توضیحات

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع جدید

پس از دیدن متن و فهرست پایان نامه   میتوانید نسبت به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه  استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

هدف از این تحقیق طراحی و استقرار مدل اندازه¬گیری ریسک اعتباری در نظام بانکی نقش کارامدی در راستای بالا بردن بهره¬وری بانک‌ها و موسسات

مالی در تخصیص بهینه منابع می‌باشد. در این پژوهش تلاش شده تا کارایی مدل‌های لجستیک و شبکه عصبی مصنوعی GMDH برای پیش‌بینی ریسک اعتباری مشتریان نظام بانکی مورد بررسی قرار گیرد و

همچنین مهمترین عوامل موثر بر ریسک اعتباری، شناسایی و مورد بررسی قرار گیرند. اطلاعات مورد استفاده در این پژوهش مربوط به ۱۰۰ نفر از مشتریان حقوقی یکی از بانک‌های کشور می باشد. بنابر اهداف پژوهش متغیرهای مورد استفاده نیز به صورت

ترکیبی از مهمترین متغیرهای مالی و غیرمالی می باشد. نتایج مدل لاجیت نشان می¬دهد که متغیرهای تعداد چک های برگشتی، سابقه فعالیت شرکت نزد بانک، میزان سرمایه شرکت، نسبت گردش مجموعه دارایی، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت حاشیه سود خالص مهمترین متغیرهای موثر بر شناسایی میزان ریسک اعتباری

مشتریان می¬باشد. ولی مدل شبکه عصبی علاوه برمتغیرهای یادشده در بالا متغیرهایی از قبیل تحصیلات مدیر عامل، ارزش وثیقه به میزان تسهیلات،

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

خالص سرمایه در گردش به دارایی، نسبت حاشیه سود عملیاتی و نسبت بازدهی به دارایی را به عنوان متغیرهای با اثر زیاد بر میزان ریسک اعتباری معرفی می¬کند. مقایسه کارایی مدل لاجیت و مدل شبکه

عصبی نشان می¬دهد که مدل شبکه عصبی با سه لایه مخفی با کارایی ۹۵ درصد کاراترین مدل برای شناسایی و تعیین میزان ریسک تسهیلات می باشد.
واژه های کلیدی: اعتبارسنجی، شبکه عصبی، ریسک اعتباری، مدل لاجیت

۱۱۵صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل   را دانلود کنید

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

فهرست مطالب

عنوان صفحه
چکیده ۱
فصل اول کلیات تحقیق
۱-۱ – مقدمه ۳
۱-۲- بیان مسئله ۵
۱-۳- ضرورت انجام تحقیق ۶
۱-۴- اهداف تحقیق ۷

۱-۵- سوالات تحقیق ۷
فصل دوم ادبیات و سوابق تحقیق
۲-۱- مقدمه ۹
۲-۲-تعریف ریسک ۱۱
۲-۳-۱- ریسک مالی ۱۳

۲-۳-۲- ریسکهای غیر مالی ۱۵
۲-۴- مدیریت ریسک ۱۶
۲-۵- اعتبارسنجی ۲۰
۲-۶- معیارهای امتیازدهی اعتباری ۲۳
۲-۶-۱- معیار c5 23
۲-۶-۲- معیار p5 24
۲-۶-۳- معیار LAPP 25

 ریسک اعتباری بانک ها با  مدل های خطی و غیر خطی

۲-۷- رتبه‌بندی اعتباری و امتیاز دهی اعتباری ۲۶
۲-۷-۱- انواع رتبه‌بندی ۲۸
۲-۷-۱-۱- رتبه‌بندی خارجی ۲۹

۲-۷-۱-۲- رتبه‌بندی داخلی ۲۹
۲-۸- سامانه اعتبارسنجی مشتریان بانکی ۳۱
۲-۸-۱- مفهوم سامانه اعتبارسنجی بانکی ۳۲
۲-۸-۲- چهارچوب ارزیابی اعتباری ۳۳
۲-۸-۳- برخی ویژگی‌های سامانه اعتبارسنجی ۳۵
۲-۹- مزایای عملیاتی شدن سامانه اعتبارسنجی ۳۶

