توضیحات

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع پایان نامه باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

پس دیدن متن و فهرست پایان نامه  باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه میتوانید نسبت به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید

میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع کار تحقیقی حقوق استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

یکی از روش های نوین تولید مثل، تلقیح مصنوعی می باشد که در آن توسط روش های کمکی تولید مثل در علم پزشکی زمینه باروری تخمک زن را با

استفاده از اسپرم مرد فراهم نموده که در نتیجه امتزاج اسپرم و تخمک، یک جنین تشکیل می شود و در این روش باردار شدن زن بوسیله آلات پزشکی و بدون انجام عمل مقاربت و نزدیکی جنسی صورت می گیرد.

این پژوهش با هدف بررسی مبانی فقهی و حقوقی باروری مصنوعی و آثار مترتب بر آن ، اعم از آثار مالی و آثار غیر مالی در قالب دو روش کلی مورد

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

پژوهش قرار گرفته است . در روش اول نطفه طفل از ترکیب اسپرم زن و شوهر قانونی است و طفل حاصل از آن به اتفاق اکثر علما و حقوقدانان فرزند

مشروع و تمام آثار حقوقی مترتب بر فرزندان طبیعی بر او هم بار می گردد ، اعم از اینکه طفل در رحم زوجه یا در رحم زن دیگر و یا در دستگاه مصنوعی رشد نماید.

در روش دوم طفل از اسپرم تخمک زن و مرد بیگانه می باشد که بنا به نظر اکثر علما و فقها اگر چه این عمل حرام است ولی بنا به نظر مشهور آثار نسب بر طفل بار می شود ،‌زیرا چنین عملی تحت عنوان زنا قرار نمی گیرد .

همچنین در این پایان نامه موضوع اجاره رحم و اهدای تخمک و اهدای جنین نیز از جهت تکلیفی و آثار وضعی مورد بررسی قرار گرفته که به روش کتابخانه ای است و بر اساس روش توصیفی-استدلالی موضوعات مورد کنکاش قرار گرفته اند.
کلید واژه: تلقیح مصنوعی ، نطفه (اسپرم و تخمک )، نسب ، مادر جانشین ، اهدای جنین، اهدای تخمک.

۱۶۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل را دانلود کنید

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده ۱

فصل اول :کلیات ومفاهیم
بخش اول :کلیات
۱-۱-۱-مقدمه ۲
۱-۱-۲- بیان مساله ۴
۱-۱-۳-پیشینه تحقیق ۵
۱-۱-۴- سوالات تحقیق ۷

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

۱-۱-۵-فرضیه های تحقیق ۷
۱ -۱-۶-اهداف تحقیق ۸
۱-۱-۷- روش تحقیق ۸
۱-۱-۸ اهمیت تحقیق ۹
۱-۱-۹-ساختار تحقیق ۹
بخش دوم :مفاهیم ۹
۱-۲- تعریف تلقیح

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

۱-۲-۱- تلقیح مصنوعی ۹
۱-۲-۲- تعریف نازایی و ناباروری ۱۰
۱-۲-۲-۱- علل نازایی ۱۱
۱-۲-۳- سیر تحول تاریخی تلقیح مصنوعی ۱۲
۱-۲-۴- اقسام تلقیح مصنوعی به حصر عقل ۱۵
۱-۲-۶- اقسام تلقیح مصنوعی که در علم پزشکی محقق شده اند ۱۷
۱-۲-۶-۱-تلقیح اسپرم به داخل رحم (IUI ) 17
۱-۲-۶-۲- لقاح اسپرم در خارج از رحم (IVF ) 18
۱-۲-۶-۳- تلقیح نطفه به داخل لوله رحم (GIFT ) 19

۱-۲-۶-۴- انتقال نطفه بارور شده به داخل رحم (ZIFT ) 19
۱-۲-۶-۵- تزریق اسپرم به داخل تخمک (ICSI) 20
۱-۲-۶-۶- تلقیح اسپرم به داخل رحم ، با استفاده از اسپرم غیر شوهر (AID ) 20
۱-۲-۶-۷- اهدای تخمک (ED) 21

۱-۲-۶-۸- اهدای جنین ۲۲

فصل دوم :تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر واسپرم بیگانه

بخش اول: تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر ۲۳
۲-۱-۱- جواز تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر ۲۳

