توضیحات

پایان نامه الهیات بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش یا انکار حق

نگارنده در این رساله زمینه ها و عوامل موثر در پذیرش یا انکار حق را بررسی نموده است براساس آیات و روایات معصومین (علیه السلام) زمینه ها و عوامل گوناگونی وجود دارد که هرکدام در پذیرش حق و یا انکار آن در افراد تاثیرگذار باشد.

ائمه اطهار علیهم السلام، این شخصیتهای برجسته در طول حیات خود همواره برای برپاداشتن کلمه حق قیام نموده اند ، لذا بهترین زمینه سازی ها وعواملی که سبب پذیرش حق در افراد می شود را بکار گرفته اند که با بررسی عملکرد آنها افق وسیعی درجلوی دیدگان انسان برای شناخت این عوامل و زمینه ها باز می شود.

در این رساله با استفاده از آیات و روایات بیش از۳۰ مورد از زمینه ها وعوامل موثر در پذیرش یا انکار حق مطرح و بررسی گردیده است و برای تکمیل پژوهش در فصل جدا با اهمیت هدایت کنندگان به سوی حق پرداخته شد که شامل ویژگیهای لازم برای دعوت کنندگان به حق و شیوه های موثر در هدایت آنها به سوی حق است.

کلید واژه : حق، باطل، هدایت، پذیرش، انکار

مقدمه

حق و باطل از واژه های دیرآشنایی است که در امور بسیاری به کار می رود، راه حق ، راه باطل، دین حق، دین باطل، سخن حق و سخن باطل، عقیده حق و عقیده باطل، داوری حق و داوری باطل ، فکر حق و فکر باطل، در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام نیز این دو واژه فراوان به کار رفته است و گاهی مصادیق آن ذکر شده تا موضع خود را در این امور تعیین کنیم یعنی به کدامین فکر یا عمل یا سخن و … روی می آوریم و از کدامین روی برمی تابیم و در مقابل آن قرار می گیریم.

اما اینکه به راستی چه می شود، پس از روشن شدن حق و مسیر آن، افراد دو دسته می شوند عده ای آن را می پذیرند هر چند ممکن است برایشان ناخوشایند و تلخ باشد و عده ای آن را نمی پذیرند و گاهی انکار و در برابر آن موضع گیری نیز می نمایند.

هدف این نوشتار بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش و یا انکار حق در افراد است ولی این حق باید شناخته شود و مصادیق آن بررسی گردد. میزان و معیار

پایان نامه الهیات بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش یا انکار حق

حق افراد بشر نیستند بلکه خود حق و ویژگیهای آن ملاک و معیار آن است و افراد به میزان نزدیکی و دوری از آن در دایره حق و ناحق قرار می گیرند .

در این باره حضرت علی (ع) هم آنجا که حارث بن حوط درباره اصحاب جمل و حق بودن آنان از حضرت سوال کرد ایشان در جواب او شبیه این مضمون را فرمودند : اشتباه تو این است که افراد را ملاک حق قرار داده ای (الحق و الباطل لایعرفان بالناس) در حالیکه حق، ملاک و میزان است که اگر تو آن را بشناسی خودبه خود افراد حق گرا معلوم می شوند .(فاعرف الحق تعرف اهله)[۱]

پس باید حق و مصادیق آن را شناخت و بهترین راه شناخت حق قرآن است که الذی انزل الیک من ربک الحق [۲] و ائمه معصومین علیهم السلام هستند که قرآن ناطق هستند و الحق معکم و فیکم و منکم و الیکم[۳]

به همین دلیل پیش از ورود به بحث اصلی که شناخت زمینه ها و عوامل پذیرش یا انکار حق است پاره ای از مباحث مقدماتی در شناخت حق و مصادیق آن مطرح شده است و در بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش یاانکار حق با توجه به گستردگی عوامل و زمینه ها که ناشی از پیچیدگیهای وجودی انسان و

ویژگیهای جوامع بشری است، سعی شده ، با تفکیک آن به زمینه ها و عوامل درونی وبیرونی، زمینه را برای روشن شدن و درک بهتر مطلب فراهم آوریم و در انتها اهمیت و نقش هادیان حق وشیوه های موثر در دعوت به سوی حق عنوان شده است .

اینجانب در نگارش این رساله از منابع مختلفی استفاده نموده ام که در پایان تمامی آن ذکر گردیده است .

