توضیحات

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع پایان نامه 
پس دیدن متن و فهرست پایان نامه میتوانید نسبت به

خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه حسابداری استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

چکیده
با توجه به این که امروزه توانمندسازی به یکی از مفاهیم اصلی توسعه پایدار تبدیل شده است و رابطه آن با توسعه پایدار به شکلی است که یا از اجزای آن یا عامل آن و یا معلول توسعه پایدار به حساب می آید، لذا دستیابی به توسعه پایدار بدون توانمندسازی اقشار ضعیف جامعه امکان¬پذیر نیست.

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

با توجه به اهمیت موضوع، در این پایان نامه  تلاش گردیده است تا با تحلیل فضایی، موانع و محدودیت¬های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی

خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد سیستان مورد کنکاش قرار گیرد. جامعه آماری تحقیق شامل روستاهای با بیش از ۵۰ خانوار تحت پوشش کمیته امداد می باشد که با استفاده از فرمول کوکران ۴۰ روستا به عنوان حجم نمونه محاسبه گردید. روش تحقیق حاضر، توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسی¬های میدانی و

تکمیل پرسشنامه بوده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات، از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با کمک نرم افزار Expert Choice و تحلیل¬های فضایی و آماری از طریق نرم افزارهایArcGIS و SPSS استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق بر اساس آزمون ANOVA نشان داد که وابستگی به آب رودخانه

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

هیرمند با میانگین ۵۰۲۰/۰، مشکلات سازمانی با میانگین ۴۹۰۰/۰، ویژگی¬های شخصیتی و فردی سرپرست خانواده با میانگین ۴۳۶۵/۰ و مشارکت با میانگین ۴۱۷۹/۰ بعنوان بالاترین عوامل در موانع یا محدودیت¬های

توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد شناخته شد. در همین راستا، دیگر نتایج تحقیق حاکی از آن است که بر اساس تحلیل های آماری، بین شدت اثرات موانع یا محدودیت های اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن در روستاهای مرزی با سایر روستاهای سیستان اختلاف معناداری وجود دارد.
کلید واژه ها: خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد، روستا، توانمندسازی، تحلیل فضایی

۱۴۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل  دانلود کنید

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق
مقدمه ۲
۱-۱- طرح و بیان مسئله تحقیق ۴
۱-۲– ضرورت و اهمیت انجام تحقیق ۷
۱-۳- اهداف تحقیق ۸
۱-۴- سوال های تحقیق ۸

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

۱-۵- فرضیه های تحقیق ۹
۱-۶- سابقه تحقیق ۹
۱-۶-۱- مطالعات خارجی ۹
۱-۶-۲- مطالعات داخلی ۱۱
۱-۷- محدوده موضوعی، زمانی و مکانی تحقیق ۱۳

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
پیش درآمد ۱۵
۲-۱- تعاریف و مفاهیم ۱۵
۲-۱-۱- فضا ۱۵
۲-۱-۲- مکان در ارتباط با فضا ۱۶
۲-۱-۳- سازمان فضایی ۱۷
۲-۱-۴- توانمندسازی ۱۷
۲-۱-۵- مشارکت ۱۹
۲-۱-۶- توانمندسازی و بهسازی مشارکتی ۲۲
۲-۱-۷- فقر و محرومیت اقتصاد ۲۲
۲-۱-۸- کارآفرینی روستایی ۲۳
۲-۱-۹- توسعه ۲۳
۲-۲- دیدگاه ها و نظریه ها ۲۶
۲-۲-۱- تاریخچه و مبانی نظری مطالعات فقر ۲۶

۲-۲-۲- دیدگاه های مرتبط با کارآفرینی ۳۰
۲-۲-۳- دیدگاه جامعه شناختی و جمعیت شناختی ۳۰

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

۲-۲-۴- دیدگاه روانشناختی ۳۱
۲-۲-۵- دیدگاه اقتصادی (کارآفرینی درون تئوری اقتصادی) ۳۱
۲-۲-۶- دیدگاه توسعه ای و محیطی ۳۳
۲-۲-۷- دیدگاه نهادی ۳۳
۲-۳- بررسی رویکردهای گوناگون در مورد مشارکت ۳۴
۲-۳-۱- دیدگاه روانشناختی ۳۴
۲-۳-۲- دیدگاه جامعه شناختی ۳۴
۲-۳-۳- دیدگاه علوم سیاسی ۳۵
۲-۴- پیشینه تاریخی توانمندسازی ۳۵
۲-۴-۱- رویکردهای نظری توانمندسازی ۳۶
۲-۴-۲- فرآیند توانمندسازی ۳۷
۲-۴-۳- چارچوب توانمندسازی ۳۸

