توضیحات

پایان نامه کاهش بیماریهای عفونی دام و طیور

 بطورکلی در محیط کار تأمین سلامت تولیدکنندگان و بالارفتن سطح تولید مورد نظر کارشناسان و

صاحبان منافع و ضامن بازدهی اقتصادی بیشتر است و در این راه وجود هوای کافی، تأمین نور مناسب و حرارت لازم در درجه اول اهمیت بویژه در صنعت طیور خواهد بود.

 مواد محرک و التهاب‌آوری همچون گاز آمونیاک،  ترکیبات خفه‌کننده‌ای مثل مونوکسیدکربن

ناشی از سوخت ناقص گازوئیل ذرات معلق مثل گردوغبار و مواد شیمیایی

خورنده وسوزاننده مثل ضدعفونی‌کننده‌های قوی متداولترین عوامل شیمیایی بیماریزا برای پرندگان در سالنهای پروش هستند.

اختلالات تغذیه‌ای را نیز می‌توان جز این دسته طبقه‌بندی نمود.عوامل زیست‌شناختی به تمام اشکل حیات از ترکیبات (مانند پروتئین‌ها) و ویروسها، باکتریها و قارچها و تک‌یاخته‌ایها تا کرمهای انگلی چند سانتی‌متری اشاره می‌کند علاوه بر این دستجات گوناگونی از بندپایان وجود دارند

که انگل خارجی هستند و می‌توانند از یک صدمه کوچک به پوست تا یک کم‌خونی کشنده را ایجاد نمایند. این عوامل از دو جهت حائز اهمیت و بررسی هستند. نخست به دلیل زیانهای اقتصادی و فروانی که با مرگ‌ومیر طیور و یا کاهش شدید و بازدهی تولید برجای می‌گذارند و در نهایت

بخاطر تأثیری که بر سلامت عمومی جامعه دارند؛ مهم و مورد توجه هستند. هرچند که احتمال انتقال بیماری ازماکیان کمتر از سایر حیوانات پرورشی و از میان بیماریهای مشترک ثبت شده‌اند

۲۲۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

 در صنعت طیور نیز صدمات حاصله از بیماریهایی که بوسیله موجودات زنده بیماریزا ایجاد می‌شوند

سابقه تاریخی دارد همه‌گیریهای نیوکاسل و آنفولانزا که در برخی از ایالت‌های امریکا در خلال دهه ۱۹۷۰ رخ داد، باعث مرگ‌ومیر بسیار شدید و وارد آمدن میلیونها دلار خسارت گردید. در سالهای همه‌گیریهای آنفولانزا

درشمالغربی آمریکا بوقوع پیوست و همه را غافلگیر کرد و باعث گردید تا ۱۷ میلیون قطعه پرنده مصدوم شوند.

در حال حاضر نیز همه‌گیریهای بیماری آنفولانزا با تلفات افت تولید خسارات اقتصادی شدیدی همراه است.

 بطور خلاصه باید گفت که عدم رعایت ضوابط و استانداردهای بهداشتی در واحدها، عدم اجرای کامل قوانین نظام دامپزشکی در مراکز کشتارگاهی و عمل‌آوری طیور، فقدان برنامه‌های جامع و علمی در تولید انتقال و تحویل خوراک عدم برخورد مناسب با ضایعات و تلفات و سهل‌انگاری در برخورد با بیماریهای داخل

سالن در بسیاری از واحدها و موارد متعدد دیگر باعث شده‌است تا زمینه برای بقاء و تکثیر اغلب

پایان نامه کاهش بیماریهای عفونی دام و طیور

موجودات بیماریزا و واگیر طیور فراهم آید و بیماریهای میکروبی را به مهمترین و اصلی‌ترین

و متداولترین بیماری طیور تبدیل نماید. موجودات ریزبینی که کلاً آنها را میکروب می‌نامیم و عامل ایجاد بیماریهای عفونی هستند تقریباً در همه‌جا هستند.

