توضیحات

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

همواره، موضوع مسئوولیت جاهل، مورد بحث فقها و حقوقدانان، بوده و می¬باشد. این که محدوده مسئوولیت فرد جاهل به حکم، در نظام حقوقی و فقهی ایران، چقدر است، مسأله بسیار مهم و تأثیرگذاری، در روابط میان اشخاص تلقی می شود. فقها و حقوقدانان، نظرات متفاوتی، در مورد محدوده

مسئوولیت شخص جاهل دارند. اما یکی از اصول مسلم و جا افتاده در نظام قضایی این است که جهل به قانون رافع مسئوولیت کیفری نمیباشد.

مصوبات مجلس شورای اسلامی پس از گذشت مواعد قانونی در حق همه کسانی که در قلمرو و حاکمیت زمینی، هوایی، و دریایی جمهوری اسلامی

.ایران هستند اعم از اینکه تبعه ایران باشند یا مقیم و یا خارجیانی که وارد خاک ایران میشوند و اعم از اینکه عالم باشند یا جاهل آگاهی به قانون داشته

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

باشند یا نه قابل اجرا است. اما هیچ قاعده عامی نیست که استثنا نداشته باشد. جهل به قانون هم در برخی موارد استثنایی پذیرفته شده است .

اشتباه به صورت حکمی و موضوعی از گذشته موضوع بحث فقها و حقوقدانان بوده است و چنانچه در این رساله متذکر گردیدیم در قانون جدید مجازات

اسلامی نیز مورد انعکاس و توجه قانونگذار قرارگرفته است .

واژگان کلیدی: اشتباه حکمی، اشتباه موضوعی، مسئوولیت کیفری، فقه جزا، حقوق عرفی، لایحه¬ی مجازات اسلامی.

۱۳۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران را دانلود کنید

فهرست مطالب

عنوان صفحه
چکیده ۱
فصل اول؛ کلیات تحقیق ۲
۱-۱- بیان مسأله ۴
۱-۲- اهداف تحقیق ۴
۱-\– سوال های تحقیق ۴
۱-۴- فرضیه های تحقیق ۴
۱-۵- روش تحقیق ۵
۱-۶- ساختار تحقیق ۵
فصل دوم؛ مسئوولیت کیفری و اشتباه ۶

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۲-۱- مقدمه ۷
۲-۲- مسئوولیت کیفری ۸
۲-۲-۱- مفهوم مسئوولیت کیفری ۱۰
۲-۲-۲- تفاوت مسئوولیت کیفری و مسئوولیت مدنی ۱۲
۲-۲-۲-۱-از قانون مجازات عمومی۱۳۰۴ تا قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ ۱۳
۲-۲-۲-۲- لایحه¬ی قانون مجازات اسلامی ۱۵
۲-۳- ارکان مسئوولیت کیفری ۱۹
۲-۳-۱- ادراک ۲۰
۲-۳-۱-۱- مفهوم ادراک و تمییز ۲۲
۲-۳-۱-۲- معانی رشد در لغت و اصطلاح ۲۴
۲-۳-۱-۳- بلوغ و رابطه آن با رشد ۲۷
۲-۳-۲- نقش ادراک در مسئولیت کیفری ۳۰
۲-۳-۳- عقل در مقررات جزایی اسلام و ایران ۳۱
۲-۳-۳-۱- اختیار ۳۳
۲-۴- مفاهیم و بنیان¬های اساسی جهل و اشتباه ۴۰
۲-۴-۱- تعریف اشتباه ۴۱
۲-۴-۲-مقایسه مفهوم جهل و اشتباه و موارد مشابه آن ۴۲
۲-۴-۲-۱- جهل ۴۲
۲-۴-۲-۲- اشتباه ۴۳
۲-۴-۲-۳- غلط ۴۴
۲-۴-۲-۴- خطا ۴۵
۲-۴-۲-۵- سهو ۴۵
۲-۴-۲-۶- غفلت ۴۶
۲-۴-۲-۷- نسیان ۴۶
۲-۴-۳- تفاوت میان جهل و نسیان ۴۶
۲-۴-۴- جایگاه اشتباه در حقوق جزا ۴۹
۲-۴-۴-۱- اشتباه در قانون ۵۰