۲ -۱-۲-استفتائات تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر ۲۵
۲-۱-۳- حرمت تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر ۲۷
۲-۱-۴- بررسی وضع حقوقی عمل تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر ۲۸
بخش دوم ـ تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه ۲۹
۲-۲-۱- وضع حقوقی ـ فقهی عمل تلقیح مصنوعی زن با اسپرم بیگانه ۳۰
۲-۲-۱- ۱- جواز یا عدم جواز تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه ۳۰
۲-۲-۱-۲- اطلاق وعموم پاره ای از آیات قران کریم ۳۰
۲-۲-۱-۳-نقد آیات وادله مخالفان وموافقان ۳۰
۲-۲-۱-۴- روایات۳۳

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

۲-۲-۱-۵- نقد روایات وادله مخالفان وموافقان ۳۳
۲-۲- ۲-نظر علما وهیئتهای اسلامی ۳۵
۲-۲-۳-اندیشه حقوقدانان و تلقیح مصنوعی ۳۸
۲-۲-۴- مقتضای قاعده احتیاط یا برائت ۴۲
۲-۲-۵- سایرآثارو پیامدهای تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه ۴۵
۲-۲-۵-۱- آثار اجتماعی باروری با اسپرم بیگانه ۴۵
۲-۲-۵-۲- اثرات روانی باروری با اسپرم بیگانه ۴۶

فصل سوم :آثار حقوقی مترتب بر تلقیح مصنوعی با اسپر شوهر واسپرم بیگانه
بخش اول :آثار حقوقی بر تلقیح با اسپرم شوهر ۵۱
۳-۱-آثار غیر مالی ۵۱
۳-۱-۱ – نسب ۵۱
۳-۱-۲- نسب در تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر ۶۴
۳-۱-۳- ولایت ۶۷
۳-۱-۴- حضانت ۶۷
۳-۱-۵- تربیت ۶۸
۳-۱-۶-نکاح ۶۹

۳-۱-۷- حق قصاص ۶۹
۳-۲- آثار مالی ۷۰

۳-۲-۱- توارث ۷۰
۳-۲-۲- نفقه ۷۱
۳-۲-۳- سایر روابط مالی ۷۲
بخش سوم :آثار حقوقی بر تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه ۷۲
۳-۳-۱-آثار غیر مالی ۷۲

۳-۳-۱-۱- نسب ۷۲
۳-۳-۱-۲- ولایت ۷۸
۳-۳-۱-۳- حضانت ۷۹
۳-۳-۱-۴- تربیت ۷۹
۳-۳-۱-۵- نکاح ۸۱
۳-۳-۱-۶- حق قصاص ۸۴
۳-۴-۱-آثار مالی ۸۵
۳-۴-۱-۱-ارث ۸۵
۳-۴-۱-۲- نفقه ۸۹
۳-۴-۱-۳- سایر روابط مالی ۹۰
۳-۴-۱-۴- جنبه کیفری تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه ۹۱
فصل چهارم :مادر جانشین( رحم اجاره ای)،اهدای تخمک، اهدای جنین
بخش اول :مادر جانشین ۹۳
۴-۱- نظر علما و مراجع در زمینه رحم اجاره ای ۹۳

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

۴-۱-۱- جانشینی با رحم همسر دوم ۹۴
۴-۱-۱-۱- جواز جانشینی با رحم همسر دوم ۹۴
۴-۱-۱-۲-عدم جواز جانشینی با رحم همسر دوم ۹۵
۴-۱-۲- مادر جانشین با رحم بیگانه (غیر همسر ) ۸۸
۴-۱-۲-۱- عدم جواز مادر جانشین با رحم بیگانه (غیر همسر) ۹۸

۴-۱-۲-۲- جواز مادر جانشین با رحم بیگانه (غیر همسر) ۱۰۰
بخش دوم: اهداء تخمک ۱۰۵
۴-۲-۱ – اهداء تخمک (تکنیکهای داخل رحمی) ۱۰۵
۴-۲-۱-۱- وضعیت فقهی وحقوقی اهداء تخمک با استفاده از تخمک همسر دوم ۱۰۵
۴-۲-۱-۲- وضعیت فقهی وحقوقی اهداء تخمک با استفاده از تخمک زن بیگانه ۱۰۷
۴-۲-۲- تکنیک های لقاح خارج رحمی اهدای تحمک ۱۰۸
۴-۲-۲-۱- مجرد فراهم آوردن لقاح خارج رحمی ۱۰۹

