توضیحات

بررسی رابطه بین هوش هیجانی و رضایتمندی زناشویی معلمان زن

در میان موجوداتی که روی کره زمین زندگی میکنند، انسان از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار است.

این ویژگی ها، او را از سایر موجودات روی کره زمین جدا می سازد. احساسات،

عواطف، هیجان و توانایی قضاوت درباره رفتارهای خود و دیگران، و تصمیم گیری

بر اساس این قضاوت ها، تنها بخشی از این ویژگی های خدادادی است که باعث سنگین شدن مسئولیت انسان شده است.وانسان برای رسیدن به زندگی بهتر و سالم تر نیاز دارد بین فکر،احساسات و عواطف خود هماهنگی

لازم را به وجود آوردو متناسب با موقعیت های زندگی از آنها استفاده نماید.
هوش هیجانی از جمله مواردی است که می تواند به زندگی افراد جهت دهد

و رضایت مناسب تری را نسبت به محیط و افراد در آنها به وجود آورد هدف

بررسی رابطه بین هوش هیجانی و رضایتمندی زناشویی معلمان زن

از پژوهش حاضر ، تعیین ارتباط هوش هیجانی و رضامندی از زندگی زناشویی در زنان آموزگار دبستان های منطقه ۱ تهران است . جامعه این پژوهش زنان ۰۳ تا ۰۴ ساله است.

که به طور نیمه وقت در مدارس شهر تهران مشغول به کار هستند که از

میان آنان نمونه ای به حجم ۱۰۰نفر به روش تصادفی طبقه ای انتخاب گردید

. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های هوش هیجانی و اینریچ۱استفاده شد .
با توجه به توصیفی بودن این پژوهش، برای آزمون فرضیه ها، از ضریب همبستگی

پیرسون استفاده شد. و به دلیل مقایسه و تعیین متغیرهای پیشبین

در بین نمونه ها از ضریب رگرسیون، تحلیل واریانس و آزمون t استفاده گردید.

ومشخص گردید که؛ افزایش هوش هیجانی با افزایش رضایتمندی زناشویی

مرتبط بود. با توجه به ارتباط بالای هوش هیجانی و مؤلفه های آن با رضایت

مندی زناشویی، مدارس ،سازمان ها و کلینیکهای خانوادهدرمانی میتوانند

از این متغیر در بهبود رضایت زناشویی بهره ببرند و به بهتر شدن روابط انسانی کمک کنند.
واژه های کلیدی : هوش،هوش هیجانی،رضایتمندی زناشویی،زنان آموزگار

۱۰۴صفحه فایل ورد ( Word) فونت ۱۴ منابع و پاورقی دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

فهرست مطالب
عنوان صفحه

چکیده ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱ فصل اول: کلیات پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۲ ۱ -۱-مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳
۱ -۲-بیان مسأله ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۳
۱ -۳-سؤالات پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………. ۴
۱ -۴-اهمیت مساله ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ۴
۱ -۵-اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………..۶ ب)اهداف جزعی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………۶ ۱ -۶-فرضیه های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………..۶
۱ -۷-تعریف نظری و عملی متغیرها ……………………………………………………………………………………………………………..۶ فصل دوم: ادبیات پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………. ۷ مبحث اول-

مفاهیم و معانی ………………………………………………………………………………………………………………………… ۸ ۲ -۱-۱-کیفیت زندگی: ……………………………………………………………………………………………………………………………….. ۸
۲ -۱-۲-تعریف رضایت مندی زناشویی ………………………………………………………………………………………………………… ۸
۲ -۱-۳-تعریف هوش …………………………………………………………………………………………………………………………………… ۸

