توضیحات

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع جدید

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

پس از دیدن متن و فهرست پایان نامه

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

میتوانید نسبت به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید

و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه حقوق استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

تجارت الکترونیکی شکلی از مبادله تجاری است که در آن طرفین ذینفع به جای تبادلات فیزیکی یا تماس مستقیم فیزیکی، به صورت الکترونیکی تعامل می کنند.تجارت الکترونیک به شیوه امروزی در دهه ۱۹۶۰ بر مبنای مبادله الکترونیکی داده ها شکل گرفت.

امروزه تجارت الکترونیکی به دلیل تسهیل در زندگی و صرفه جویی در وقت و هزینه های بالای حمل و نقل، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. لذا هدف از طرح این موضوع آشنایی بیشتر با کلیات وجنبه های فقهی و حقوقی تجارت الکترونیک می باشد.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

این پایان نامه از چهار فصل اصلی تشکیل شده که فصل اول آن با عنوان کلیات بوده و از شش بخش تشکیل گردیده است که شامل واژه شناسی، تعاریف، تاریخچه، مزیت ها، معایب و محدودیت های تجارت الکترونیک می باشد. فصل دوم با عنوان آشنایی با تجارت

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

الکترونیکی است که از هفت بخش اصلی تشکیل شده که عبارت است از: ابزارهای تجارت الکترونیک ، اقسام تجارت الکترونیکی، پرداخت های الکترونیکی و پول الکترونیک و انواع کارت ها، امنیت و رمز نگاری و هویت شناسی و امضاء دیجیتالی،گواهی امضاهای دیجیتالی و انواع آن، اعتماد و

اطمینان به امضاها و گواهی امضاهای الکترونیکی، امضاهای دیجیتالی و گواهی امضاءها در تجارت الکترونیکی. بررسی فقهی تجارت الکترونیکی عنوان فصل سوم می باشد که از دوازده بخش تشکیل شده و شامل: قول و فعل در عقد،

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

معاطات، شرایط عقد بیع، شرایط متعاقدین، شرایط عوضین، شرایط ثمن، اختلاف خریدار و فروشنده،قبض و احکام آن،خیارات، گفتاری درباره ربا، موضوع

تجارت و تجارت های حرام می باشد.عنوان فصل چهارم عبارت است از که از پنج بخش بررسی حقوقی تجارت الکترونیکی اصلی تشکیل شده که شامل: منابع حقوقی تجارت الکترونیک، قراردادهای الکترونیکی، ایجاب و قبول در تجارت الکترونیکی،زمان و مکان تشکیل قراردادهای الکترونیک درحقوق

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

ایران و امضاها و پرداختهای الکترونیکی می باشد. در پایان نتیجه گیری می‌شود که تجارت الکترونیک، فعل همراه بارضایت بوده‌ و فاقد اشکال شرعی‌ می باشد و فقها اینگونه معاملات را به عنوان معاطات و یا عقد فعلی، صحیح می‌دانند. و هر بیعی که عرف، آن را بیع بداند صحیح و نافذ است مگر اینکه در تضاد با اصول و مبانی محکم شرعی باشد.
واژه های کلیدی : تجارت، تجارت الکترونیکی، فقه، حقوق، بیع، معاطات

۱۴۲صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع و پاورقی  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

فهرست مطالب
عنوان صفحه

فصل اول : کلیات
۱-۱واژه شناسی ۲
۱-۲ تاریخچه تجارت الکترونیکی در جهان ۵
۱-۲-۱ تاریخچه تجارت الکترونیکی در ایران ۶
۱-۳ مزیت های تجارت الکترونیکی ۷
۱-۴ معایب تجارت الکترونیکی ۸

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۱-۵ محدودیت های تجارت الکترونیکی ۹
۱-۵-۱ محدودیتهای فنی تجارت الکترونیکی ۹
۱-۵-۲ محدودیت های غیرفنی تجارت الکترونیکی ۱۰

فصل دوم: آشنایی با تجارت الکترونیکی
۲-۱ ابزارهای تجارت الکترونیکی ۱۳
۲-۱-۱ تلگراف ۱۳
۲-۱-۲ نمابر ۱۴
۲-۱-۳ تلفن ۱۴
۲-۱-۳-۱ تلفن ثابت ۱۴
۲-۱-۳-۲ تلفن همراه ۱۵

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۲-۱-۴ اینترنت ۱۶
۲-۱-۴-۱ پست الکترونیک ۱۷
۲-۱-۴-۲ سرویس‌های گفتگوی اینترنتی ۱۸
۲-۱-۴-۳ شبکه جهانی وب ۱۹
۲-۲ اقسام تجارت الکترونیکی ۲۰
۲-۲-۱ چرخه تجارت الکترونیکی ۲۰
۲-۲-۲ انواع تجارت الکترونیکی ۲۱
۲-۲-۲-۱ تجارت شرکت با شرکت ۲۲
۲-۲-۲-۲ تجارت بین شرکت و مصرف کننده ۲۲

