توضیحات

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

هدف اصلی در این پژوهش بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار وعملکرد مالی

در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

می باشد. در این پژوهش ابتدا بر اساس مدل (ارزش افزوده سرمایه فکری)، ارزش سرمایه فکری

شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

برای

دوره زمانیمحاسبه وسپس ارتباط بین مولفه های سرمایه فکری بر ارزش بازار وعملکرد مالی به دست آمده است. در تحقیق حاضر، روش

آماری استفاده شده جهت تجزیه وتحلیل داده ها، رگرسیون چندگانه وضرایب همبستگی می باشد.

نمونه انتخابی ۱۱۵ شرکت به صورت پیوسته برای بازه زمانی ۵ ساله بوده که اندازه شرکت به عنوان متغیر کنترلی در نظر گرفته شده است.

یافته ها حاکی از رابطه معنادار مثبت بین سرمایه فکری وارزش بازار بر عملکرد مالی

شرکتها وعدم تاثیر اندازه شرکت بر روی سطوح برخورداری از سرمایه

فکری وعملکرد مالی می باشد. با توجه به این نتایج می توان توجه مدیران، سهامداران،

سرمایه گذاران وسایر گروه های ذینفع را به منابع و توانمندیهای درون سازمانی جلب

وبهره گیری از این مدل برای کسب بازده مالی بالاتر ودسترسی به ارزش واقعی شرکتها پیشنهاد کرد.

واژه های کلیدی: سرمایه فکری، عملکرد مالی، اندازه شرکت، سرمایه ساختاری،

سرمایه فیزیکی،سرمایه انسانی ، ارزش بازار، بورس اوراق بهادار تهران.

 ۱۵۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

چکیده ۱

مقدمه ۲
فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱-مقدمه ۴
۲-۱-بیان مسئله ۵

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

۳-۱-تاریخچه مطالعاتی ۶
۴-۱-چهارچوب نظری و مدل مفهومی تحقیق ۷
۵-۱-اهمیت و ضرورت تحقیق ۹
۶-۱-اهداف تحقیق ۱۰
۷-۱-فرضیه های تحقیق ۱۱
۸-۱-قلمرو مطالعاتی تحقیق ۱۲

۹-۱-تعریف واژگان کلیدی تحقیق ۱۲
۱۰-۱-متغیرهای تحقیق ۱۴
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
۱-۲ مقدمه ۱۶

۲-۲-تعریف سرمایه فکری
۱-۲-۲-اجزای سرمایه فکری ۱۷
۱۹
۲-۲-۲-دلیل اندازه¬گیری سرمایه فکری ۲۰
۳-۲-۲-مدل¬های متداول اندازه¬گیری سرمایه فکری ۲۱

۴-۲-۲-پیشینه سرمایه فکری ۲۵
۵-۲-۲-اهمیت و ضرورت سرمایه فکری ۲۸
۶-۲-۲- مزایا و معایب مدل¬های سنجش سرمایه فکری ۲۸
۳-۲-سرمایه انسانی ۲۹
۴-۲-سرمایه مشتری ۳۰
۵-۲-سرمایه ساختاری ۳۱

۶-۲-سرمایه اجتماعی ۳۲
۱-۶-۲-ارتباط سرمایه اجتماعی با سرمایه انسانی ۳۲
۲-۶-۲-ارتباط سرمایه اجتماعی با سرمایه ساختاری ۳۳
۳-۶-۲-ارتباط سرمایه اجتماعی با سرمایه رابطه¬ای ۳۴
۴-۶-۲-ارتباط بین سرمایه اجتماعی با سرمایه فکری ۳۵
۷-۲-ارزش بازار ۳۶

۱-۷-۲-مدیریت مبتنی بر ارزش ۳۸
۲-۷-۲- مدیریت مبتنی بر ارزش در عمل ۴۱
۸-۲-سنجش سرمایه فکری با استفاده از مدل پالیک ۴۱
۹-۲-ایجاد ارزش ۴۲
۱۰-۲-رابطه بین عملکرد منابع انسانی و ارزش شرکت ۴۳
۱۱-۲-رابطه نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار با اهرم مالی ۴۳

۱۲-۲-ضریب ارزش افزود سرمایه فکری (مدل پالیک) ۴۴

۱۳-۲-ارزش افزوده بازار ۴۴
۱۴-۲-نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری ۴۵
۱۵-۲-تجزیه و تحلیل ارزش سهامدار ۴۶
۱-۱۵-۲-مطالعات انجام شده در خصوص ارزیابی عملکرد و دیدگاههای مختلف