۲-۱۰- گردش اطلاعات در سامانه اعتبارسنجی ۳۷
۲-۱۱- موسسات رتبه‌بندی اعتباری ۳۸
۲-۱۱-۱- موسسات رتبه‌بندی اعتباری اشخاص حقوقی ۳۸
۲-۱۱-۲- موسسات اعتبارسنجی اشخاص حقیقی ۴۱
۲-۱۲- مروری بر مطالعات انجام شده ۴۳

۲-۱۲-۱- مقدمه ۴۳
۲-۱۲-۲- مطالعات داخلی ۴۴
۲-۱۲-۳- مطالعات خارجی ۴۶
فصل سوم مدل‌ها و روش های اقتصاد سنجی و شبکه های عصبی
۳-۱- مقدمه ۵۶
۳-۲- روش تحقیق ۵۶
۳-۳- جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه ۵۷
۳-۴- شبکه عصبی ۵۸
۳-۶- شبکه‌های عصبی مصنوعی(ANN) 61

۳-۷- دینامیک نرون ۶۶
۳-۸- تقسیم‌بندی ساختاری شبکه‌های عصبی مصنوعی ۶۶
۳-۹- آموزش شبکه عصبی ۶۷

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

۳-۱۰- شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون ۶۷
۳-۱۱- شبکه پیشخور پس‌انتشار ۶۹
۳-۱۲- شبکه المان پس‌انتشار ۷۰

۳-۱۳- شبکه آبشاری پس‌انتشار ۷۰
۳-۱۴- شبکه رگرسیون تعمیم یافته ۷۱
۳-۱۵- الگوی استنتاجی-تطبیقی عصبی-فازی (ANFIS) 72
۳-۱۶- مدل شبکه عصبی GMDH 80
۳-۱۷- مدل رگرسیونی لاجیت ۸۱
۳-۱۸- برآورد مدل لاجیت ۸۳

فصل چهارم برآورد مدل و نتایج
۴-۱- مقدمه ۸۸
۴-۲-تفسیر مدل لاجیت ۹۰
۴-۳- پیش بینی مورد انتظار ۹۳
۴-۴- مدل سازی به وسیله شبکه عصبی GMDH 94
۴-۴-۱- نتایج حاصل از تخمین شبکه عصبی GMDH 94
فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱ مقدمه ۹۸
۵-۲- پذیرش یا رد فرضیات ۹۹
۵-۲-۱- فرضیه اول ۹۹
۵-۲-۲- فرضیه دوم ۹۹

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

۵-۲-۳- فرضیه سوم ۱۰۰
۵-۳- پیشنهادات ۱۰۰
۵-۴- پیشنهادات برای تحقیقات آتی ۱۰۱
منابع ۱۰۳

فهرست جدول‌ها
عنوان صفحه

جدول ۲- ۱: نسبتهای مالی به کار رفته در الگوی خود را به ترتیب اهمیت نسبی ۵۲
جدول ۴- ۱: متغیرهای مدل ۸۹
جدول ۴- ۲: نتایج تخمین مدل لاجیت ۹۰
جدول ۴- ۳: نتایج حاصل از شبکه عصبی ۹۶
جدول ۵- ۱: مقایسه مدل‌ها ۱۰۰

فهرست شکل‌ها و نمودارها
عنوان صفحه

شکل ۳-۱: شبکه عصبی در حال یادگیری (Trainning Model) 60
شکل ۳-۲: شبکه عصبی در حال به کارگیری (Operatiing Model) 60

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

شکل ۳- ۳: مدل ریاضی تک نرونی که در شبکههای عصبی ۶۱
شکل ۳- ۴: شبکه سه لایه با s نرون در هر لایه ۶۸

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

شکل ۳- ۵: ساختار شبکه پیشخور پس انتشار با دو لایه پنهان ۷۰
شکل ۳- ۶: ساختار شبکه آبشاری پس انتشار با سه لایه پنهان ۷۱
شکل ۳- ۷: شبکه رگرسیونی تعمیم یافته ۷۲
شکل ۳- ۸: الگوی فازی سوگنو ۷۷
شکل ۳- ۹: ساختار الگوی ANFIS 78
نمودار ۴- ۱: مقایسه مقادیر واقعی و برازش شده توسط مدل لاجیت برای متغیر وابسته ۹۳

