توضیحات

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

شکاف بین مالکیت وکنترل در شرکتها مشکلات عدم تقارن اطلاعاتی بین سهامداران ومدیران شرکتها ایجاد می کند که باعث توجه سهامداران به ریسک نمایندگی ناشی از به وجود آمدن عدم تقارن اطلاعاتی می شود . عدم تقارن اطلاعاتی، زمانی که مدیران گرایش به تعقیب نمودن منافعشان به هزینه سهامدار دارند،یک مانع اخلاقی ایجاد می کند.

بر اساس تئوری نمایندگی جدایی مالکیت از مدیریت منجر به مشکل سازمانی مشهوری به نام مشکل نمایندگی می شود.

در تئوری نمایندگی مدیران شرکتها به عنوان کارگزاران وسهامداران به عنوان کارگمار تعریف شده اند،و تصمیم گیری روزمره شرکت به مدیران که

کارگزاران سهامداران هستند ،تفویض می شود.مشکلی که در اینجا پیش می آید آن است که کارگزاران لزوماً به نفع کارگمار تصمیم گیری نمی کنند . یکی از فرضیات اصلی تئوری نمایندگی این است که بین کارگمار وکارگزار تضاد منافع وجود دارد.در تئوریهای مالی یک

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

فرض اساسی این است که هدف اولیه شرکت ها افزایش ثروت سهامداران است .در عمل این گونه نیست و این احتمال وجود دارد که مدیران ترجیح دهند منافع خود ،مثل کسب بیشترین پاداش ممکن را تعقیب کنند.مدیران احتمالا به افزایش منفعت شخصی تمایل

دارند.رفتار منفعت طلبانه مدیریت به نفع خودش میتواند به چندین شکل شامل قصور ،استفاده از مزایا ،پاداش بالا ،قدرت طلبی و… نمایان شود که باعث افزایش ریسک نمایندگی می شود.

همچنین عدم تقارن اطلاعاتی ، زمانی که سرمایه گذاران نمی توانند برآورد صحیحی از ارزش اقتصادی واقعی ودرست شرکت به خاطر ابهام در کیفیت و کارایی مدیریت داشته باشند، یک ابهام در انتخاب ایجاد می کند.نتیجه اطلاعات ناقص از کیفیت وکارایی مدیریت

وارزش اقتصادی شرکت در ریسک نمایندگی بزرگترتحمیل شده برسهامدار منعکس می گردد .
سوال مهمی که مطرح میشود این است که سهامداران چگونه می توانند مدیریت شرکت را کنترل کنند؟حاکمیت شرکتی دامنه ای از مکانیسم ها راجهت کاهش ریسک نمایندگی

در بر می گیرد، شامل: کاهش دادن ریسک نمایندگی از طریق افزایش شفافیت اعمال مدیران ،محدود نمودن رفتار فرصت طلبانه مدیریت ،و بهبود بخشیدن کیفیت جریان اطلاعات شرکت .

۱۰۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

فهرست مطالب
مقدمه ۲
۱-۱ بیان مساله ۲
۱-۲ هدفهای تحقیق ۴
۱-۳ اهمیت موضوع تحقیق ۵
۱-۴ سوالات فرضیه های ۶
۱-۴-۱ سوالات تحقیق ۶
۱-۴-۲ فرضیه های تحقیق ۶
۱-۵ تعریف عملیاتی متغیرها و واژه های کلیدی ۶
۱-۵-۱ حاکمیت شرکتی ۶
۱-۵-۲ عملکرد ۶

۱-۵-۳ کیفیت اطلاعات مالی ۷
۱-۵-۴ ساختار هیئت مدیره ۷
۱-۶ روش تحقیق ۷
۱-۷ قلمرو تحقیق ۷
۱-۸ جامعه و حجم نمونه ۷
۱-۹ محدودیت ها و مشکلات تحقیق ۸
فصل دوم : مطالعات نظری
مقدمه ۱۰
۲-۱تعاریف و مفاهیم حاکمیت شرکتی ۱۲

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۲-۲ چارچوب نظری حاکمیت شرکتی ۱۶
۲-۲-۱ تئوری نمایندگی ۱۶
۲-۲-۲ تئوری هزینه معاملات ۱۹
۲-۲-۲-۱ تئوری هزینه معاملات در برابر تئوری نمایندگی ۲۰
۲-۲-۳ تئوری ذینفعان ۲۱
۲-۲-۳-۱ تئوری ذینفعان در برابر تئوری نمایندگی ۲۳
۲-۳ انواع سیستم های حاکمیت شرکتی ۲۴

۲-۴ هم گرایی سیستم های حاکمیت شرکت ۲۷
۲-۵ رشد و توسعه اقتصادی و حاکمیت شرکتی ۲۸
۲-۶ نقش هیئت مدیره در اصول حاکمیت شرکتی ۳۰
۲-۶-۱ تفکیک وظایف رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل ۳۲