۴-۲-۲-۱-۱- اهداء تخمک با استفاده از تخمک همسر دوم ۱۰۹
۴-۲-۲-۱-۲- اهداء تخمک با استفاده از تخمک زن بیگانه ۱۰۹
۴-۲-۲-۲- انتقال زیگوت یا جنین به رحم همسر مرد صاحب اسپرم ۱۱۰
بخش سوم :اهدای جنین اهدای جنین ۱۱۰
۴-۳- اهدای جنین ۱۱۰
۴-۳-۱- ماهیت اهدای جنین ۱۱۱
۴-۳-۲- اهدای جنین ونظر فقها ۱۱۴
۴-۳-۲-۱- جواز وعدم جواز اهدای جنین ۱۱۴
۴-۳-۲-۱-۱ – ادله عدم جواز اهدای جنین ۱۱۴
۴-۳-۲-۱-۲- دلایل نظریه ی تفکیک ۱۲۱
۴-۳-۲-۱-۳- دلایل جواز اهدای جنین ۱۲۳
فصل پنجم: آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی به وسیله اجارۀ رحم،اهدای تخمک اهدای جنین

بخش اول :آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی به وسیله اجارۀ رحم ۱۲۵
۵-۱- الف: آثار غیر مالی نسب طفل حاصل از رحم اجاره ای ۱۲۵
۵-۱-۱- نسب ۱۲۵
۵-۱-۱-۲- ولایت ۱۲۸
۵-۱-۱-۳- حضانت ۱۲۹
۵-۱-۱-۴- حق قصاص ۱۲۹
۵-۱-۱-۵- نکاح ۱۳۰

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

۵-۱-۲- آثار مالی نسب طفل حاصل از رحم اجاره ای ۱۳۴
۵-۱-۲-۱- توارث ۱۳۴
۵-۱-۲-۲-نفقه ۱۳۵
۵-۱-۳- سایر روابط مالی ۱۳۶
بخش دوم :آثارحقوقی تلقیح مصنوعی در حالت اهدای تخمک ۱۳۸
۵-۲-۱-آثار غیر مالی حالت اهداء تخمک ۱۳۸
۵-۲-۱-۱ –نسب ۱۳۸
۵-۲-۱-۲ – نکاح ۱۳۹
۵-۲-۱-۳ – حضانت ۱۳۹
۵-۲-۱-۴- ولایت ۱۴۰

۵-۲-۲-۱-آثار مالی حالت اهدای تخمک ۱۴۰
۵-۲-۲-۲- نفقه ۱۴۰
۵-۲-۲-۳-توارث ۱۴۰
بخش سوم: آثار حقوقی بر اهدای جنین ۱۴۱
۵-۳-آثار حقوقی بر اهدای جنین ۱۴۱
۵-۳-۱- آثار غیرمالی ۱۴۱
۵-۳-۱ -۱ .نسب ۱۴۱
۵-۳-۱-۲- نکاح ۱۴۲
۵-۳-۱-۳- سایرآثار نسب ۱۴۵
نتجه گیر ی وپیشنهادات ۱۴۵
فهرست منابع ۱۴۸

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

بخش اول: کلیات

۱-۱-۱-مقدمه
یکی از زیباترین و شگف انگیز ترین غرایزی که حضرت حق در نهاد آدمی بنا گذارده غریزه فرزند خواهی و میل به تداوم نسل است لذا بر مبنای این

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

سیستم غریزی طبیعت انسان به گونه ای خلق شده که قادر به تولید مثل باشد ، به این صورت که از ترکیب اسپرم جنس مذکر با تخمک جنس مونث نطفه تشکیل شده « ایها الناس انا خلقناکم من ذکرو انثی» ( حجرات ، آیه ۱۳ ) و در رحم زن تکثیر می شود و مراحل مختلف

رشد را سپری می کند« الم تخلقکم من ماء مهین فی قرار مکین» ( مرسلات آیه ۲۰ و ۲۱ )و به صورت انسان قدم به عرصه گیتی می گذارد« انا خلقنا

الانسان من نطفه امشاج نبتلیه فجعلناه سمیعاً بصیراً »( دهر ، آیه ۳ ) و بسیار طبیعی است موجودی که از شیره جسم و جان این دو به وجود می آید و نشر و نما می کند بر مودت و صفا صمیمیت و سکون و آرامش آنها می افزاید .

«و من آیا ته ان خلق لکم من انفسکم ازواجاً لتسکنوا الیها و جعل بینکم موده رحمته ان فی ذلک لآیات لقوم یتفکرون » . باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

لکن همیشه طبیعت کار خود را دست انجام نمی دهد و زنان و مردانی هستند که به علت نقص در قسمتی از دستگاه تولید مثلشان صاحب فرزند نمی شوند و چه بسا که زندگی زناشویی و اجتماعی آنها فقط به همین خاطر که نمی توانند از خود انسانی به جا بگذارند به مخاطره می افتد .