– کلیات تحقیق
۱-۱ – مقدمه

عدم ثبات سیاسی و اقتصادی در جوامع امروزی از سویی، الزامات کنترل بازار پول و سرمایه از سوی دیگر، اهمیت تجزیه و تحلیل و مدیریت ریسک این بازارها را افزایش داده است. طیف ریسک از کارگاه های کوچک و صنایع بزرگ تا موسسات مالی را شامل می‌شود، اما ریسک

بنگاه های مالی از مفهوم مهمتری برخوردار است. اهمیت ریسک به قدری در این موسسات مورد توجه است که در بسیاری از موارد، باعث دخالت‌های مستقیم قانونی از سوی قانون گذاران برای کنترل آنها می‌شود (خداوردی، ۱۳۹۸).

امروزه شاهد بحران‌های مالی در سطح گسترده ای در بین بنگاه های اقتصادی هستیم. متاسفانه با وجود بحران‌های جهانی اخیر، هنوز ارزیابی نادرستی از مفهوم ریسک اعتباری وجود دارد، به همین جهت، با رخ دادن یک بحران، بیشتر دولت¬ها مجبور می¬شوند که راه حل¬های موقت نجات را برای سیستم بانکی به کار گیرند. با توجه به همه¬گیر شدن

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

بحران‌های اقتصادی کنونی، طرح ریزی برای پیش بینی احتمال عدم پرداخت تسهیلات اعطایی توسط شرکت‌ها از اهمیت ویژه ای برای سهامداران، طلبکاران، حساب رسان و مدیران بانکی برخوردار است.

اگر چه زیان اعتباری هزینه معمول فعالیت‌های تجاری در بانک ¬است، لیکن افزایش زیان دهی می¬تواند موجودیت موسسات

مالی را تهدید کند. شاهد این ادعا، نیاز مستمر بانک‌ها به تصحیح مدل هایی است که ریسک هر وام و نرخ های نکول پرتفوی وام ها را می سنجند.

پیش بینی دقیق و هشدارهای اولیه احتمال عدم پرداخت موجب کنترل ریسک، جلوگیری از اتخاذ تصمیمات نادرست،

کاهش هزینه نظارت بر پرداخت دیون و کاهش زمان ارزیابی اعتباری می‌شود. آژانسهای رتبه‌بندی بین المللی مانند مودیزو استاندارداند پورزبه جهت ناکارآمد

بودن مدل‌هایشان در پیش بینی ریسک پرداخت دیون شرکت‌ها و بانک‌ها مورد انتقاد قرار گرفته اند. بعلاوه، آژانس¬های

رتبه‌بندی محلی و بین المللی به تحلیل ریسک شرکت‌های بزرگ تمایل دارند، در حالی که سیستم مالی و بانک‌ها، نیازمند مدل‌هایی برای تحلیل

ریسک شرکت‌های کوچک و متوسط نیز می‌باشد. ضمن اینکه بانک‌ها، مدل‌های داخلی خود را برای تعیین ریسک وام‌ها دارند.

اما این روش‌ها هنوز مقدماتی¬اند و متکی بر روش‌های ساده ریاضی با فرض¬های ناقص هستند.

در نتیجه نیاز به سیستم تشخیص سریع و خودکار پیش بینی احتمال عدم پرداخت، مورد توجه قرار گرفت .

مروری بر مقالات اخیر در این مورد نشان می¬دهد که عمده عللی که باعث شکست تجاری می گردد، اطلاعات نامتقارن بین بانک‌ها و شرکت‌ها است. بعلاوه، گسترش ابزارهای تحلیلی برای تعیین اینکه کدام اطلاعات مالی بر پیش بینی بحران مالی موثر است، مورد توجه قرار گرفت. سلامت شرکت‌ها در فضای تجاری بسیار رقابتی بستگی به توانایی کسب