ی
۲-۴-۴- حوزه های توانمندسازی مددجویان ۴۰
۲-۴-۵- ساماندهی افراد و ایجاد تشکل ۴۲
۲-۴-۶- رویکردهای سازمانی ۴۳
۲-۴-۷- نظریه های گونه ی اول ۴۴
۲-۴-۸- نظریه های گونه ی دوم ۴۵
۲-۴-۹- نظریه های گونه ی سوم ۴۵

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

۲-۴-۱۰- نظریه های گونه ی چهارم ۴۵

۲-۴-۱۱- نوع شناسی کمیته امداد امام خمینی (ره) ۴۶
۲-۴-۱۲- اهمیت موضوع توانمندسازی در کمیته امداد امام خمینی (ره) ۴۸
۲-۴-۱۳- جایگاه کمیته امداد در توانمندسازی مددجویان تحت پوشش این نهاد ۴۹
۲-۴-۱۴- توانمندسازی مددجویان ۵۰
۲-۴-۱۵- عوامل موثر بر توانمندسازی خانواده های تحت حمایت کمیته امداد ۵۱
۲-۵- جمع بندی ۵۳

فصل سوم: مواد و روش ها
پیش درآمد ۵۶
۳-۱- معرفی اجمالی محدوده مورد مطالعه ۵۶
۳-۱-۱- موقعیت، حدود و وسعت منطقه مورد مطالعه ۵۶
۳-۱-۲- توپوگرافی و ژئومورفولوژی ۵۸
۳-۱-۳- اقلیم ۵۹
۳-۱-۴- منابع آب ۶۴
۳-۲- ویژگیهای جغرافیای انسانی ۷۰
۳-۲-۱- جمعیّت و ویژگیهای آن ۷۰
۳-۳- ویژگیهای اقتصادی منطقه سیستان ۷۵
۳-۴- روش شناسی تحقیق ۷۶
۳-۴-۱- روش پژوهش ۷۶
۳-۴-۲- جامعه آماری و تعداد نمونه ۷۷

۳-۴-۳- شاخصهای تحقیق ۸۰
۳-۴-۴- روش و ابزار گردآوری دادهها و اطلاعات ۸۳

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

۳-۴-۵- شیوه تجزیه و تحلیل داده‎ها ۸۳
۳-۴-۶- مدل تصمیم‎گیری چند شاخصه (MCDM) 84
۳-۴-۷- فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 86
۳-۴-۸- روایی و پایایی ابزار تحقیق ۹۰
۳-۵- جمع بندی ۹۲
فصل چهارم: یافته های تحقیق
پیش درآمد ۹۴
۴-۱- ویژگیهای عمومی پاسخ دهندگان پرسشنامه ها ۹۴
۴-۱-۱- وضعیت سنی پاسخگویان ۹۴
۴-۱-۲- وضعیت جنسی ۹۶
۴-۳-۱- وضعیت سواد ۹۶
۴-۲- یافته ها ۹۸
۴-۲-۱- علل قرار گرفتن تحت پوشش کمیته امداد ۹۸
۴-۲-۲- روند تغییرات خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد ۹۹
۴-۳-۳- شدت اثرات موانع یا محدودیتهای مطرح در توانمندسازی خانوارهای روستایی………………………..۱۰۳
۴-۴- آزمون فرضیات ۱۰۶
فصل پنجم: جمع بندی و نتیجه گیری
۴-۵- جمع بندی ۱۱۵
۴-۶- نتیجه گیری ۱۱۶
۴-۷- پیشنهادات ۱۱۸
فصل ششم: فهرست منابع
۱-۶- منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………….۱۲۱