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۲-۴-۴-۲- اشتباه در عمل ۵۲
فصل سوم؛ انواع جهل و اشتباه در اعمال حقوق عرفی ۵۴
۳-۱- جهل مرکب ۵۵
۳-۱-۱-اشتباه ناشی از تدلیس غیر (عامل بیرونی) ۵۵
۳-۱-۲-اشتباه ناشی از توهم و گمان خود شخص (عامل درونی) ۵۶
۳-۱-۳- جهل به قانون و موضوع ۵۶
۳-۲- جهل بسیط (شبهه) ۵۷
۳-۲-۱- شبهه موضوعی ۵۷
۳-۲-۱-۱- اشتباه در جرایم عمدی ۵۷
۳-۲-۱-۲- اشتباه در جرایم غیرعمدی ۶۲

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۳-۲-۲- شبهه حکمی ۶۲
۳-۳- انواع جهل و جایگاه آن در فقه شیعه ۶۴
۳-۳-۱- جهل و شبهه حکمیه ۶۵
۳-۳-۲- جهل و شبهه موضوعیه ۶۵
۳-۳-۳- جهل تقصیری ۶۷
۳-۳-۴- جهل قصوری ۶۸
۳-۴- جایگاه جهل در حقوق اسلامی ۶۹
۳-۴-۱- جایگاه جهل در جرائم مستوجب حد ۶۹
۳-۴-۲-جایگاه جهل و شبهه درجرایم مستوجب قصاص ودیات ۷۲
۳-۴-۲-۱- قصاص ۷۲
۳-۴-۲-۲- دیات ۷۶
۳-۴-۳- جایگاه جهل، شبهه در جرائم مستلزم تعزیرات ۷۶
فصل چهارم؛ قلمرو تأثیر جهل و اشتباه بر مسئوولیت کیفری ۸۰
۴-۱- قلمرو تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در حقوق جزای عرفی ۸۱
۴-۲- قلمرو تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در حقوق اسلامی ۸۲
۴-۲-۱- ادله و مستندات تأثیر جاهل بر مسئوولیت کیفری ۸۲
۴-۲-۱-۱- ادله برائت ۸۳
۴-۲-۱-۲- قاعده درأ ۸۴
۴-۲-۲- ادله و مستندات عدم تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری ۹۸
۴-۲-۲-۱- قاعده اشتراک احکام میان عالم و جاهل ۹۹
۴-۲-۲-۲- قاعده وجوب تعلم احکام ۱۰۱
۴-۲-۲-۳- فرض عالم بودن افراد به احکام اسلامی ۱۰۱
۴-۲-۲-۴- اَلْجَمعْ مَهْما اَمکَنَ اُولی مِنَ الطَّرح ۱۰۳
۴-۳- قلمرو تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در قوانین و مقررات جزایی ایران ۱۰۶
۴-۳-۱- تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در جرائم مستوجب حد ۱۰۶
۴-۳-۱-۱- جرم زنا ۱۰۷

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۴-۳-۱-۲- حد مسکر ۱۰۸
۴-۳-۱-۳- جرم سرقت ۱۰۹
۴-۳-۲- تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در جرائم مستوجب قصاص ۱۱۰
۴-۳-۲-۱- اشتباه در هدف (اشتباه در شخص طرف) ۱۱۲
۴-۳-۲-۲- اشتباه در هویت مجنی علیه (اشتباه در شخصیت) ۱۱۴
۴-۳-۳- تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در جرائم مستوجب دیه ۱۱۶
۴-۳-۴- تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در جرائم مستوجب تعزیر ۱۱۷
۴-۳-۴-۱- جهل حکمی ۱۱۷
۴-۳-۴-۲- جهل موضوعی ۱۱۸
فصل پنجم؛ نتیجه¬گیری ۱۲۱
۵-۱- جمع¬بندی و نتیجه¬گیری ۱۲۲
منابع و مأخذ ۱۲۶

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۱-۱- بیان مسأله

در حقوق کیفری، زمانی رفتار ارتکابی از سوی شخص قابل سرزنش و مجازات است که آن رقتار قابلیت انتساب به شخص را داشته باشد. برای این¬که

رفتاری قابلیت انتساب به شخص را داشته باشد . لازم است که آن رفتار توام با اوصاف و ویژگی هایی در شخص باشد . این اوصاف عبارتند از : الف- قوه تشخیص و تمییز ب- اختیار ( اراده آزاد ) . این ویژگی به عنوان ارکان اصلی مسئولیت کیفری محسوب می شوند .