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

سود و پرداخت دین مالی دارد به همین جهت، شکست تجاری می تواند برای هر شرکتی در هر اندازه ای رخ دهد (وو، ۲۰۲۰).
مدل‌های ریسک نکول (احتمال عدم توانایی در بازپرداخت یا عدم تمایل به بازپرداخت وام) با توجه به بحران‌های اقتصادی اخیر در جهان، پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. با این حال مدل‌های موجود برای پیش بینی احتمال عدم پرداخت وام، با کمبود پوشش اطلاعاتی

مناسب مواجه هستند که منجر به تصمیم‌گیری نادرست توسط سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران مالی می‌شود.
بانک‌ها به عنوان واسطه وجوه با جذب منابع مازاد جامعه و تزریق آن به بخش‌های اقتصادی که نیازمند نقدینگی هستند، سبب گردش منابع و در نهایت توسعه بخش‌های مختلف اقتصادی کشور می شوند. ضمن اینکه بانک‌ها باید بتوانند با برنامه ریزی دقیق، منابع و

مصارف خود را مدیریت کنند تا در معرض انواع ریسک‌های مالی و غیرمالی قرار نگیرند.

۱-۲- بیان مسئله

یکی از مهمترین عوامل بقا بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری، ایجاد توازن بین منابع و مصارف می‌باشد. زیرا هرگونه انحراف از منابع و مصارف برای بانک زیان¬های عدیده¬ای در بر خواهد داشت. فزونی منابع به مصارف به معنی عدم تخصیص مناسب منابع است که به کاهش درآمدهای بانک و سپرده

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

گذاران می انجامد. فزونی مصارف به منابع از نظر تئوری امکان پذیر نیست، زیرا نمی توان مصارفی بیش از امکانات موجود داشت، ضمن اینکه

برداشت بیشتر از موجودی از حساب بانک‌ها نزد بانک مرکزی، با جریمه سنگینی مواجه خواهد شد. بلوکه شدن منابع بانک‌ها در سرفصلهای سررسید گذشته، معوق و مشکوک الوصول، نه تنها توان پرداخت تسهیلات را در بانک‌ها می کاهد بلکه با تاثیر منفی بر روی بهره وری، دست‌یابی به اهداف بانک‌ها را با مشکل مواجه کرده و شکوفایی اقتصادی کشور کاهش می یابد. وقفه در بازگشت منابع به بانک‌ها، این موسسات را دچار کمبود منابع

می‌کند و توان تسهیلات دهی بانک‌ها را می‌کاهد. عدم تخصیص به موقع و به اندازه منابع به واحدهای اقتصادی، به صورت زنجیروار بین صنایع مختلف جابه‌جا شده و کشور را با اقتصادی بحران زده مواجه خواهد کرد (منهاج، ۱۳۸۴).

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

توجه کافی به معیارهای اساسی اعطای تسهیلات شامل شخصیت ، توان مالی ، کشش اعتباری و وثیقه در زمان پرداخت تسهیلات و همچنین نظارت کافی در حین و بعد از پرداخت تسهیلات از عوامل تاثیر گذار بر جلوگیری از ایجاد و افزایش مطالبات است. لذا برای بانک‌ها مهم است که بتوانند با ابزارهای علمی احتمال معوق شدن تسهیلات اعطایی را بسنجند،

زیرا می توانند با ابزارهای مختلف از جمله کاهش مبلغ تسهیلات، اخذ وثایق محکمتر، بیمه اعتباری و … احتمال نکول تسهیلات را کاهش دهند. متاسفانه امروزه عدم بازپرداخت یه باز¬پرداخت با تاخیر تسهیلات یکی از مشکلات اساسی و مهم در سیستم بانکی کشور می¬باشد که بانک‌ها و موسسات مالی را دچار مشکلات عدیده¬ای نموده است.

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

۱-۳- ضرورت انجام تحقیق

مشکلات به وجود آمده در بانک‌ها و موسسات مالی کشور در مورد عدم بازپرداخت به موقع تسهیلات توسط مشتریان بانک و به هدر رفتن سرمایه¬های بانک‌ها و موسسات در این دوران و عدم وجود یک سیستم علمی برای شناسایی و مشخص نمودن میزان ریسک پرداخت تسهیلات به مشتریان مختلف این ضرورت را ایجاد می¬کند که در پی طراحی

سیستم‌هایی باشیم که با توجه به اطلاعات و مشخصات افراد حقیقی یا حقوقی بتواند میزان ریسک عدم بازپرداخت تسهیلات توسط این افراد و یا شرکت‌ها را مشخص نماید.

