توضیحات
تحقیق سقاخانه
این تحقیق گذری است بر یکی از موضوعاتی که چندین سالی است پیرامون آن خیلی
صبحتی وجود ندارد و یا اگر باشد بسیار محدود است . هنوز هم این مکان تاریخی – مذهبی
که ریشه در نگرش های دینی ما دارد و کم کم با یک سری باورها و عقاید عجین شده ،
در نظر بسیاری از اهمیت خود ساقط نشده و فقط گرد و غبار زمانه بر روی آن نشسته است .
در این تحقیق سعی کردهام با کنکاشی در تاریخ مطالبی پیرامون علل پیدایش سقاخانه،
معماری ظاهری آن ، عناصر ونشانههای نمادین در آن ، که هر یک برای مردم معنا و مفهومی
دارد را بگنجانم و از دیگر سو به پیوند سقاخانه و هنر پرداخته و نمونه هایی از این آثار ارائه
گردیده است ،که در طول این پروژه میتوانید ملاحظه فرمایید و با این آرزو که موثر واقع
شود و چه بسا روزگاری ، سقاخانه نذر شما را نیز برآورده سازد.
۱۷۰ صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع و پاورقی دارد
پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. ۱
فصل اول : نماد و نگرشی نمادین
۱-۱ نماد و نگرش نمادین به هستی ……………………………………………………………. ۶
۱-۲ نماد و نقش آن در زندگی ………………………………………………………………… ۱۰
فصل دوم : سقاخانه
۲-۱وجود افتراق فضاهای سنتی و مدرن……………………………………………………. ۱۳
۲-۱-۱ شناختی از دو واژه «نوگرایی» و «سنت گرایی»……………………………….. ۱۳
تحقیق سقاخانه
۲-۱-۲ گرایش به فضاهای شهری سنتی ……………………………………………………. ۱۴
۲-۱-۳ مقایسه فضاهای سنتی و مدرن ……………………………………………………… ۱۶
۲-۲ فرهنگ واژگانی سقاخانه …………………………………………………………………… ۱۸
۲-۳ علل پیدایش سقاخانه ……………………………………………………………………….. ۲۴
۲-۴ دو عنصر اساسی در سقاخانه …………………………………………………………… ۳۱
۲-۴-۱ آب………………………………………………………………………………………………. ۳۲
۲-۴-۱-۱ آب عنصر مقدس و مشترک در ادیان پهنه ی ایران زمین………………. ۳۴
۲-۴-۱-۲ آب در دیگر آیین های باستانی……………………………………………………. ۳۶
۲-۴-۱-۳ آب در ادیان و آیین ها……………………………………………………………….. ۳۷
۲-۴-۱-۳-۱ آب در دیانت یهود…………………………………………………………………. ۳۷
۲-۴-۱-۳-۲ آب در مسیحیت ……………………………………………………………………. ۳۸
۲-۴-۱-۳-۳ آب در آیین مندائی و صابئین ………………………………………………… ۳۸
۲-۴-۱-۳-۴ آب در اسلام ……………………………………………………………………….. ۳۹
الف : بازتاب آب در اسلام ………………………………………………………………………… ۳۹
ب: آب در عرفان اسلامی – ایرانی …………………………………………………………….. ۴۰
ج: آب ، واقعه کربلا و آب تربت …………………………………………………………………. ۴۲
د: آب و مذهب دو روی یک سکهاند در سقا خانه ………………………………………… ۴۵
۲-۴- ۲ آتش ………………………………………………………………………………………….. ۵۰
۲-۴-۲-۱ آتش و نور در ایران باستان ……………………………………………………… ۵۰
تحقیق سقاخانه
۲-۴-۲-۱-۱ اهمیت آتش و نور درجهان بینی آفرینش ایران باستان …………….. ۵۳
۲-۴-۲-۱-۲ آتش و نور واسطوره های آن در فرهنگ آریایی ……………………… ۵۳
۲-۴-۲-۲ کارکرد رمزهای آتش و نور در اسلام ……………………………………….. ۵۴
۲-۴-۲-۳ کارکرد رمزهای آتش و نور در ایران ………………………………………… ۵۵
۲-۴-۲-۴ نور و هنر ……………………………………………………………………………….. ۵۶
۲-۵ معماری سقا خانه …………………………………………………………………………….. ۵۷
۲-۶ عناصر نمادین سقا خانه ……………………………………………………………………. ۶۰