امید است این رساله توانسته باشد به هدف اصلی خود که بررسی عوامل پذیرش یا انکار حق است رسیده باشد و در انتها از خداوند منان خواستارم ما را از جمله کسانی قرار دهد که در سر دو راهی حق وباطل، راه حق را برویم و این آرزویی است نسبتاً آسان عمل که عمل کردن به آن بسی دشوار است هرکس حق انتخاب دارد هوشیار باشد که رنج انتخاب نیز دارد.والحمدلله و صلی الله علی سیدنا محمد و اله الطاهرین.

 ۱۱۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴منابع دارد  

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

پایان نامه علوم قرآن و حدیث

فهرست مطالب

عنوان

چکیده

مقدمه

فصل اول : کلیات پژوهش

۱-۱-     بیان مسئله …………………………………………………………………………………………. ۲

۱-۲-     سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………. ۲

۱-۳-     هدف تحقیق ………………………………………………………………………………………. ۲

۱-۴-     فرضیه تحقیق ……………………………………………………………………………………… ۳

۱-۵-     روش تحقیق ………………………………………………………………………………………. ۳

۱-۶-     ارکان تحقیق ………………………………………………………………………………………. ۳

۱-۷-     مشکلات تحقیق ………………………………………………………………………………….. ۴

فصل دوم : بررسی واژه حق

۱-     واژه و مشتقات آن ………………………………………………………………………………….. ۶

۲-     مصادیق حق در قرآن کریم ……………………………………………………………………….. ۹

۳-     ویژگیهای حق از نظر قرآن کریم …………………………………………………………………. ۱۰

۴-     حق در روایات ………………………………………………………………………………………. ۱۴

۵-     رابطه میان انسان و حق …………………………………………………………………………….. ۱۵

فصل سوم : زمینه ها وعوامل درونی در پذیرش یا انکار حق

۱-     تفکر ……………………………………………………………………………………………………. ۱۸

۲-     اراده انسان …………………………………………………………………………………………….. ۱۹

۳-     ایمان ……………………………………………………………………………………………………. ۲۰

۴-     تقوا ……………………………………………………………………………………………………… ۲۱

۵-     جهل ……………………………………………………………………………………………………. ۲۲

۶-     هواپرستی ……………………………………………………………………………………………… ۲۴

۷-     تعصب و لجاجت …………………………………………………………………………………… ۲۶

پایان نامه الهیات بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش یا انکار حق