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۲-۶-۲ پژوهش های انجام شده در زمینه تفکیک وظایف ۳۳
۲-۶-۳ نقش مدیران غیر موظف (غیر اجرایی) در حاکمیت شرکتی ۳۵
۲-۷ تاثیر کیفیت اطلاعات بر اصول حاکمیت شرکتی ۴۲
۲-۷-۱ شفافیت اطلاعات حسابداری ۴۳
۲-۷-۲ اطلاعات حسابداری و قراردادهای تشویقی مدیریت ۴۴
۲-۷-۳ تاثیرات اطلاعات حسابداری بر عملکرد شرکت ۴۵

۲-۷-۴ حسابرسی مستقل توسط حسابداران رسمی ۴۶
۲-۷-۵ زیرساختهای گزارشگری ۴۷
۲-۷-۶ جامعه تحلیل گران مالی ۴۷
۲-۷-۷ تمرکز صنعتی ۴۷
۲-۷-۸ اثرات سیاسی بر روی فعالیتهای تجاری ۴۸
۲-۷-۹ سرمایه های انسانی ۴۸
۲-۷-۱۰ ساختار سیستم های مالی و حسابداری ۴۸

۲-۷-۱۱ محیط قانونی ۴۹
۲-۷-۱۲ کیفیت اجرای اطلاعات ۵۰
۲-۸ دلایل کاهش انگیزه شرکت ها برای افشای اطلاعات ۵۲
۲-۸-۱ تحقیق داموداران ۵۲
۲-۸-۲ مدل شفافیت بوشمن، پیرتروسکی و اسمیت ۵۳
۲-۹ سرمایه گذاران نهادی و حاکمیت شرکتی ۵۴
۲-۱۰ اندازه گیری عملکرد شرکت ۵۷

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۲-۱۱ حاکمیت شرکتی و مدیرت سود ۵۷
۲-۱۱-۱ ترکیب مدیران ۵۹
۲-۱۱-۲ کمیته حسابرسی ۵۹
۲-۱۱-۳ استقلال حسابرسان ۶۰
۲-۱۲ پیشینه تحقیق ۶۰
۲-۱۲-۱ تحقیقات خارجی ۶۰
۲-۱۲-۲ تحقیقات داخلی ۶۱
فصل سوم: روش شناسی تحقیق ( متدولوژی)

مقدمه ۶۴
۳-۱ روش تحقیق ۶۴
۳-۲ جامعه و نمونه های آماری ۶۵
۳-۳ حجم نمونه و روش اندازه گیری ۶۶
۳-۴ ابزار جمع آوری اطلاعات ۷۰
۳-۵ روش تجزیه و تحلیل داده ها ۷۰
۳-۵-۱ همبستگی ۷۰
۳-۵-۱-۱ ضریب همبستگی ۷۰

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۳-۵-۱-۲ ضریب همبستگی پیرسون ۷۳
۳-۵-۱-۳ توزیع t استیودنت ۷۳
۳-۵-۲ تحلیل رگرسیونی ۷۳
۳-۵-۳ تحلیل پانلی ۷۵
۳-۶ متغیرهای تحقیق ۷۶
۳-۶-۱ کیفیت اطلاعات مالی ۷۶
۳-۶-۲ ساختار هیئت مدیره ۷۷
۳-۶-۳ عملکرد شرکت ۷۸
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

مقدمه ۸۰
۴-۱ توصیف داده ها ۸۱
۴-۲ بررسی فرض نرمال بودن ۸۲
۴-۳ آمار استنباطی ۸۵
۴-۳-۱ بررسی ارتباط بین کیفیت اطلاعات مالی با عملکرد شرکت به تفکیک سال ۸۵
۴-۳-۲ بررسی ارتباط بین ساختار هیئت مدیره با عملکرد شرکت به تفکیک سال ۸۸

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۴-۳-۳ بررسی ارتباط بین کیفیت اطلاعات مالی و ساختار هیئت مدیره بطور همزمان با عملکرد شرکت به تفکیک سال ۹۰
۴-۴ بررسی ارتباط با استفاده از تحلیل پانلی ۹۲
۴-۵ اعتبارمدل ۹۶
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه ۹۹
۵-۱ نتیجه گیری ۹۹
۵-۲ پیشنهادات ۱۰۰
ضمائم ۱۰۲
۱-۲ جدول ۲۶
۲-۲ جدول ۵۴
۳-۱ جدول ۶۷
۳-۲ جدول ۷۵
۴-۱ جدول ۸۱
۴-۲ جدول ۸۲
۴-۳ جدول ۸۵
۴-۴ جدول ۸۶

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۴-۵ جدول ۸۶
۴-۶ جدول ۸۷
۴-۷ جدول ۸۸
۴-۸ جدول ۸۹
۴-۹ جدول ۸۹
۴-۱۰ جدول ۹۰
۴-۱۱ جدول ۹۱
۴-۱۲ جدول ۹۲
۴-۱۳ جدول ۹۴
۴-۱۴ جدول ۹۴
۴-۱۵ جدول ۹۵
۴-۱ نمودار ۸۳
۴-۲ نمودار