۱۶-۲-چرا یک چنین تغییر واگذاری به سمت و سوی داراییهای نامشهود وجود دارد؟
۱۷-۲-گزارش دهی سرمایه فکری
۱۸-۲-مفروضات زیربنایی مدل گزارش دهی سرمایه فکری
۱۹-۲-محتوای گزارش دهی سرمایه فکری
۲۰-۲-مدیریت سرمایه فکری
۲۱-۲-ارائه مدلی برای مدیریت دارائی ها نامشهود ۴۷
۵۱
۵۳

۵۷

۵۷

۵۹

۶۱
۲۲-۲-بورس اوراق بهادار ۶۲
۱-۲۲-۲-بورس اوراق بهادار تهران ۶۳
۲۳-۲-پیشینه تحقیقات ۶۵
۱-۲۳-۲-پیشینه تحقیقات در خارج از کشور ۶۵
۲-۲۳-۲-پیشینه تحقیقات در داخل کشور ۶۸
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
۱-۳ مقدمه ۷۴
۲-۳-روش تحقیق ۷۴

۳-۳-روش گردآوری اطلاعات ۷۴
۴-۳-جامعه آماری ۷۵
۵-۳-روایی ۷۵

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

۶-۳-پایایی ابزار تحقیق ۷۶
۷-۳-ابزار گردآوری اطلاعات ۷۶
۸-۳-روش تجزیه وتحلیل داده ها ۷۷
۹-۳-شیوه اندازه گیری متغیرهای پژوهش ۷۹

فصل چهارم: تجزیه وتحلیل داده ها
۱-۴-مقدمه ۸۳
۲-۴- شاخص های توصیفی متغیرها ۸۳
۳-۴- روش آزمون فرضیه های تحقیق ۸۳

۴-۴- تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق ۸۶
۱-۴-۴- بررسی فرض نرمال بودن متغیرها ۸۶

۲-۴-۴- خلاصه تجزیه وتحلیل ها ۸۷
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
۱-۵-مقدمه ۱۲۷
۲-۵-ارزیابی وتشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها ۱۲۷
۳-۵-نتیجه گیری کلی تحقیق ۱۳۲
۴-۵-پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی ۱۳۲
۵-۵-محدودیت های تحقیق ۱۳۳
پیوست ها

منابع ومأخذ
منابع فارسی ۱۳۷
منابع انگلیسی ۱۴۰
چکیده انگلیسی ۱۴۱

مقدمه

توسعه اطلاعات وپیشرفت سریع فناوری در دهه¬ی اخیر تحولی عظیم در تمام جنبه های زندگی و فعالیت های

بشر ایجاد کرده وباعث حرکت به سمت

اقتصاد دانش محور و منجر به تغییر پارادایم حاکم بر اقتصاد صنعتی شده است. به گونه ای که امروزه می توان شاهد اقتصادی مبتنی بر دانش و اطلاعات

بود که اساس و بنیان آن بر محور دارایی های نامشهود سرمایه و سرمایه فکری استوار است. در چنین فضایی سرمایه های فکری سازمان ها بیش از

پیش به عنوان مزیت های رقابتی مورد توجه قرار گرفته است. در حقیقت جهان پس از انقلاب کشاورزی و صنعتی که در آن زمین، سرمایه ونیروی کار منابع

اصلی به حساب می آمدند شاهد انقلابی اطلاعاتی است که در آن منابع اصلی بر پایه دانش و اطلاعات شکل گرفته است. در عصر دانش، سرمایه فکری

موضوعی با اهمیت می باشد و با حرکت در هزاره سوم، قدرت فکری ارزشمندتر از قدرت ماهیچه ای، قدرت مکانیکی و یا حتی قدرت فنی است.

عموماً ارزش بازار شرکت ها بیشتر از ارزش دفتری آن است.

علت این امر هم عدم انعکاس کامل ارزش سرمایه فکری ودارائی های نامشهود در ترازنامه

است ودر نتیجه باعث می شود که صورت های مالی، سودمندی ارزش واثربخشی اطلاعات خود را از دست بدهند. این امر موجب ایجاد علاقه به

موضوعات مرتبط با سرمایه فکری می شود. امروزه دیگر دارائی های مشهود فیزیکی به تنهائی کلید کامیابی جوامع وسازمان ها نیست. بلکه برخورداری

از سرمایه های فکری ومدیریت این سرمایه هاست که در عرصه محیط پرتلاطم و چالشی امروز رمز موفقیت محسوب می شود(همتی وهمکاران، ۱۳۸۹، ص۲۵-۲۴).
به دلیل اهمیت روزافزون سرمایه فکری در فرایند برتری استراتژیک شرکت ها این پژوهش به بررسی ارتباط بین سرمایه فکری وارزش بازار وعملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد.