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۲-۲-۲-۳ تجارت شرکت با اداره ۲۲
۲-۲-۲-۴ تجارت مصرف کننده با شرکت ۲۳
۲-۲-۲-۵ تجارت مصرف کننده با مصرف کننده ۲۳
۲-۲-۲-۶ تجارت دولت با دولت ۲۴
۲-۲-۲-۷ تجارت مصرف کننده با اداره ۲۴
۲-۲-۲-۸ تجارت شرکت با دولت ۲۴
۲-۳ پرداخت های الکترونیکی ، پول الکترونیکی و انواع کارت ها ۲۴

۲-۳-۱ پرداخت الکترونیکی ۲۴
۲-۳-۲ پرداخت‌های الکترونیکی و پروتکل‌ها ۲۵
۲-۳-۳ کارت اعتباری ۲۵
۲-۳-۴ انتقال الکترونیکی وجوه و کارت‌های پولی در اینترنت ۲۶
۲-۳-۵ کارت‌های ارزش ذخیره شده و پول الکترونیکی ۲۶
۲-۳-۶ کارت‌های هوشمند ۲۷

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۲-۳-۷ سیستم‌های چک الکترونیکی ۲۷
۲-۳-۸ کیف پول الکترونیکی ۲۷
۲-۴ امنیت و رمزنگاری و هویت شناسی و امضاء دیجیتالی ۲۸
۲-۴-۱ امنیت در تجارت الکترونیکی ۲۸
۲-۴-۱-۱ اصول امنیتی در سیستم های پرداخت الکترونیکی ۲۸
۲-۴-۲ رمز نگاری ۲۸
۲-۴-۲-۱ رویه رمز نگاری به روش کامن کی ۲۹
۲-۴-۲-۲ رویه رمز نگاری به روش پابلیک کی ۲۹

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۲-۴-۳ هویت شناسی ۳۰
۲-۴-۴ امضاء دیجیتالی ۳۰
۲-۴-۵ امنیت در کارت های اعتباری ۳۲
۲-۵ گواهی امضا های دیجیتالی و انواع آن ۳۳
۲-۵-۱ گواهی امضا های دیجیتالی ۳۳

۲-۵-۲ انواع گواهی امضاهای الکترونیکی ۳۴
۲-۵-۲-۱ گواهی امضاء هویتی ۳۴
۲-۵-۲-۲ گواهی امضاء عضویت ۳۴
۲-۵-۲-۳ گواهی امضاء مجوز ۳۴
۲-۵-۲-۴ گواهی امضاهای الکترونیکی( بسته و باز) ۳۵

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۲-۵-۳ طرف‌های گواهی امضاء ۳۶
۲-۶ اعتماد و اطمینان به امضاها و گواهی امضاهای الکترونیکی ۳۷
۲-۶-۱ اعتماد و اطمینان به گواهی امضاء ۳۷
۲-۶-۲ اعتماد و اطمینان در کلید رمز های گواهی امضاء ۳۸
۲-۶-۳ اعتماد و اطمینان نسبت به امضاء ۳۹
۲-۷ امضاهای دیجیتالی و گواهی امضاها در تجارت الکترونیکی ۴۰

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۲-۷-۱ نگرانی ها و انتظارات مصرف کنندگان ۴۰
۲-۷-۲ طرف‌های معتمد ۴۱
۲-۷-۳ تضمین های مالی ۴۲
۲-۷-۴ گواهی‌های هویت ۴۲

۲-۷-۵ ویژگی‌های گواهی امضاءهای دیجیتالی ۴۳
فصل سوم: بررسی فقهی تجارت الکترونیکی
۳-۱ قول و فعل در عقد ۴۵
۳-۱-۱ عقود ۴۷
۳-۱-۲ اقسام عقد ۴۹
۳-۱-۳ معنی بیع ۴۹
۳-۲ معاطات ۴۹
۳-۲-۱ اقوال در معاملات ۵۰
۳-۲-۲ ادله اینکه معاطات مفید ملکیت است ۵۱

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۳-۳ شرایط عقد بیع ۵۲
۳-۴ شرایط متعاقدین ۵۷
۳-۴-۱ بلوغ ۵۷
۳-۴-۲ قصد ۵۹
۳-۴-۳ اختیار ۶۰
۳-۴-۳-۱ معنا ومفهوم إکراه ۶۱
۳-۴-۴ مالکیت ۶۳
۳-۵ شرایط عوضین ۶۴
۳-۶ اختلاف خریدار و فروشنده ۶۸
۳-۶-۱ اختلاف در مقدار ثمن ۶۸
۳-۶-۲ اختلاف در نقدی بودن ثمن، مدت نسیه ، اشتراط رهن یا ضامن ۶۹