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

۱-۴- اهداف تحقیق

هدف از این پژوهش بررسی و شناسایی عوامل موثر بر میزان ریسک نکول تسهیلات اعطایی توسط بانک‌ها و موسسات مالی و همچنین به¬کار بردن روش‌های مختلف و متداول در این زمینه و مقایسه کارایی آنها در تشخیص میزان ریسک نکول و انتخاب بهترین مدل و روش می¬باشد.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
۱-۵- سوالات تحقیق
 آیا بین سوابق همکاری با بانک و ریسک نکول تسهیلات ارتباط معکوس و معنی¬داری وجود دارد؟
 آیا بین سرمایه مشتریان حقوقی و ریسک نکول تسهیلات ارتباط معکوس و معنی¬داری وجود دارد؟
 آیا مدل شبکه عصبی در مقایسه با مدل لاجیت از دقت بیشتری در سنجش اعتبار مشتریان بانک‌ها وموسسات مالی برخوردار می¬باشد؟

فرضیه¬های تحقیق

 بین سوابق همکاری با بانک و ریسک نکول تسهیلات ارتباط معکوس و معنی¬داری وجود دارد.
 بین سرمایه مشتریان حقوقی و ریسک نکول تسهیلات ارتباط معکوس و معنی¬داری وجود دارد.

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

 مدل شبکه عصبی در مقایسه با مدل لاجیت از دقت بیشتری در سنجش اعتبار مشتریان بانک‌ها و موسسات مالی برخوردار می¬باشد.

فصل دوم
ادبیات و سوابق تحقیق

۲- ادبیات و سوابق تحقیق
۲-۱- مقدمه
امروزه تردیدی وجود ندارد که یکی از ابزارها و عوامل لازم و مؤثر برای توسعه اقتصادی کشور، همانا وجود سیستم بانکی کارآمد است.

هرگونه اقدامی در جهت بهبود و ارتقاء سیستم بانکداری موجب خواهد شد که جریان پس انداز، سرمایه گذاری و تخصیص منابع بهبود یابد و امکانات بالقوه، پراکنده و نهفته در کشور برای پیشرفت و رفاه عمومی به کار گرفته شود.

بانک‌ها نقش مهمی در اقتصاد کشور بر عهده دارند که شامل تجهیز منابع، واسطه گری و تسهیل جریان پرداخت و تخصیص اعتبار به دریافت کننده

تسهیلات است. بانک در این زمینه نقش واسطه را داراست. به گونه ای که پول را از سپرده گذار که موقتاً کاربردی برای پول خود ندارد، اخذ کرده و در اختیار متقاضیان تسهیلات که قادرند استفاده کارآمدتری از آن بکنند قرار

می‌دهد. در این مرحله سودی به سپرده گذار تعلق می‌گیرد و از وام گیرنده نیز سودی در قالب بهره دریافت می‌شود. مابه االتفاوت این دو نرخ، سهم بانک است که بایستی حداقل کفاف مخارج بانک را بدهد.

علیرغم رویکرد مشتری مداری توأم با رقابت دراکثر کشورها، پیشرفت علم الکترونیک و کامپیوتر، ارائه بسیاری از خدمات بانکی بدون حضور مشتریان در

بانک‌ها در اسرع وقت با بهره‌گیری از شبکه جهانی اینترنت، هنوز اعطای تسهیلات اعتباری به مشتریان چیزی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد عملیات بانک‌ها را شامل می‌شود. همه موسسات اعتبار دهنده بدون توجه

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

به هدفی که دنبال می‌کنند بی درنگ خود را در معرض ریسک سرباز زدن استفاده کنندگان از این تسهیلات در بازپرداخت دیون قرار می دهند. به عبارت دیگر ریسک جزء ذاتی بانکداری می‌باشد . پیامد های چنین ریسکی در مواردی ممکن است موجب بروز تنگناهای مالی شدید و یا حتی باعث