۱-۲- هدفهای تحقیق
در این تحقیق تاثیرمتغیرهای مستقل شامل ویژگیهای حاکمیت شرکتی که عبارتند از کیفیت اطلاعات مالی وساختار هیئت مدیره بر عملکرد شرکت در شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران بررسی می گردد.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۱-۳- اهمیت موضوع تحقیق
حاکمیت شرکتی یکی ازموضوعات اصلی وپویادرکسب وکارمی باشداصطلاحGovernance ازکلمه لاتین Gvbernareبه معنی هدایت کردن مشتق شده است که معمولا”برای هدایت کردن کشتی به کار می‌رود بنابراین حاکمیت شرکتی اشاره به وظیفه هدایت کردن دارد تا کنترل. تعاریف متعددی برای حاکمیت شرکتی وجود دارد. این تعاریف دامنه ای را

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

تشکیل می‌دهند که در یک طرف آن بر شرکتها و سهامداران آنان تاکید دارد و از طرف دیگر باتعریفی گسترده تر شامل مسئولیت پذیری در رابطه با بسیاری از مردم یا گروههای ذینفع می‌گردد. بطور کلی در تعاریف حاکمیت شرکتی با موضوع چگونگی هدایت وکنترل شرکتها سرو کار داریم. اهمیت حاکمیت شرکتی در موفقیت شرکتها وهمچنین در رفاه اجتماعی را

نباید از نظر دور داشت. حوادث اخیر دررابطه با ورشکستگی گسترده شرکتها که ناشی از ضعف سیستمهای هدایت وکنترل آنان میباشد نیاز روز افزون برای اصلاح وبهبود حاکمیت شرکتی را در سطح بین المللی آشکار می‌سازد. به دنبال حوادثی نظیر شکست انرون واتفاقات مشابه، دولتها در سراسر جهان عکس العملهای پیشگیرانه سریعی را در رابطه

باشرکتهای داخلی از خود نشان دادند. درامریکا در پاسخ به اتفاقات فوق قوانین متعددی به تصویب رسیده و انتشار یافته است. درایران برای اولین بار موضوع حاکمیت شرکتی درسخنرانی ها و مصاحبه های دبیرکل اسبق بورس اوراق بهادارتهران(دکترحسین عبده تبریزی) ودرسمینارهای زیر مطرح شد:

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۱٫ حاکمیت شرکتی ونقش آن درتوسعه بازار سرمایه کنفرانس ملی بازار سرمایه ؛ موتورمحرک توسعه اقتصادی ۷ و ۸ آذرماه ۱برگزارکننده دانشگاه علامه
۲٫ حاکمیت شرکتی و تاثیر آن برگزارشگری سمینار گزارشگری مالی و تحولات پیش رو ۸ و۹ دی ماه ۱۳۸۳انجمن حسابداران خبره ایران
همچنین دراواخرسال ۱۳۸۳مرکزتحقیقات وتوسعه بازار سازمان بورس اوراق بهادار دست به انتشار و ویرایش اولین آیین نامه حاکمیت شرکتی زد که درپایگاه اطلاع رسانی بورس اوراق بهادار در دسترس می‌باشد.

۱-۴- سوالات و فرضیه های تحقیق
۱-۴-۱- سوالات تحقیق:
آیا ویژگیهای حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت تاثیر دارد؟

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۱-۴-۲- فرضیه های تحقیق:
با توجه به سوال اصلی تحقیق و ویژگیهای حاکمیت شرکتی موثر بر عملکرد شرکت فرضیه های اصلی و فرعی تحقیق به شرح زیر مطرح می گردد :
فرضیه اصلی تحقیق :
ویژگیهای حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت موثر است.
فرضیه های فرعی تحقیق :

۱- کیفیت اطلاعات مالی بر عملکرد شرکت موثر است.
۲- ساختار هیئت مدیره بر عملکرد شرکت موثر است.
۳- کیفیت اطلاعات مالی و ساختار هیئت مدیره بر عملکرد شرکت موثر است.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۱-۵- تعریف عملیاتی متغیرها و واژه های کلیدی
۱-۵-۱- حاکمیت شرکتی: سازمان همکاری و توسعه اقتصادی حاکمیت شرکتی را چنین تعریف می کند:” ساختار روابط و مسئولیت ها در میان یک گروه اصلی شامل سهامداران ، اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل برای ترویج بهتر عملکرد رقابتی لازم جهت دستیابی به اهداف اولیه مشارکت.”