جدول ‏۳ ۱: تعداد بخشها، دهستانها و آبادیهای منطقه سیستان. ۵۸
جدول ‏۳ ۲: وضعیت جمعیتی دهستانهای منطقه سیستان، ۱۳۹۰٫ ۷۱
جدول ‏۳ ۳: نسبت جنسی در دهستانهای مورد مطالعه در سال ۱۳۹۰٫ ۷۳
جدول ‏۳ ۴: بعد خانوار به تفکیک دهستانها مورد مطالعه در سال ۱۳۹۰٫ ۷۴
جدول ‏۳ ۵: تعداد افراد باسواد در دهستانهای مورد مطالعه. ۷۵
جدول ‏۳ ۶: روستاهای مورد مطالعه به تفکیک خانوار و تعداد افراد تحت پوشش کمیته امداد. ۷۹

جدول ‏۳ ۷: شاخص های مطرح در بررسی موانع و محدودیت‎های توانمندسازی اقتصادی ۸۱
جدول ‏۳ ۸: شاخص های مطرح در بررسی موانع یا محدودیت‎های توانمندسازی اجتماعی ۸۲
جدول ‏۳ ۹: ماتریس تصمیم‎گیری ۸۴
جدول ‏۳ ۱۰: اعداد مقایسه دو به دوی فاکتورها در مدل (AHP) 88
جدول ‏۳ ۱۱: بررسی میزان آلفای کرونباخ مولفه های پژوهش. ۹۱
جدول ‏۴ ۱: توزیع سنی نمونه های آماری ۹۵
جدول ‏۴ ۲:توزیع جنسی نمونه های آماری ۹۶
جدول ‏۴ ۳: وضعیت سواد افراد پاسخگویان. ۹۶

جدول ‏۴ ۴: علل قرارگیری خانوارهای مورد مطالعه تحت پوشش کمیته امداد ۹۸
جدول ‏۴ ۵: روند حمایت خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد طی دهه ۹۰-۱۳۷۵٫ ۹۹
جدول ‏۴ ۶: فراوانی، میانگین وزنی و انحراف معیار شاخص‌های بعد اقتصادی ۱۰۱

جدول ‏۴ ۷: فراوانی، میانگین وزنی و انحراف معیار شاخص‌های بعد اجتماعی ۱۰۲

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

جدول ‏۴ ۸: شدت اثرات موانع یا محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی ۱۰۵
جدول ۴ ۹: خلاصه تحلیل واریانس یک طرفه برای مقایسه میانگین ها ۱۰۶
جدول ‏۴ ۱۰: ضرایب و نتایج مقایسه میانگین، انحراف معیار و خطای استاندارد با عامل ها. ۱۰۷
جدول ‏۴ ۱۱: آزمون Scheffe برای رتبه بندی عامل ها ۱۰۷
جدول ‏۴ ۱۲: خلاصه تحلیل واریانس یک طرفه برای مقایسه میانگین عاملهای موثر ۱۰۹
جدول ۴ ۱۳: ضرایب و نتایج مقایسه میانگین، انحراف معیار و خطای استاندارد با عامل ها. ۱۱۰
جدول ‏۴ ۱۴: آزمون شفه برای رتبه بندی عامل ها ۱۱۱
جدول ‏۴ ۱۵: نتیجه آزمون یو من – ویتنی بر شدت اثرات محدودیت های توانمندسازی خانوارها ۱۱۲
جدول ‏۴ ۱۶: میانگین شدت اثرات موانع توانمندسازی خانوارهای روستایی. ۱۱۲

شکل ‏۱ ۱: مدل مفهومی بیان مسأله تحقیق ۷
شکل ‏۲ ۱: چارچوب توانمندسازی. ۴۰
شکل ‏۲ ۲: جایگاه امداد در سازمانهای غیردولتی. ۴۷
شکل ‏۲ ۳: نقش سازمانی کمیته امداد ۴۸
شکل ‏۲ ۴: نقش سازمانی کمیته امداد . ۵۰
شکل ‏۳ ۱: موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه در ایران، استان و منطقه سیستان ۵۷

شکل ‏۳ ۲: دمای هوای ماهانه شهرستان زابل طی دوره آماری ۱۳۹۰-۱۳۷۰ ۶۰
شکل ‏۳ ۳: میزان بارندگی ماهانه شهرستان زابل دوره آماری۱۳۹۰-۱۳۷۰ ۶۱
شکل ‏۳ ۴: میانگین رطوبت نسبی ماهانه شهرستان زابل طی دوره آماری ۱۳۹۰-۱۳۷۰ ۶۲