ورشکستگی موسسه اعتبار دهنده شود . لذا موفقیت پیوسته و بلند مدت یک نهاد مالی، در گرو اعمال مدیریت ریسک بهینه در آن نهاد می‌باشد . فلسفه

مدیریت ریسک‌های بانکی وابسته به هدفی است که بانک دنبال می‌کند و آن افزایش بازده سهامداران در چارچوب کلی احتمال وقوع ریسک می‌باشد. مدیریت ریسک بر شناسایی، سنجش و کنترل ریسک‌ها متمرکز است و بدین طریق می توان ریسک‌ها را رتبه‌بندی مناسب نموده و سرمایه را تخصیص داد.

بانک‌ها با انواع مختلفی از ریسک‌ها مواجه می شوند، که برخی از آنها عبارتند از ریسک اعتباری ، ریسک تجاری ، ریسک نقدینگی ، ریسک بازار ، ریسک نوسان نرخ بهره و غیره.
اما از جمله مهمترین ریسک‌هایی که غالباً بانک‌ها با آن روبرو هستند ریسک اعتباری است. مفهوم ریسک اعتباری به احتمال وقوع زیان در یک عملیات اعتباری نظیر وخامت وضعیت مالی دریافت کننده تسهیلات و یا ورشکستگی آن بر می‌گردد که منجر به از دست رفتن

ارزش دارایی می‌شود . ریسک اعتباری در واقع نوعی عامل بالقوه است که بر اساس آن دریافت کننده تسهیلات قادر به انجام تعهدات خود طبق ضوابط مذکور در قرارداد نمی‌شود.
برای اکثر سرمایه‌گذاران و موسسات سرمایه‌گذاری، اوراق قرضه و سایر انواع ابزارهای بدهی به عنوان عامل اصلی در ایجاد ریسک اعتباری محسوب می‌شود، اما در بانک‌ها از تسهیلات

می‌توان به عنوان عامل مهم در ایجاد ریسک اعتباری

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

نام برد. همان گونه که بانک‌ها ریسک اعتباری تک تک معاملات را به تنهایی کنترل می‌کنند ، باید مجموعه پرتفوی خود را نیز کنترل کنند.

براین‌اساس بانک‌ها و موسسات اعتباری در سراسر دنیا ، امروزه از ابزارهای گوناگونی برای مقابله با این ریسک‌ها بهره می برند. بکارگیری این ابزراها امکان کنترل ریسک را به طور

مؤثرتری برای بانک‌ها فراهم می آورد . در سال های اخیر تعدادی از مؤسسات بزرگ مالی جهان با توسعه سیستم های پیشرفته سعی بر مدل سازی ریسک اعتباری کرده‌اند. وظیفه عمده این مدل ها شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسک‌های موجود می‌باشد.

یک مدل ریسک عدم بازپرداخت معتبر، تحلیل‌گران را از تصمیمات اعتباری شرکت‌های وام گیرنده و سایر رقبا آگاه می سازد.

چنین مدل هایی می‌توانند به عنوان ابزاری مناسب جهت شناسایی بدهکاران، تجزیه و تحلیل ریسک و بازده پرتفوی اعتباری و یا تخصیص سرمایه و

قیمت گذاری تسهیلات، مورد استفاده قرار گیرند، در واقع مدیریت ریسک‌های اعتباری این امکان را فراهم می آورد که طرفین بتوانند به تعهدات خود طبق قرارداد عمل نموده و بانک نیز بتواند مجدداً اصل طلب و بهره مناسب خود را تحصیل کند.

۲-۲-تعریف ریسک

ریسک را میزان اختلاف میان بازده واقعی سرمایه گذاری با بازده مورد انتظار تعریف می‌کنند. بیشتر سرمایه‌گذاران بر این تصورند که بازده واقعی کمتر از بازده مورد انتظار است. هرچه پراکندگی بازده بیشتر باشد ریسک نیز بیشتر خواهد بود.