۱-۵-۲- عملکرد: عبارت است از تغییردرثروت سهامدارکه بااستفاده ازنسبت تغییرات ارزش سهام شرکت طی سال برارزش سهام شرکت درابتدای همان سال مالی محاسبه می گردد.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۱-۵-۳- کیفیت اطلاعات مالی :عبارت است از یک معیار مبتنی بر حسابداری که با استفاده از میزان اقلام تعهدی محاسبه می گردد.

۱-۵-۴- ساختار هیئت مدیره : یک متغیر دودوئی (باینری) که ارزش یک، زمانی به آن تعلق می گیرد که دو شخص متفاوت سمت های ریاست هیئت مدیره و مدیریت عامل را به عهده بگیرند و هر دو آنها جزء سهامداران عمده نیز نباشند ودرغیراین صورت، هیچ ارزشی به آن تعلق نمی گیرد.

۱-۶- روش تحقیق
روش تحقیقی از نوع قیاسی – استقرایی و همبستگی می باشد. یعنی وجود یا عدم وجود رابطه بین متغیرها را بررسی می کند.

۱-۷- قلمرو تحقیق
قلمرو زمانی تحقیق، سال های (۵ سال) می باشد.
قلمرو مکانی تحقیق،کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۱-۸- جامعه وحجم نمونه
جامعه آماری دراین تحقیق باتوجه به قلمرو زمانی و مکانی تحقیق کلیه شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران می باشد که دارای ویژگی های زیر باشند:
۱- سال مالی شرکت ۲۹ اسفندماه باشد.

۲- شرکت های سرمایه گذاری و تامین مالی و بانکها از جامعه آماری حذف شده اند.
۳- طی سالهای مالی مذکورتغییرفعالیت یاتغییرسال مالی نداده باشد.
۴- از سال ۸۲ و قبل از آن دربورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشند.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۱-۹- محدودیت ها و مشکلات تحقیق
۱- به دلیل لازم الاجرا نبودن آیین نامه تدوین شده توسط بورس اوراق بهادار تهران دررابطه با حاکمیت شرکتی ، محقق دررابطه با جمع آوری داده های مورد نیاز دررابطه با ویژگی های حاکمیت شرکتی با محدودیت روبرو می باشد.

۲- دوره زمانی تحقیق نیز می تواند برنتایج تحقیقات اثرگذار باشد. درصورتی که قلمرو زمانی تحقیق برای دوره طولانی تری درنظرگرفته می شد، ممکن بود نتایج قابلیت تعمیم بیشتری داشت، لیکن درصورتی که سال های بیشتری جهت انتخاب نمونه درنظرگرفته

می شد، تعداد شرکت های عضو جامعه و نمونه آماری کاهش می یافت که این امر موجب کاهش روایی تحقیق می شد و امکان بررسی رابطه مذکور را با محدودیت مواجه می ساخت.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۳- تعداد اندک شرکت های موجود در بورس اوراق بهادار تهران می تواند یکی دیگر از محدودیت های احتمالی این تحقیق باشد که امکان تعمیم نتایج بدست آمده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

فصل دوم
مطالعات نظری
رئوس مطالب فصل
 مقدمه
 تعاریف و مفاهیم حاکمیت شرکتی
 چارچوب نظری حاکمیت شرکتی
 انواع سیستم های حاکمیت شرکتی

 هم گرایی سیستم های حاکمیت شرکتی
 رشد و توسعه اقتصادی و حاکمیت شرکتی
 نقش هیئت مدیره دراصول حاکمیت شرکتی
 تاثیر کیفیت اطلاعات براصول حاکمیت شرکتی

 دلایل کاهش انگیزه شرکت ها برای افشای اطلاعات
 سرمایه گذاران نهادی و حاکمیت شرکتی
 اندازه گیری عملکردشرکت
 حاکمیت شرکتی و مدیریت سود
 پیشینه تحقیق

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

مقدمه
موضوع حاکمیت شرکتی از دهه ی ۱۹۹۰ میلادی در انگلیس، آمریکا و کانادا در پاسخ به مشکلات مربوط به اثر بخشی هیئت مدیره شرکت های بزرگ مطرح گردید. مبانی حاکمیت شرکتی با تهیه گزارش کادبری ‌ در انگلیس، مقررات هیئت مدیره در شرکت جنرال موتورز

آمریکا و گزارش دی در کانادا شکل گرفت. بعد ها با گسترش سرمایه گذاری های بین المللی، نهاد های مختلفی همچون بانک جهانی،‌سازمان همکاری و توسعه ی اقتصادی و … در این زمینه فعال شده و اصول متعدد و متنوعی را منتشر کرده اند و یکی از آخرین

اصول منتشر شده در سطح جهانی،‌اصول سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در سال ۲۰۰۴ میلادی است که حوزه ها ی ذیل را در بر می گیرد :‌
تامین مبنایی برای چارچوب موثر حاکمیت شرکتی شامل :