بررسی رابطه بین هوش هیجانی و رضایتمندی زناشویی معلمان زن

۲ -۱-۴-بهره هوشی(IQ) …………………………………………………………………………………………………………………………… 9
۲ -۱-۵-هوش هیجانی یا (EQ)……………………………………………………………………………………………………………. 01 مبحث دوم -تاریخچه هوش هیجانی …………………………………………………………………………………………………………. ۱۱ جدول ۱ – ۱ ظهور مفهوم هوش عاطفی: ………………………………………………………………………………………………. ۴۱ مبحث سوم -مبانی نظری هوش هیجانی ………………………………………………………………………………………………….. ۷۱ ۲ -۳-۱-چرا هوش عاطفی مهم است ؟ ……………………………………………………………………………………………………. ۷۱
۲ -۳-۲-هوش هیجانی و حافظه ………………………………………………………………………………………………………………. ۹۱
۲ -۳-۳-علم شخصیت هوش عاطفی و موفقیت ………………………………………………………………………………………. ۹۱
۲ -۳-۴-هوش عاطفی و آینده ………………………………………………………………………………………………………………….. ۰۲
۲ -۳-۵-هوش عاطفی و اقتصاد خانواده …………………………………………………………………………………………………… ۱۲
۲ -۳-۶-نقش هوش عاطفی در تفکر و رفتار انسان ………………………………………………………………………………….. ۳۲
۲ -۳-۷-دیدگاه نظری در مورد هیجان …………………………………………………………………………………………………….. ۳۲
۲ -۳-۸-الگوی رابطه ای هیجان لازاروس ………………………………………………………………………………………………… ۴۲
۲ -۳-۹-هیجانات منفی …………………………………………………………………………………………………………………………….. ۵۲
۲ -۳-۰۱-درون مایه های هسته ای ، رابطه ای برای هر هیجان …………………………………………………………….. ۵۲ ۲ -۳-۱۱-مولفه های هوش هیجانی ………………………………………………………………………………………………………….. ۶۲
۲ -۳-۲۱-الگوی عملکردی هیجان …………………………………………………………………………………………………………… ۸۲ مدلی۱-۲() از نقش بالقوه هوش هیجانی در زندگی روزمره : …………………………………………………………………. ۹۲
۲ -۳-۳۱-جایگاه هیجانات : ……………………………………………………………………………………………………………………… ۹۲
۲ -۳-۴۱-سیستم ارتباط عصبی ………………………………………………………………………………………………………………. ۰۳
۲ -۳-۵۱-قراول هیجانی …………………………………………………………………………………………………………………………… ۲۳
۲ -۳-۶۱-قشر بینایی ………………………………………………………………………………………………………………………………… ۳۳
۲ -۳-۷۱-ناحیه تخصصی حافظه هیجانی ………………………………………………………………………………………………… ۵۳
۲ -۳-۸۱-مدیر هیجانی ……………………………………………………………………………………………………………………………… ۶۳
۲ -۳-۹۱-هماهنگی هیجان و فکر ……………………………………………………………………………………………………………. ۸۳
۲ -۳-۰۲-هوش هیجانی به عنوان یک الگوی توانای ذهنی …………………………………………………………………….. ۱۴
۲ -۳-۱۲-هوش هیجانی به عنوان روح زمان …………………………………………………………………………………………… ۲۴
۲ -۳-۲۲-الگوی ترکیبی هوش هیجانی گلمن و مولفه های آن ……………………………………………………………… ۲۴
۲ -۳-۲۲-۱ -الگوی ترکیبی بارآن (۱۹۹۷) ………………………………………………………………………………………………. ۳۴ بهره ی هیجانی درون فردی شامل: ………………………………………………………………………………………………………… ۳۴ ۲ -۳-۳۲-عوامل تشکیل دهنده هوش هیجانی …………………………………………………………………………………………. ۴۴
۲ -۳-۴۲-کارکرد هوش هیجانی ………………………………………………………………………………………………………………. ۴۴

بررسی رابطه بین هوش هیجانی و رضایتمندی زناشویی معلمان زن

۲ -۳-۵۲-نظریه گلمن به عنوان نظری مختلط از هوش هیجانی ……………………………………………………………. ۵۴
۲ -۳-۶۲-نظریه بار – آن در مورد الگوی مختلط هوش هیجانی …………………………………………………………….. ۶۴
۲ -۳-۷۲-هیجان خواهی …………………………………………………………………………………………………………………………… ۶۴
۲ -۳-۸۲-ویژگی های افراد هیجان خواه ، زیاد هیجان خواه ، کم هیجان خواه …………………………………….. ۷۴
۲ -۳-۹۲-آموزش،یادگیری وپرورش هوش هیجانی …………………………………………………………………………………. ۷۴
۲ -۳-۰۳-هوش هیجانی و مفهوم توانایی ذهنی ………………………………………………………………………………………. ۹۴
۲ -۳-۱۳-روشهای صحیح اجرای برنامه آموزش هوش هیجانی ……………………………………………………………… ۰۵
۲ -۳-۲۳-تحلیل تفصیلی عناصر هوش هیجانی با توجه به نظر مایروکوب (۲۰۰۰) : ……………………………. ۱۵
۲ -۳-۳۳-عوامل مؤثر در شکل گیری و رشد هوش هیجانی …………………………………………………………………… ۱۵
۲ -۳-۴۳-هوش هیجانی از دیدگاه اسلام ۵۲
مبحث چهارم-پیشینه پژوهش هوش هیجانی …………………………………………………………………………………………. ۴۵ ۵۲
مبحث پنجم: کارکرد رضامندی زناشویی ومؤلفه های آن ۵۵
۲ -۵-۱-نقش رضامندی زناشویی در زندگی ۵۵
۲ -۵-۲-عوامل مؤثر بر سازگاری زناشویی ……………………………………………………………………………………………….. ۷۵ ۵۶
۲ -۵-۳-ابعاد رضایتمندی زناشویی ۵۶