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۳-۶-۳ اختلاف در اندازه کالای فروخته شده ۶۹
۳-۶-۴ اختلاف طرفین بیع در تعیین مبیع ۷۰
۳-۷ قبض و احکام آن ۷۱
۳-۷-۱ تعریف قبض ۷۱
۳-۷-۲ احکام قبض ۷۱
۳-۷-۳ تلف شدن مبیع پیش از قبض ۷۲
۳-۸ خیارات ۷۳
۳-۸-۱ خیار مجلس ۷۳
۳-۸-۲ خیار غبن ۷۴
۳-۸-۳ خیار تأخیر ۷۵
۳-۸-۴ خیار رؤیت ۷۷
۳-۸-۵ خیار عیب ۷۹

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۳-۹ گفتاری درباره ربا ۸۰
۳-۱۰ موضوع تجارت ۸۱
۳-۱۱ تجارت های حرام ۸۲
۳-۱۱-۱ اعیان نجس ۸۲
۳-۱۱-۲ ابزار لهو، بت، صلیب، ابزار قمار ۸۳
۳-۱۱-۳ فروش سلاح به دشمن ۸۴
۳-۱۱-۴ اجاره خانه و حیوان برای عمل حرام ۸۴
۳-۱۱-۵ فروختن انگور و خرما برای تهیه شراب ۸۴
۳-۱۱-۶ مجسمه سازی ۸۵
۳-۱۱-۷ غنا ۸۵
۳-۱۱-۸ نگهداری کتب گمراه کننده ۸۶
۳-۱۱-۹ سحر و جادو و کهانت ۸۶
۳-۱۱-۱۰ غش در معامله ۸۷
۳-۱۱-۱۱ قمار ۸۷
۳-۱۱-۱۲ تدلیس ۸۸
۳-۱۱-۱۳ مزد گرفتن برای غسل و کفن و دفن مرده ۸۸
۳-۱۱-۱۴ مزد گرفتن برای تعلیم واجبات ۸۸
۳-۱۱-۱۵ مزد گرفتن برای قضاوت ۸۹

فصل چهارم : بررسی حقوقی تجارت الکترونیکی
۴-۱ منابع حقوقی تجارت الکترونیکی ۹۱
۴-۱-۱ قانون ۹۱
۴-۱-۱-۱ قوانین ملی ۹۱
۴-۱-۱-۲ قوانین منطقه ای ۹۱
۴-۱-۱-۳ قوانین بین المللی ۹۲
۴-۱-۲ عرف و عادت تجاری ۹۲
۴-۱-۳ مقررات خاص و متحدالشکل که به عنوان قانون حاکم انتخاب می شوند ۹۴
۴-۱-۴ اصول کلی حقوق ۹۴
۴-۱-۵ آرای دادگاهها و مراجع داوری ۹۴
۴-۱-۶ عقاید علمای حقوق ۹۵
۴-۲ قراردادهای الکترونیکی ۹۵
۴-۲-۱ تعریف قراردادهای الکترونیکی ۹۵
۴-۲-۲ قرارداد ۹۷
۴-۲-۲-۱ ارتباط بین قرارداد الکترونیکی و جنبه‌های آن ۹۷

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۴-۲-۲-۲ اثر شرایط، بر متن قرار داد ۹۸
۴-۲-۲-۳ مفاد قرارداد ۹۹
۴-۲-۲-۴ مراحل انعقاد قرارداد الکترونیکی ۱۰۰
۴-۲-۲-۵ مواردیکه در انعقاد قرارداد الکترونیکی با اشخاص باید در نظر گرفت ۱۰۱
۴-۲-۳ وضعیت انعقاد قرارداد الکترونیکی از طریق نماینده الکترونیکی در حقوق ایران ۱۰۳
۴-۲-۴ قراردادهای مصرف کننده (خریدار) ۱۰۳
۴-۳ ایجاب و قبول در تجارت الکترونیکی ۱۰۴
۴-۳-۱ تعریف موجب و مخاطب درحقوق تجارت الکترونیکی ۱۰۴
۴-۳-۲ مفهوم ایجاب در معاملات الکترونیکی ۱۰۵
۴-۳-۲-۱ تمیز ایجاب از پیشنهاد و دعوت به معامله ۱۰۸
۴-۳-۳ مفهوم قبول ۱۰۸
۴-۳-۳-۱ قبولی در حقوق تجارت الکترونیکی ۱۰۸
۴-۳-۳-۲ توالی ایجاب و قبول ۱۱۱
۴-۴ زمان و مکان تشکیل قراردادهای الکترونیکی در حقوق ایران ۱۱۳

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۴-۴-۱ زمان تشکیل قرارداد ۱۱۳
۴-۴-۱-۱ زمان ارسال داده پیام ۱۱۴
۴-۴-۱-۲ زمان دریافت داده پیام ۱۱۶
۴-۴-۲ مکان تشکیل قرارداد ۱۲۰
۴-۵ امضاها و پرداختهای الکترونیکی ۱۲۳
۴-۵-۱ مفهوم دلیل الکترونیکی ۱۲۴
۴-۵-۲ مفهوم امضا ۱۲۵
۴-۵-۲-۱ رابطه امضاء و حقوق ۱۲۵
۴-۵-۲-۲ آثار امضاء ۱۲۵
۴-۵-۲-۳ تعریف ومفهوم امضاء الکترونیکی ۱۲۶
۴-۵-۳ ارزش اثباتی امضاء دیجیتالی ۱۲۸
۴-۵-۴ پرداخت الکترونیکی ۱۳۱
نتیجه گیری ۱۳۴
پیوست ۱۳۶
منابع و مأخذ ۱۴۲