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

• حقوق سهامداران و کارکرد های اصلی مالکیتی
• رفتار یکسان با سهامداران
• نقش ذینفعان در حاکمیت شرکتی
• افشا و شفافیت
• مسئولیت های هیئت مدیره ، شامل کنترل های داخلی،‌ حسابرسی داخلی و …شواهد موجود حکایت از آن دارد که حاکمیت شرکتی یکی از رایج ترین عبارت ها در واژگان تجارت

جهانی در شروع هزاره ی جدید شده است. فروپاشی شرکت های بزرگ در سال های اخیر توجه همگان را به نقش برجسته ی حاکمیت شرکتی و توجه جدی به اصول مذکور در مورد پیشگیری از این فروپاشی ها، جلب نموده است و انجمن های حرفه ای و دانشگاه ها در سراسرجهان اقبال گسترده ای به این موضوع نشان می دهند.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

از آن جا که خصوصی سازی از محور های با اهمیت برنامه ی چهارم در کشورمان است ایجاد بازار مالی منصفانه برای داد و ستد اوراق بهادار با ارتقا و اصلاح حاکمیت شرکتی و عنایت جدی به موارد ذیل ضروری به نظر می رسد :‌

• ‌اصلاح ساختار مالکیت شرکت ها و کاهش تمرکز مالکیت
• توجه به حقوق سهامداران اقلیت و برخورد منصفانه با سهامداران
• گسترش سرمایه گذاری نهادی
• اصلاح ساختار و وظایف و اختیارات هیئت مدیره غیر موظف، موظف و مدیر عامل
• توجه به روابط ذینفعان شرکت

• شفافیت مالی و افشای اطلاعات (‌شامل گزارشگری مالی سنتی، گزارش کمیته حسابرسی به مجمع عمومی و … )‌

• استقرار سیستم های حسابداری و کنترل داخلی کارآمد (‌شامل کمیته حسابرسی متشکل از اعضای هیئت مدیره غیر موظف و حسابرسی داخلی مناسب و …) و …
بر اساس مبانی نظری و پیشینه عملی،‌ برای اطمینان از کارکرد مناسب شرکت ها و بازار

مالی و افزایش اعتماد سرمایه گذاران داخلی وخارجی ارتقای حاکمیت شرکتی شرکتها دربازار مالی کشورمان ضرورت حیاتی دارد.افزون برآن ارتقای حاکمیت شرکتی موجب افزایش سرمایه گذاری های بلند مدت و رشد اقتصادی خواهد شد و فقدان حاکمیت

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

شرکتی مناسب، سلب حقوق سهامداران (‌به ویژه سهامداران جزء ) سوء استفاده های احتمالی،‌فرار سرمایه و … را به همراه خواهد داشت.

۲-۱- تعاریف و مفاهیم حاکمیت شرکتی
اولین وقدیمی ترین مفهوم عبارت حاکمیت شرکتی ،از واژه لاتین Gvbernareبه معنای هدایت کردن، گرفته شده است که معمولاً درمورد هدایت کشتی بکار می رود و دلالت بر این دارد که حاکمیت شرکتی بیشتربرراهبری تمرکزدارد تا کنترل. تعاریف مختلفی از

حاکمیت شرکتی وجودداردِ؛ از تعاریف محدود و متمرکز بر شرکت ها و سهامداران آنهاگرفته تا تعاریف جامع و در برگیرنده پاسخگویی شرکت ها در قبال گروه کثیری از سهامداران ،افراد یا ذینفعان.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

بررسی ادبیات موجود نشان می دهد هیچ تعریف مورد توافقی در مورد حاکمیت شرکتی وجود ندارد. تفاوتهای چشمگیری در تعریف حاکمیت شرکتی بر اساس وضعیت فرهنگی ،اقتصادی و … هر کشور دیده می شود. حتی در آمریکا یا انگلیس نیز رسیدن به یک تعریف واحد کار آسانی نیست . تعاریف موجود از حاکمیت شرکتی در یک طیف وسیع قرار می

گیرند. دیدگاههای محدود در یک سو و دیدگاههای گسترده در سوی دیگر طیف قرار دارند. در دیدگاه های محدود، حاکمیت شرکتی به رابطه شرکت و سهامداران محدود می شود. در آن سوی طیف حاکمیت شرکتی را می توان به صورت یک شبکه از روابط دید که نه تنها بین شرکت و مالکان آنها ، بلکه بین شرکت و عده زیادی از ذینفعان از جمله کارکنان ،

مشتریان ، فروشندگان ، اعتباردهندگان ، دارندگان اوراق قرضه و … وجود دارند. چنین دیدگاهی در قالب تئوری ذینفعان دیده می شود.از بین تعاریف فراوان ، چند تعریف از حاکمیت شرکتی به شرح زیر ارائه شده است :

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

• حاکمیت شرکتی یک سری مسئولیت ها و روش های به کاربرده شده توسط هیئت مدیره و مدیران موظف با هدف مشخص کردن مسیر استراتژیک که تضمین کننده دستیابی به هدفها ، کنترل ریسکها و مصرف مسئولانه منابع می باشد ( IFAC ،۲۰۰۴).