۲ -۵-۴-رضایت مندی زناشویی از دیدگاه اسلام ………………………………………………………………………………………. ۵۸ ۲ -۵-۴-۱-صداقت : …………………………………………………………………………………………………………………………………… ۹۵
۲ -۵-۴-۲-خوش بینی: ……………………………………………………………………………………………………………………………… ۹۵
۲ -۵-۴-۳-خوشزبانی: ……………………………………………………………………………………………………………………………… ۹۵
۲ -۵-۴-۴-گذشت و عفو: ………………………………………………………………………………………………………………………….. ۰۶
۲ -۵-۴-۵-مهرورزی و محبت: …………………………………………………………………………………………………………………. ۰۶
۲ -۵-۵-ابعاد رضامندی ونارضامندی زناشویی ………………………………………………………………………………………….. ۰۶
۲ -۵-۶-پربارسازی رابطه زناشویی و رضایت از زندگی زناشویی ………………………………………………………………. ۲۶ مبحث ششم-پیشنه تحقیق رضایت زناشویی …………………………………………………………………………………………… ۴۶ الف)تحقیقات خارجی ………………………………………………………………………………………………………………………………… ۴۶ ب)تحقیقات داخلی …………………………………………………………………………………………………………………………………… ۰۷ فصل سوم: روش اجرای پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………. ۴۷ ۳ -۱-روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………………… ۵۷
۳ -۲-جامعه و نمونه …………………………………………………………………………………………………………………………………. ۵۷
۳ -۳-شیوه جمع آوری اطلاعات: ……………………………………………………………………………………………………………….. ۶۷
۳ -۴-ابزار جمع آوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………………….. ۶۷
۳ -۵-شیوه کاربرد آزمون پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………….. ۶۷ الف) آزمون هوش هیجانی …………………………………………………………………………………………………………………………. ۶۷ ب) پرسشنامه رضایت زناشویی ………………………………………………………………………………………………………………… ۷۷ ۳ -۶-روش تجزیه وتحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………….. ۷۷
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های پژوهش ………………………………………………………………………………………. ۸۷ ۴ -۱-تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………………….. ۹۷
۴ -۲-بحث و بررسی سوال و فرضیه …………………………………………………………………………………………………………. ۹۷
جدول(۴-۱)میانگین و انحراف استاندارد رضایت زناشویی آموزگاران دبستانهای منطقه(۱) ………………… ۰۸ نمودار (۴-۱)میانگین و انحراف استاندارد رضایت زناشویی آموزگاران دبستانهای منطقه(۱) ………………. ۰۸ جدول (۴ -۲): تحلیل واریانس و شاخص های رگرسیون رضایت زناشویی برای تعیین متغیرها …………….. ۱۸ جدول (۴ -۳): جدول ضرایب تأثیر β وt رگرسیون گام به گام متغیرهای رضایت زناشویی ……………….. ۱۸ جدول (۴ -۴): نتیجه رگرسیون گا مب هگام همراه با تعیین عوامل پیش بینی کننده ………………………………… ۲۸ جدول(۴-۵) آزمون tمستقل در رابطه با سطح هوش هیجانی و رضایت زناشویی آموزگاران زن منطقه۱
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۳۸ جدول(۴-۶) : متغبرهای خارج شده از معادله رگرسیون ………………………………………………………………………… ۳۸ فصل پنجم: نتیجه–پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………… ۵۸ الف) نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۶۸ ب)محدودیت های تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۹ ج)پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳۹ منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ۴۹

۱-۱-مقدمه

بهترین حوزه مناسب برای مقایسه هوش هیجانی و خلاقیت محیط زندگی و فعالیت های زوجین است زیرا فرد در محیط زندگی علاوه برتوانمندیهای علمی( که از هوش عقلی نتیجه می شود) از قابلیتهای عاطفی خود نیز استفاده می کند. از این رو، در حوزه توسعه روابط انسانی در میحط خانواده

مفهوم هوش عاطفی به کار گرفته شده است تا به مهارتهای عاطفی، علاوه بر قابلیتهای علمی، توجه شود.و چون ازداوج مقدس ترین و پیچیده ترین

رابطه میان دو انسان از دو جنس مخالف است که ابعاد وسیع، عمیق و هدف های متعددی دارد. بی شک هیچ نابهنجاری عاطفی و اجتماعی که از تأثیر خانواده فارغ باشد وجود ندارد.( محمدی،میرزائی،۱۳۹۹)

افلاطون می گفت برای آنکه جمهوری خوب سازمان یابد باید قوانین اصلی آن قوانینی باشد که رابطه زناشویی را سامان بخشد(دانش ؛۱)اگر جامعه ای از خانواده های سالم و متعادل برخوردار نباشد ،نمی تواند ادعای سلامتی کند.

خانواده هایی که در آن زن و شوهر با هم تفاهم عاطفی دارند و از زندگی احساس رضایت می کنند کارکرد مناسب تری داشته و نقش خود را بهتر ایفا می کنند.بنابراین در این پژوهش به بررسی رابطه ی هوش هیجانی و رضایتمندی آموزگاران منطقه یک/۱ تهران پرداخته شده است.

۱-۲-بیان مسأله

هوش هیجانی با عنوان شناخت فرد از خودش و دیگران ، ارتباط با دیگران و سازگاری و انطباق با محیط پیرامون ، که برای موفق شدن در برآوردن خواست های اجتماعی لازم است ، تعریف میشود . هوش هیجانی و مهارت های هیجانی طی زمان رشد و طی زندگی تغییر می کنند. میتوان با آموزش برنامه های اصلاحی مانند کلینیک های درمانی آن ها را بهبود بخشید ( بار – آن ، ۱۹ )

عد های معتقدند هوشبهر (بهره هوش ذهنی)IQ تغییر ناپذیر است

(البته برخی نیز معتقدند هوشبهر را خصوصاً در کودکی تا حدی می توان افزایش داد). اما در بحث هوش هیجانی شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می دهد مهارت های هیجانی همچون کنترل تکانه، قابل یادگیری و افزایش

است. به نظر می رسد برای بالا بردن سطح توانایی های مربوط به هوش

هیجانی از قبیل کنترل و مهار تکانه ها و تشخیص درست هیجانهای درونی و

موقعیت های بیرونی اجتماعی، همچون دیگر مهارت ها، نیاز به حضور دو عامل اساسی است:

نخست عامل شناختی است و دوم، تمرین به کارگیری مهارت، خصوصاً در شرایط اختیاری و ارادی که از روی میل و خواست فرد انجام گیرد.( شعاعی،۸۶،ص۴)
از آن پس، محققان به طور فزاینده ای به مطالعه و بررسی هوش هیجانی

و ابعاد آن به عنوان عاملی تأثیرگذار در رضایتمندی زناشویی افراد پرداختند و

بررسی ها نشان دادند که هوش هیجانی افراد می تواند عامل تأثیرگذار درسازگاری،سلامتی آنان به شمار آید

(مک کری و کوستا۲، ۱۹۸۰؛ مایرز و دینر۳، ۱۹۹۵؛ هایز و جوزف۴، ۲۳).و رضایت زناشویی یکی از عوامی پیشرفت و دست یابی به اهداف زندگی است.( بخشی و

همکاران؛۸۶).رضایت زناشویی عبارت است از وجود یک رابطه دوستانه

همراه با حس تفاهم و درک یکدیگر ،وجود یک تعادل منطقی بین نیازهای مادی و معنوی زوجین . رضایت زناشویی در خانواده مهمترین رکن سلامت روانی افراد خانواده است. (کجباف ؛ ۳).