فصل اول
کلیات تحقیق

۱-۱ مقدمه

تفکر سنتی در اقتصاد که مبتنی بر اندازه گیری منابع و دارایی¬های مشهود مادی بود امروزه جای خود را به ارزش آفرینی ناشی از دارایی¬های

نامشهود داده است. در اواسط قرن ۲۰ اقتصاد دانان مالی تلاش کردند تا نوجه شرکت¬ها را به رویکرد جدیدی در کسب و کار جلب کنند. این رویکرد

مبتنی بر این تفکر بود که هر سازمانی توانایی¬، امتیازات و منابع غیر مادی منحصر به فرد و متمایزی از سایر سازمان¬ها دارد که منشأ خلق ارزش و

ثروت است. از این رو لازم است همه منابع و ظرفیت¬های سازمانی و دارایی¬های برون ترازنامه¬ای شناسایی و اندازه گیری شوند. سرمایه فکری

شامل همه دارایی¬هایی است که در ترازنامه شرکت نشان داده نمی¬شود

شامل آن دسته از دارایی¬های نامشهود مانند علایم تجاری، اختراع¬ها و امتیازها

و برتری¬های انسانی، ساختاری و ارتباطات محیطی است که به روش¬ها حسابداری

در صورت¬های مالی منعکس نمی¬شود. رشد دارایی¬های نامشهود شرکت¬ها، قدرت رقابت و توسعه پایدار را تضمین می¬کند.

بونتیس اجزاء سرمایه فکری را به سه دسته سرمایه انسانی، ساختاری و اجتماعی تقسیم کرد.
از نظر بروکینگ سرمایه فکری ترکیبی از دارایی¬های نامشهود، دارایی انسانی و زیر ساخت¬هایی است که شرکت را در انجام وظایفش توانمند

می¬سازد. اومعتقد است سرمایه انسانی یک سازمان شامل مهارت¬ها، تخصص¬ها، توانایی¬های حل مسئله و سبک¬های رهبری است. از نظر

استوارت سرمایه فکری شامل دانش، اطلاعات، دارایی فکری و تجربه است که می¬تواند

در ایجاد ثروت مؤثر باشد. از نظر او سرمایه ساختاری، دانش فن

آوری اطلاعات، حق ثبت و بهره¬ برداری از مارک¬های تجاری است. از نظر راس و همکارانش کارکنان، سرمایه فکری را از طریق شایستگی¬ها، نگرش-ها، مهارت¬های فکری و تجربه خلق می¬کنند. از نظر آن¬ها سرمایه ساختاری همه ذخایر غیر انسانی و دانش موجود سازمان شامل پایگاه¬ها ومنابع

داده¬ای، نمودارهای سازمانی، تشکیلات و روش¬ها، دستور العمل¬ها و مقررات، شکل و محتوای فرآیندها، راهبردهای سازمانی و برنامه¬های عملیاتی است (عباسی و صدقی، ۱۳۸۹، ص ۵۹- ۵۸).

در اینجا محقق درنظر دارد تا بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار وعملکرد مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی

قرار دهد. دراین فصل از پژوهش بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق، سؤالات تحقیق، فرضیه های تحقیق، اهداف، قلمرو زمانی و مکانی و تعریف واژگان کلیدی آورده شده است.

۲-۱-بیان مسئله

تأکید بر سرمایه فکری یک تفاوت اساسی میان عملیات شرکت ها در اقتصاد قدیم

و اقتصاد نوین را نشان می دهد که در اقتصاد قدیم ارزش ناشی از

دارایی های فیزیکی بود در حالی که در اقتصاد نوین، ارزش از بکارگیری علم و سرمایه فکری خلق می شود. یکی از مشکلات اساسی سیستم های

مالی سنتی عدم کفایت وناتوانی آنها در سنجش و گزارشگری اطلاعات مرتبط با دارایی های نامشهود(از جمله دانش) وارزش های پنهان شرکت است(دستگیر ومحمدی، ۱۳۸۸، ص۲۹).

سرمایه ذهنی را می توان به طور خلاصه به عنوان شناخت ارزش خالص سازمان ها، و در طی یک دهه اخیر مقدار قابل توجهی از چهره واقعی که توسط

شرکت دریافت می شود. اهمیت سرمایه ذهنی به طور پیوسته افزایش می یابد

. اما بیشتر سازمان ها در مدیریت شان با مشکلاتی مواجه هستند که

عمدتا مربوط به سنجش مشکلات می باشد. فاصله فزاینده ای میان ارزش بازار و ارزش دفتری بسیاری از شرکت ها مشاهده می شود که توجهات را به

بررسی ارزش های کسر شده از صورت حساب های مالی جلب می کند. بر اساس اظهارات متخصصان مختلف، سرمایه ذهنی ارزش پنهان می باشد که