• سیستمی که شرکت ها با آن راهبری و کنترل می شوند (کادبری ۱۹۹۲)
• حاکمیت شرکتی مجموعه ای از قواعد ناظربرهدایت و کنترل شرکت است (کاردرون ۱۹۹۵).

• حاکمیت شرکتی عبارت است از فرایند نظارت و کنترل برای تضمین اینکه مدیریت شرکت مطابق با منافع سهامداران عمل می کند(پارکینسون ،۱۹۹۴).

• ساختار روابط و مسئولیت ها در میان یک گروه اصلی شامل سهامداران ، اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل برای ترویج بهترعملکرد رقابتی لازم جهت دستیابی به اهداف اولیه مشارکت (IMF ، OECD (2001)).

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

• حاکمیت شرکتی به تشریح سازماندهی داخلی و ساختار قدرت شرکت ،نحوه ایفای وظایف هیئت مدیره ،ساختار مالکیت شرکت و روابط متقابل میان سهامداران و سایر

ذینفعان به خصوص نیروی کار شرکت و اعتباردهندگان می پردازد(هاپت و دیگران ،۱۹۹۸).
• ساختارها،فرایندها،فرهنگ هاوسیستم هایی که عملیات موفق سازمان را فراهم می کنند(کیزی و رایت۱۹۹۳).

• حاکمیت شرکتی عبارت است از روابط میان گروههای مختلف در تعیین جهت گیری و عملکرد شرکت .گروههای اصلی عبارت است از،سهامداران،مدیرعامل وهیئت مدیره و سایر گروهها،شامل کارکنان،مشتریان،فروشندگان،اعتباردهندگان و اجتماع است (رابرت مانکز و نل مینو،۱۹۹۵).

• حاکمیت شرکتی تنها مربوط به اداره عملیات شرکت نیست بلکه مربوط به هدایت ،نظارت و کنترل اعمال مدیران اجرایی و پاسخگویی آنها به تمام ذینفعان شرکت (اجتماع) می باشد(تری گر۱۹۸۴).

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

• ابزاری که هر اجتماع به وسیله آن جهت حرکت شرکت را تعیین می کند(رابرت مانکز و نل مینو،۲۰۰۱).
• حاکمیت شرکتی مجموعه قوانین،مقررات،نهادهاوروشهایی است که تعیین می کنند شرکتها چگونه وبه نفع چه کسانی اداره می شوند (مگینسون ۱۹۹۴).

• حاکمیت شرکتی را می توان در تعریف محدود آن ، رابطه شرکت با سهامدارانش و در تعریف گسترده آن ، رابطه شرکت با جامعه دانست (فایننشیال تایمز۱۹۹۹).

تعریفهای محدود حاکمیت شرکتی متمرکز بر قابلیتهای سیستم قانونی یک کشور برای حفظ حقوق سهامداران اقلیت است (مثلاً ۲۰۰۴ IFAC و پارکینسون ۱۹۹۴). این تعریفها اساساً برای مقایسه میان کشوری مناسبند و قوانین هرکشورنقش تعیین کننده ای در سیستم حاکمیت شرکتی دارد.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

تعاریف گسترده تر حاکمیت شرکتی برسطح پاسخگویی وسیعتری نسبت به سهامداران و دیگر ذینفعان تاکید دارند. تعریفهای تری گری (۱۹۸۴)،مگینسون(۱۹۹۴)و رابرت مانگزونل مینو(۱۹۹۵)که به گروه بیشتری از ذینفعان تاکید دارند، از مقبولیت بیشتری نزد صاحبنظران

برخوردارند.تعریفهای گسترده تر نشان می دهند که شرکتها در برابر کل جامعه، نسل های آینده و منابع طبیعی (محیط زیست) مسئولیت دارند. در این دیدگاه، سیستم حاکمیت شرکتی موانع و اهرمهای تعادل درون سازمانی و برون سازمانی برای شرکتهاست که

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

تضمین می کند آنها مسئولیت خود را نسبت به تمام ذینفعان انجام می دهند و در تمام زمینه های فعالیت تجاری ، به صورت مسئولانه عمل می کنند. همچنین ، استدلال منطقی در این دیدگاه آن است که منافع سهامداران را فقط می توان با در نظر گرفتن منافع ذینفعان برآورده کرد.
بررسی تعریف ها و مفاهیم حاکمیت شرکتی و مرور دیدگاههای صاحبنظران ، حکایت از آن داردکه:
حاکمیت شرکتی یک مفهوم چند رشته ای(حوزه ای)است و هدف نهایی حاکمیت شرکتی دستیابی به چهار مورد زیر در شرکتهاست:
• پاسخگویی،

• شفافیت،
• عدالت(انصاف)،
• رعایت حقوق ذینفعان.
با مرور تعریفهای یادشده و تحلیل آنها می توان تعریف جامع و کامل زیر را ارائه کرد:
“حاکمیت شرکتی قوانین، مقررات، ساختارها، فرایندها، فرهنگها و سیستمهایی است که موجب دستیابی به هدفهای پاسخگویی ، شفافیت ، عدالت و رعایت حقوق ذینفعان می شود.”