ریسک در مفهوم عام آن عبارت است از خطری که به علت عدم اطمینان در مورد وقوع حادثه ای در آینده پیش می آید و هر چقدر این عدم اطمینان بیشتر باشد، گفته می‌شود ریسک بالاتر است. برای ریسک تعاریف متعددی وجود دارد، مارکویتز ()، ریسک را انحراف معیار چند دوره ای یک متغیر نامیده است. گالیتز ۹۹۶)، ریسک را هر گونه نوسانات در هرگونه

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

عایدی خوانده است. هیوب (۱)، ریسک را احتمال کاهش درآمد یا از دست دادن سرمایه تعریف می‌کند. گلیب (۲۰۲۰)، ریسک را هر پدیده‌ای که بتواند نتیجه مورد انتظار سرمایه گذاران را منحرف سازد، تعریف کرده است.

از نظر راعی و سعیدی (۳)، برای تعریف ریسک دو دیدگاه وجود دارد:
۱- هرگونه نوسانات احتمالی بازدهی اقتصادی در آینده.
۲- نوسانات احتمالی منفی بازدهی اقتصادی در آینده.

۲-۳- انواع ریسک

از یک دیدگاه ریسک به دو بخش تقسیم می‌شود:
۱- ریسک سیستماتیک : آن بخش از ریسک است که خارج از حیطه توان موسسات بوده و آنها قادر به کنترل یا کاهش آن نیستند.
۲- ریسک غیر سیستماتیک : توسط مدیریت مالی مورد بررسی قرار می گیرد و به وسیله ایجاد پرتفوی بهینه، قابل کنترل است.

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

در نتیجه این بخش از ریسک از بهره سهمی نداشته و صرفا بهره، پاداش ریسک سیستماتیک است، زیرا عوامل ریسک سیستماتیک در اختیار موسسات نیست و موسسات با پذیرش این ریسک مستحق دریافت بهره می‌شوند. از دیدگاه دیگر، ریسک به دو دسته ریسک‌های مالی و غیر مالی تقسیم می‌شود.

۲-۳-۱- ریسک مالی
در ریسک¬های مالی، روش‌های مدیریت ریسک برای کنترل آنها اعمال می‌شود و به طور مستقیم بر سود آوری موسسات اثر می‌گذارند از جمله ریسک های مالی عبارت از:
الف) ریسک نقدینگی: احتمال عدم توانایی در ایفای تعهدات کوتاه مدت می‌باشد. هدف

مدیریت نقدینگی حصول اطمینان از این است که، بانک تمام تعهدات مالی خود را هنگامی که سررسیدشان می‌رسد، ایفا کند. برای این منظور بانک باید تعهدات نقدی خود را پیش بینی کرده و منابع مختلف تامین مالی را مد نظر قرار دهد.

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

ب) ریسک اعتباری: ریسک اعتباری ریسکی است که از نُکول قصور طرف قرارداد، یا در حالتی کلی¬تر ریسکی است که از «اتفاقی اعتباری» به وجود می¬آید. به طور تاریخی این ریسک معمولا در مورد اوراق قرضه واقع می¬شد، بدین صورت که قرض¬دهنده¬ها از

بازپرداخت وامی که به قرض¬گیرنده داده بودند، نگران بودند. به همین خاطر گاهی اوقات ریسک اعتباری را «ریسک نکول» هم گویند.ریسک اعتباری شکلی از ریسک طرف مقابل است، به عبارتی ریسکی است که طرف مقابل طبق قرارداد یا تعهد خود عمل نخواهد کرد.

این کار شاید به علت عدم موفقیت در تهیه کالا وخدمات و یا به علت عدم اجرای وام تعهد شده و یا شکست در پرداخت کامل و به موقع مبلغی باشد که قرض گرفته شده است)کویل، ۲۰۰۰).
ریسک اعتباری از این واقعیت ریشه می¬گیرد که طرف قرارداد، نتواند یا نخواهد تعهدات قرارداد را انجام دهد. تأثیر این ریسک با هزینه جایگزینی وجه نقد ناشی از نُکول طرف قرارداد سنجیده می‌شود.