۱-۳-سؤالات پژوهش:

به طور کلی تحقیق حاضر با استناد بر مبانی نظری موجود سعی د ا ر د به سوالات پژوهشی زیر پاسخ گوید:
ارتباط هوش هیجانی و رضایت مندی زناشویی چگونه است؟
۱-۴-اهمیت مساله
هوش هیجانی در مفهوم هوش اجتماعی ریشه دارد که اولین بار توسط ای.ال ثرندایک در سال ۱۹۲۰ شناخته شد،از آن پس تاکنون روان شناسان سایر مؤلفه های هوش را نیز مورد شناسایی قرار دادند.در سال ۱۹۷۰ برای اولین بار،دو روان شناس آمریکایی به نام دکتر پیتر سالوی و دکتر جان مایر بحث علمی هوش هیجانی را مطرح کردند.در سال ۱۹۷۵ “هوارد گاردنر”ایده هوش چند گانه را مطرح کرد.عبارت هوش هیجانی ابتدا در سال ۱۹۸۵ توسط”وین پین “مطرح شد اما توسط “دانیل گلمن” درسال ۱۹۹۵ محبوبیت یافت.بیشتر پژوهش ها در این زمینه توسط “پیتر سالوی “و “جان مایر” در دهه ۰۹ صورت گرفته است.
اولین بار در سال ۱۹۹۰ روانشناسى به نام »سالوى« ، اصطلاح هوش هیجانى را براى بیان کیفیت و درک احساسات افراد، همدردى با احساسات دیگران و توانایى اداره مطلوب خلق و خو به کار برد. درحقیقت این هوش

مشتمل بر شناخت احساسات خویش و دیگران و استفاده از آن براى اتخاذ تصمیمات مناسب در زندگى است. به عبارتى عاملى است که به هنگام شکست، در شخص ایجاد انگیزه

۲٫ McCrae & Costa
۳٫ Myers & Diener
۴٫ Hayes & Joseph

مى کند و به واسطه داشتن مهارتهاى اجتماعى بالا منجر به برقرارى رابطه خوب با مردم مى شود.( حسینی حسین آبادی،۱۳۸۳)
تئورى هوش هیجانى دیدگاه جدیدى درباره پیش بینى عوامل مؤثر بر موفقیت و همچنین پیشگیرى اولیه از اختلالات روانى فراهم مى کند که تکمیل کننده علوم شناختى، علوم اعصاب و رشد فرد است.

قابلیتهاى هیجانى براى تدبیر ماهرانه روابط با دیگران بسیار حائز اهمیت است.

روانشناسى به نام »گلمن« اظهار مى دارد که هوش شناختى در بهترین شرایط تنها ۲۰ درصد از موفقیتها را باعث مى شود و ۸۰رصد از موفقیتها به عوامل دیگر وابسته است و سرنوشت افراد در بسیارى از موقعیتها در گرو مهارتهایى است که هوش هیجانى را تشکیل مى دهند.درواقع هوش هیجانى عدم موفقیت افراد با ضریب هوش بالا و همچنین موفقیت غیرمنتظره افراد داراى هوش متوسط را تعیین مى کند(.شاملو ۲).

بنابراین پیش بینى عوامل مؤثر بر موفقیت و تعیین قابلیتهاى هیجانى براى تدبیر ماهرانه روابط با همسردر روابط زناشویی میان زوجین بسیار حائز اهمیت است.که باین رویکرد می توان گفت؛ازدواج یک نیاز شخصی نیست که تنها مربوط به زن ومرد باشد ،بلکه علاوه بر آن ،یک امر اجتماعی است که

مسئولین جامعه نسبت به آن مسئولیت دارند . ازدواج و تاسیس کانون خانوادگی

برای سلامت و امنیت و سعادت اجتماع سودمند و ضروری است ؛زیرا جامعه بزرگ از واحد های کوچک خانواده تشکیل می شود و صلاح و فساد و ترقی و انحطاط جوامع از صلاح و فساد و ترقی و انحطاط خانواده ها تشکیل

میشود و اصلاح جامعه را باید از طریق اصلاح خانواده شروع کرد (امینی، ۱۳۷۹). پژوهش ها نشان میدهند که تا حدود زیادی خوشبختی و بد بختی زن و مرد را از ابتدای زندگی مشترکشان میتوان پیشگویی کرد و به بیان دیگر بسیاری از مشکلات آنها قابل پیشگیری خواهند بود .به همین دلیل امروزه

آموزش پیش از ازدواج زوجهای جوان یک ضرورت مسلّمّ تلقی می شود

هر اندازه دختر و پسر اطلاعات بیشتری در جهت شناخت خود و همسر آینده شان داشته باشند و ملاکهای معقول تری را برای انتخاب همسر در نظر بگیرند ،در زندگی زناشویی خود با مشکلات و ناسازگاریهای کم تری مواجه خواهند بود (ملک محمودی؛۱۳۱) .الیس (۱۲)

ویژگیهای شخصیتی درتمام زمینه های زندگی و روابط اجتماعی انسان جلوه گر می شود و

در مساله پر اهمیتی چون ازدواج ، سازگاری زن و شوهر و رضایت زناشویی آنهارا تحت تاثیر قرارمی دهد(دانش ،۱۴ ).شخصیت افراد در طول زندگی آنها به وجود می آید و دو شخصیت شبیه به هم وجود ندارد
(شاختر ؛ترجمه حجازی، ۱ ) .