اما برخی اوقات ممکن است مرتکب در زمان ارتکاب فاقد یک یا هر دو ویژگی فوق الذکر باشد . در چنین حالتی رفتار از لحاظ کیفری قابل انتساب به

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

شخص نبوده ووی فاقد مسئوولیت کیفری و اهلیت جزایی خواهد بود.
جهل و اشتباه به عنوان یکی از موارد سلب مسئوولیت ، در کنار مواردی مانند کودکی ، جنون ، اکراه ، مستی و خواب تلقی می شوند که مقرون بودن رفتار ارتکابی بدان ( اشتباه ) باعث منتفی شدن یکی از ارکان مسئوولیت کیفری یعنی قوه تشخیص و تمییز و سپس موجب عدم قابلیت انتساب آن به

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

مرتکب و سلب مسئوولیت کیفری می شود . اشتباه از لحاظ اصطلاحی عبارت است از (( درک و تصور نادرست و خلاف واقع شخص از امری )) اشتباه ممکن است به دو حالت الف- اشتباه حکمی ب- اشتباه موضوعی اتفاق بیافتد.

اشتباه بر حسب اینکه حکمی باشد یا موضوعی ، دارای تاثیر و نقش متفاوت و گوناگونی در حقوق کیفری ( جرم بودن یا نبودن ، مسئولیت کیفری داشتن یا نداشتن و نیز تخفیف یا تشدید مجازات ) است . این در حالی است مقنن کیفری ایران در قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ در باب کلیات در قسمت مربوط

به حدود مسئولیت جزایی هیچ اشاره صریح و یا ضمنی به اشتباه به عنوان یک قاعده عام در کنار کودکی و جنون و غیره در رفع مسئولیت کیفری ( به جز

در مواردی از این قانون در باب جرایم حدی مانند سرقت ، زنا ) ننموده است فلذا این عدم اشاره و ایهام مقنن در این قانون می تواند منشاء اختلاف نظر میان دکترین حقوق و رویه قضایی شود . این امر در حالت جهل و اشتباه حکمی به ویژه اشتباه حکمی قهری بیشتر نمایانگر
می شود .

در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی ، مقنن یک اقدام بسیار مثبتی را در این باره انجام داده است و آن اینکه به صراحت طی ماده ۱۵۴ به تاثیر جهل و

اشتباه حکم بر مسئوولیت کیفری و مجازات اشاره نموده است این در حالی است که در لایحه جدید همانند قانون مجازات اسلامی ۷۰، هیچ اشاره ای به جهل و اشتباه موضوعی نکرده است.

بنابراین ، ما در این پایان نامه به دنبال بررسی و تحلیل اشتباه حکمی و موضوعی و نقش های متفاوت آن در حقوق کیفری نسبت به جرم ، مسئوولیت

کیفری و مجازات همچنین مفهوم مسئوولیت کیفری و ارکان آن و نیز بررسی عقاید و دیدگاههای دکترین حقوق پیرامون موضوع و سپس با طرح سئوالاتی

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

در صدد پاسخ گویی به ابهامات و خلاءهای قانونی پیرامون موضوع اشتباه در قوانین موضوعه ایران (حال یعنی در قانون مجازات های اسلامی ۷۰ ) و آینده (لایحه جدید قانون اسلامی ۹۰ ) و راه حل های حقوقی و منطقی به منظور ارتقا، جایگاه نظام عدالت کیفری خواهیم بود.