۲-۶-۱ آینه …………………………………………………………………………………………….. ۶۱
۲-۶-۲ شمع ( چراغ نفتی ، لوستر ) ……………………………………………………………. ۶۳
۲-۶-۲-۱ شعله شمع ………………………………………………………………………………. ۶۴
۲-۶-۲-۲ سوگند به نور و روشنایی و فروغ و شمع افروزی ………………………. ۶۶
۲-۶-۲-۳ شمع گردانی در مراسم مقدس …………………………………………………… ۶۷
۲-۶-۲-۴ شمع در سقا خانه : آتش و آب ………………………………………………….. ۶۷
تحقیق سقاخانه
۲-۶-۳ قفل …………………………………………………………………………………………….. ۶۸
۲-۶-۴ آدمکهای فلزی ……………………………………………………………………………… ۷۰
۲-۶-۵ پنجه ………………………………………………………………………………………….. ۷۲
۲-۶-۶ چشم …………………………………………………………………………………………… ۷۴
۲-۶-۷ ظرف سقا خانهای ………………………………………………………………………… ۷۵
۲-۶-۸ ستاره …………………………………………………………………………………………. ۷۶
۲-۷ تزئینات دیگر سقاخانه ………………………………………………………………………. ۷۶
۲-۷ -۱ کتیبه نویسی………………………………………………………………………………… ۷۶
۲-۷-۲ سنگاب…………………………………………………………………………………………. ۸۰
۲-۸ رنگ در سقاخانه ……………………………………………………………………………… ۸۱
۲-۸-۱ پیشینه ای از رنگ ………………………………………………………………………… ۸۱
۲-۸-۲ خواص رنگ سبز …………………………………………………………………………. ۸۲
۲-۸-۲-۱ مسرت بخشی و شاد آور بودن …………………………………………………. ۸۳
۲-۸-۲-۲ تقویت تحمل پذیری و صبر ……………………………………………………….. ۸۳
۲-۸-۳ رنگ سبز در سقاخانه …………………………………………………………………… ۸۴
۲-۹ معرفی تعدادی از سقاخانههای معروف
۲-۹-۱ سقاخانه عزیز الله …………………………………………………………………………. ۹۰
۲-۹-۲ سقاخانه سردر مجلسی …………………………………………………………………. ۹۲
۲-۹-۳ سقاخانه طوقچی …………………………………………………………………………… ۹۳
۲-۹-۴ سقاخانه آقا میرزا اسدالله روضاتی …………………………………………………. ۹۵
تحقیق سقاخانه
۲-۹-۵ سقاخانه در دشت ………………………………………………………………………… ۹۷
۲-۹-۶ سقاخانه حاج آقا شجاع …………………………………………………………………. ۹۹
۲-۹-۷ سقاخانه پنج شنبه دین ………………………………………………………………… ۱۰۱
۲-۹-۸ سقاخانه قدیمی رو به روی سردر مسجد جورجیو ………………………… ۱۰۳
۲-۹-۹ سقاخانههای درب امام ……………………………………………………………….. ۱۰۵
۲-۹-۹-۱ سقاخانه دالان درب امام ………………………………………………………… ۱۰۵
۲-۹-۹-۲ سقاخانه صحن شمالی درب امام …………………………………………….. ۱۰۶
۲-۹-۹-۳ سقاخانه مجاور درب امام ……………………………………………………… ۱۰۷
۲-۹-۱۰ سقا خانه مسجد حکیم ………………………………………………………………. ۱۰۸
۲-۹-۱۱ سقا خانه هارونیه …………………………………………………………………….. ۱۰۹
۲-۹-۱۲ سقاخانه درب کوشک ……………………………………………………………….. ۱۱۰
۲-۹-۱۳ سقاخانه بیدآباد ……………………………………………………………………….. ۱۱۰
۲-۹-۱۴ سقاخانه حاج محمد جعفر ………………………………………………………….. ۱۱۱
۲-۹- ۱۵ سقاخانه قصر در دشت …………………………………………………………… ۱۱۲
۲-۹-۱۶ سقاخانه گرگ یراق …………………………………………………………………… ۱۱۳
۲-۹-۱۷ سقاخانه گذرهارونیه ………………………………………………………………… ۱۱۴
۲-۹-۱۸ سقاخانه حاج علی …………………………………………………………………….. ۱۱۵
۲-۹- ۱۹ سقاخانه آقانور ……………………………………………………………………….. ۱۱۶
۲-۹-۲۰ سقاخانه ترکها …………………………………………………………………………. ۱۱۷
۲-۹- ۲۱ سقاخانه مسجد سید ………………………………………………………………… ۱۱۸
۲-۹-۲۲ سقا خانه تاج الدین ……………………………………………………………………. ۱۱۹