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

مقدمه
انسان از دیرباز، روش‌های مختلفی را برای تجارت یا داد و‌‌ ستد کالا بکار گرفته است و پس از گذراندن مراحل سخت و مشکل مثل معاملات کالا به کالا، به‌دنبال ساخت سکه و پول رفته تابتواند راحت‌تر به امور داد و ستد بپردازد. امروزه با توجه به کثرت جمعیت و پراکندگی آن و همچنین گران بودن هزینه‌های مسافرت تجار جهت انجام معاملات خود وایضاً با عنایت

به رشد روز افزون فناوری اطلاعات‌ وابزار ارتباطی، انسان به دنبال راهکارهای مناسبی جهت انجام معاملات می باشد؛ مسیرهایی که هم از نظر اقتصادی و هم ازنظر مدیریت زمان، مناسب بوده وبتوان با کمترین هزینه ودر اسرع وقت بهترین نتایج را بدست آورد. لذا تقریباً از سال ۱۹۶۰ میلادی، وسایل نوین ارتباطی‌ – که پا به عرصه ظهور گذاشته بودند- روز

به روز مورد توجه بیشتر مردم قرار گرفته و با گذشت زمان، بیش از پیش مورد استفاده تجار واقع گردیدند. اما ما در جامعه ای زندگی می کنیم که خود را به اصول و مبانی شریعت مقدس اسلام پایبند می دانیم ناگزیر از این هستیم که همگام با پیشرفت روز افزون جوامع به سمت تعالی و معنویت حرکت نماییم، همچنان که فلسفه مکتب اسلام نیز بر پایه تعالی

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

بشر استوار بوده و همواره مسلمانان را تشویق و ترغیب به یادگیری و علم آموزی نموده است. مسلماً استفاده از ابزار و فن آوری های نوین علمی از جمله ابزارهای الکترونیکی و ارتباطی مانند کامپیوتر، تلفن، فکس، اینترنت و… اگر بیش از پیش در مسیر تکامل ما قرار گیرد نه تنها از نظر شرع مقدس مذموم و نکوهیده نیست، بلکه از نظر عرفی نیز، امری قابل ستایش و در خور تقدیر است و ضرورت دارد هر چه بیشتر در این راستا تلاش و کوشش

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

صورت پذیرد. لذا با توجه به معاملات و دادوستد‌ها و همچنین سیستم های هوشمند بانک‌ها وموسسات مالی و اقتصادی و ایضاً بازارهای بورس و فرا بورس، جامعه به راهکارهای فقهی و حقوقی در مواجهه با این مسائل نیاز مبرم دارد، و روز به روز فقها و حقوقدانان با سوالات گوناگون در این مباحث تازه ظهور یافته مواجه می شوند.
همچنین به جهت ایجاد نظم و تنظیم روابط حقوقی و در جهت رسیدگی به اختلاف و جلوگیری از سوء استفاده هایی که به وجود می آید، مسائل حقوقی متفاوتی مطرح می

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

شود و لذا این گسترش فن آوری که به طور سریع هم در حال گسترش است تمامی متخصصین و فقها و حقوقدانان و بالاخره دادگاهها را به چالش کشانده است.
این تحولات که موجب تغییر جوامع در حوزه های تجارت از حالت سنتی به الکترونیک می گردد، دیدگاههای جدید را در حوزه های حقوقی نیز موجب می شود که لازم است در این زمینه حقوقدانان با توجه به فن آوری های جدید نسبت به ضروریات روز، به اظهار نظرهای حقوقی پرداخته و حتی فقها نیز در صورت لزوم به استنباط حکم بپردازند.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

حال، با توجه به نظر اکثر فقهای شیعه در بحث عقد بیع، که لفظ ایجاب و قبول را در صحت عقد بیع لازم می دانند، سؤالاتی به شرح زیر مطرح می گردد.
۱٫ اگر لفظ ایجاب و قبول را جزء شرایط صحت بیع به شمار آوریم، با این دید که در تجارت الکترونیکی لفظ جایگاه خاصی ندارد، آیا معاملات الکترونیکی، همان عقد بدون لفظ وقول یا عقد فعلی است؟

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۲٫ اگر تجارت الکترونیک را معاطات بدانیم، آیا در معاملات الکترونیکی می بایست نظر قائلین بر لازم بودن معاطات را بپذیریم یا نظر قائلین بر جایز بودن معاطات را؟
۳٫ جنبه‌های حقوقی ایجاب و قبول در تجارت الکترونیکی چگونه است؟ آیا به صرف اینکه پشت دستگاه رایانه بنشینیم و کالایی را رؤیت کنیم، ایجاب و قبول واقع می گردد یا باید حتما با شرایط خاص خود باشد؟

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۴٫ آیا می توانیم مباحث فقهی و حقوقی را با تجارت الکترونیکی تطابق دهیم؟
لذا سعی شده است که دغدغه‌های اصلی این موضوع بیان گردیده و جنبه‌های فقهی تجارت الکترونیکی به طور اختصار بررسی شده و همچنین به بعضی از وجوه حقوقی آن نیز اشاره گردد.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

فصل اول
کلیات

۱-۱ واژه شناسی
فقه : در لغت به معنی فهم است و در اصطلاح به دو معنی ذیل اطلاق شده است:
الف) علم به احکام شرعیه فرعیه از روی ادله تفصیلیه و معرفت آنها. و به عبارت دیگر علم به احکام شرعیه عملیه که از ادله تفصیلیه اکتساب شده باشد.