مطالعات نشان داده اند که قدرت پیش بینى عوامل مؤثر بر موفقیت،سازگاری ومشخص نمودن توان روحی-رفتاری مبتنی برهیجانات براى اندیشه ماهرانه روابط سازگاری زناشویی و بسیاری از ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان ها تاثیر می گذارند،بنابراین ضرورت بررسی عوامل تاثیر گذار از جنبه ها ونمودهای هوش هیجانی،اهمیت بی بدیلی را به همراه دارد.
۱-۵-اهداف پژوهش
الف)هدف کلی
شناخت رابطه هوش هیجانی و رضایت مندی زناشویی در زوجین ایرانی.
ب)اهداف جزعی
– شناخت میزان هوش هیجانی در زنان آموزگار منطقه۱() تهران .
– شناخت میزان رضایت مندی زناشویی در زنان آموزگار منطقه۱() تهران.
۱-۶-فرضیه های پژوهش
بر اساس سوءالات مطرح شده وبر مبنای چارچوب نظری مورد استناد این پژوهش،فرضیه عبارت است از؛ -زنانی که از هوش هیجانی بیشتری برخوردارند،رضامندی زناشوئی بیشتری دارند
۱-۷-تعریف نظری و عملی متغیرها
الف)تعریف نظری هوش هیجانی: افزون بر صفات شخصیتی، نتایج مطالعات مختلف، هوش هیجانی را یکی از اساسی ترین ویژگیهای شخصیتی افراد معرفی کردهاند. ب هعقیده بار ـ آن (۲۰۰۰) ۵ ، هوش هیجانی شامل درک ،فهم، استدلال و اداره هیجان در خود و دیگران، و مجموعهای از تواناییها، کفایتها و مهارتهای غیرشناختی است که توانایی فرد را برای کسب موفقیت در مقابله با اقتضائات و فشارهای محیطی، تحت تأثیر قرار میدهد.
‌ب) تعریف عملیاتی هوش هیجانی:در این پژوهش شامل نمره ای است که ازمودنی در پرسشنامه هیجانی بار- اُُن بدست می آورد،که بیانگر میزان هوشمندی هیجانی فرد می باشد.
‌ج) تعریف نظری رضایتمندی زناشویی: رضامندی زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر از ازدواج با یکدیگر و با هم بودن احساس شادمانی و رضایت دارند۰٫ (احمدی و همکاران ،۱۳۸۵)
هـ) تعریف عملیاتی رضایتمندی زناشویی: میزان نمره ای است که آزمودینهای از پرسشنامه رضایت زناشویی کسب می نمایند.

۵ Bar-on

فصل دوم ادبیات پژوهش

مبحث اول-مفاهیم و معانی
۲-۱-۱-کیفیت زندگی:
بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی،درک افراد از موقعیت خود در زندگی از نظر فرهگ،سیستم ارزشی که در آن زندگی می کنند،اهداف،انتظارات،استانداردها و الویت هایشان است،ژس موضوع کاملا ذهنی بوده و توسط دیگران قابل مشاهده نیست وبر درک افراد از جنبه های مختلف زندگی
( WHO-QOL group).استوار است
۲ ۱- ۲–تعریف رضایتمندی زناشویی
رضایت مندی زناشویی را بیشتر به صورت نگرشها یا احساسات کلی فرد درباره همسر و رابطهاش تعریف م یکنند(فزخ دوست و همکاران،۱۳۸۴) یعنی رضایت مندی زناشویی یک پدیده درونفردی و یک برداشت فردی از همسر و رابطه است. چنین تعریفی از رضایتمندی زناشویی، نشانگر آن است که رضایت مندی یک مفهوم تک بعدی و بیانگر ارزیابی کلی فرد دربار همسر و رابطه اش است(همان، ص ۲۹۶) .

رضایتمندی زناشویی پیامد توافق زناشویی۶است و به صورت درونی

احساس میشود. اصطلاح توافق زناشویی، رابطه مناسب زن و شوهر را توصیف می کند. در رابطه با توافق بالا، هر دو زوج، به گونه ای رفتار، تصور و ادارک میکنند که گویا نیازها و انتظارهایشان برآورده شده و چیزی وجود ندارد که در روابطه شان خلل ایجاد کند. در ازدواج بدون توافق زناشویی، مشکلات موجود

میان زوجین به حدی زیاد است که آنها را از احساس برآورده شدن نیازها و انتظارات باز میدارد. اغلب زوجها، جایی بین این دو انتها قرار دارند و زمینه هایی از توافق و نبود توافق را تجربه میکنند.( حیدری،۱۳۸۵)
رضایتمندی زناشویی، یک مفهوم کلی است که در وضعیت مطلوب روابط

زناشویی احساس می شود. از طرفی رضایت مندی زمانی اتفاق می افتد که روابط زن و شوهر در تمامی حیطه ها بهنجار گزارش شود.

۲ ۱–۳ -تعریف هوش

واژه هوش بر خلاف ظاهر سادهاش، پیچیدگی مفهومی خاصی دارد و از همین رو تعریف واحدی از هوش در علم روانشناسی وجود ندارد و روانشناسان هر کدام بر اساس دیدگاه خود تعریف متفاوتی را از آن ارائه کرده اند. در حقیقت می توان گفت که به تعداد محققانی که در مورد هوش مطالعه کرده اند، تعریف برای هوش ارائه شده است .
۶ marital compatibility
جی سی آگاروال در کتاب اصول روانشناسی تربیتی، تعریفهای هوش را در یک طبقهبندی چهار گروهی به نمایش میگذارد. وی میگوید که میتوان تعریفهای متنوع هوش را دست کم در چهار گروه مشخص، دسته بندی کرد :
گروه اول، بر سازگاری فرد با همه محیطش یا جنبه های محدود و معین آن تأکید می ورزد. طبق این گروه، هوش یک سازگاری ذهنی عمومی با مسائل و موقعیت های جدید زندگی به حساب می آید .