۱-۲-اهداف تحقیق

بررسی و تحلیل اشتباه حکمی و موضوعی و تاثیرهای متفاوت آن دو در حقوق کیفری ایران نسبت به جرم، مسئولیت کیفری و مجازات در حقوق موضوعه

و آتی ایران و همچنین مفهوم مسئولیت کیفری و ارکان آتی و نهایتا” رفع ابهامات و خلاء های قانونی پیرامون موضوع اشتباه در قوانین موضوعه ایران ( حال و آینده ) از طریق ارائه تفسیرها و راه حل های منطقی و حقوقی به منظور ارتقاء سطح کیفی نظام عدالت کیفری ایران

۱-۳- سوال های تحقیق

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران
۱- اشتباه حکمی و موضوعی دارای تاثیرو نقش یکسانی در حقوق کیفری اند یا متفاوت ؟

۲- اشتباه حکمی چه تاثیری می تواند می تواند بر مسئولیت کیفری داشته باشد؟
۳- تاثیر اشتباه موضوعی در حالات مختلف مسئولیت کیفری چگونه است؟

۴- موضع مقنن کیفری موضوع ایران درباره تاثیر جهل و اشتباه چگونه است؟
۵- موضع مقنن کیفری ایران در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی در ارتباط با تاثیر اشتباه در مسئولیت کیفری و مجازات چگونه است؟

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۱-۴- فرضیه¬های تحقیق
۱- اشتباه حکمی علی الاصول دارای اثر متفاوت در حقوق کیفری در مقایسه با اشتباه موضوعی است .

۲- اشتباه حکمی جز در موارد خاص باعث رفع مسئولیت ک و مجازات نمی شود .

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۳- اشتباه موضوعی دارای آثار متفاوت برحسب حالات مختلف آن می باشد.
۴- رویکرد مقنن ایران در قانون مجازات اسلامی در باب اشتباه ناقص و مبهم است .
۵- رویکرد مقنن ایران در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی در باب اشتباه حکمی برخلاف اشتباه موضوعی روشن و کامل است .

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۱-۵-روش تحقیق

پایان نامه حاضر جنبه تحلیلی و توصیفی داشته و اطلاعات و داده های آن بر مبنای تحلیل عقلانی و استدلال با مراجعه به منابع کتابخانه ای از طریق فیش برداری از کتابها ، مقالات و نشریات و پایان نامه های گوناگون جمع آوری و تنظیم می شود.
۱-۶- ساختار تحقیق
مطالب این پایان نامه به پنج فصل به ترتیب تحت عناوین: فصل اول پایان نامه «کلیات تحقیق» و فصل دوم، « مسئوولیت کیفری و اشتباه»، فصل سوم پایان نامه  «انواع جهل و اشتباه در اعمال حقوق عرفی» فصل چهارم پایان نامه «قلمرو تأثیر جهل و اشتباه بر مسئوولیت کیفری» و فصل پنجم پایان نامه «نتیجه¬گیری و پیشنهاد» تقسیم می شوند.

فصل دوم

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

مسئوولیت کیفری و اشتباه

۲- مسئوولیت کیفری و اشتباه
۲-۱- مقدمه
انسان به¬عنوان موجودی که در بستر اجتماع زندگی می¬کند، در کنار بهره¬مندی از مجموعه¬ای از حقوق و امتیازات، متقابلا تکالیفی نیز بر عهده دارد. به تعبیر ارسطو ، “طبع انسانی ، مدنی است و حق زیستن در کنار دیگر شهروندان را در اجتماع داراست ، اما در مقابل ، افراد ، مکلف به محترم و

معتبر دانستن قواعد و قوانین اجتماعی اند تا نیازهای ایشان بر آورده شود و شادکامی و بهروزی که اصل مقصود و غایت مطلوب است ، حاصل نمی گردد ” . این گونه است که ساختارهای قانونگذاری و ترتیبات اخلاقی، شکل می پذیرد.

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران
مسئوولیت افراد در قبال اعمال خود ، در تمامی نظامهای قانونگذاری نوین به طور مسلم پذیرفته شده است و اساسا ، قانون تنظیم کننده چارچوب

مسئوولیت و مبین احکام آن است .مسئوولیت قانونی و لزوم پاسخگویی در قبال افعال و اقوال و نیز تبعات ناشی از آنها از مقتضیات حیات انسانی است ، پس انسان در هر کجا که قرار داشته باشد با مسئوولیت روبروست، خواه ………………………………