۲-۹-۲۳ سقاخانه مسجد لبنان ………………………………………………………………… ۱۲۰
۲-۹- ۲۴ سقاخانه مسجد ذکر الله ……………………………………………………………. ۱۲۱
فصل سوم : مکتب سقا خانه
۳-۱ مکتب سقا خانه و پیدایش آن …………………………………………………………… ۱۲۲
۳-۲ هنرمندان مکتب سقا خانه ………………………………………………………………… ۱۲۷
۳-۲-۱ منصور قندریز …………………………………………………………………………… ۱۲۷
۳-۲-۲ حسین زنده رودی ……………………………………………………………………… ۱۲۹
۳-۲-۳ پرویز تناولی ……………………………………………………………………………… ۱۳۱
۳-۲-۴ فرامرز پیل آرام …………………………………………………………………………. ۱۳۳
۳-۲-۵ ژازه طباطبایی ……………………………………………………………………………. ۱۳۴
۳-۲-۶ جعفر روحبخش …………………………………………………………………………. ۱۳۵
۳-۲-۷ مسعود عربشاهی ……………………………………………………………………….. ۱۳۵
۳-۲-۸ ناصر اویسی ……………………………………………………………………………… ۱۳۷
۳-۲-۹ صادق تبریزی ……………………………………………………………………………. ۱۳۸
۳-۳ تطبیق برخی آثار هنرمندان سقاخانه با ادعیه و طلسمات …………………….. ۱۳۹
۳-۴ نمونهای دیگر از آثار هنرمندان معاصر با نگاه سقاخانهای …………………. ۱۴۵
نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………… ۱۵۲
گزارش کار عملی ………………………………………………………………………………….. ۱۵۴
منابع
مقدمه
نخست باید معنی دین و هنر مشخص شود و سپس ربط حقیقی دین و هنر مورد تحقیق قرار گیرد تا در نهایت بتوان برای پرسش مذکور پاسخی مستدل یافت .
«دین به معنای کل عبارت است از مجموعه فرامین ، قواعد و دستورات و احکام الهی که برای خیر و سعادت و کمال انسان توسط پیامبران به بشر ابلاغ شده است . عنایت دین خیر و کمال مطلق است و کمال مطلق زیبایی حقیقی و جمال مطلق است .
دریافت حقیقت مطلق ، شهودی است و عشق ذاتی ابنای بشر به حقیقت مطلق (حقیقه الحقایق) منشا شهود است و شهود میسر نشود الا به مسیر روح درعالم قدس و استغراق در دریای وحدت و آشنا شدن ذوق به توحید .[۱]»
حقیقت دین ، معرفت الهی است . موضوع و هدف دین ،وجود مطلق (خداوند) است وشریعت ( دین ) راه و رسم الهی شدن را به انسان میآموزد تا صفات الهی در وجود انسان تجلی یابد و به مقام خلیفه الهی رسد .
الذی احسن کل شی خلفه و خدا کسی است که هر چه را آفرید ، نیکو آفرید (آفریده او در نهایت حسن و زیبایی است ) .
در جهان چو حسن یوسف کس ندید حسن آن دارد که یوسف آفرید
حضرت امام ( ره ) در کتاب شریف[۲] دعای سحر میفرمایند :« بهاء به معنای زیبایی است و زیبایی عبارت است از وجود ، پس هر چه خیر و زیبایی و سناهست همه از برکات وجود است و سایه آن است تا آن جا که گفتهاند مساله اینکه وجود عبارت از خیر و زیبایی است همه از بدیهیات است پس وجود، همهاش زیبایی و جمال و نور و روشنی است و هر قدر وجود قویتر باشد زیباییاش عامتر و زیباتر خواهد بود .»
وجود تجلی واجب الوجود است . این تجلی و ظهور ، جلوه ی کمال مطلق و جمال مطلق و مساوی زیبایی است . اگر زیبایی ذات هنر باشد غایت هنر به
تحقیق سقاخانه
امر خارج از ذات دلالت ندارد . پس غایت هنر همان حقیقت ذاتی آن و حقیقت ذاتی هنر ، زیبایی حقیقی است . از این باب ،موضوع و هدف ، دین و هنر امری واحد است . در هنر زیبایی حقیقی وجود مطلق و به عبارتی جمال مطلق است و از حیث تفاوتی میان موضوع دین و هنر نیست .