۸-     تکبر و خودبینی ……………………………………………………………………………………… ۲۷

۹-     گناهکاری ……………………………………………………………………………………………… ۲۹

۱۰- تسویل نفس ………………………………………………………………………………………….. ۳۰

۱۱- تقلید کورکورانه ………………………………………………………………………………………. ۳۱

۱۲- پیروی از ظن و گمان ………………………………………………………………………………. ۳۳

۱۳- پیروی از اکثریت ناآگاه …………………………………………………………………………….. ۳۵

۱۴- توجیهات و بهانه تراشی ها ……………………………………………………………………….. ۳۵

۱۴-۱   توجیه عقیدتی ……………………………………………………………………………………… ۳۶

۱۴-۲   توجیه سیاسی ………………………………………………………………………………………. ۳۶

۱۴-۳   توجیه اجتماعی ……………………………………………………………………………………. ۳۷

۱۴-۴   توجیه فرهنگی …………………………………………………………………………………….. ۳۸

۱۴-۵   توجیه اقتصادی ……………………………………………………………………………………. ۳۸

فصل چهارم : زمینه ها و عوامل بیرونی در پذیرش یا انکار حق

۱-۱ نسبت بین انسان و شیطان …………………………………………………………………………. ۴۱

۱-۲ شیطان چه کسانی را از حق منحرف می کند ؟…………………………………………………. ۴۲

۱-۳ جلوه گریهای شیطان در انحراف از حق در آیات قرآن …………………………………….. ۴۲

۱-۴ ابلیس و لشگریان وی ………………………………………………………………………………. ۴۴

۱-۵ طریقه اغوا شیطان ……………………………………………………………………………………. ۴۵

۱-۵-۱ تزیین اعمال ………………………………………………………………………………………. ۴۵

۱-۵-۲ نفوذ از طریق فکر و اندیشه …………………………………………………………………… ۴۵

۲- تعلیم …………………………………………………………………………………………………….. ۴۸

۳- امر به معروف و نهی از منکر ………………………………………………………………………. ۴۹

۴- محیط ……………………………………………………………………………………………………. ۵۱

۴-۱- محیط خانواده ……………………………………………………………………………………… ۵۱

۴-۲- محیط رفاقت و معاشرت ……………………………………………………………………….. ۵۲

۴-۳- محیط اجتماع ………………………………………………………………………………………. ۵۳

۵- وجود الگوهای شایسته ………………………………………………………………………………. ۵۵

۶- مطالعه سرگذشت پیشینیان ………………………………………………………………………….. ۵۷

۷- امور اقتصادی ………………………………………………………………………………………….. ۵۹

۷-۱- سرمایه و ثروت ……………………………………………………………………………………. ۵۹

۷-۲- فقر …………………………………………………………………………………………………… ۶۲

۸- تبلیغات گمراه کننده ………………………………………………………………………………….. ۶۴

۹- تحریف حق ……………………………………………………………………………………………. ۶۵

۱۰- کتمان حق …………………………………………………………………………………………….. ۶۶

۱۱- آمیخته کردن حق با باطل ………………………………………………………………………….. ۶۶

۱۲- تعریف مفاهیم و خطر آن …………………………………………………………………………. ۶۷

۱۳- بد فهمیدن حق و نفهمیدن آن ……………………………………………………………………. ۷۰

۱۴- نارسایی مفاهیم مرتبط با حق …………………………………………………………………….. ۷۱

۱۵- اکراه و اجبار …………………………………………………………………………………………. ۷۲

۱۶- زمامداران جامعه …………………………………………………………………………………….. ۷۳

۱۷- جهاد …………………………………………………………………………………………………… ۷۶

۱۸- وراثت …………………………………………………………………………………………………. ۷۷

۱۹- تغذیه ………………………………………………………………………………………………….. ۷۸

فصل پنجم : هدایت کنندگان به سوی حق و اهمیت آنها در پذیرش یا انکارحق

اهمیت هدایت کنندگان به سوی حق ………………………………………………………………….. ۸۴

الف- ویژگیهای هادیان حق …………………………………………………………………………….. ۸۴

۱-     بصیرت و آگاهی …………………………………………………………………………………….. ۸۴

۲-     قصد قربت ……………………………………………………………………………………………. ۸۴

۳-     نرم خویی ومدارا …………………………………………………………………………………….. ۸۵

۴-     سعه صدر ……………………………………………………………………………………………… ۸۵

۵-     توجه به همه ابعاد و جوانب ………………………………………………………………………. ۸۶

ب- شیوهای موثر در هدایت به سوی حق ………………………………………………………….. ۸۷

۱- توجه دادن به کرامت انسان …………………………………………………………………………. ۸۷

۲- حکمت، موعظه ، جدال نیکو ……………………………………………………………………….. ۸۸

۳- ایجاد محبت …………………………………………………………………………………………… ۹۰

۴- وعده و وعید ………………………………………………………………………………………….. ۹۲

۵- تدریج …………………………………………………………………………………………………… ۹۳

۶- تکرار و تلقین …………………………………………………………………………………………. ۹۴

۷- توجه به ظرفیت افراد ………………………………………………………………………………… ۹۵

۸- تحریک عواطف بشری ……………………………………………………………………………… ۹۷

۹- تنبیه ……………………………………………………………………………………………………… ۹۸

فصل ششم : نتیجه گیری و پیشنهادات

۱-     نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………. ۱۰۱

فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………. ۱۰۳

-۵- روش تحقیق

روش تحقیق دراین رساله به این ترتیب بوده است که پس از توجیهات لازم توسط استاد راهنما، طرح پایان نامه تهیه و چند پایان باموضوعاتی نزدیک مطالعه  و بررسی شد، در مرحله بعد تحقیق به روش کتابخانه ای به صورت فیش برداری

از منابع لغوی، تفسیری، روایی، اخلاقی انجام گرفت و سپس به

جداسازی و طبقه بندی فیشها پرداخته و فصول رساله را براساس اهدافی کرد این تحقیق داشتم تنظیم نمودم.