گروه دوم از تعاریف هوش، بر قدرت یادگیری اصرار میورزد و هوش را برابر با قدرت یادگیری میداند. بنابراین، هر چه هوش فرد بیشتر باشد، راحتتر و گستردهتر یاد میگیرد و حوزه تجربه و فعالیت وی نیز بزرگ تر میشود .

گروه سوم این تعریفها بر این عقیده است که هوش، توانایی انجام تفکر انتزاعی و ادامه آن است. این تعریف به کاربرد مؤثر ایدهها و کارآیی در رابطه برقرار کردن با نمادها، به ویژه نمادهای کلامی و عددی اشاره دارد .

گروه چهارم این تعریفها، به تعریفهای عملیاتی بر میگردد؛ یعنی هوش همان نمرهای است که فرد از آزمون اجرا شده به دست میآورد .
تعریف های مبتنی بر این دسته بندی با هم قابل جمع بوده و از خیلی جهات با هم هم پوشی دارند. از تحلیل اجمالی تعریفهای بالا میتوان به این تعریف

کلی رسید” :هوش قدرت درک روابط بین پدیده هاست.” چون هم در قدرت یادگیری، هم در قدرت سازگاری با محیط، هم در قدرت تفکر انتزاعی و هم در

تعریف های عملیاتی هوش یک محور مشترک وجود دارد که همان قدرت درک روابط بین پدیده هاست .(رحیمی،۱۳۹۲) ۲ ۱–۴ -بهره هوشی(IQ)
بهره هوشی که به اختصار به IQ معروف است. بهره هوشی با هوش علمی، هوش منطقی، هوش تحصیلی، هوش شناختی و هوش کتابی هم

مترادف است. آلفرد بینه معتقد است هوش، چیزی است که آزمون های روانی، آن را اندازه گیری می کنند .به نظر وکسلر، هوش، چگونگی حل مسائل

در موقعیت های جدید است. پیاژه، هوش را سازگاری فرد با محیط تعریف کرده است. اما در بیشتر تعاریف چنین برداشت می شود اگر در تعریف هوش

سه جنبه را رعایت کرده و آن را در تعریف بگنجانند، تعریف تقریباً کاملی به دست می آید. توانایی و استعداد کافی برای یادگیری و درک امور، هماهنگی و سازش با محیط، بهره برداری از تجربیات گذشته و به کاربردن قضاوت و استدلال صحیح و پیداکردن راه حل منطقی در مواجه شدن با مشکلات.( رحیمی،۱)
۲ ۱–۵ -هوش هیجانی یا (EQ)
هوش هیجانی۷ (EQ)به عنوان یکی از عوامل بسیار موثر در موفقیت فردی شناخته شده است. هوش هیجانی یعنی توانایی مهار تمایلات عاطفی و هیجانی خود، درک خصوصی ترین احساسات دیگران، رفتار آرام و سنجیده در روابط انسانی و خلاصه همانطور که ارسطو گفته است: »مهارت نادر به حق عصبانی شدن در حد و اندازه معقول، در زمان مناسب، با دلیل موجه و به شیوه شایسته« به عبارت دیگر فردی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار است، به خوبی میتواند احساسات خود را مهار کند و آنها را به شکل مناسب بیان کند. چنین فردی به دلیل داشتن حس همدلی بالا و کنترل مناسب بر هیجانات خود در روابط بین فردی موفقتر است و در نتیجه از امکانات و موقعیت های بهتری در زندگی برخوردار م یگردد.( صفاری و همکاران،

۱۳۸
مفهوم هوش هیجانی توسط گلمن در سال ۱۹۹۵ رواج یافت. محقق دیگری به نام بار .آن در سال ۱۹۹۷ پرسشنامه ای را برای سنجش هوش هیجانی (EQ) تهیه کرد. این پرسشنامه شامل ۱۳۳ مورد و از نوع پرسشنامه خودسنجی بود. در مجموع موردهای مطرح شده در پرسشنامه (EQ) پنج بعد اصلی را اندازه میگیرند که عبارتند از :

هوش درون فردی، هوش بین فردی، قابلیت انطباق، کنترل استرس و خلق عمومی .

هوش درون فردی به توانایی تشخیص و درک احساسات شخصی، بیان احساسات، عقاید و افکار و دفاع از حقوق فردی به شیوهای غیرمخرب و رها بودن از وابستگی هیجانی اطلاق میشود.

هوش بین فردی به معنی توانایی همدلی یعنی آگاهی، درک و ارزیابی احساسات دیگران و همچنین ارتباط بین فردی به معنی ایجاد و حفظ روابط رضایتبخش دوطرفه (که شامل ابراز و دریافت محبت هستند) م یباشد .همچنین هوش بین فردی بالا به معنای مسئولیتپذیری اجتماعی بالا میباشد .
سازگاری شامل توانمندیهای حل مساله، ارزیابی واقعیت و انعطافپذیری است .

کنترل استرس توان تحمل وقایع ناخوشایند و شرایط استرس زا و همچنین مقاومت یا به تاخیر انداختن یک تکانه، سائق یا وسوسه برای عمل کردن می باشد. خلق عمومی به معنای احساس رضایت از زندگی شخصی، لذت بردن از خود و دیگران و نگاه کردن به نیمه پرلیوان و همچنین حفظ نگرش مثبت در مقابله با دشواری های زندگی می باشد .