از صورت حساب های مالی گم شده وعاملی است که منجر می شود تا سازمان ها مزیت رقابت را درک کنند. علاوه بر آن معتقدند که محدودیت های

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

صورت حساب های مالی در توضیح کامل و دقیق ارزش شرکت این حقیقت را نشان می دهد که امروزه منبع ارزش اقتصادی ایجاد سرمایه ذهنی می

باشد نه تولید طولانی مواد اولیه کالاها. توافق عمومی سرمایه ذهنی به عنوان مزیت رقابت منجر به گسترش شیوه های مناسب سنجش می شود در حالیکه ابزارهای مالی مرسوم قادر به جلب تمام جنبه های آن نمی باشد(مدیشن وهمکاران، ۲۰۱۱، ص۱۳۵).

با توجه به تحقیقات پیشین به نظر می رسد، که سرمایه فکری ارزش های مخفی

باشد که صورت های مالی را مخدوش می کند وچیزی است که سازمان ها را دردستیابی به مزیت های رقابتی سوق می دهد. به علاوه اعتقاد بر آن است که محدودیت های صورت های مالی توضیح دقیق ارزش

شرکت را با مشکل مواجه می سازد. و این واقعیت را آشکار می کند که این روزها،

منابع ارزش اقتصادی، محصول سرمایه فکری است نه تولیدات کالاهای مادی. لذا

سؤال اصلی در این تحقیق آن است که: تاثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار وعملکرد مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران چگونه است؟

۳-۱-تاریخچه مطالعاتی

در جهت ارائه تعریفی گسترده و قابل قبولی سرمایه ذهنی تلاش های مختلفی

صورت گرفت. تا اینکه در نهایت نویسندگان برخی از پارامترهای اصلی آن را پذیرفتند. کلین و پروساک (۱۹۹۴) با کمک هم تعریفی جهانی ارائه دادند. با تعریف سرمایه ذهنی به عنوان ابزاری ذهنی که می تواند میزان بالایی از

ارزش دارائی ها را جذب کند، شکل دهد وتاثیر گذار باشد. در تلاشی مشابه وبی

نتیجه مالون و ادوینسون سرمایه ذهنی را به عنوان دانشی که می

تواند به ارزش تبدیل شود تعریف کردند. استیوارت سرمایه ذهنی را این طور تعریف می کند منابع ذهنی مانند دانش، اطلاعات و تجربه ابزارهایی هستند

که ثروت را ایجاد می کنند و سرمایه ذهنی را ثروت جدید سازمان ها تعریف می کند. سالیوان ، سرمایه ذهنی را به عنوان “دانشی که می تواند به سود

و منفعت تبدیل شود” تعریف می کند. بر اساس اظهارات مالون و ادوینسون سرمایه ذهنی را می توان به عنوان فاصله تعریف کرد که میان دفتر شرکت ها و ارزش بازار مشاهده می شود.

همچنین کوک (۲۰۰۷) بیان می کند که شیوه ای برای تعیین دارائی های ذهنی

(نامحسوس) شرکت ومقایسه بازار با ارزش دفتری است. این مباحث بر اساس ماهیت سرمایه ذهنی می باشد. دارائی های ذهنی شرکت ذاتاً نامحسوس می باشد بنابراین شکلی خاص یا ارزش مالی مناسبی وجود ندارد.

آنها را به عنوان “دارائی های پنهان” توصیف می کنند در حالیکه به سختی می توان آنها را در شرکت تعریف کرد ویا آنها را از نظر کمی در صورت حساب

های مالی اندازه گیری کرد. فاصله مشاهده شده میان ارزش بازار و ارزش دفتری به طور برجسته ای نشان داده شده است.

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

گرچه می توان این ویژگی را

به سرمایه ذهنی نسبت داد. دارائی هایی که در تراز نامه ها شناخته شده نیستند. نقش سرمایه ذهنی در پر کردن فاصله ارزش دفتری وارزش بازار

منجر به تحقیقات گسترده تری در زمینه بررسی ماهیت آن می شود. گرچه تعریفات

مختلفی از سرمایه ذهنی وجود دارد. اما عمدتاً به این حقیقت می پردازد که دو

دیدگاه یکی بر اساس اقتصاد و دیگری بر اساس دانش وجود دارد. تعداد قابل توجهی از متخصصان و موکلان سه مولفه اصلی برای سرمایه

ذهنی معرفی می کنند: سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مصرف کننده (اعتباری). تقسیم بندی فوق به خودی خود تاریخچه سرمایه ذهنی را نشان می دهد ومنجر به گسترش شیوه ارزیابی غیرمستقیم سرمایه ذهنی می شود.