ضررهای ناشی از ریسک اعتباری ممکن است قبل از وقوع نکول واقعی طرف قرارداد رخ دهند. به طور کلی¬تر ریسک اعتباری را می¬توان به عنوان ضرر محتمل که در اثر یک رخداد اعتباری اتفاق می¬افتد، بیان کرد. رخداد اعتباری زمانی واقعی شود که توانایی طرف قرارداد در تکمیل تعهداتش تغییر کند. ریسک اعتباری یکی از مهمترین عوامل تولید ریسک در بانک‌ها

و شرکت‌های مالی و اعتباری است. این ریسک از این جهت ناشی می‌شود که دریافت¬کنندگان تسهیلات توانایی بازپرداخت اقساط بدهی خود را نداشته باشند.
به تعریف دیگر ریسک اعتباری عبارت است از احتمال اینکه بعضی از دارایی های موسسه، بویژه اعتبارات اعطایی از نظر ارزش کاهش یابد و یا بی¬ارزش شود. با توجه به

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

اینکه¬سرمایه بانکها و موسسات مالی و اعتباری نسبت به کل ارزش دارایی های آنها کم است، حتی اگر درصد کمی از تسهیلات قابل وصول نباشند، بانک با خطر ورشکستگی روبه¬رو خواهد شد.

ج- ریسک نرخ سود: این ریسک از نوسانات نرخ سود ناشی می‌شود که بر ارزش دارایی‌ها و بدهی‌های مالی یک بانک تاثیر می گذارد. ریسک نرخ سود با توجه به رابطه حقوقی بین بانک و مشتری به دو بخش تقسیم می‌شود. بخش اول ریسک، نرخ سود مربوط به دارایی مالی است که از محل منابع

سپرده‌گذاران تامین شده است. این ریسک تا جایی که نرخ سود قطعی سپرده‌های سرمایه گذاری کمتر از سود علی‌الحساب نباشد به سپرده‌گذاران

منتقل می‌شود، لیکن بخش دوم ریسک نرخ سود در ارتباط با دارایی‌هایی است که از محل منابع بانک تامین مالی می‌شود. چنانچه نرخ سود کاهش

یابد، ارزش دارایی‌های مالی بانک افزایش و هر گاه نرخ سود افزایش یابد ارزش دارایی های بانک کاهش خواهد یافت.
د- ریسک سرمایه گذاری مجدد: سرمایه‌گذاری‌هایی که دارای یک سررسید و یک جریان

نقدی هستند عاری از این ریسک بوده و در مقابل سرمایه‌گذاری‌هایی که از محل سود دریافتی سرمایه‌گذاری اصلی صورت می گیرد، شامل این ریسک می‌شوند.
ه- ریسک نرخ ارز: بر زیان احتمالی ناشی از تغییرات نرخ ارز که موجب کاهش ارزش دارایی‌ها و یا افزایش

ارزش بدهی ها می‌شود، دلالت دارد. به عبارت دیگر نگهداری یک دارایی ارزی هنگامی که نرخ آن در حال کاهش است، منجر به زیان و زمانی که نرخ آن روند فزاینده دارد،

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

می تواند موجب سود شود. بانک‌های سنتی می توانند با استفاده از ابزارهای مالی مشتقه نسبت به پوشش آن اقدام کنند (راعی و سعیدی، ۱۳۸۳).

۲-۳-۲- ریسک‌های غیر مالی
برخی از آنها خارج از حیطه کنترل موسسات هستند و به طور غیرمستقیم منافع سازمان را در معرض خطر قرار می دهند.

بررسی ریسک اعتباری بانک ها با استفاده از مدل های خطی و غیر خطی

الف) ریسک مدیریت: عبارت است از تصمیمات نادرست مدیران اجرایی. میزان ریسک ناشی از تصمیمات نادرست متفاوت است و به میزان مختلفی، کیفیت عملکرد سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

ب) ریسک سیاسی: بر اثر تغییرات در سیاست‌های دولت‌ها به وجود می‌آید. به طور کلی احتمال وقوع زیان ناشی از جنگ، شورش، اعتصاب و … را در ریسک سیاسی طبقه بندی می‌کنند.

ج) ریسک صنعت: عبارت است از نوسانات بازدهی سرمایه گذاری که بر اثر وقایع خاص و یا تغییرات در یک صنعت که دارای …………………….
…………………………………