بر اساس مطالعات دانیل گلمن در بهترین شرایط همبستگی اندکی ۷(%) بین هوش عمومی و برخی از ابعاد هوش هیجانی وجود دارد . به طوریکه می توان ادعا کرد و آنها عمدتاً ماهیت مستقل دارند . وقتی
٧ Emotional Intelligence
افراد دارای هوش عمومی بالا در زندگی تقلا می کنند و افراد دارای هوش متوسط به طور شگفت انگیزی پیشرفت می کنند ، شاید بتوان آن را هوش هیجانی بالای آنان دانست (گلمن ۱۹۹۸) .
مطالعات ریچارد (۱۹۹۵) نشان داد که نمره کل هوش عمومی همبستگی اندکی (۱۲%) با هوش هیجانی دارد و مطالعات بار . آن نشان داد که عناصر هوش هیجانی از هوش عمومی مستقل است (دهشیری
(۱۳۸۰
مبحث دوم-تاریخچه هوش هیجانی
ریشه هوش هیجانی را می توان در ادبیات مربوط به هیجان ردیابی کرد از نگاهی دیگر هیجان شامل یک مؤلفه بیانی یا حرکتی یک مؤلفه تجربی ، یک مؤلفه نظارتی تنظیمی و یک مؤلفه شناختی یا پردازشی می باشد . مؤلفه بیانی یا حرکتی شامل توانایی ابراز هیجان از طریق حالات چهره ، تن صدا و

ژست بدنی می باشد . مؤلفه تجربی شامل احساس مربوط به یک تجربه می باشد. و این نتیجه آگاهی از علائم سیستم عصب مرکزی بازخورد ناشی از حالات چهره شخصی و تفسیر شخص از حوادث پیرامون می باشد ، مؤلفه های نظارتی – تنظیمی به واکنش در مقابل هیجان تجربه شده مربوط می شود ، مؤلفه شناختی یا پردازش شامل تشخیص و تفکیک احساسات دیگران از طریق حالات چهره است (فرقدانی ، ۱۳

سالهاست که با حرارت ترین نظریه پردازان هوشبهر کوشیده اند تا احساسات را به حیطه هوش وارد کنند و به جای آن که عواطف و هوش را دو متضاد ناهمساز در نظـر بگیـرد . از ایـن رو ای ال ثراندایک روانشناس نامداری که در دهه ی ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۰ در همگانی کردن نظریه هوشبهر نقش مهمی را داشت در مقاله ای در روزنامه مارپر اظهار داشت که هوش اجتماعی یعنی توانایی درک دیگران و عمل کردن عاقلانه در ارتباطات بشری که جنبه ای از

هوش هیجانی است به خودی خود جنبه ای از هوشبهر را تشکیل می دهد

. ثراندایک معتقد بود که هوش از یک مؤلفه تشکیل نشده است چرا که نمی توان با یک نوع هوش توانایی های انسان را سنجید، به همین دلیل او سه نوع هوش را مطرح می کند ، هوش اجتماعی و عینی و انتزاعی ، به نظر او

هوش اجتماعی عبارت است از توانایی درک دیگران و برقراری رابطه مناسب با آنها ، از این نقطه نظر فرد با هوش کسی است که در هنگام قرارگرفتن در یک جمع بتواند احساسات و عواطف دیگران را به خوبی درک کند و با آنها رابطه خوبی برقرار کند و کسلر نیز به ابعاد غیر عقلانی هوش عمومی تأکید

کرده است . او معتقد است که علاوه بر عوامل عقلانی عوامل غیر عقلانی که تعیین کننده هوش اند وجود دارند. چنانچه مشاهدات آنی تأکید کننده این فرضیه باشد نمی توان فرض کرد و بتوان هوش کلی را بدون لحاظ کردن عوامل غیر عقلانی محاسبه کرد (همان منبع) .

دیوید و کسلر هوش را به عنوان قابلیت کلی یا مجموعه ای قابلیت های فرد برای عملکرد قاطعانه در جهت تفکر منطقی و برخورد مؤثر با محیط تعریف کرد او هنگام طرح عوامل فردی و اجتماعی بر نیروی غیرعقلانی همانند نیروی عقلانی ………………………………..

عوامل گوناگونی بر رضایت زناشویی تاثیر گذارند که هر کدام از این عوامل نیز در جایگاه خود به طور مستقیم یا غیر مستقیم از بلوغ عاطفی تاثیر می گیرد و تاثیر می گذارند:
۱٫ تفکر و شناخت، نقش تفکر و برداشت زن و شوهر از رفتار همدیگر در اختلال روابط زناشویی مبرم است.
۲٫ مهارت ارتباطی یعنی توانایی در برقراری روابط کلامی و رفتاری با همسر.
۳٫ مسائل مالی

۴٫ رابطه جنسی
۵٫ دخالت خویشاوندان و بستگان
۶٫ ابراز عشق و محبت
پژوهشی که به وسیله صفارپور (۱۳۸۵) انجام گرفته است نشان می دهد که ۶۳٪ ازدواج های ناراضی ،فرزندانشان را وسیله رضایت خاطر در زندگی زناشویی می دانستند، در حالی که فقط ۴٪ زوج های رضایتمند از زندگی چنین نظری داشتند و در عوض ۶۸٪ زوج های ناراضی دوستی و نزدیکی همسر را بزرگترین عامل رضایت در زندگی مطرح کرده بودند.