۱-۶- ارکان تحقیق

ارکان تحقیق در این رساله که مشتمل بر پنج فصل است که عبارتند از :

فصل اول : مقدمات و کلیات موضوع

فصل دوم : بررسی واؤه حق

فصل سوم: زمینه ها و عوامل درونی در پذیرش یا انکار حق

فصل چهارم: زمینه ها و عوامل بیرونی در پذیرش یاانکار حق

فصل پنجم : هدایت کنندگان به سوی حق و اهمیت آنها در پذیرش یا انکار حق

فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهاد

۱-۷- مشکلات تحقیق

معمولاً بر سرراه تحقیق و پژوهشی که محققان انجام می دهند یک سری مشکلات و موانع مشاهده می شود که به عنوان محدودیتهای تحقیق از آن یاد می شود، در این پژوهش قرآنی روایی نیز نکاتی قابل توجه است از جمله مواردی که

در این تحقیق با آن برخورد کردم محدودیت منابع است از آنجاکه این بحث تاکنون به طور جداگانه پرداخته نشده بود

و اگر در کتابی مواردی مطرح شده است به همه جوانب و ابعاد موضوع پرداخته نشده است و مورد دیگر ساعت کاری کتابخانه های دانشگاه وسالن مرجع آنها بود که معمولاً تا ساعت اداری بود و بعدالظهرها تعطیل بود که این امر برای دانشجویان شاغل مشکلاتی را دربرداشت.

۱-۸- تعریف واژه

برای اینکه بتوان موضوع پژوهش که بررسی زمینه ها وعوامل موثر

در پذیرش یا انکار حق است را کاملاً تبیین نمود نیاز به شناخت روشن تری از واژه حق داریم لذا فصلی را جهت تبیین این واژه در نظر گرفته و به بررسی مصادیق آن در قرآن و روایات می پردازیم.

فصل دوم

بررسی واژه حق

بررسی واژه حق و مشتقات و مترادفات آن در لغت

واژه حق و مشتقات آن :

راغب گوید : اصل حق به معنی مطابقت و موافقت است و در مجمع ذیل آیه ۷ از سوره انفال گوید : حق آنست که شی در موقع خود واقع شود »[۱]

در المعجم آمده : «حق در لغت به معنی صحیح شده ثابت شد و صدق آن به ثبوت رسیده آمده است چنانچه فعل تحقق از همین ماده به معنی واقع شد و به وقع پیوست به کار می رود.»[۲]

در لسان العرب هم چنین آمده «حق نقیض باطل است وجمع آن حقوق وحقایق است و همچنین حق به معنی صدق حدیث و به معنی تعیین بعد از شک نیز می باشد »[۳]

رائدالطلالب حق را به معانی زیر دانسته است:

۱-       درستی وثواب

۲-       عدل

۳-       یقین

۴-       ثابتی که در آن شکلی نیست

۵-       شایسته

۶-       صدق در سخن

۷-       کثیرالعلم »[۴]

در قاموس المحیط آمده است :

حق از اسماء الله تعالی یا صفات او وقرآن می باشد و به معنی ضدباطل و امر واجب و عدل و اسلام ، مال و ملک و موجود ثابت و صدق و مرگ و دوراندیشی می باشد ومفرد حقوق است و حقیقت ضدمجاز است.» [۵]

در کتاب مجمع البحرین نیز در باب حق و مشتقات آن آمده است:

« در تیلون الکتاب الله حق تلاوته » یعنی آن را تغییر نمی دهند و تحریف نمی کنند ،

«فحقق علیهم القول» به معنی واجب است آمده است (کلمه حق ) ،

«یحقق الله الحق» به معنی ثابت و آشکار می کند خداوند حق را .»

«حقیق علی» یعنی بر من واجب است ، «الحق المعلوم» غیر زکات است و آن چیزی است که مرد بر خودش واجب بداند و به قدر وسع و توانائیش . «الحاقه» یعنی ساعت و روز قیامت و به آن نامیده شده از آن جهت که در آن روز امور ثابت می مانند حساب و ثواب و عقاب به قوع می پیوندند و به

حقیقت می رسند وهمینطور گفته می شود :«حققت القیامه» یعنی خلائق را احاطه می کند ، حقایق یعنی آنچه حق وثابت است.

حقیقه الشی یعنی باطن آن وکلام محقق یعنی محکم و استوار و (الحق) اصلش یعنی مطابقت ومواظبت که بر وجوه مختلف می آید و به معانی واجب و لازم و سزاوار استعمل می گردد، حق الله یعنی واجب و لازم.