برخی از مردان هستند که یا فاقد اسپرم اند یا اسپرم آنها توان خاصیت ترکیب با تخمک زن را ندارد و یا زنانی وجود دارند که یا تخمک ندارند و یا قابلیت و

توان پذیرش اسپرم را ندارد و یا رحم آنها توانایی نگهداری و پرورش جنین را ندارد یا اصلاً رحم ندارند و در عین حال علاقمند بچه ای را که نحوی منتسب به خود آنان

باشد ، داشته باشند . این وضع از دیرباز وجود داشته و انسان برای یافتن راه حل این مشکل به راههای زیادی دست زده است و به وسایل و روشهای

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

مختلفی متوسل شده است قرآن کریم خود از سویی به وضع استثنایی بعضی از زنان و مردان عقیم اشاره کرده و از سوی دیگر درخواست و التماس

برخی نازایان را منعکس نموده ، و بارور و باردار کردن آنها را به قدرت خداوند بیان نموده است در سوره شوری آیات ۴۹ و ۵۰ می فرماید « لله ملک السموات و الارض یخلق ما یشاء یهب لمن یشاء اناثا و یهب لمن یشاء الذکور ایزوجهم ذکراناً و اناثاً و یجعل من یشاء عقیماً انه علیم قدیر ».

امروزه با پیشرفت علم مخصوصاً در زمینه های پزشکی و با بررسی دقیق علل و عوامل نازایی ، دانشمندان موفق شدند تا از طریق مصنوعی « غیر

طبیعی » مشکل نازایی را تا اندازه زیادی حل کنند از جمله روشهای باروری که امروزه بکار می رود باروری از طریق لقاح مصنوعی است که انواع مختلفی دارد . مسأله مورد بحث در علم حقوق این است که آیا فرزندی که از این روش بوجود می آید مشروعیت قانونی

دارد یا خیر ؟ و بعد از پاسخ به این مطلب این مسأله بیش می آید که در فرض جواز یا حرمت هر یک از این روش از لحاظ حقوقی چه آثاری بر آن مترتب

می گردد به بیان دیگر طفلی که از لقاح مصنوعی بوجود می آید در جامعه از چه حقوقی برخوردار است ؟ آیا همان آثار و احکامی که بر کودکان طبیعی حکم می کند .چنین طفلی را نیز در بر می گیرند ؟ یا خیر !

با توجه به اینکه چنین روشهایی از قدمت زیادی برخوردار نیستند و مسائل جدیدی در علم پزشکی می باشند و بالطبع چنین مباحثی در علم حقوق کم سابقه و در قوانین مدون جهان کمتر قانون صریحی در این رابطه به چشم می خورد .

اما به لحاظ اینکه این پیشرفتها در کشور ما ایران نیز بکار گرفته شده اند بر حقوقدانان و فقهای مسلمان و شیعه است که حکم صریح خود را در این رابطه

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

بیان نموده و مطالعات لازم تحقیقات و خود را در این زمینه گسترش دهند .  باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

در طی چند سال اخیر نیز کارهای علمی متعددی در رابطه با لقاح مصنوعی انجام گرفته و مراجع و علما نظرات فقهی خود را در قالب استفتاء بیان نموده

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

و حقوقدانان مقالات مختلفی در این زمینه نگاشته اند اما با توجه به ابعاد وسیع بحث شاید بتوان گفت هنوز تحقیق جامع و مانعی در این راستا به عمل نیامده است ، و علم حقوق به عنوان دانشی که با روابط انسانی بین افراد جامعه را تنظیم نماید موظف است با

تمسک به قواعد و اصول کلی که در اختیار دارد به مسائلی که در این زمینه ممکن است مطرح شود پاسخ دهد و تکالیف حقوقی افرادی را که با این مسأله مرتبط هستند و یا مرتبط می شوند روشن نماید .
در حقوق ایران که بر گرفته از حقوق متعالی و مترقی اسلام و فقه جعفری است باید بر طبق همان مبانی و اصول شرعی ( هر چند که در منابع اولیه

فقهی به طور صریح به چنین مسأله ای اشاره نشده است ) مسأله را حل نمود ، تا به چیزی بر خلاف شرع و احکام الهی عمل نشود.