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

هر چند، تشکیل شرکتهای بزرگ و تفکیک مالکیت از مدیریت در سطح جهانی در اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم صورت گرفته و قوانین و مقررات برای نحوه اداره شرکتها تا دهه ۱۹۹۰ وجودداشته است، با این همه، موضوع حاکمیت شرکتی به شکل کنونی در

دهه ۱۹۹۰ درانگلستان، امریکا و کانادا در پاسخ به مشکلات مربوط به اثربخشی هیئت مدیره شرکتهای بزرگ مطرح شده است. مبانی و مفاهیم حاکمیت شرکتی با تهیه گزارش کادبری در انگلستان، مقررات هیئت مدیره در شرکت جنرال موتورز امریکا و گزارش دی در کانادا شکل گرفت. بعدها با گسترش سرمایه گذاریهای بین المللی ، نهادهای مختلفی

همچون بانک جهانی ، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و … در این زمینه فعال شده و اصول متعدد و متنوعی را منتشر کرده اند. یکی از آخرین اصول منتشر شده در سطح جهانی، اصول سازمان همکاری و توسعه اقتصادی در سال ۲۰۰۴ است که شش حوزه زیر را در بر می گیرد:

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

• تامین مبنایی برای چارچوب موثر حاکمیت شرکتی،
• حقوق سهامداران و کارکرد های اصلی مالکیتی،
• رفتار یکسان با سهامداران،
• نقش ذینفعان در حاکمیت شرکتی،
• افشا و شفافیت،
• مسئولیتهای هیئت مدیره ، شامل کنترلهای داخلی، حسابرسی داخلی و …
شواهد موجود حکایت از آن دارد که حاکمیت شرکتی یکی از رایجترین عبارتها در واژگان

تجارت جهانی در شروع هزاره جدید شده است. فروپاشی شرکتهای بزرگی مانند انرون و ورلدکام در آمریکا در سالهای اخیر، توجه همگان را به نقش برجسته حاکمیت شرکتی و توجه جدی به اصول مذکور در مورد پیشگیری از این فروپاشیها جلب کرده است .

در ایران نیز هرچند از اوایل دهه ۱۳۴۰ بورس اوراق بهادار تاسیس شد و در قانون تجارت و به ویژه در لایحه اصلاحی اسفندماه ۱۳۴۷ در موارد مرتبط با نحوه تاسیس و اداره شرکتها تا حدودی مطرح شده بود ، ولی موضوع حاکمیت شرکتی با مفهوم کنونی آن ، در چند سال اخیر مطرح شده است . این موضوع در اوایل دهه ۸۰ و در مصاحبه های مسئولان وقت

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

سازمان بورس اوراق بهادار و در مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی مطرح و بررسی می شد و در وزارت امور اقتصادی و دارایی کمیته ای به موضوع حاکمیت شرکتی پرداخته بود.

۲-۲- چارچوب نظری حاکمیت شرکتی
چند چارچوب نظری متفاوت برای توضیح و تحلیل حاکمیت شرکتی مطرح شده است. هریک ازآنها با استفاده از واژگان مختلف و به صورتی متفاوت به موضوع حاکمیت شرکتی پرداخته اند که ناشی از زمینه علمی خاصی است که به موضوع حاکمیت شرکتی می

نگرند. به عنوان مثال ، تئوری نمایندگی ناشی از زمینه مالی و اقتصادی است درصورتی که تئوری هزینه معاملات ناشی از تئوری های اقتصادی ، حقوقی و سازمانی و تئوری ذینفعان ناشی از یک دیدگاه اجتماعی درمورد موضوع حاکمیت شرکتی است. گرچه تفاوت های

چشمگیری بین چارچوب های نظری مختلف وجود دارد (چون هریک موضوع را از دیدگاه متفاوتی درنظر می گیرند)، اما دارای وجوه مشترک مشخصی هستند ، که درمورد هریک مختصراً توضیح داده خواهد شد. در ادامه تئوری های نمایندگی ، هزینه معاملات و ذینفعان

را بررسی خواهیم کرد. البته تئوری های دیگری مثل سازمان و مباشرت وجود دارد که نسبت به تئوری های پیش گفته ، اهمیت کمتری دارند. هم چنین باید دانست که زمینه های فرهنگی و قانونی بر حاکمیت شرکتی تاثیر بسزایی دارند.