ب ) مجموعه ای که مشتمل بر احکام و مسائل شرعی عملی ( خواه قطعی باشد یا ظنی) و مستنبطات مجتهدین و اقوال راجحه و اقوال غیر صحیحه و مرجوعه و ضعیفه می باشد.(جابری عرب لو ، ۱۳۷،۱۳۹۹)
حقوق: در معانی مختلف به کار میرود:

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

الف) جمع حق به معنی حق جزئی و حق کلی است. این اصطلاح در فقه و در حقوق جدید کشور به کار رفته است.
ب) به معنی علمی که از قوانین موضوعه بحث می کند ولو اینکه به طور استطراد از قوانین حقوق طبیعی هم بحث نماید.این اصطلاح در فقه سابقه ندارد و ترجمه اصطلاحات غربی است.
ج) در رشته حقوق اداری به معنی اجرت کار کارمند دولت است.گاهی به غلط «حقوقات» هم استعمال شده است، در همین معنی «مواجب» و «وظیفه» نیز سابقاً گفته می‌شد.
د) حقوق به غلط در مقابل جزا به‌کار رفته و می‌رود با اینکه حقوق شامل دو رشته جزائی و مدنی است، مانند مورد ماده هشت قانون دلالان مصوب

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

تجارت : بازرگانی کردن، داد و ستد کردن – بازرگانی ( معین ، ۱۳۹۹،ج۱، ۱۰۲۸)
تجارت از نظر فقهی :عبارت است از فروختن یا خریدن به قصد سود و نفع (حسینی ،۱۳۹۹،۱۰۸) همچنین تجارت را خرید و فروش به قصد سودآوری تعریف کرده‌اند.( مختاری ،۱۳۹۹ ،۴۴)
تجارت از نظر حقوقی : معاملات بقصد انتفاع بطوریکه در تفاهم عرف بر آن صدق تجارت نماید.(جعفری لنگرودی۱۳۸،۱۳۹۹)

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

تجارت عبارت است از هرگونه تلاش و اقدام برای بدست آوردن اموال و خدمات به منظور مبادله با آنها . خواه قبل از مبادله دخل و تصرفی در آنها کرده و تغییر شکل داده باشند خواه نه ، خواه آن مبادلات به صورت اجاره باشد یا انتقال خدمات و منافع در برابر ثمن و بها .

این تعریف شامل تاجر عمده(بنکدار) و کسبه جزء و دوره گرد هم می شود . در قرآن هم (سوره ۲/۲۸۲) تجارت با همین مفهوم وسیع استعمال شده است . (جعفری لنگرودی ، ۱۳۹۸،ج۲،۱۱۴۱)
الکترونیک: پدید آمده بوسیله الکترون ها ( معین۱۳۹۸،ج۱،۳۴۱ )
تجارت الکترونیکی: تجارت الکترونیکی عبارت است از کاروکسب و فعالیت‌های هدفمند تؤام با داده های فنی که به مدد وسایل الکترونیکی انجام می‌شود. تجارت الکترونیکی مبتنی بر پردازش و انتقال ‌الکترونیکی داده‌ها شامل متن ، صدا وتصویر است.این تجارت فعالیتهای

گوناگون از قبیل مبادله الکترونیکی کالاها وخدمات، تحویل فوری مطالب دیجیتال ، انتقال الکترونیکی وجوه ، مبادله الکترونیکی سهام ، بارنامه الکترونیکی ، طرح‌های تجاری، طراحی و مهندسی مشترک ، منبع مالی، خریدهای دولتی ، بازاریابی مستقیم و خدمات پس از فروش را شامل است .( نوری،۱۳۹۹، ۹۱)

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

از نظر لینچ و لیند کوئیست تجارت الکترونیک به معنای مبادله محصولات و خدمات در مقابل پول با استفاده از توانایی های اینترنت است. (صنایعی،۱۳۹۷،۹)
کلارک می گوید : هر نوع مبادله اطلاعات مربوط با امور تجاری از طریق ابزار الکترونیکی ، حتی تلفن و فاکس .
اتحادیه اروپا تجارت الکترونیکی را هر شکلی از مبادله تجاری که در آن طرفین ذینفع به جای تبادلات فیزیکی یا تماس مستقیم فیزیکی ، به صورت الکترونیکی تعامل کنند می داند. (همان منبع،۹)