حق العباد یعنی سزاوار و حقیقت آنچه که مقابل مجاز می باشد»[۶]

در مفردات راغب نیز آمده است ؛

اصل حق به معنی مطابقت و مواظبت است و حق بر چهار وجه گفته می شود:

۱-       در مورد ایجاد کننده بحسب آنچه که حکمت آن را اقتضاء می کند و به این جهت درباره خدا گفته می شود : هوالحق

۲-       در مورد ایجاد شونده بحسب اقتضادی حکمت و به این جهت گفته می شود فعل خداوند همگی

حق اند مانند : الموت حق و البعث حق و یا سخن خدا که فرمود : «ماخلق الله ذلک الا بالحق»[۷]

۳-       در مورد اعتقاد به چیزی مطابق آنچه که آن چیز فی نفسه داراست مانند این که بگوییم : اعتقاد فلانی در بعث و ثواب و عقاب و حق است و مانند این آیه «فهدی الله الذین امنو الا اختلفوا فیه من الحق»[۸]

۴-       در مورد فعل و قول برحسب آنچه واجب است و به مقداری که واجب است و در وقتی که واجب است، مانند آیه «کذلک حققت کلمه ربک»

المیزان گوید : چون خداوند بذاته وصفاته غیرقابل زوال است لذا حق از اسماء

پایان نامه الهیات بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش یا انکار حق

حسنی اوست، در مجمع نقل می کند که علت این تسمیه این است که امر خدا همه حق است وباطل در آن نیست ، بهتر است گفته شود که ، ذات و افعال و صفات خدا حق است یعنی همه آنها مطابق واقع و درجای و موقع خویش است و معنی حق چنانکه که گفته شد «مطابقت» است .

«حقق علی ان الا اقول علی الله الاالحق» ،«حقیق» را جدیر و سزاوار معنی کرده اند یعنی سزاوار است که به خدا جز حق نگوییم»[۹]

همچنین در مفردات القرآن فی المجمع البیان درباره حق آمده است که :

حق قراردادن چیز در موضعش است و آن فعلی است که جایز نیست انکار آن، ریشه و مصدر آن (حق یحقق حقا) است و آن قرار دادن شی در موضعی است که مقتضای حکمت است و حق نقیض باطل است و حق آن چیزی است که عقل بدان دعوت می کند و آن چیزی است که هر کس به آن عمل نماید نجات می یابد و هر کس خلاف آن عمل نماید هلاک می شود و حق مطلوب هر عاقلی است »[۱۰]

مصادیق حق در قرآن کریم

۱-       خداوند حق است :

«فتعلی الله الملک الحق لااله الاهورب العرش الکریم »[۱۱]

پس (بدانید که ) خدای پادشاهی برحق است … .

«ان الله هو الحق المبین»[۱۲]

همانا خداست حق روشن و آشکار

۲-       دین حق است :

«هوالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق»[۱۳]

آیا ندانستی که رسولش را به هدایت و ابلاغ دین حق فرستاد.

۳-       قرآن وسایر کتب آسمانی حق اند :

«واذا قیل لهم امنوا بما انزل الله قالوا انومن بما انزل علینا و یکفرون بما و رائهم و هوالحق مصدقا لامعهم …»[۱۴]

چون به یهود گویند که به قرآن که خدا فرستاده ایمان آورید، پاسخ

دهند که تنها بر تورات که بر ما نازل شده ایمان آوریم و به غیر قرآن کافر شوند، در حالی که قرآن کتاب حق است و کتاب آنها راتصدیق می کند.

۴-       خلقت آسمانها و زمین حق است.

« الم تری ان الله خلق السموات و الارض بالحق»[۱۵]

آیا ندانستی خدا آسمانها و زمین را به حق آفریده

۵-       قیامت حق است .

« و کذلک اعثرنا علیهم لیعلموا ان الله حق و ان الساعه لاربیه فیها … »[۱۶]

و تا بدانید که وعده خداوند (در مورد قیامت) حق است و در پایان جهان شکی نیست.

«ذلک الیوم حق »[۱۷]

آن روز حق است.