همچنین یزدخواستی و همکاران(۱۳۸۷) نشان دادند که بین تمایل به جدایی با افسردگی همسر رابطه معناداری وجود دارد. شواهد پژوهشی حاکی از آن است که افراد افسرده بازخوردهای مثبت و ترغیب کننده ای به طرف مقابل خود نمی دهند و از این طریق افراد درگیر در رابطه با خود و یا همسرشان را از روابط با خود راضی نمی سازند و این امر می تواند منجر به تعارض و یا ناسازگاری زناشویی گردد.

پیوند میان ویژگی های شخصتی زوج ها با میزان سازگاری آنها در روابط زناشویی شان، به باور اسمیت و پترسون۴۰(۲۰۰۸) در درجه اول به این دلیل است که جنبه ها یا ابعادی از ویژگی های شخصیتی افراد می تواند به سان یک عامل تنش زا در لحظه لحظه زندگی در روابط زناشویی آنها وارد عمل شود. از طرف دیگر هریک از ویژگی های افراد، الگوهای خاص رفتاری و عملکردی را به آنها تحمیل می کند. شخصیت یک نفر انواع معین و متفاوتی از واکنش ها را از طرف مقابل فرا می خواند که در کل بر سازگاری آنها مؤثر است.

ادیب راد و ادیب راد(۱۳۸۵)به بررسی و مقایسه رابطه باورهای ارتباطی با دلزدگی زناشویی در زنان متقضای طلاق و زنان مایل به ادامه زندگی مشترکت و در پژوهشی دیگر ادیب راد و

۴٠ -Smith & Peterson
همکاران(۱۳۸۴)به مقایسه باورهای ارتباطی زنان متقاضی طلاق و زنان عادی شهر تهران پرداختند.نتایج دو پژوهش نشان داد که باورهای ارتباطی عدم تغییرپذیری همسر،توقع دهن خوانی و تخریبکنندگی مخالفت ب هطور معناداری در زنان متقاضی طلاق بیشتر از زنان مایل به ادامه زندگی مشترک بود.
شایسته و همکاران(۱۳۸۵)در بررسی رابطه رضایت مندی زناشویی با باورهای ارتباطی و انتظارات غیر منطقی زوجین ایرانی مقیم کانادا و استرالیا دریافتند که باورهای ارتباطی پیش بینی کننده رضایت مندی زناشویی هستند و دو متغیر تخریبکنندگی مخالفت و عدم تغییر پذیری همسر بیشترین سهم را در پیش بینی رضایت زناشویی دارند.
الیس۴۱ رضامندی زناشویی را حاصل مبادله رفتارهای پاداش بخش می داند . این نظریه پرداز رضایت زن اشویی را زمانی لذت تجربه شده توسط زن یا شوهر می داند که همه جنبه های
ازدواجشان را در نظر گرفته باشند . رضایت در این دیدگاه یک متغیر نگرشی است که از خصوصیات فردی زن و شوهر محسوب می شود.( صالحی فرد،۱۳۷۹ )
براساس پژوهش کیهان نیا(۱۳۷۵) ایران چهارمین کشور جهان از نظر میزان طلاق معرفی شده است. با بررسی و شناسایی عوامل……………………………..

فصل سوم روش اجرای پژوهش

بیشتر روش های پژوهشی در علوم اجتماعی توصیفی هستند. در تحقیقات توصیفی »آنچه هست« یا »وضعیت موجود« پدیده ها مورد بررسی قرار می گیرد. به عقیده بست تحقیق توصیفی در مورد شرایط یا روابط موجود؛ عقاید، دیدگاه ها، نگرش ها و باورهای مردم نسبت به یک پدیده؛ فرآیندها و روندها مطالعه می کند.( نادری، نراقی ،۱۳۸۰)
تحقیق زمینه یابی شکلی از تحقیق توصیفی تحلیلی است که در علوم رفتاری به طور فراوان مورد استفاده قرار می گیرد. تحقیق زمینه یابی عبارت است از مشاهده پدیده ها به منظور معنادادن به جنبه های مختلف اطلاعات جمع آوری شده است(حسن زاده ،۱۳۸۵ ،ص ۱۴۲)
۳- ۱-روش پژوهش
تحقیق زمینه یابی روشی برای بررسی ماهیت ویژگی ها و ادراک های مردم (یعنی: نگرش ها، باورها ،عقاید و امور مورد علاقه)از طریق تجزیه و تحلیل پاسخ به پرسش هایی است که به دقت تدوین شده اند (همان منبع).بنابراین این مطالعه حاضر بر اساس ماهیت موضوع، از نوع توصیفی می باشد .زیرا محقق بدون دخالت و استنتاج ذهنی قصد مطالعه ی اسناد و روابط

بین نمونه ها را دارد و میزان همبستگی بین آن ها را مشخص می کند .به عبارتی دیگرروش پژوهش درمطالعه حاضر،روش پژوهش توصیفی و پس رویدادی است که در آن،کاربرد نمونه ای انتخابی احتمالی یا انتخابی را نیز ممکن می سازد.همچنین پژوهشگر به دنبال کشف و بررسی روابط بین عوامل و شرایط خاص یا نوعی رفتار که قبلا وجود داشته یا رخ داده از طریق مطالعه نتایج حاصل از آنهاست.
از ویژگی های این نوع پژوهشاین می باشد که اطلاعات لازم جهت بررسی علل وقوع یک حادثه هنگامی جمع آوری میشود که آن حادثه رخ داده است و بنابراین پژوهشگر هیچگونه دخالتی در بروز آن حادثه نداشته است. به عبارت دیگر علت را پس از وقوع مورد بررسی……………………..