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

تجارت الکترونیکی راه و روش جدید کسب و کار ، به صورت الکترونیکی و با استفاده از شبکه ها و اینترنت می باشد. در این روش فرآیند خرید و فروش یا تبادل محصولات ( کالاها ) ، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه های کامپیوتری و مخابراتی در اینترنت صورت می گیرد.
تعاریف متعددی از تجارت الکترونیکی ، با توجه به دیدگاه های مختلف ارائه شده است که در ذیل به بعضی از آنها اشاره می شود:

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

دیدگاه ارتباطات : تجارت الکترونیکی ، تحویل اطلاعات ، محصولات/ خدمات یا پرداخت ها از طریق خطوط تلفن، شبکه های کامپیوتری یا هر ابزار الکترونیکی دیگر می باشد.
دیدگاه فرآیند کسب و کار : تجارت الکترونیکی بکار گیری فنآوری برای خودکارسازی تراکنش های کسب و کار و جریان کار است .

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

دیدگاه خدماتی : تجارت الکترونیک ، ابزاری است که از خواسته های شرکت ها، مصرف کنندگان و مدیریت در جهت کاهش هزینه های ارائه خدمات در راستای بهبود کیفیت کالاها و خدمات و افزایش سرعت تحویل خدمات پشتیبانی می کند.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

دیدگاه آنی : تجارت الکترونیکی ، توانائی و قابلیت خرید وفروش محصولات و اطلاعات در اینترنت و سایر خدمات را به صورت آنی مهیا می سازد.
دید گاه فنآوری اطلاعات : به آن دسته از کاربردهای فنآوری اطلاعات که به صورت سیستمی برای پشتیبانی و پیشرفت دادن جریان کاری و مبادلات تجاری ایجاد شده است ، می گویند.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

دیدگاه تجاری: ابزاری است که کسب و کارهای مختلف ، شرکا و مشتریان آنها را قادر می سازد تا موضوعاتی همچون هزینه ها را کاهش دهند. ( حنفی زاده ،۱۳۹۹،۱۷)

۱-۲ تاریخچه تجارت الکترونیکی در جهان
در حالیکه بسیاری از افراد شروع تجارت الکترونیکی را همزمان با بوجود آمدن شبکه اینترنت جهانی می دانند ، شروع واقعی آن در دهه ۱۹۳۰ بود. در آن زمان خطوط هواپیمایی آمریکا سیستم «درخواست و پاسخ » را معرفی نمود. در سال ۱۹۶۴ خطوط هواپیمایی آمریکا «

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

سیستم ذخیره کننده»موجود یعنی وسیله ای مکانیکی جهت کنترل صندلیهای هواپیما معرفی نمود . (Brinson,Dara,2001,131) در سال ۱۹۵۲ سیستم ذخیره کننده مغناطیسی، نمایندگیها را قادر ساخت که موجودیت صندلیها را چک نموده یا رزروها را کنسل نمایند. یکسال بعد خطوط هواپیمایی آمریکا و آی. بی. ام. (IBM) تصمیم گرفتند جهت توسعه سیستم سابره ( SABRE) ‌

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

( محیط تحقیقات تجاری نیمه خودکار) با گذاشتن ۴۰ میلیون دلار سرمایه همکاری نمایند. این سیستم تا سال ۱۹۶۴ در ایالات متحده ، کانادا و مکزیک بزرگترین سیستم داده پردازی ارائه اطلاعات به حساب می آمد.(Ibid,131)

می توان گفت این نوع تجارت ، از حدود سال ۱۹۶۵ آغاز شد که با نوآوری هائی مانند انتقال الکترونیکی وجوه (EFT) ، مصرف کنندگان توانستند پول خود را از طریق ماشین های خودپرداز دریافت کرده و خرید خود را بوسیله کارت های اعتباری انجام دهند.(حنفی زاده،۱۵،۱۳۹۹)

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

این وسایل به همراه سیستم‌های نوین، مرزهای سازمانی را درهم نوردیدند و سازمانها را قادر ساختند تا تبادل اطلاعات و انجام کسب و کار را به صورت الکترونیکی انجام دهند. این سیستم‌ها به سیستم های بین سازمانی معروفند. تا قبل از بکار گیری فناوری‌های مبتنی بر اینترنت در اوایل دهه ۱۹۹۰، مؤسساتی که از تجارت الکترونیک استفاده می کردند،

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

منحصراً فرمهای محدود و استاندارد بین کامپیوتری را مورد استفاده قرار می دادند که به مبادله الکترونیکی داده (EDI ) ، معروف بود.(ابراهیمی،مهدیه،۸۶،۱۳۸۵)تجارت الکترونیک به شیوه امروزی در دهه ۱۹۶۰ بر مبنای مبادله الکترونیکی داده ها (EDI ) شکل گرفت. در واقع مبادله الکترونیک داده ها را می توان مبدأ تجارت الکترونیک امروزی به حساب آورد.در واقع مبادله الکترونیک داده بصورت مکانیزمی تعریف می شود که به موجب آن انتقال و تبادل