ویژگیهای حق از نظر قرآن کریم

با توجه به آیه ۱۷ سوره رعد که می فرماید :

«انزل من السماء فسالت اودیه بقدرها فاحتمل السبل زبدا رابیا و مما یوقدون علیه

فی النار ابتغاء حلیه او متاع زبد مثله کذلک یضرب الله حق و الباطل فاما الزبد فیذهب جفا واما ما ینفع الناس

پایان نامه الهیات بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش یا انکار حق

فیمکث فی الارض کذلک یضرب الله الامثال.»

خدا از آسمان آبی نازل کرد که در هر رودی به قدر وسعت و ظرفیتش سیل آب جاری شد و بر روی سیل کفی برآمد چنانچه فلزاتی را نیز برای تجمل وزینت «مانند طلا ونقره» یا برای اثاث و ظروف «مانند آهن ومس» در آتش ذوب کنند مثل آب کفی برآورد خدا به مثل این «آب وفلزات و کف برروی آنها»

برای حق و باطل مثل می زند که «باطل»  چون کف بزودی نابود می شود و اما آن آب و فلز که به مردم خیر می رساند در زمین مدتی باقی می ماند خدا مثل آنها را برای فهم بدین روشنی بیان می کند.

ویژگی ۱ : باطل به تبع حق پیدا می شود و با نیروی حق حرکت می کند.

همانطور که کفی که روی آب است و حرکت می کند این طفیل آب است و در ضمن به نیروی خود حرکت نمی کند بلکه نیروی آب آنرا حرکت می دهد حق و باطل هم چنین اند ، اگر معاویه در عالم پیدا می شود و آن همه کارهای باطل می کند آن نیروی معاویه نبود نیروی ایمان و معنویت است ولی معاویه بر روی این نیرو سوار شده است و حرکت می کند.

ویژگی ۲ : زوال باطل وبقای حق :

زایل شدنی بودن و نیست و نابود شدن باطل و دوام و استمرار بقای حق است

«اماالزبد فیذهب جفا و اما ماینفع فیمکث فی الارض» بی فایده ها از بین می روند تا چه رسد به مضرها.

ویژگی ۳ : نمو داشتن باطل:

«فاحتمل السیل زبدارابیا» کف روی آب را می گیرد و می پوشاند به طوری که آدم

جاهل به آن نگاه نماید خیال می کند فقط کف است، باطل هم این گونه اند یعنی روی حق را می پوشانند به طوری که اگر کسی اعماق جامعه را نظر نیندازد می گوید هرچه هست باطل است.

ویژگی ۴ : حق و هدایت الهی همراه و ملازم یکدیگرند.

هدایت به معنای ارائه طریق و رساندن به مطلوب است. خداوند متعال، هم طریق حق را نشان می دهد و هم کسانی را که وضعیت خاصی داشته باشند، به مطلوب حق می رساند، یعنی خداوند حق و آفرینش جهان و انسان

و هدف و مقصد نظام هستی نیز حق است و طریق رسیدن به هدف مطلوب نیز طریقی حق است که خدای متعال بشر را به این حقایق هدایت می کند.

«والله یقول الحق و هو یهدی السبیل»[۱۸]

خداوند حق را می گوید و او را به راه راست هدایت می کند.

ویژگی ۵ : حق و عدالت همیشه همراه همند.

عدل به معنای قراردادن حق درجای خود یا قرار دادن هر چیزی در جای مخصوص خود است از این رو عدل بدون حق امکان ندارد ولازمه رسیدن به حق در تمام زمینه ها عدالت است آیاتی از قرآن کریم بر این حقیقت دلالت دارد از جمله :

«وقضی بینهم بالحق و هم لاینظرون»[۱۹]

و میان آنها به حق داوری می شود و به آنها ستم نخواهد شد.

«تلک ایت الله نتلوها علیک بالحق و ماالله یرید ظلما للعالمین »[۲۰]

این آیات خداست به حق برتو می خوانیم وخداوند ستمی برای هیچ یک از جهانیان نمی خواهد .

پایان نامه الهیات بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش یا انکار حق

ویژگی ۶ : حق با هوای نفس سازگاری ندارد.