آنها در موادغذایی، آب، خاک، ظروف و ابزار مختلف جای گرفته‌اند این نکته را باید همواره در نظر داشت

که عوامل بیماریزای میکروبی هیچ حدومرزی را نمی‌شناسند و  حتی ممکن است نظارت بر ورود و خروج کالا از مرزها نیز نسبت به عبور بیماریهای مصونیتی ایجاد نکنند. با توجه به این نکته که ساختار اداری ناکارآمد همراه با احتمال افزایش بحرانهای منطقه‌ای آلودگی‌های زیست‌محیطی، کاهش ذخایر آب آشامیدنی و کاهش

رشد اقتصادی و محدودیت‌های مالی کشورها و تکرار حوادث غیرمترقبه‌ای مانند سیل یا طوفانهای

حاره‌ای امکان گسترش بیماریهای میکروبی طیور همچون آنفولانزا را بیشتر کرده‌اند، ارائه یک

برنامه جامع برای مهار اینگونه بیماریهای عفونی گام اصلی برای کاستن از خسارات فراوان همه‌گیریها است. راهکارهای ارائه‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی برای مهار بیماریهای عفونی در دام و طیور شامل موارد زیر است:

 ۱- برنامه‌های کشتار [۱]

۲- برنامه‌های قرنطینه[۲]

۳- برنامه‌های مایه‌کوبی [۳]

۴- برنامه‌های دارودرمانی[۴]

۵- برنامه‌های امنیت زیستی[۵]

هر یک از برنامه‌های فوق ممکن است به تنهایی و یا همراه با برنامه‌های دیگر بکاربرده شوند.

بعنوان مثال در زمانی که بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان گرازش شده؛ ممکن است

پیشنهاد گردد که ابتدا تمامی دام‌ها و طیور بیمار و نیز مشکوک و در صورت نیاز حتی همه آنها که در مرکز محیط آلوده قرار گرفته‌اند

کشتار شوند و آن محل تا شعاع مشخص قرنطینه شوند تمامی مزارع پرورشی که در خارج از این

میحط در همسایگی آن قرار دارند، مایه‌کوبی شوند؛ تمامی افرادی که با آن حیوانات آلوده در تماس بوده‌اند دارو مصرف نمایند

و برای تمامی فضاها و اشیایی که در تماس با حیوانات آلوده‌ بوده‌اند برنامه‌های امنیت زیستی اجرا شود.

  دانستن این نکته الزامی است که هدف از مدیریت بیماریهای عفونی باید جلوگیری از عفونت

باشد و نه اینکه صرفاً برای کاهش ضایعات ناشی از بیماری متمرکز شود. درمان پیشگیرانه با داروهای ضدمیکروبی

در بعضی شرایط کاربرد دارد اما استفاده مداوم از آنها بعلت ایجاد سویه‌های مقاوم در آینده با مشکل مواجه خواهد شد

. واکسن‌ها نیز که با افزایش مقاومت در مقابل بیماریهای عفونی به پیشگیری از آنها کمک

پایان نامه کاهش بیماریهای عفونی دام و طیور

می‌نمایند به ندرت باعث مصونیت مطلق در برابر عفونت می‌شوند

و برای تمام بیماریهای عفونی نیز در دسترس نمی‌باشند. محدودیت اطمینان به داروهای ضدمیکروبی و واکسن‌ها در مهار بیماریهای عفونی، باید به کمک اقداماتی در جهت نظارت برتماس با عوامل بیماریزا جبران شوند.

 جداسازی و تفکیک اکید با قرنطینه طیور و سالنهای مبتلا به بیماریهای واگیر که یکی از راههای

اصلی جلوگیری از انتشار بیماریهای مسری است؛ احتمالاً به دلیل هزینه‌های اقتصادی و یا عدم شناسایی دقیق تمامی پرندگان آلوده همیشه امکان‌پذیر نخواهد بود. کشتار تمامی طیور آلوده و مشکوک نیز در هنگام بروز

بیماریهای مختص طیور در بسیاری از موارد ضروری نیست و ممکن است

توجیه اقتصادی نداشته باشد. با درنظرگرفتن همه مطالب ذکرشده و اهمیت کنترل مؤثر بیماریهای عفوتی در سودآوری بخشهای مختلف صنعت دامپروری از جمله صنعت طیور، استفاده بجا و مناسب از هر یک از برنامه‌های کشتار دسته‌جمعی، قرنطینه، واکسیناسیون، دارودرمانی و امنیت

زیستی در برآوردسازی خواسته‌ها و رسیدن به اهداف نهایی کمک بزرگی خواهد نمود.