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

داده در راستای تحقق فعالیت های تجاری با ساختار و شکل تعریف شده و بکارگیری پیام های استاندارد شده بین المللی، توسط ابزار الکترونیکی از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر انجام می شود. امروزه به لطف کاهش چشمگیر قیمت سخت افزارها و انعطاف پذیری و سازگاری استانداردهای نرم افزاری، امکان مبادله اطلاعات در سطح جهان با هزینه های اندک برای عامه مردم فراهم شده است.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

مبنای اصلی و بنیادی الکترونیک ، دسترسی سریع، ارزان و آسان به اطلاعات است.
از نظر دانشمندان جهش تکنولوژی اطلاعات دو دوره بیست ساله را پشت سر گذاشته و اکنون در دوره سوم به سر می بریم.

۱۹۵۵-۱۹۷۴: عصر پردازش الکترونیکی داده ها (EDI)
۱۹۷۵-۱۹۹۴: عصر سیستمهای اطلاعاتی مدیریت ( MIS)
۱۹۹۵-۲۰۱۴: عصر اینترنت(Internet)

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

و در هر دوره بیست ساله، امکانات تجارت الکترونیکی متناسب با توانایی های تکنولوژی اطلاعاتی آن عصر فراهم آمده است. درحالیکه ماشین های خودپرداز و کارت های اعتباری در عصر بیست ساله نخست به جریان افتادند، در عصر دوم امکان استفاده از مبادله

الکترونیکی داده ها (EDI)، سیستم بانکی بین المللی (Swift )و انتقال وجه الکترونیکی (EFT ) فراهم شد. اما توسعه اینترنت و کاربردهای تجاری آن، باعث تحولی اساسی در این روند شده است، به گونه ای که در روند تکاملی تجارت الکترونیک، می توان میان تجارت

الکترونیکی سنتی و نوع اینترنتی آن تمایز محسوسی قائل شد.(صنایعی،۱۳۸۷، ۱۱-۱۰)
۱-۲-۱ تاریخچه تجارت الکترونیکی در ایران

مسئله جایگاه ایران در میدان وسیع فناوری اطلاعات و مخابرات ، تبعاً مسئله ای وسیع‌تر از مسئله خاص تجارت الکترونیکی است. در دو دهه گذشته ، جنبش های بسیار وسیعی دراین عرصه در دنیا اتفاق افتاد که متاسفانه سیاست های اقتصادی حاکم در بخش مخابرات و انفورماتیک کشور، سیاستی باز، رقابت افزا و جاذب سرمایه ای نبوده است، لذا از ظرفیت ارزشمند نیروی انسانی کشور، استفاده لازم نشده است.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

ایران در حدود سال ۱۳۷۲ که بحث تجارت الکترونیک ،در حد مبادله الکترونیکی اطلاعات (EDI) و انجام معاملات بین بنگاه ها بر روی خطوط اختصاصی، مطرح بود،در مجامع تخصصی بین المللی ،حضور پیدا کرد وتنها کشوری از غرب آسیا بود که در مراسم تاسیس مرکز سی فکت (Cefact) در سازمان ملل شرکت داشت. مرکز سی فکت عهده دار تسهیل

تجاری و تجارت الکترونیکی است و وظیفه استاندارد سازی پیام ها را برعهده دارد. به این دلیل اقدامات لازم برای آگاهی سازی و آموزش در این زمینه از آن هنگام شروع شد و با برگزاری کنفرانس بین المللی ادی کام ۹۸ و اجلاس اتحادیه آسیایی ادیفکت در تهران زمینه

آشنایی متخصصان و علاقه مندان با این مباحث جدید فراهم شد. ( نهاوندیان ، ۱۳۹۹، ۱۶)
ازسال ۱۳۷۸ متن نخستین پیشنویس قانون تجارت الکترونیک در کمیته ادیفکت تهیه شد.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

در تهیه این پیشنویس علاوه بر متن پیشنهادی سازمان ملل برای حقوق تجارت بین المللی آنسیترال از آخرین تجربیات کشورهای مختلف در تصویب و اجرای قوانین و مقررات نیز استفاده شد ودر دستور کار مجلس قرار گرفت. ( محمودزاده، ۱۳۹۹، ۲۳)

۱-۳ مزیت های تجارت الکترونیکی
– افزایش رشد تجارت
– افزایش فروش
– افزایش سرمایه گذاری

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

– افزایش سطح رفاه زندگی مردم
– افزایش فرصت های جدید شغلی (کارآفرینی نسل جوان در درازمدت)
– افزایش قابل ملاحظه امنیت دسترسی به بازارهای صادراتی ناشی از تثبیت تعرفه ها
– افزایش تضمین بازارها و ثبات دسترسی به آنها ناشی از بکارگیری قواعد متحدالشکل در تمامی کشورهای عضو سازمان های جهانی