در برخی آیات قرآن مجید هوای نفس عاملی در مقابل حق و حق طلبی معرفی شده است مانند:

۱-       «انزلنا علیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من الکتاب و مهینا علیه فاحکم بینهم بما انزل الله و لا تتبع اهوائهم عما جائک من الحق … و ان احکم بینهم بما انزل الله و لاتتبع اهوائهم»[۲۱]

و این کتاب (قرآن) را به حق برتو نازل کردیم ، در حالی که کتابهای پیشین را تصدیق می کند

وحافظ و نگهبان آنهاست پس طبق احکامی که خدا نازل کرده میان آنها حکم کن و ازهوا و هوس آنها پیروی نکن و از احکام الهی روی مگردان و در میان آنها «اهل کتاب» طبق آنچه خدا نازل کرده داوری کن و از هوسهای آنان پیروی نکن.

افرادی که قصد پیروی از حق را دارند باید موانع آن را از سر راه بردارند که یکی از موانع بزرگ آن، هوای نفس وگرایشهای نفسانی و حیوانی است که در موارد فراوانی خروج از حق و عدالت را می طلبد.

ویژگی ۷ : حق همیشه متعلق به امر یقینی است نه شک خلق و گمان:

قرآن در آیات فراوانی انسان را از پیروی ظن و گمان و شک برحذر داشته و آنها را برای دریافت حق و رسیدن و عمل به آن کافی ندانسته است و یقینی بودن حق را مطرح کرده چنانچه می فرماید :

«ما یتبع اکثرهم الاظنا ان الظن لایغنی من الحق شیئا»[۲۲]

و بیشتر آنها جز از گمان، پیروی نمی کنند ، در حالیکه گمان هرگز انسان را از حق بی نیاز نمی نماید.

حاصل آنکه خداوند تعالی قرآن مجید، قیامت ، قدرت حق و … را که همه از مصادیق حق هستند، یقینی و غیرقابل تردید می شمارد و شک و ظن و پیروی از آنها را مردود می داند.

ویژگی ۸ : نباید به حق و باطل به یکدیگر آمیخته شود.

قرآن کریم، در آمیختن حق وباطل را نهی کرده؛ چون مجموع حق و باطل، باطل است، اگرچه حق را داراست.

پایان نامه الهیات بررسی زمینه ها و عوامل پذیرش یا انکار حق

«یا ایها الذین امنوا لم تلبسوا الحق بالباطل و تکتمون الحق … » [۲۳]

ای اهل کتاب چرا حق را با باطل می آمیزید و متشبه می سازید ( تا دیگران نفهمند وگمراه شوند)  وحقیقت را پوشیده می دارید. باطل محض، محبوب و مطلوب کسی نیست، بلکه همیشه حق یا حق همراه باطل را می طلبد، بنابراین آنچه عملا در مقابل

حق است باطل نیست بلکه باطلی است که درون خود سهمی از حق را داراست و به سبب همان حق باطل نیز ظهور بروز و جلوه وجذابیتی دارد، ازاینرو کسانی که خواسته اند د…………………..

حق در روایات

در بسیاری از روایات وارده وجود بزرگوار اهل بیت در طی و طول کلمه «حق» متجلی است

« وبا شناخت از مکتب اهل بیت نسبت به تفسیر و تاویل قرآن می توان گفت: در غالب آیات قرآن که کلمه «حق» آمده است – با قرائن – حقانیت ائمه هدی (ع) و یا انبیاء دو رسل که شاگردان ائمه هدی هستند به چشم می خورد»[۲۴] گ

در وصایای امیرالمومنین (ع) به کمیل آمده است :

«یا کمیل، نحن و الله الحق الذی قال الله عزوجل : «و لواتبع الحق اهوائهم لفسدت السموات و الارض ومن فیهن … »[۲۵]

ای کمیل، به خدا سوگند ما آن حقی هستیم که خداوند عزوجل در قرآن فرموده است : «و اگر حق از هوا هوس آنها تبعیت می نمود، آسمانها و زمین و هرچه در اوست به فساد کشیده می شد»

در زیارت جامعه آمده است:

«الحق معکم و فیکم و منکم و الیکم»[۲۶]

یعنی حق با شماست و حق در رفتارو کردار شماست و حق از شماست وهر حقی در دست مردم است منتهی به شمارست. بنابراین هر خبر و سخن و حدیث، امر و نهی و حبّ وبغض که از درخانه ائمه اطهار خارج شود حق است.

و در زیارت ال یاسین چنین آمده است :

«فالحق مارضیتموه و الباطل مااسخطموه»[۲۷]

حق آن است که شما (اهل بیت) آن………………………