۱-۱-۲- بیان مساله

لقاح مصنوعی یعنی لقاح خارج از رحم،یا تولید انسان بیرون از رحم ،بدون آمیزش مشروع یا نامشروع وهمچنین تولید درون رحمی انسان ،از طریق کاشتن

با تلقیح از مسائل نو خواسته ای است که به اقتضای پیشرفت زمان و دگرگونی های علمی مطرح شده است. با توجه به این دگرگونی ها تحقیق حاظر درباره گونه های باروری وحکم شرعی آنها ،از جمله مشروعیت موضوع فرزند دار شدن با دخالت عامل

سومی بهصورت اسپرم بیگانه یا رحم بیگانه یاتخمک بیگانه ،اهدای جنین یا تخمک وغیره رابا عنایت به آیات وروایات ،اصول وقواعد فقهی وحقوقی مورد

بحث وبررسی قرار می دهند .واما صورتهای مختلف تلقیح مصنوعی ونظر مخالفان وموافقان در هر مورد :۱-تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر وتخمک زوجه

:از نظر اکثر علما بلکه قریب به اتفاق آنها اشکالی در این نوع تلقیح وجود ندارد ،زیرا هیچ دلیلی بر حرمت آن نداریم ،در این صورت فرزند متولد شده مشروع وفرزند آنها می باشد ،فتاوای آیات عظام آیت الله محمد یزدی،

سید محمد رضا گلپایگانی ،شیخ یوسف صانعی محمد مومن وسید محمد صادق روحانی این نظر را تأئید می کنند .(صمدی اهری ،۱:).۲-تلقیح مصنوعی از اسپرم بیگانه با تخمک زوجه :هرگاه زنی اعم از اینکه شوهر داشته باشد وبه واسطه اختلالات جسمی عاجز از مشارکت با همسرش در تولید مثل

باشد ویا شوهر نداشته باشد آیا جایز است با تلقیح نطفه مرد اجنبی خود را باردار کند ؟یا اینکه تلقیح نطفه مرد اجنبی به هر صورت ولی در خارج از رحم چه حکمی دارد؟ حال بر فرض جواز باروری مصنوعی با اسپرم غیر

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

شوهر پدر بچه کیست ؟شوهر یا فرد صاحب اسپرم حال بر فرض جواز باروری مصنوعی با اسپرم غیر شوهر پدر بچه کیست ؟شوهر یا فرد صاحب اسپرم ؟وبر فرض اگر صاحب اسپرم تلقی شود فرزند نیز دختر باشد آیا شوهر زنبه این دختر محرم است ؟درصورتی که فرزند پسر باشد آیا زن به این پسر محرم است ؟
موافقان این صورت از صورتهای تلقیح مصنوعی این گونه حکم میدهند که این روش نیزمانند روش های دیگر جایز میباشد وفرزند به صاحب اوول واسپرم نسبت داده میشود واگر صاحب اوول واسپرم که جنین از آنها تشکیل یافته نامعین وناشناخته باشد واین دو از بانک های اسپرم گرفته شده وپس از ترکیب در

رحمی کاشته شود در این فرض پس از گذشتن از جایز بودن فرآیند گرفتن اوول واسپرم ونیز فرآیند ترکیب آنها با یکدیگر در لوله آزمایش اشکالی در جایز بودن کشت آن نیز وجود ندارد ودلیل این حکم هم همان صدق نکردن عنوان حرام است .مقام معظم رهبری وسید محمد موسوی بجنوردی از جمله این گروه می باشند. (صمدی اهری ،۳۵:۱۳).

نظر مخالفان در این مورد :اسلام اصل نظام ازدواج و خانواده راامضا کرده یعنی نظام خانوادگی ای که بر ارتباط خونی حاکم باشد طبیعی واصیل است ولقاح مصنوعی آسایش وآرامش خانواده وزندگی زناشویی را متزلزل می کند آیهالله میلانی ،صافی گلپایگانی ،بروجردی ( همان:۳۵) وحقوق دانانی نظیر ناصر کاتوزیان ،سید حسن امامی وسید حسن صفایی از جمله این گروه می باشند.(میر هاشمی ،۱۲:۱).