به طور خاص بُرن من (۱۹۹۹) بیان کرد که با ارزش اندوخته سه گروه از مولفه ها می توان

سرمایه ذهنی را ارزیابی کرد، سرمایه انسانی/دانش، مهارت، سرمایه ساختاری و سرمایه مصرف کننده. علاوه بر آن سودمندی و اهمیت مولفه های سرمایه ذهنی به طور برجسته ای توسط کانل وبرنیننان (۲۰۰۰)

تاکید شده است. همچنین سالیوان (۲۰۰۰)مشکلات مختلفی را نشان داد که مربوط به ارزیابی مستقیم سرمایه ذهنی هستند که می تواند با استفاده

از مولفه های مجزا رفع شوند. دیدگاه های مشابهی نیز توسط محققان مختلف مطرح وبه کار گرفته شد. پالیک شیوه مرسوم ارزیابی سرمایه ذهنی را

گسترش داد. او به این موضوع پرداخت که ارزیابی بازار سازمان ها توسط سرمایه به کار گرفته شده و سرمایه ذهنی ودر نهایت بسته به سرمایه انسانی

و ساختاری می باشد. شیوه پالیک اهدافی را مطرح کرد که در رابطه با بازدهی ارزش ابداعی دارایی های محسوس وسرمایه های انسانی و ساختاری نامحسوس سازمان، اطلاعاتی را فراهم می کند(مدیشن وهمکاران، ۲۰۱۱، ص۱۳۸-۱۴۰).

۴-۱-چهارچوب نظری و مدل مفهومی تحقیق

اصطلاح سرمایه فکری توسط استیوارت (۱۹۹۱) مترادف دارایی نامشهود در نظر گرفته شده است ودرسال ۱۹۶۹گالبرایت یک فرآیند ارزش آفرین و دسته

ای از داراییها معرفی گردیده است. در اقتصاد قدیم ارزش بازاری متکی بر دارایی فیزکی بوده است ولی در اقتصاد جدید ارزش از کاربرد سرمایه فکری

شرکت ودانش بوده است که ظهور اقتصاد دانشی منجر به پایان بخشیدن دوران اهمیت نسبی دارایی های مشهود گردیده است وپارادایم جدیدی که توجه زیادی به دانش وسرمایه فکری درآن دیده میشود پدید آمد(زو ، ۲۰۰۳).

برای فراهم نمودن منابع نا مشهود سرمایه گذاری ابتدایی زیادی در مقایسه با منابع منابع مشهود لازم است. افزایش سرعت در تغییر فاکتورهای مورد

توجه بازار و همچنین تکنو لو ژیها موانعی را برای بررسی های مدیریت در زمینه نو آوریها جدید پدید میا ورند چرا که تغییرات بسیار زیادی بوده ودر نتیجه

ریسک زیادی در گسترش منابع نا مشهود در مقایسه با منابع مشهود دیده میشود. سرمایه فکری عامل اصلی ایجاد ارزش در شرکتها می باشد وشرکتها

در حال حرکت به سمت خلق ارزش از طریق سرمایه فکری موجود در سازمان می باشنددر واقع دیدگاه گذشته مدیران در مورد ایجاد ارزش توسط شرکت توسط دارایی های فیزیکی تغییر پیدا کرده است(مدیشن وهمکاران، ۲۰۱۱، ص۱۳۲).

از آنجایی که بحث اصلی در تمام تجزیه وتحلیل های سازمانی عملکرد است وبهبود آن مستلزم اندازه گیری است و از این رو سازمانی بدون سیستم ارزیابی عملکرد قابل تصور نیست(بانتیس وهمکاران ، ۱۹۹۹).

سرمایه فکری یکی از مباحث نوظهور در حسابداری شرکتها است و هنوز در حال سیر تکاملی است، بنابراین تعریف جامع وکاملی از آن وجود ندارد مسئله

اصلی در اینجا این است که روش خاصی برای اینکه بتوان ساختارهای سرمایه فکری را در قالب

اعداد و ارقام بیان کرد وجود ندارد تا بتوان به کمک آن تفاوت بین ارزش دفتری وارزش بازار شرکت را بررسی نمود ودیگر اینکه بررسی تاثیر سرمایه فکری بر ارزش شرکت دشوار است چون درآمدهای شرکت از

منابع مشهود ونامشهود یا ترکیبی از هردوی آن میباشد. در اینجا نیاز به ابزاری داریم تا به کمک آن ساختارهای سرمایه فکری را به صورت اعداد و ارقام

بیان کرده وبررسی کنیم که آیا سرمایه فکری باعث ایجاد ارزش افزوده در شرکت و در نتیجه اختلاف بین ارزش دفتری وارزش بازار شرکت شده است؟ (نمازی و ابراهیمی، ۱۳۹۰).