« فلوطین معتقد است :« جسم زیبا از طریق بهرهیابی از نیروی صورت بخشی که از صور خدائی میآید ، وجود پیدا میکند . عقل و هر چه از عقل فیضان مییابد زیبایی اصیل روح است نه زیبایی ناشی از امور بیگانه و بدین
جهت است که میگویند روحی که نیک و زیبا شود همانند خدا میگردد زیرا خدا منشا بخش بهتر و زیباتر هستی و به عبارت بهتر منشا خودهستی یعنی زیبایی است . روح ، موجودی خدائی و خود جزئی از زیبایی است و به هر
چه نزدیک شود و دست یابد ، آن را تا آن حد که قابلیت بهرهوری از زیبائی دارد ، زیبا میسازد ، اگر بینی که زیبا نیستی همان کن که پیکر تراشان با پیکر میکنند ، هر چه زیادی است بتراش و دور بینداز ، این جا را صاف کن ، آنجا را جلا بده ، کج را راست کن و سایه را روشن ساز و از کار خسته شو تا
روشنایی خدائی فضیلت ، درخشیدن آغاز کند و خویشتن داری را برا و رنگ مقدسش بینی ،روح اگر خود زیبا نباشد زیبایی را نمیتواند دید از این رو کسی را که میخواهد نیکی و زیبایی را ببیند نخست خود را باید همانند خدا کند و نیک و زیبا شود .»
اگر ذات هنر دینی است ، صورت هنر هم تجلی همان ذات است و صورت از ذات خود نمیتواند تخلف کند . این صورت ، صورت محسوس است و در هنرهای تجسمی که با عینیت سروکار دارد صورت جسمانیه نامیده می شود .
تحقیق سقاخانه
« میکل آنژ» میگوید :« هنر خوب برای نزدیکی به پروردگار است و در واقع جلوهای از مظاهر زیبایی اوست …. نقاشی خوب ذرهای از کمال حق و
نشانهای از آوای موسیقی جان بخش آنست …. پس کفایت نیست استادی چیره باشی . باید روحت صفا داشته باشد و سلامت فکرت از روح القدس
.نشأت گیرد .
«چکشم سنگهای سخت را صورت میدهد دستم آن را بر میگیرد هم فرمان میدهد یا آن را زیرو رو میسازد . بنابراین نیروی دیگری است که سنگ
.سخت را نرم میکند و چکش خداوند است که زیبایی میآفریند . من وبسیاری مثل من ، وظایفشان را چون فرمانی که از طرف پروردگار به آنان داده شده
، انجام می دهند من با وجود ضغف و پیری ، به سبب عشق به پروردگارم که همه امیدم بسته به اوست به هیچ وجهی از وظایفم دست برنخواهم داشت .[۳]»
« میر عماد حسنی » بر بیان صفات کاتب ( خوشنویس ) چنین مینویسد :« بدان که کاتب باید از صفات ذمیم احتراز نماید زیرا که صفات ذمیمه در نفس علامت بیاعتدالی است و حاشا که از نفس بی اعتدال کاری آید که در او اعتدال باشد .» [۴]و حال نگاهی گذرا می اندازیم به موضوع پروژه سقاخانه این
تحقیق سقاخانه
ساحت پاک و مقدس ، این جگر پارهی باور مردم ، مکانی که نامش یادآور گلوهای تشنه و سیراب شده است و منظرش از خنکای طراوت و نمناکی فضا ، تا وجود آب و خیسی در و دیوارش حکایتگر سرگذشت ویژه خود است .
حکایت گوشهای از فرهنگ اجتماعی مردم پیشین این مرز و بوم است که توجه واحترام به آن بخشی از ذهنشان را به خود مشغول میداشت . سقاخانه
تحقیق سقاخانه
؛محلی که هنوز مردم بر آن دست و پیشانی و لب میسایند تا مراد خود گیرند . این تراوشگاه اندیشهی یقین و حاجت که بامدادان تواضعگاه عابران مصفا بوده و پسینگاهان پذیرای خسته از سرکارآمدگان روز به پیالهای آب .
سقاخانه ، تجسم عینی پارهای از فرهنگ اعتقادات دینی مردم این دیار است ، که با هر گره و قفل و نشانی که به در و دیوارش زده شده ، داستانی از آرزوها و گرفتاری حاجتمندانش را در بر دارد .
«در فرهنگ سقاخانه ، نگاه به زندگی جور دیگری است . اگر چه آدمها خود را از آن سیراب میسازند ولی : گره میزنند تا گره کارشان گشوده شود .
قفل میکنند تا کلید بن بستهای زندگیشان رابجویند .
پول میریزند تا قرضشان ادا گردد.
شمع میافروزند تا تیرهگی را بنده سازند .