۳-انتقال جنین از رحمی به رحم دیگر :این صورت خود نیز دارای صور مختلفی است .صورت اول این است

که زن وشوهر از نظر بیولوژیکی وژنتیکی قادراند صاحب فرزندشوند ولی زن به علت نقص اورگانیک بدن از جمله دیابت وتالاسمی نمی تواند جنین را در رحم رشد وپرورش دهد در این صورت اسپرم وتخمک را از زوج وزوجه می گیرند وبعد از تلقیح به همسر دوم این مرد که نزدیکی با او برای این مرد حلال

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

است تزر یق می کنند .صورت دوم این است که این ترکیب رابه زنی تزریق می کنند که نزدیکی با او برای این مرد حرام است وبه آن رحم اجاره ای(مادر

جانشین) یا اصطلاحاً عاریه گفته می شود( نائب زاده،۴۴۳:۱۳).صورت سوم این است که تخمک زن دیگر به همسر تزریق می شود مثلاًزن تخمک ندارد وتخمک را از زن دیگر می گیرند وبه آن زن تزریق می کنند و شوهر از راه شرعی با او آمیزش می کند .(همان :۷۸).

موافقان بر اساس :۱-اصل برائت ۲-ضرورتهای فردی واجتماعی ۳-برتری اهدای جنین بر اهدای تخمک این عمل را جایز دانسته ودر مورد صورت دوم وسوم

فرزند را از آن زن و مردی می دانند که اسپرم واوول از آنها گرفته شده استنه از آن زنی که جنین را در رحم جای داده اند ونه از آن شوهر آن زن(رضانیا

معلم،۲۵۰:۱۳).مقام معظم رهبری ،آیه الله بهجت ،آیه اللهمحمد یزدی از جمله این گروه می باشند(توضیح المسائل مراجع ،۱۳۵:۱۳)
مخالفان بر اساس :۱-تغییر خلق خدا ۲-اختلاط انساب ۳-حفظ فرج ۴-زاد و ولد غیر طبیعی ۵-نفی کرامت انسان ۶-تضییع حقوق کودک ۷-مخالفت بامشیت الهی ۸- استناد به آیه ۳۰سوره نور ،آیه ۵-۷ سوره

مومنون قائل به عدم جواز این صور شده اند(رضانیا ،۲۵۲:۱۳).
آیه الله یوسف صانعی،محمد فاضل لنکرانی ،نوری همدانی،موسوی اردبیلی وحضرت امام از جمله این گروه اند(صمدی اهری ،۳۸:۱۳۲)  باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

۱-۱-۳-پیشینه تحقیق

تلقیح مصنوعی به شکل علمی پدیده ای نسبتاً جدید و زاییده دانش امروزی بشر است. در احکام اسلام، موضوع تلقیح مصنوعی به ترتیبی که امروزه از

جهت علمی و عملی مطرح است ،سابقه نداشته است بنابراین عنوان تلقیح مصنوعی را در متون و منابع اسلامی و در اخبار و احادیث صدر اسلام نمی توان یافت تا به صورت منصوص مستندی در تأئید یا رد آن ارائه کرد ولی در زمینه حامله شدن زن از زن دیگر به وسیله مساحقه و همجنس بازی که بعضاً

این عمل باعث حامله شدن زن مورد مساحقه می شده و همچنین در زمینه عمل ناشی از تفخیذ که سبب حامله شدن زن می گردد مصادیق و احکامی را می توان ارائه کرد که با تلقیح مصنوعی مشابهت دارد(رضانیا معلم،۱: ۳۷).

آیه الله محسن حرم پناهی و آیه الله محمد مؤمن قمی لقاح بین اسپرم بیگانه را اگر به شیوه ی داخل رحمی (iui ) باشد، حرام می دانند و در صورتی که

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

به صورت لقاح آزمایشگاهی از جهل صورت گیرد (یا به منظوری غیر از تولید مثل باشد، مثل شبیه سازی دست و پا) مجاز می دانند اما به جهت تولید نسل انسانی جایز نمی دانند ( مجله فقه اهل بیت ش ،۹ و۱۰: ۱۴۸)

طبق ماده یک قانون نحوه ی اهدای جنین نابارور، جنین حاصله از زوجین و شرعی با موافقت کتبی آنها و پس از اخذ مجوز دریافت جنین از طرف دادگاه به رحم زنان نابارور منتقل می شود. همانند رحم اجاره ای یا عاریه ای با این تفاوت که در این نوع از تلقیح مصنوعی، طفل متولد شده به صاحبان اسپرم و

تخمک (زوجین اهداء کننده جنین ) مسترد نمی شود، بلکه وفق نص صریح ماده ۳ این قانون، اهداء گیرنده وظایف و تکالیف نگهداری ، تربیت و نفقه طفل متولد شده را نظیر پدر و مادر بر عهده می گیرد . (قانون نحوه ی اهدای جنین نابارور ، مصوب ۱۳ ).