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

بونتیس اجزا سرمایه فکری را به سه دسته سرمایه انسانی، ساختاری و اجتماعی تقسیم کرد.

از نظر بروکینگ سرمایه فکری ترکیبی از دارایی های

نامشهود، دارایی انسانی وزیرساخت هایی است که شرکت را در انجام وظایفش توانمند می سازد. او معتقد است سرمایه انسانی یک سازمان شامل

مهارت ها، تخصص ها، توانایی های حل مسئله وسبک های رهبری است. از نظر استوارت سرمایه فکری شامل دانش، اطلاعات، دارایی فکری وتجربه است که می تواند در ایجاد ثروت موثر باشد. از نظر او سرمایه ساختاری، دانش فناوری اطلاعات، حق ثبت وبهره برداری از مارکهای تجاری است.

منبع: اقتباس از (مدیشن وهمکاران، ۲۰۱۱، ص۱۳۸).
مطالعه حاضر چارچوب مفهومی را معرفی می کند که متدولوژی های پیشین را گسترش

می دهد و رابطه میان IC ، عملکرد مالی وارزش بازار را بررسی می کند. مطابق با روش حسابداری معمول ارزش دفتری سازمان تنها منحصر به صورت حساب های مالی آن می باشد. شیوه بسیار ساده این محاسبات

شامل کسر بدهی ها از کل دارائی های شرکت می باشد. در نتیجه روش حسابداری محافظه کارانه قادر به محاسبه یکی از مهم ترین دارائی های غیرمحسوس در هر سازمانی نمی باشد. مدل این تحقیق برگرفته از مقاله کلیدی مدیشن وهمکاران (۲۰۰۱۱) می باشد.

۵-۱-اهمیت و ضرورت تحقیق

تأکید بر سرمایه فکری یک تفاوت اساسی میان عملیات شرکت ها در اقتصاد قدیم و اقتصاد

نوین را نشان می دهد که در اقتصاد قدیم ارزش ناشی از دارایی های فیزیکی بود در حالی که اقتصاد نوین، ارزش از بکارگیری علم و سرمایه فکری خلق می شود. یکی از مشکلات اساسی سیستم¬های

حسابداری سنتی عدم کفایت و ناتوانی آنها در سنجش و گزارشگری اطلاعات مرتبط با دارایی های نامشهود (از جمله دانش) و ارزش های پنهان شرکت

است. بنابراین این پدیده منجر به ایجاد شکاف عظیمی بین ارزش دفتری و ارزش بازار شرکت ها شده است. محدودیت های صورت های مالی در توضیح

ارزش شرکت ناشی از این امر است که منبع ارزش اقتصادی تولید کالای مادی است نه ایجاد سرمایه فکری. با توجه به کارهای محققین مختلف، به نظر

می رسد که سرمایه فکری ارزش های مخفی باشد که صورت های مالی را مخدوش می کند

وچیزی است که سازمان ها را در دستیابی به مزیت های

رقابتی سوق می دهد. به علاوه اعتقاد بر آن است که محدودیت های صورت های مالی توضیح دقیق ارزش شرکت را با مشکل مواجه می سازد. و این واقعیت را اشکار می کند که این روزها، منابع ارزش اقتصادی، محصول سرمایه فکری است نه تولیدات کالاهای مادی.
۶-۱-اهداف تحقیق
 شناخت رابطه بین سرمایه فکری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در بورس اوراق بهادار تهران .
 شناخت رابطه بین سرمایه فیزیکی و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در بورس اوراق بهادار تهران .
 شناخت رابطه بین سرمایه انسانی و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در بورس اوراق بهادار تهران .

 شناخت رابطه بین سرمایه ساختاری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در بورس اوراق بهادار تهران .

 شناخت رابطه بین سرمایه فکری و بازده حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران.

 شناخت رابطه بین سرمایه فیزیکی و بازده حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران.
 شناخت رابطه بین سرمایه انسانی و بازده حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران.

 شناخت رابطه بین سرمایه ساختاری و بازده حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران.
 شناخت رابطه بین سرمایه فکری و بازده داراییها در بورس اوراق بهادار تهران .

 شناخت رابطه بین سرمایه فیزیکی و بازده داراییها در بورس اوراق بهادار تهران .
 شناخت رابطه بین سرمایه انسانی و بازده داراییها در بورس اوراق بهادار تهران .

 شناخت رابطه بین سرمایه ساختاری و بازده داراییها در بورس اوراق بهادار تهران .
 شناخت رابطه اندازه شرکت بر روابط سرمایه فکری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری .