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

– امکان ارائه خدمات و محصولات در سطح جهانی
– جلوگیری از اتلاف وقت و کاهش ترددهای بی مورد
– کمک به منابع انرژی و محیط زیست
– کاهش هزینه های سربار و ایجاد رقابت در سطح بین المللی
– دسترسی سریع به اطلاعات
– عدم حضور واسطه
– کاهش هزینه های تبلیغات کالا به ویژه در سطح بین المللی

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

– ورود به بازارهای فرامنطقه ای در جهت بازاریابی جهانی (نیکبخش تهرانی، آذر صابری، ۱۳۸۰، ۳۰)
– افزایش حق انتخاب مشتریان برای انتخاب محصول مورد نظر خود از بین فروشندگان و محصولات متنوع
– کمک به مشتریان برای مقایسه قیمت بین فروشندگان مختلف ودست یابی به خدمات ارزان تر

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

– حمل سریع محصولات و خدمات در برخی موارد
– کمک به مشتریان برای خرید یا انجام معامله بدون محدودیت مکانی و زمانی
– امکان شرکت در مزایده های مجازی (صنایعی، ۱۳۹۷، ۲۰)

۱-۴ معایب تجارت الکترونیکی
– تأثیر ناشناخته آن بر روابط اجتماعی انسان ها
– بلاصاحب و بدون سیاست گذاری خاص بودن اینترنت
– از بین رفتن زبان، فرهنگ و هویت کشورها توسط اینترنت بوسیله تسلط زبان و فرهنگ انگلیسی

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

– در اختیار قرار دادن فوری بخش عمده ای از تقاضای داخلی به رقبای خارجی.
– بلااستفاده ماندن بیش تر عوامل تولید.
– کاهش میزان تولید.

– کاهش نیروی شاغل (افزایش نرخ بیکاری).
– عدم اطلاع کافی مؤسسات کوچک و بزرگ داخلی از تجارت الکترونیک و مزایای آن.
– کمبود دانش و فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیکی و شبکه اینترنت. (نیکبخش تهرانی، آذر صابری، ۱۳۹۹، ۳۱)

۱-۵ محدودیت های تجارت الکترونیکی
محدودیت های تجارت الکترونیک را نیز می توان به طور خلاصه به محدودیت های فنی و غیرفنی تقسیم نمود که عبارتند از:

۱-۵-۱ محدودیت های فنی تجارت الکترونیکی
۱- نبود امنیت، اعتماد، استانداردها و پروتکل های ارتباطی.
۲- پهنای باند ناکافی برای ارتباط از راه دور.

۳- در حال تغییر و تکامل سریع بودن ابزار توسعه نرم افزاری
۴- مشکلات در یکپارچه سازی اینترنت و نرم افزار تجارت الکترونیک با برخی بانک های اطلاعاتی

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۵- ایجاد هزینه‌ی اضافی برای سرورهای شبکه و همچنین سرورهای وب مخصوص
۶- بروز مشکلات در مطابق نبودن برخی نرم افزارهای تجارت الکترونیک با برخی سخت افزارها یا برخی از سیستم های عملیاتی یا سایر اجزا
۷- پر هزینه بودن دسترسی به اینترنت و در دسترس نبودن آن برای بسیاری از مشتریان.(صنایعی،۱۳۹۷، ۲۳)
۱-۵-۲ محدودیت های غیرفنی تجارت الکترونیکی

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۱- بسیاری از مسائل قانونی تجارت الکترونیک حل نشده اند.
۲- مقررات و استانداردهای دولتی برای بسیاری از موقعیت ها اصلاح نشده اند.
۳- از آنجایی که تجارت الکترونیک هنوز در حال تغییر و گسترش می باشد، بسیاری از مردم به دنبال موقعیتی برای پایدار کردن آن قبل از ورود به عملیات تجارت الکترونیک می باشند.

۴- مشتریان در برابر تغییر مقاومت می کنند. تغییر از فروشگاه واقعی به مجازی ممکن است برای بسیاری از مردم مشکل باشد. به نظر می رسد که مردم به طور کامل به معاملاتی که بدون کاغذ و غیرقابل مشاهده انجام می گیرد، اعتماد ندارند.

۵- در تجارت الکترونیک امکان بررسی دقیق محصول موردنظر برای خرید وجود ندارد و تنها با مشاهده برخی از خصوصیات محصول، شخص می تواند اقدام به خرید کند. خریدار باید خطرات چنین معاملاتی را بپذیرد.

بررسی فقهی و حقوقی تجارت الکترونیکی

۶- به دلیل این دیدگاه که تجارت الکترونیک پرهزینه است و فاقد مسایل امنیتی می باشد، بسیاری از افراد نمی خواهند از آن استفاده کنند.
۷- هنوز تعداد کافی از فروشندگان و خریداران که بتوانند در جهت عملکردهای سودآور تجارت الکترونیک فعالیت کنند، وجود ندارند.

۸- برخوردهای چهره به چهره در بازارهای فعلی از بین می رود. در تجارت الکترونیک برخورد مشتری با فروشنده به صورت مستقیم از میان می رود. در این حالت خریدار از طریق استفاده از یک دستگاه و ارتباط با سا…..