 در صنعت شدیداً رقابتی طیور رسیدن به پایداری و پویایی موفقیت و سودآوری مستلزم آن است

که انتشار عفونت محدود و یا کم‌اثر شود و به همین دلیل در کنار درمان و واکسیناسیون هزینه‌های بالایی را طلب می‌کنند امنیت زیستی تعریف و مورد توجه واقع شده‌است.

امنیت زیستی عبارت خواهد بود از تنظیم و اجرای برنامه‌های بهداشتی که بمنظور حفاظت از سلامت جانداران، محیط زیست و انسانها و صنایع دربرابر آفات و عوامل بیماریزا که این حفاظت از طریق جلوگیری از ورود آفات و بیماریهای جدید به سالنهای پرورش، ریشه‌کنی یا کنترل بیماریهای موجود صورت می‌پذیرد.

امروزه در صنعت پرورش طیور جهان، کنترل سیستم‌های زیستی (موجودات زنده خطر‌ساز) در تماس با گله‌های طیور در کانون توجه قرار دارد و لزوم طراحی و پایبندی به اجرای آن در تمام سمینارهای معتبر جهانی مورد تأکید است.

پایان نامه کاهش بیماریهای عفونی دام و طیور

اصطلاح جدید امنیت زیستی، متشکل از دو جزء زیست[۶] و امنیت[۷] است

و بمنظور آن برقراری یک فضای امن است که عوامل زیستی( شامل موجودات

زنده بیماریزا و سموم وابسته به آنها) قادر به آسیب‌رساندن به ساختارهای مورد نظر ما نباشند. یک برنامه امنیت زیستی فشرده شرایطی را فراهم می‌آورد

تا عامل بیماری وارد نشود و یا در صورت حضور عوامل بیماریزا در

محیط مزرعه موجب حذف و یا به حداقل‌رساندن آنها به یک سطح نسبتاً و یا کاملاً بی‌خطر گردد و بطورکلی تماس‌های خطرساز طیور با عوامل زنده بیماریزا قطع شود.

 مفهوم امنیت زیست که یک کلمه معادل« آگاه‌بودن و مراقبت‌کردن»

است که برپایه آگاه‌بودن از چگونگی ارتباطات عوامل زنده بیماریزا با محیط و میزبان و مراقبت‌کردن گله در برابر این موارد مشکل‌ساز استوار است.تمرکز برنامه‌‌های امنیت زیستی برخلاف داروها و واکسن‌ها که در داخل

بدن فعالیت خود را انجام می‌دهند برروی محیط اطراف و در خارج از بدن موجودات آسیب‌پذیر قرار گرفته‌است و در واقع این برنامه‌ها تکمیل‌کننده تأکید یکدیگر می‌باشند.

 در نهایت هدف این است که بیماریهای وارد مرغداری نشده و طیور دذر معرض آن قرار نگیرند

.حضور یک بیماری، چه به صورت بالینی و یا تحت بالینی باعث

بروز خسارات اقتصادی مستقیم یا غیرمستقیم می‌شود.

 برای حصول به این هدف باید از ورود ویروسها، باکتریها و قارچها

و تک‌یاخته‌ایها، انگل‌ها، حشرات، جوندگان، پرندگان و حیوانات دیگر بداخل مزرعه جلوگیری نمود.