نشانی میکوبند تا دست اقبالی در بختشان را بکوبد .
و به عین میبخشند تا به ذهن طلب کنند .
در این فرهنگ صحبت از سادگی دلهایی است که رنگ تدلیس و تلبیس به
خود نگرفتهاند و پاکی دل خویش را به شباهت آینهای قلمداد کردهاند،که پاسخ
طلب حاجتشان را در آن ، هم چون تصویری ناپیدا به انتظار مینشیند .[۵]»
مطالعه نمادها و نمادپردازی از یک قرن گذشته ، جایگاه والایی را در تحقیقات جهانی به خود اختصاص داده است . امروزه در دانشهایی چون شناخت ادیان ، اساطیر ، عرفان ، روانشناسی ، هنر و ادبیات به شناخت و بازخوانی نمادها ارزش
بسیاری داده میشود مکتب سمبولیسم هم که در نیمه دوم قرن ۱۹
در اروپا شکل گرفت و چندین دهه محل توجه شاعران و هنرمندان واقع شد ، بر پایه نگرش نمادین به خویشتن و هستی پایهگذاری شده بود .
مطالعهی نمادها هم ارزش علمی – تحقیقی دارد و هم با التذاد هنری همراه است ، زیرا همچنانکه در ساخت و پرداخت نمادها عاطفه ، احساس و تخیل
تحقیق سقاخانه
نقش عمدهای ایفا میکند ، در شناخت آنها نیز این عوامل، از شرایط اساسی به شمار میروند حاصل کار نیز بسیار لذتبخش است و انسان با کشف عقاید ، عواطف و هیجانات گذشتگان ، با ایشان احساس همدلی میکند و به معنایی در فراسوی معنا دست مییابد .
نمادها از هر نوع آن که باشند ( بصری ،کلامی ، مکتوب ) داستان عقاید گذشتگان
را درباره خویشتن ، هستی ، و ارتباط فی ما بین باز میگویند و آنگاه که انسان این روزگار موفق به یافتن و شناختن آنها میشود ، در حقیقت زنجیره مقدس و پنهانی را که در ضمیر ناخودآگاه جمعی ، موجب پیوند او با
گذشته میشود ، کشف میکند . کمترین فایده این کشف آن است که احساس گسستگی از هستی و طبیعت ، سرگردانی از خود بیگانگی و نهایتاً پوچی یا درنده خویی در وی رشد نمی کند . کارل گوستاویونگ نادیده گرفتن نمادها و آثار زیانبار آن را به روشنی بیان کرده است . او میگوید : اشتباه
محض است که ما نمادهای فرهنگی را به این علت کنار بگذاریم که از لحاظ عقلی سست به نظر میآیند . نمادها و اعتقاد به آنها ، اجزای مهم شالوده ذهنی ما و نیروهای حیاتی لازم را در ساختن جامعه انسانی تشکیل میدهند و نادیده گرفتن آنها زیانی جنون ناپذیر در برخواهد داشت ؛ زیرا نمادها
میتوانند واکنشهای عاطفی و هیجانی عمیق را در انسان برانگیزند و اگر آنها را سرکوب کنیم یا نادیده بگیریم نیروی خاص آنها با عواقبی غیر قابل پیش بینی در ناخودآگاه ناپدید میشود ؛ در نتیجه تمایلات غیر انسانی که تا آن زمان فرصت ابراز وجود نداشتند یا مجالی برای حضور در ناخودآگاه به آنها داده نشده بود
[۱] . المچیایی ، علیرضا، هنر دینی درگذر زمان ، ۱۳۷۷، ص ۳۳
[۲] .حضرت امام خمینی ، دعای سحر ؛ ترجمه : سید احمد فهری ؛ ۱۳۴۷هـ .ق ص ۴۷
[۳] . عابدینی ،رضا؛سایه طوبی ، اولین مجموعه مقالات دو سالانه نقاشی جهان اسلام ؛ موزه هنرهای معاصر تهران ، ۱۳۷۹ ، ص ۶۲
[۴] . حسنی،میر عماد ، آداب المشق ؛ ۱۲۶۱ هـ .ق ،فصل اول ،ص ۶۸
[۵] . دادمهر ،منصور؛ سقاخانه و سنگابهای اصفهان ؛ ص ۴۲-۴۱
……………………
بلافاصله بعد از پرداخت موفق میتوانید فایل کامل این پروژه را با سرعت و امنیت دانلود کنید
سحر –
تحقیق سقاخانه پروژه عالی بود برای پاورپوینت پایانی معماری استفاده کردم