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

 شناخت رابطه اندازه شرکت بر روابط سرمایه فکری و بازده حقوق صاحبان سهام .
 شناخت رابطه اندازه شرکت بر روابط سرمایه فکری و بازده داراییها .
۷-۱-فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی اول: بین سرمایه فکری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضیه فرعی اول : بین سرمایه فیزیکی و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضیه فرعی دوم : بین سرمایه انسانی و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضیه فرعی سوم: بین سرمایه ساختاری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.
فرضیه اصلی دوم: بین سرمایه فکری و بازده حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضیه فرعی چهارم: بین سرمایه فیزیکی و بازده حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.
فرضیه فرعی پنجم: بین سرمایه انسانی و بازده حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضیه فرعی ششم: بین سرمایه ساختاری و بازده حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضیه اصلی سوم: بین سرمایه فکری و بازده داراییها در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط معنی داری وجود دارد.

فرضیه فرعی هفتم: بین سرمایه فیزیکی و بازده داراییها در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضیه فرعی هشتم: بین سرمایه انسانی و بازده داراییها در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

فرضیه فرعی نهم: بین سرمایه ساختاری و بازده داراییها در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.
فرضیه اصلی چهارم: اندازه شرکت بر روابط سرمایه فکری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری تأثیرگذار است.

فرضیه اصلی پنجم: اندازه شرکت بر روابط سرمایه فکری و بازده حقوق صاحبان سهام تأثیرگذاراست.
فرضیه اصلی ششم: اندازه شرکت بر روابط سرمایه فکری و بازده داراییها تأثیرگذاراست.
۸-۱-قلمرو مطالعاتی تحقیق

قلمرو این تحقیق از جنبه های مختلف به شرح زیر است:
۱-۸-۱-قلمرو موضوعی: بحث این پژوهش از نظر موضوعی بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار وعملکرد مالی است.
۲-۸-۱- قلمرو مکانی: قلمرو مکانی این تحقیق شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
۳-۸-۱-قلمرو زمانی تحقیق: قلمرو زمانی تحقیق بهار و تابستان۱۳۹۲ است.

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

۹-۱-تعریف واژگان کلیدی تحقیق
سرمایه فکری: به گفته مار و اسکیوما سرمایه فکری گروهی از دارییهای دانشی است

که به یک سازمان وابسته هستند و با افزودن بر ارزش سازمان از طریق تعیین ذی¬نفعان کلیدی، بطور چشمگیری در بهبود موقعیت رقابتی سازمان مشارکت می¬کنند (زاهدی و لطفی¬زاده، بی¬تا، ص ۴۳).

استوارت (۱۹۹۷) سرمایه فکری را مربوط به خلق ثروت از طریق سرمایه گذاری در دانش، اطلاعات، دارایی¬های فکری و تجارب می¬داند (کانگ ، ۲۰۰۷، ص ۷۲۵).
سرمایه انسانی: سرمایه انسانی اساس سرمایه فکری را تشکیل می¬دهد. به عبارت دیگر یک جزء اصلی و اولیه برای اجرای فعالیت¬های سرمایه

فکری به حساب می¬آید. سرمایه انسانی شامل عواملی است نظیر دانش کارکنان، مهارت، توانایی و نگرش آنان است، در نتیجه این عوامل، کارکنان به

عملکردی ترغیب می¬شوند، که مشتریان مایلند بابت آن پول بپردازند و سود شرکت از آن راه به دست می¬آید (زاهدی و لطفی¬زاده، بی¬تا، ص ۴۶).

سرمایه انسانی، به قابلیت ها ومهارت ها وتخصص نیروی انسانی سازمان اطلاق می شود. سرمایه انسانی برخوردار از تفکر است. هدف اولیه از سرمایه

انسانی، نوآوری در کالا وخدمات ونیز بهبود فرآیندهای تجاری است. در این تعریف سرمایه انسانی به عنوان کل هزینه های حقوق و دستمزد شرکت در نظر گرفته شده است(هانگ ، ۲۰۰۹، ص۱۴).

سرمایه ساختاری: سرمایه ساختاری شامل ظرفیت ها جهت درک نیازهای بازار می باشد و مواردی نظیر حقوق اختراعات ودانش نهادینه شده در

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

ساختارها، فرایندها وفرهنگ سازمانی را در بر می گیرد. سرمایه ساختاری دانشی است که در پایان هر روز کاری در سازمان باقی می ماند، به کل سازمان تعلق دارد، قابل تولید شدن مجدد وبه اشتراک گذاشتن با دیگران می باشد(همان منبع، ص۱۴).