آیه الله میلانی در مورد تلقیح مصنوعی اسپرم بیگانه و تخمک زوجه می فرمایند « از ظواهر آیات و روایات درباره لقاح اختیاری (مصنوعی ) چیزی به نظر نرسیده است ، ولی از لحن الخطاب و ذوق فقهی می توان گفت که یقیناً جایز نیست»( امامی، ۱ : ۳۶۷ ).

سید محمد صادق روحانی در کتاب المسائل المستحدثه عمل تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه را جایز می دانند(مسائل المستحدثه،ج۱: ۹)

یوسف صانعی وارد نمودن اسپرم اجنبی به رحم زن بیگانه را فی نفسه حرام می داند، اما تصریح می کند چنانچه تلقیح در محیط آزمایشگاه انجام شود، اشکالی ندارد. (صانعی ، ۱۳ : ۵۰)

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

امام خمینی در تحریر الوسیله ، سید علی سیستانی در کتاب المسائل المنتخبه ، سید ابالقاسم موسوی خویی در کتاب المسائل الشرعیه، آیه الله ناصر مکارم شیرازی در الفتاوی الجدیده ، لقاح اسپرم و تخمکی را مجاز می دانند که بین صاحبان آنها رابطه ی زوجیت وجود داشته باشد و در غیر از این صورت لقاح حرام است و همچنین اسپرم اجنبی را موردی که اسپرم بیگانه قرار داده می شود ، حرام می دانند(صمدی اهری،۳۵:۱)

آیه الله محمد یزدی در رابطه با بحث اهدای جنین می فرمایند: گرفتن اسپرم و اوول، ترکیب آن در خارج و کاشتن آن در رحم زن بیگانه اعم از اینکه شوهر دار باشد یا نباشد جایز است و عنوان حرام بر آن صادق نمی کند؛ زیرا جای دادن جنین در رحم زن بیگانه نه مصداق زناست، نه مصداق ریختن نطفه در

رحمی که بر مرد حلال نیست و نه مصداق جای دادن نطفه در چنین رحمی ؛ زیرا روایات رسیده در این باب تنها به آمیزش نامشروع نظر دارند .(یزدی ۱ : ۱۳۲)

عباس نائب زاده در کتاب بررسی حقوقی روش های نوین باروری مصنوعی ، از بررسی فقهی عمل تلقیح مصنوعی زن با اسپرم بیگانه اینگونه نتیجه

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

گیری می کند که این عمل از حیث ادله (کتاب و سنت ) مانعی ندارد و از نظر فقهی دلیل قاطعی بر عدم جواز و یا نامشروع شناختن نفس عمل تلقیح

مصنوعی با اسپرم بیگانه یافت نمی شود، همچنین از نظر ایشان مانع قانونی برای تحقق نسب وجود ندارد(نائب زاده،۱۳: ۶۴).

آیه الله فاضل لنکرانی در سؤال شماره ۲۷۸۷ که از ایشان شده ، اجاره دادن یا اجاره رحم زن برای تلقیح نطفه مرد اجنبی چه حکمی دارد ؟ فرموده اند

اجاره صحیح نیست و تلقیح نطفه مرد در رحم زن اجنبیه شرعاً جایز نیست (جامع المسائل:۵۶۶ ) . باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

۱-۱-۴- سوالات تحقیق

۱-آیا تلقیح اسپرم شوهر به طر یق مصنوعی جایز است یا خیر ؟
۲- آیا وارد نمودن اسپرم مرد اجنبی در رحم زن مسلمان که شوهرش عقیم است با رضایت شوهرجایز است یا خیر؟

۳-در سوال فوق آیا مشروعیت و قابلیت انتساب طفل به دنیا آمده ناشی از تلقیح مصنوعی به زن و مرد بیگانه وجود دارد ؟
۴-در حا لت استفاده زوج نابارور از مادر جانشین ،اهدای تخمک یا اهدای جنین ،نوزاد متولد شده به کدام شخص یا اشخاص منتسب خواهد شد؟
۵- درسوالات فوق در صورتی که طفل به شخص یا اشخاصی منتسب شود آثار نسب چگونه خواهد بود؟

۱-۱-۵-فرضیه های تحقیق

۱-تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر جایز ،وطفل به صاحبان اسپرم وتخمک منتسب خواهد شد.
۱- فقها و حقوقدانان معدودی تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه را جایز می دانند.
۲-طفل متولد شده از روش تلقیح مصنوعی قابلیت انتساب به اشخاصی به عنوان پدر و مادر را دارد