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

شکل ‏۳ ۵: پراکنش جغرافیایی رودخانه های منتهی به منطقه سیستان. ۶۷
شکل ‏۳ ۶: پراکنش روستاهای نمونه به تفکیک دهستان. ۷۸
شکل ‏۳ ۷: وزنهای حاصل از مقایسه زوجی معیارهای مورد مطالعه. ۸۹
شکل ‏۴ ۱:توزیع سنی پاسخگویان. ۹۵
شکل ‏۴ ۲: وضعیت سواد افراد پاسخگویان. ۹۷
شکل ‏۴ ۳: علل قرار گیری تحت پوشش کمیته امداد. ۹۹

شکل ‏۴ ۴: شدت اثرات موانع یا محدودیتهای مطرح در توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی. ۱۰۴
شکل ‏۴ ۵: نمودار میانگین شدت اثرات موانع یا محدودیت مطرح در توانمندی اقتصادی خانوارها. ۱۰۴
شکل ‏۴ ۶: نمودار میانگین شدت اثرات موانع یا محدودیت مطرح در توانمندی اقتصادی خانوارها ۱۰۴

۱- مقدمه
فقر به عنوان یکی از مباحث مهم در ادبیات توسعه مطرح و زدودن فقر از یک جامعه یکی از اهداف اصلی توسعه ی اقتصادی است (خالدی و پرمه، :

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

۵۷). بانک جهانی دلایل فقر اقتصاد روستایی را در عواملی چون پایین بودن میزان درآمد سرانه، بازدهی کم زمین و فرصت-های محدود شغلی بر شمرده اند و دلایل فقر اجتماعی روستایی را در سطح پایین

سواد و بالا بودن بعد خانوار که خود کاهش پس انداز و صرف هزینه هنگفت برای بهداشت، آموزش، مصرف غذایی و مسکن را به دنبال دارد می داند (رحیمی سوره و رضوی، ۱۵: ۲۸۱). بنابراین تامین رفاه اجتماعی از جمله مهم ترین اهداف هر نظام اقتصادی است و

فراهم نمودن شرایط مناسب برای زندگی تمامی اقشار جامعه وظیفه ی اصلی کارگزاران و مسئولان اقتصادی کشور تلقی می-شود. از این روست که تغییر در رفاه اجتماعی یا هم زمان با آن تغییر در فقر از جمله زمینه های ارزیابی نظام های اقتصادی به شمار می آید (فرج زاده،۱۲: ۱۰).

یکی از مهم ترین اهداف تشکیل دولت ها فراهم ساختن رفاه و توسعه برای جامعه است. فرآیند توسعه همواره کنش دولت را در بر دارد. در نوشتارهای توسعه کشورهای جهان سوم، در مورد اهمیت دولت برای پیشبرد فرآیند توسعه توافق کلی وجود دارد و به عنوان یکی از نیروهایی تلقی می شود که

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

نقش زیادی در فرآیندهای تغییر این جوامع، از جمله در زمینه تغییر روستایی ایفا می کند (دوفومیه، ۱۳: ۱۸). از این رو ماهیت دولت ها، فلسفه سیاسی و ایدئولوژیکی و ساختار آنها نقش اساسی در فرآیند توسعه و از جمله توسعه روستایی دارد (شکوری، ۱: ۵۱).

توسعه روستایی، از برنامه های توسعه هر کشور به شمار می رود که برای دگرگون سازی ساخت اقتصادی- اجتماعی جامعه روستایی به کار می رود. این برنامه ها توسط دولت و کارگزاران آن، در مناطق روستایی به اجرا در می آیند. دولت ها برای دستیابی به این اهداف از ابزارهای مختلف و متفاوتی استفاده می کنند که این موضوع در مورد دولت ایران نیز مصداق دارد.

در ایران دولت به منظور دستیابی به توسعه روستایی از ابزارهای مختلف استفاده کرده و اقدامات متعددی را به مرحله اجرا درآورده است. از جمله این اقدامات پس از انقلاب می توان تشکیل نهادهایی همچون جهاد سازندگی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و کمیته امداد امام خمینی را نام برد. هدف از ایجاد این نهادها عمران، آبادانی مناطق عقب مانده از توسعه و کمک به اقشار محروم جامعه علی الخصوص نقاط روستایی فاقد امکانات بود.