 برای کاستن از این خطرات و حفظ سلامت پرنده می‌بایست

عوامل مؤثر در بیماری‌زایی این موجودات ریزبینی را شناسایی

نمود این عوامل به تنهایی و یا با همکاری یکدیگر( در صورت

همزمانی رخداد آنها) باعث درهم شکسته‌شدن سدهای دفاعی

بدن شده و با تغییر در فعالیت طبیعی دستگاه‌های بدن باعث ایجاد بیماری

خواهند شد. بررسی این عوامل باید در چهارچوب روابط عوامل

بیماریزا،بدن و محیط انجام گیرد تا

نگرش کامل‌تر و دقیقتری بر چگونگی بیماریزایی در مزارع پرورش را مشخص نماید. اخیراً کاربردهای

آنچه تحلیل [۸]نظام نامیده می‌شود توسط متخصصان بوم‌شناسی

و همه‌گیر‌شناسی و پژوهشگران علوم بالینی مورد استفاده قرار

گرفته‌است و با تصویرسازی و ارائه مدلهای تحلیلی توصیف بهتری از این روابط را به ما معرفی می‌کند.

 در این صورت مجموعه‌های کارکردی که می‌توانند باعث حفظ یا

تخریب سلامتی شوند بعنوان نظام تلقی می‌شوند واژه نظام صرفاً

به مفهوم دسته‌بندی کردن موضوعات وابسته به یکدیگر است و می‌تواند

جهت توصیف هرچیزی که کوچکترین واحد ماده تا کل هستی بکار می‌رود هیچ نظامی مستقل از دیگر نظامها نیست،

برخی از آنها ممکن است از کارآئی دیگر نظام‌ها شرکت داشته باشند

در حالیکه بعضی دیگر ممکن است ضدیکدیگر عمل کنند. گله طیور هم یک نظام است اما وابسته به سایر تشکیلاتی است که واحد مرغداری را تشکیل می‌دهند و خود در شکل‌گیری این واحد سهیم است و با سایر نظام‌های محیطی نیز در تقابل قرار دارد. شکل ۱ پیچیدگی این تعامل را نشان می‌دهد.

شکل ۱-تعامل بین بدن ، عامل بیماریزا و محیط

تنظیم یک برنامه امنیت زیستی یکسان برای همه واحدهای پرورش طیور امکان‌پذیر نیست

زیرا هر واحد به وضعیت روابط بین سازوکارهای مؤثر در روند ایجاد بیماری، به مقرراتی

ویژه نیاز دارد که مدیریت واحد با همکاری کادر بهداشتی خود و مراکز دامپزشکی

آنها را تنظیم و به مرحله اجرا درمی‌آورد.

 عواملی که در بیماریزایی میکروبهای محیطی نقش اصلی دارند خود بیماریزاها و پاسخ میزبان

به آنها ۱۴ می‌باشند و عوامل محیطی به دلیل تأثیراتی که برروی این دو مورد می‌گذارند

، اهمیت خواهند داشت. راهکارهای اصلی در راه مبارزه با عامل بیماریزا، تحت تأثیرقراردادن

ویژگی‌ میکروبها و مهار تعداد آنها خواهد بود. قبل از طراحی و معرفی برنامه‌های امنیت

زیستی برای چیرگی بر فعالیت زیان‌بار بیماریزاها، مشخص‌کردن ویژگی‌‌های آنها ضرورت خواهد داشت. ویژگی‌هایی که باید همیشه مورد توجه قرار بگیرند عبارتند از:

 ۱- نوع عامل بیماریزا

۲- چگونگی ورود عامل بیماریزا

۳- روند تأثیرگذاری بیماریزا در بدن و سازورکار بیماریزایی

۴- رهاسازی و انتقال عامل بیماریزا

شناسایی هر یک از این ویژگی‌های اصلی براجرای برنامه‌های امنیت زیستی تأثیرگذار خواهد بود

و به همین دلیل توصیه می‌شود تا شمایی کلی از مفهوم این ویژگی‌ها و نقش آنها در ایجاد بیماری مدنظر قرار گیرد.

