجود داشته است .

پس جا دارد که روی نمود اساسی آینه پافشاری کنیم . چهار جهت اصلی ( شمال ، جنوب ، شرق ، غرب ) را چهار ایوان تعیین می کند . این جهت ها در امتداد افق قرار دارند . اما جهت و بعد عمودی را ، از نقطه نظیر یا ” سمت القدم ”  تا ” سمت الراس” ، آیینه نشان می دهد . با توجه به اینکه در مرکز حوض نمی توان قرار گرفت ، چه اتفاقی خواهد افتاد ، اگر در محور یکی از چهار ایوان قرار بگیریم ؟ می توانیم در عین حال هم ایوان و هم تصویر معکوس آن را در حوض مشاهده کنیم . اما این تصویر معکوس نتیجه بالقوه ( مجازی ) است که در وهله نخست ، انعکاس آن روی سطح صیقلی آب ایجاد شده است . حال این موضوع تصویر معکوس را به سطح علم مزایای عرفانی منتقل کنیم . انتقال تصویر از مرحله قوه و مجاز به فعل و واقعیت ، همان اصل تاویل است که برای متاءلهین مکتب سهروردی در حکم رسوخ به عالم مثال ، “اقلیم هشت بهشت ” یا عالم برزخ بین عالم معقول و محسوسات است .

 

تجمل و نمایشگرانی  ، همچنان که محور زیبا شناسی بصری در سایر وسایط هنر آن دوره است ، عنصر اصلی نماینده سلیقه معماری نیز هست . نما های بیش از اندازه وسیع موجب فزونی میل به قالبی کردن اشکال معماری شد . و با پیچیدگی های بصری اجزای نقش که سطوح نما را جذاب و شور انگیز می کرد ، تجربه معماری را غنی ساخت ، و بر قدرت معماران در جلب توجه بینندگان افزود . تناقض های معمول بین رویه تزیینی بنا و سازه آن ، در اینجا ماهرانه به گفتگوی پویایی تبدیل شد که در آن سازه و تزیینات همدیگر را از طریق تقسیمات هندسی  تکمیل می کردند . نما های رنگارنگ دیوارهای لطیف رنگین و صفحات کم عمق و عالم دو بعدی ، لطفی پویا و بافتی غنی بخشید .

پوشاندن سر تا سرسطوح داخلی و خارجی بنا بر نقش ورنگین و کتیبه در قالب های مختلف ، حال و هوای این بناها را نه تنها به طرح بنا های خیالی تصویر شده در مینیاتو های آن زمان ، بلکه نوعی سلیقه ” نقاشانه ” در معماری را منعکس می کند . این مجموعه از دیوار ها و طاق های متوالی ، پر زینت است که چون کلی واحد به ادراک درنمی آید بلکه سطوح پیچیده پرکاری است که جدا جدا حین حرکت در زمان و فضا دریافت می شود .تلقی معماری چون تاثیر مهیج سازه و تزیینات و رنگ و حجم پردازی و بافت و نور ، حاکی از جریان های ذهنی ادراک بصری است .

از میان نقش های هندسی ، آنها که دارای ستاره ( یا شمسه ) اند ، بیشتر تدائی کننده آسمان اند . شبکه دوایر هم مرکز مدار گونه ای که زیر نقش گره های ستاره ای است یاد اور مدارات ستارگان است ، و شعاعهای هم فاصله شمسه ها همچون پرتو هایی است که در آسمان پر ستاره از ستارگان می تابد . خطوط منتشر از مرکز ستاره های فرعی را تشکیل می دهند، دارای هویت بصری مبهمی است .

 

 

نقد وبررسی

نقد بررسی یافت نشد...

اولین نفر باشید که نقد و بررسی ارسال میکنید... “مساجد ایرانی (رایگان)”

مساجد ایرانی (رایگان)

0 نقد و بررسی
وضعیت کالا : موجود است.
شناسه محصول : 453

قیمت : تماس بگیرید.