در این میان کمیته امداد به عنوان نهادی شناخته می شود که به توانمندسازی خانوارهای محروم و آسیب پذیر جامعه چه در نقاط شهری و چه روستایی می پردازد و نقش آن در مناطق روستایی با توجه به ماهیت اقتصادی- اجتماعی این نقاط پر رنگ تر است.

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

با توجه به اهمیت موضوع در این پایان نامه تلاش بر این است تا موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد مورد بررسی قرار گیرد تا در نهایت راه کار های مناسب جهت تقویت و توانمندسازی این قشر از

جامعه ارائه گردد. این پژوهش در قالب پنج فصل سازمان یافته است که:
در فصل اول؛ چارچوب پژوهش همراه با طرح مساله، ضرورت و اهداف پژوهش، فرضیات پژوهش و برخی از تجربیات گذشته در قالب پیشینه پژوهش بیان گردیده است.
در فصل دوم؛ مباحث نظری پژوهش پیرامون موضوع تحقیق در قالب نظریات و دیدگاه ها مورد بررسی قرار گرفته است.

در فصل سوم؛ متدولوژی و روش های مورد استفاده در پژوهش و همچنین منطقه مطالعاتی از جنبه های طبیعی و انسانی مورد بررسی قرار گرفته و چشم انداز وضع موجود ترسیم و بیان گردیده است.
در فصل چهارم؛ به تجزیه و تحلیل موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد پرداخته شده و در ادامه فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار گرفته شده است.

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

در فصل پنجم؛ در نهایت جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادات ارائه می گردد.

۱-۱- طرح و بیان مسئله تحقیق
سالیان متمادی در پیاده سازی مدل‎های گوناگون رشد و توسعه وقت صرف شده و ناکامی‎های بسیاری در این امر اتّفاق افتاده است. سهم عدم بهره‎مندی جوامع روستایی از رشد و توسعه در این جریان، شاید بیش از سایر اقشار است. شرایط محیطی و انسانی

حاکم بر روستاها به‎ گونه‎ای است که آنان را در انزوا قرار داده و باعث شده از فعالیت‎های مربوط به توسعه بهره‎ی کمتری ببرند. مهم‎ترین نمود این امر در نبود اشتغال، ناپایداری و عدم تنوع شغلی در روستاها است که مهاجرت به خارج روستاییان را درپی دارد

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

(طاهرخانی،۱۱: ۵۰ و فلیحی،۱: ۲۰۳). اما در این میان، برنامه‎های جدید توسعه، الگوی نوینی از توسعه روستایی را معرفی می‌‎نماید که مبتنی بر اصل توانمندسازی روستاییان می‎باشد. توانمندسازی از مؤلفه‎های جدید توسعه و در کانون مفاهیم جدید توسعه و تقویت راهبردهای فقرزدایی به ویژه در مناطق روستایی قرار دارد.

مفهوم توانمندسازی از دهه ۱۰ شکل گرفت و در دهه ۱۹۰ به اوج خود رسید. در دهه ۱۹۹۰ وجه غالب نظریه‎های توسعه روستایی را به خود اختصاص داد و در مفهوم جدید توانمندسازی، مردم خود نقش بازیگر اصلی را دارند. توانمندسازی یک بحث کیفی و ارتقائی است و این تعریف را در برمی‎گیرد: توانمندسازی به عنوان فرآیندی که به واسطه آن افراد بر امور و کارهای خود تسلط بیشتری می‎یابند و با کسب قدرت بالا، کنترل بر منابع،

اعتمادسازی، ظرفیت سازی و مشارکت فعال می‎توانند مسیر زندگی‎شان را به درستی هدایت کنند. راهبردهای توانمندسازی، کمک به مردم برای داشتن

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

نقش فعال در زمینه شناخت خود است (Rifkin, 23: 170). در همین راستا، توماس اسلیتر از توانمندسازی تعریف ذیل را ارائه کرده است: توانمندسازی یعنی فرآیند گسترش قابلیت‎ها و ظرفیت‎های موجود برای مشارکت در گفت و گو، مذاکره و تحت نفوذ و کنترل درآوردن نهادها و سازمان