 نوع عامل بیماریزا

آن دسته از عوامل بیماریزا که می‌توانند وارد بدن میزبان شوند( انگل‌های داخلی) به طیف گسترده‌ای

از گروههای مختلف متعلق هستند و از نظر اندازه از کوچکترین ویروس بیماریزای طیور یک پیکوز

ناویروس ۲۵نانومتری تا بزرگترین آنها که احتمالاً آسکاریس‌‌های روده‌ای ۲۰ سانتی‌متری

می‌باشند، متغیر خواهند بود. گروههای گوناگونی از بندپایان نیز به اشکال مختلف در ایجاد بیماری مؤثر می‌باشند.

              v      ویروسها

تمام ویروسها جهت تکثیر خود به متابولیسم سلول میزبان وابسته می‌باشند، این نکته

بدین معناست که انگل داخلی سلولی اجباری هستند. براساس نوع اسیدنوکلوئیک موجود در قسمت مرکزی(DNA یا RNA ) و براساس شکل پروتئین پوششی ویروسها طبقه‌بندی می‌شوند. این موجودات بیماریزا

یا غیربیماریزا هستند بعنوان مثال برخی از آنها علت متداول بیماری‌های حاد( مثل نیوکاسل، برونشتیا عفونی و گامبورو)

هستند و بسیاری از آنها هیچگونه خطر بیماریزایی برای طیور ندارند.عده‌ای دیگر می‌توانند درتمام طول عمر به حالت نهفته باقی بمانند و در درازمدت توانایی فعالیت مجدد داشته‌‌باشند

یا اینکه ممکن است باعث بیماریهای مزمن شوند و یا در ایجاد غده‌های بدخیم، نقش داشته‌باشند.

درمجموع. عوامل بیماریزایی ویروسی سهم بسیار مهمی در بیماریهای عفونی طیور دارند.

 انواع مختلفی از گونه‌های ویروسی می‌توانند همگی یک نمای بالینی مشابه ایجاد کنند

( مثل عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی) و یا یک ویروس می‌تواند بسته به سن میزبان یا وضعیت ایمنی وی ضایعات گوناگونی ایجاد نماید.

 جدول شماره ۱- خانواده‌های ویروسی معروف و بیماریزایی هر یک را برروی طیور نشان می‌دهد.

جدول شماره(۱) برخی از ویژگی‌های خانواده‌های معروف ویروسی

× برخی از ویروسهای این خانواده ویروسی، بیماری شناخته‌شده‌ای را در طیور ایجاد می‌کند.

؟ نقش ویروسهای این خانواده ویروسی در ایجاد بیماری در طیور بخوبی شناخته نشده‌است ولی احتمال بیماریزایی وجود دارد.

– تاکنون بیماریزایی ویروسهای این خانواده ویروسی در طیور اثبات نشده‌است

              v      باکتریها

سلولهای باکتریایی بی‌هسته‌هایی[۹] هستند که دیواره سلولی آنها نسبتاً سخت

بوده یا از دو لایه فسفولیپیدی با یک لایه پپتیدوگلیکان در
میان آنها تشکیل شده‌است( انواع گرم منفی) و یا از دو لایه پوشیده شده توسط پپتیدوگلیکان ساخته شده‌است.

( باکتریهای گرم و مثبت). باکتریها، RNA,DNA و پروتئین‌هایشان را خود می‌سازند اما برای شرایط مناسب رشد

به میزباان وابسته هستند بعضی از انواع بطور عمده روی لایه‌های پوششی بدن زندگی می‌کنند. بسیاری از

پایان نامه کاهش بیماریهای عفونی دام و طیور

باکتریهای بیماریزا که به بافت‌های میزبان تهاجم کرده، توانایی تقسیم خارجی از سلول دارند( مثل استرپتوکو‌ها)

و یا می‌توانند هم تقسیم داخل سلولی و هم خارج سلولی انجام می‌دهند. مثل مایکوباکتریوم‌ها)بعد از ویروسها، باکتریها فراوان‌ترین و متنوع‌ترین دسته عوامل بیماریزای طیور را تشکیل می‌دهند.

 جدول شماره۲- برخی از خانواده‌های اصلی باکتریایی( براساس رده‌بندی چاپ ششم کتاب برگی) و نقش آنها در ایجاد بیماری در طیور را نشان می‌‌دهد.