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

۲-۲-۱- تئوری نمایندگی
آغاز تئوری نمایندگی حاکمیت شرکتی از طریق مالکیت سهام تاثیر چشمگیری برروش کنترل شرکت ها داشت و بدین ترتیب ، مالکان اداره شرکت را به مدیران تفویض کردند. جدایی مالکیت ازمدیریت (کنترل) منجربه یک مشکل سازمانی مشهور به نام نمایندگی شد. برل و مینز (۱۹۳۲)، راس (۱۹۷۳) و پرایس (۱۹۷۶) اززوایای مختلف به این موضوع

پرداختند و نهایتاً جنسن و مک لینگ (۱۹۷۶) مبانی تئوری نمایندگی را مطرح نمودند. آنها مدیران شرکت ها را به عنوان کارگزاران و سهامداران را به عنوان کارگمار تعریف کردند ( درتحلیل آنها ، یک سهامدار دربرابر مدیران قراردارد). به عبارت دیگر، تصمیم گیری روزمره

شرکت به مدیران تفویض می شود که کارگزاران سهامداران هستند. مشکل دراینجا آن است که کارگزاران لزوماً به نفع کارگمار تصمیم گیری نمی کنند. یکی از فرضیات اصلی تئوری نمایندگی این است که کارگمار و کارگزاران با هم تضاد منافع دارند. درتئوری های

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

مالی یک فرض اساسی این است که هدف اولیه شرکت ها افزایش ثروت سهامداران است لکن درعمل همواره این گونه نیست. این احتمال وجود دارد که مدیران ترجیح دهند منافع خود، مثل کسب بیشترین پاداش ممکن را تعقیب کنند. مدیران احتمالاً به افزایش منفعت شخصی تمایل دارند. این امر منجر به تمرکز و سرمایه گذاری آنها برطرح هایی می

شود که منافع کوتاه مدت دارند ( بویژه درمواردی که حقوق ، مزایا و پاداش مدیران با سود مرتبط است ) و توجهی به منافع بلند مدت سهامداران ندارند. درشرکت های بزرگ که مستقیماً توسط مدیران و به طور غیرمستقیم به کمک سرمایه گذاران نهادی کنترل می شوند، مدیران در مورد منافع کوتاه مدت تحت فشارند که ممکن است به نفع سایر

سهامداران نباشد. دراین شرایط مدیران برای دستیابی به عایدی های متفرقه تحریک می شوند که باز هم منجر به کاهش ارزش منافع و رفاه سهامداران می شود. درواژگان تئوری نمایندگی کاهش رفاه سهامدارزیان باقی مانده نامیده می شود. این مشکل نمایندگی ،

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

ضرورت کنترل مدیریت شرکت ها توسط سهامداران را نشان می دهد. یک سوال مهم این است ، سهامداران چگونه می توانند مدیریت شرکت را کنترل کنند؟ یک فرض اساسی و مهم دیگر تئوری نماینگی این است که تایید کارهای کارگزاران برای کارگمار بسیار مشکل و پرهزینه است. به چند روش می توان منافع سهامداران و مدیران را هماهنگ نمود.

تجربه نشان داده که یکی از با اهمیت ترین و درعین حال موثرترین روش ، حسابرسی مستقل است. هزینه های نمایندگی ناشی از تلاش سهامداران برای کنترل مدیران است که اغلب دارای هزینه سنگینی است. طرح ها و قراردادها از روش های کنترل است. این

قراردادها (صریح یا ضمنی) که بین مدیر و سهامداران منعقد می شود، منافع دو گروه را هماهنگ می کند. افزون برسهامداران، مدیران نیز مایلند ثابت کنند که آنها نسبت به سهامداران مسئول بوده و به دنبال افزایش ثروت سهامداران هستند. بنابراین انگیزه هایی

برای شفافیت مالی ، گزارش ریسک شرکت و غیره خواهند داشت که هزینه های مربوطه بخشی از هزینه های نمایندگی است. مجموع هزینه های نمایندگی را می توان به صورت ذیل خلاصه نمود:

تاثیر ویژگی های حاکمیت شرکتی بر عملکرد شرکت

مجموع هزینه های کنترل کارگزار، هزینه های الزام کارگزار و هرگونه زیان مازاد باقیمانده(هیل و جونز، ۱۹۹۲) به طورمختصر برخی ازروش های مستقیم که ازطریق آنها سهامداران می توانند مدیران را کنترل و به حل و فصل تضادها کمک کنند به شرح ذیل است:

• حق رای سهامداران درمجامع عمومی بر نحوه اداره شرکت تاثیر می گذارد.حق رای مذکور بخشی با اهمیت از دارایی مالی سهامدار است. یکی از موارد استفاده از حق مذکور رای به تغییر مدیران است. این موضوع یک ابزار انضباطی برای مدیران است.

• یک راه کار نهایی ، راه حل خروج است. واضح است که خروج سهامدار اصلی موجب نگرانی بازیگران بازار سرمایه می شود و درپی آن سهامداران بیشتری نگران افت شدید قیمت شده و با فروش سهام خود، کاهش شدید قیمت سهام را موجب خواهند شد در

نتیجه منافع مدیران