هایی است که در زندگی جوامع روستایی تاثیر دارند (رضوانی و همکاران، ۱۹: ۱۲۸).
در توانمندسازی چهار عنصر کلیدی مهم عبارتند از: ۱- دسترسی به اطلاعات؛ ۲- درگیر شدن و مشارکت؛ ۳- مسئولیت پذیری

و پاسخگویی؛ و ۴- ظرفیت سازمان‎های محلی (رضوانی و همکاران، ۱۳۸۹: ۱۲۸). در همین راستا در برنامه‎های جدید توسعه روستایی که بیش از هر چیز مبتنی بر دو اصل توانمندسازی روستاییان و فقرزدایی است، دست کم سه

فرآیند سازماندهی مورد توجه قرار دارد: ۱- سازماندهی اداری و مدیریتی کارگزاران و مسئولان دستگاه‎ها و نهادهای دولتی ذیربط به منظور هماهنگ

سازی و یکپارچه سازی اقدامات دولتی در روستاها؛ ۲- سازماندهی اقتصادی مردم روستا برای اجرای فعالیت‎های درآمدزا از طریق وام‎های کم بهره و بدون بهره؛ و ۳- سازماندهی اجتماعی مردم روستا به منظور برنامه‎ریزی توسعه و نوسازی اجتماعی در سطح محلی و تشریک مساعی برای

اجرای پروژ‎ه‎های اولویت‎دار (زاهدی مازندرانی، : ۲۸۰-۲۷۱). بنابراین می‎‎توان انتظار داشت که این سه نوع سازماندهی بتواند با تقویت روح خودیاری،

خوداتکایی و خودکفایی مالی، مشارکت واقعی مردم را در فرآیند توانمندسازی و برنامه‎ریزی توسعه روستایی تأمین کند و از این طریق ضمن تقلیل حدود

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

مداخله و تصدی گری دولت، هدف‎های گسترش اشتغال در روستا، افزایش تولید و ارزش افزوده در اقتصاد روستا و کاهش فقر و بهبود سطح زندگی

روستاییان را تأمین کند و زمینه اثرگذاری نقش روستاییان را در فرآیند توسعه روستایی فراهم سازد (رضوانی، ۱۰۸). اهمیت توانمندسازی برای

دنیای امروزی به حدی است که از آن به عنوان رکن اساسی در فرآیند اشتغال یاد می شود و با توجه به اینکه جامعه روستایی ایران به میزان زیادی با

بیکاری (آشکار و پنهان) مواجه است، می توان گفت که توانمندسازی روستاییان راه حل سودمندی برای خروج از بیکاری است (میرزایی و همکاران، ۱: ۱۰۰).

در ایران به منظور مبارزه با فقر و نابرابری‎های درآمدی، توانمندسازی اقشار جامعه روستایی، سازمان‎ها و نهادهای رفاهی متعددی در قالب راهبردهای

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

حمایتی ایجاد شده است. یکی از این نهادهای عمده، کمیته امداد امام خمینی(ره) می‎باشد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی با هدف شناخت محرومیت‎های مادی و معنوی افراد جامعه، طبقات محروم و حمایت

از آنان به منظور فقرزدایی از طریق ایجاد برنامه‎های ارائه خدمات مالی، بهداشتی، آموزشی و خودکفایی به نیازمندان تشکیل شده است (اسلامی و حجازی، ۱۳۹۰: ۲۷۷-۲۷۶). این نهاد، در طی بیش از سه دهه فعالیت، خدمات ارزنده‎ای را به محرومترین اقشار جامعه در اقصی نقاط کشور ارائه کرده

است. استفاده از منابع، ظرفیت‎ها و توانمندیهای مردمی برای دستگیری و حمایت از نیازمندان و خودکفایی و توانمندسازی ایشان، از مهم‎ترین ویژگی‎های

این نهاد می‎باشد.
توانمندسازی در کمیته امداد سبب ایجاد قابلیت در افراد و گروه‎های محروم برای مشارکت فعال و آگاهانه در تأمین رفاه فردی و اجتماعی می‎شود؛ اگر چه