۳-در مورد مادر جانشینی طفل منتسب به پدر و مادر واقعی خود می گردد.
۴-در اهداء تخمک و جنین طفل به پذیرندگان نطفه و جنین از جهت پدر و مادر بودن منتسب می شود

۱-۱-۶-اهداف تحقیق

یکی از پدیده های دانش پزشکی،باروری های پزشکی است . این رخداد نسبت به ره آوردهای دیگر علمی امتیاز خاصی دارد و از جنبه های گوناگون جنین شناسی روانشناسی، جامعه شناسی و در نهایت از دیدگاه فقهی و حقوقی قابل بررسی است. مسئله نحوۀ هماهنگی حقوق و فقه اسلامی از

یک سو و مقتضیات زمان از سوی دیگر، دغدغۀ اصلی همۀ اندیشمندان مسلمان قرن حاضر بوده است و اهتمام به نهاد خانواده در میان جوامع و ملل

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

سبب گردیده که این دغدغه تشدید شده و توجه خاصی به آن مبذول شود، زیرا عامل بنیادین بقای اجتماع انسانی نظام خانواده است و اختلال در

کارکردهای آن، مانند وظایف زناشویی، هویت، و شخصیت انسانی را نه تنها با مشکلات بی شماری مواجه می کند بلکه در مواردی سبب نابودی می گردد.

بنابراین حقوق و فقه جهت حفظ و قداست این نهاد و پایداری نظم جامعه، ناگزیر به ادامه و تنظیم آن به وسیلۀ مقررات هستند و این ضرورت به تنهایی کافی است که این دو رشته همراه این مسائل و آثار خاص نو ظهور آن گام بردارند و یا چون سایه ای آن را دنیال کنند.

به اضافه اگر رابطه زناشویی به تولید نسل و تولد نینجامد، کانون خانواده دچار سردی و بی مهری و در نهایت در بعضی موارد به طلاق وجدایی خواهد

انجامید، در این اثنا پاسخ فقیهان و حقوقدانان را می طلبد و این پاسخ تنها در پرتو نگرش های اصولی به تمام روش های دیگر (غیر از طلاق و جدایی) ممکن است.
یکی از آن روش ها باروری پزشکی است که رسالۀ حاضر متکفل بررسی آن است و امید دارد بتواند به اهداف زیر دست یابد:

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه
۱- بررسی وضعیت فقهی و حقوقی طفل متولد از لقاح مصنوعی
۲- بررسی وضعیت فقهی و حقوقی حالات اهداء جنین و تخمک و مادر جانشین و طفل حاصل از آن .
۳-روشن نمودن حفوق وتکالیف طرفین.

۱-۱-۷- روش تحقیق

این تحقیق یک تحقیق نظری از نوع توصیفی می باشد که با مقایسه ی نظرات فقهای شیعه انجام می گیرد که بااستفاده از منابع کتابخانه ای انجام گرفته است مطالب مورد نیاز را با استفاده از کتابخانه ،کتابخانه دیجیتال ،نمایه نشریات ،مقالات واینترنت به دست آوردیم .پس از فیش برداری وجمع آوری

باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

مطالب همه اطلاعات را دسته بندی نموده وسپس هر دسته از اطلاعات رادر یک فصل جداگانه قرار داده وسپس بر اساس روش تحقیق پایان نامه آنها را به صورت مقایسه ای مورد تجزیه وتحلیل نظری قرار داده ایم.

۱-۱-۸ اهمیت تحقیق

با عنایت به توانایی پزشکان ایرانی به انجام عمل انواع باروری های پزشکی و وجود متقاضیان بی شمار واین که ابهام در تکالیف حقوقی طرفین وچگونگی نوزاد به دنیا آمده از حقوق مدنی ،مانع بزرگی در راه استفاده از این دستاورد جدید پزشکی به شمار می آید اهمیت انجام این تحقیق به خوبی احساس می شود .  باروری و لقاح مصنوعی در حقوق ایران و فقه

۱-۱-۹-ساختار تحقیق
تحقیق حاضر شامل پنج فصل می باشد :فصل اول :کلیات ومفاهیم،فصل دوم :تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر و تلقیح مصنوعی با اسپرم بیگانه ،فصل سوم آثار حقوقی بر تلقیح مصنوعی با اسپرم شوهر واسپر بیگانه،فصل چهارم وضعیت مادر جانشین ،اهدای تخمک، اهدای جنین در باروری مصنوعی
فصل پنجم: آثار حقوقی بر حالت ما…………………………..
……………………………………