برنامه توانمندسازی افراد و جوامع، در قلمرو حمایت‎های اجتماعی است، اما با توجه به این که هدف نهایی آن منجر به فقرزدایی می‌‎شود، نیازمند شناخت موانع و محدودیت‎ها، طراحی و اجرای برنامه‎های توانمندسازی……………………………………………

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

۱-۲- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق
همگام با کاهش شدید یا توقف جریان آب ورودی هیرمند به سیستان و کاهش فعالیت‎های معیشتی، بخش عمده‎ای از خانوارهای روستایی سیستان،

منابع درآمدی خویش را به طور کامل از دست داده و بر این اساس، بر تعداد فقرا و افراد تحت پوشش سازمان های حمایتی-

امدادی افزوده شده است (ضیاءتوانا و همکاران، ۱۳۹: ۶۳). که افزایش تعداد افراد تحت پوشش کمیته امداد در این سال‎ها موید چنین تبعاتی است. با

توجه به کم رنگ شدن نقش کشاورزی و عدم پاسخگویی مستمری دریافتی از سوی کمیته امداد، برای جایگزین کردن یا مکمل قرار دادن درآمدزایی در

روستا، اشتغال زایی، تحرک بخشی در مناطق روستایی و بالاخره ارتقا سطح زندگی روستاییان تحت پوشش، نیازمند برنامه‎های توانمندسازی مددجویان است (حیدری مکرر و همکاران، ۱۱: ۳).

با توجه به مطالب مذکور و در نظر داشتن این نکته که با کاهش فعالیت های کشاورزی مردم ساکن مناطق روستایی سیستان که ناشی از بسته شدن آب رودخانه هیرمند از سوی کشور افغانستان بوده، شاهد افزایش تعداد افراد تحت پوشش کمیته امداد طی سال های گذشته بوده-ایم، بر این اساس

پژوهش حاضر سعی بر آن دارد که موانع توانمندسازی خانوارهای روستایی را بررسی کرده و از این ره گذر و با نیم نگاهی به اطلاعات موجود، به

تحلیل فضایی محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد منطقه سیستان پرداخته و به معرفی برخی از مشخصه های آن در چارچوب موجود اقدام می شود. سعی بر این است که این تحلیل، موانع و محدودیت های توانمندسازی این خانوارها را به.

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

طور کامل تبیین نماید تا بتوان در برنامه ریزی های آینده از هرز رفتن نیروها و امکانات و منابع محدود و اندک قابل تخصیص نیز جلوگیری نمود.

۱-۳- اهداف تحقیق

 آشنایی با موانع یا محدودیت های مطرح در توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد در سیستان.
 تحلیل فضایی موانع یا محدودیت های مطرح در توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی آنها.

۱-۴- سوال های تحقیق
۱- چه اقدامی در جهت توانمندسازی اقتصادی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد در منطقه سیستان نقش اساسی دارد؟
۲- رفع موانع یا محدودیت‎های مطرح در توانمندسازی اجتماعی این خانوارها مستلزم چه نوع تغییراتی است؟
۳- آیا بین شدت اثرات موانع یا محدودیت های مطرح در توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن در روستاهای مرزی و سایر روستاها اختلاف معناداری قابل مشاهده است؟

۱-۵- فرضیه های تحقیق

 رفع محدودیت های ناشی از وابستگی آب مورد نیاز روستاهای سیستان به افغانستان بیش از هر عامل دیگری در توانمندسازی اقتصادی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد مؤثر می باشد.

تحلیل فضایی موانع و محدودیت های توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

 رفع موانع یا محدودیت‎های مطرح در توانمندسازی اجتماعی این خانوارها، مستلزم تقویت مشارکت های مردمی در امور روستاهاست.

 شدت اثرات موانع یا محدودیت های مطرح در توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن در روستاهای مرزی و سایر روستاهای سیستان اختلاف معناداری با یکدیگر دارد.

۱-۶- سابقه تحقیق

۱-۶-۱- مطالعات خارجی
لاوراک و لابونت (۲۰۰۰) در پژوهشی تحت عنوان چارچوب برنامه‎ریزی برای تحقق اهداف توانمندسازی در ارتقای سطح جامعه، به نقش توانمندسازی در برنامه‎ریزی می‎پردازند. آن ها معتقدند که گرچه اصول و مبانی برنامه‎های توسعه مبتنی بر توانمندسازی…………………………..