سرمایه اجتماعی: از نظر پودنلی سرمایه اجتماعی بر موفقیت کارکنان در مسیر پیشرفت شغلی-شان تأثیر می¬گذارد. هم چنین از نظر کراخهاردت و هانسن سرمایه اجتماعی نرخ ترک خدمت کارکنان را کاهش می¬دهد (قلیچ لی، ۱۳۸۸، ۴۶).
سرمایه ذهنی: سرمایه ذهنی(IC) را می¬توان به طور خلاصه، بر عنوان شناختِ ارزش خالص سازمان¬ها، در طی یک دهه اخیر مقدار قابل توجهی از بهره واقعی که توسط شرکت دریافت می-شود، تعریف کرد (مدیشن وهمکاران، ۲۰۱۱، ص۱۳۸).

سرمایه فیزیکی: سرمایه فیزیکی شامل دارایی های ثابت ومالی می باشد که جهت ایجاد ارزش افزوده در کالاها وخدمات استفاده می شود(همان منبع، ص۱۵).
عملکرد مالی: منظور از عملکرد مالی، بازگشت سرمایه، میزان و قابلیت سوددهی می باشد. رضایت مشتریان منجر به تکرار خرید و یا افزایش تعداد مراجعات آنان می گردد. و این وفاداری مشتریان سهم بازار و سودآوری سازمان را افزایش می دهد(پویان، ۱۳۸۸، ص

۱۲).
حوزه ای که موسسات فروش، سود و کیفیت شان را افزایش می دهند (دانگ و جیونگ ، ۲۰۰۷، ص۹۱۲).
اندازه شرکت: اندازه شرکت بر اساس ارزش ریالی سهام شرکت رتبه بندی می شود(کینگ هانگ، ۲۰۰۹، ص۱۶).

بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی در شرکتهای بورس

بورس اوراق بهادار: بازار رسمی و سازمان‌یافتهٔ سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها و اوراق بهادار دولتی یا

موسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود (بهکیش،۱۳۸۱،ص۱۷).
۱۰-۱-متغیرهای تحقیق
مطالعه موجود شامل چهار متغیر مستقل می باشد:
۱-VACA: شاخص بازدهی ارزش افزوده سرمایه کاربردی.

۲-VAHU: شاخص بازدهی ارزش افزوده سرمایه انسانی.
۳-SIVA: شاخص بازدهی ارزش افزوده سرمایه ساختاری.
۴-VAIC: ترکیب مجموع سه شاخص مجزا.

اولین قدم برای محاسبه متغیرهای بالا محاسبه ارزش افزوده (VA) می باشد.
و شامل دو متغیر وابسته می باشد:
۱-نسبت های ارزشی بازار به دفتر.
۲-عملکرد مالی.(ROEو ROA)

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق

۱-۲ مقدمه
امروزه با پیشرفت تکنولوژی اطلاعات و وارد شدن به دنیای اقتصاد دانشی، که در آن سرمایه¬های فیزیکی و مالی دیگر جوابگوی موفقیت سازمان¬ها

نمی¬باشند. سازمان¬ها بایستی در فکر جایگزین کردن این سرمایه ها با سرمایه های دیگری از جمله سرمایه فکری باشند چون تنها در آن صورت است

که می¬توانند در دنیای جدید که در آن بر سر کسب اطلاعات و دانش به شدت در حال رقابت با یکدیگر هستند بتوانند مزیت پایدار رقابتی برای خود فراهم

آورند. در واقع سازمان ها بایستی به هر طریقی که شده در فکر افزایش سرمایه های نامحسوس خود و مدیریت این سرمایه ها برآیند تا بتوانند دوام

موفقیت آینده خود را تضمین کنند. در این میان سرمایه های اجتماعی در حوزه های گوناگون مانند جامعه شناسی، علوم سیاسی، اقتصاد ومدیریت در

سال¬های اخیر توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده است. و در حوزه سازمان و مدیریت و استفاده از سرمایه اجتماعی جهت افزایش سرمایه¬های فکری سازمان و کابردمؤثرتر آن ها مورد توجه قرار گرفته است.

توسعه اطلاعات و پیشرفت سریع فناوری در دهه¬ی اخیر تحولی عظیم در تمام جنبه های زندگی و فعالیت های بشر ایجاد کرده و باعث حرکت به سمت

اقتصاد دانش محور و منجر به تغییر پارادیم حاکم بر اقتصاد صنعتی شده است. به گونه ای که امروزه می توان شاهد اقتصادی مبتنی بر دانش و اطلاعات

بود که اساس و بنیان آن برمحور دارایی های نامشهود و سرمایه فکری استوار است. در چنین فضایی سرمایه های فکری سازمان ها بیش از پیش به

عنوان مزیت های رقابتی مورد توجه قرار گرفته است. در حقیقت جهان پس از انقلاب کشاورزی و صنعتی که در آن زمین، سرمایه و نیروی کار منابع اصلی

به حساب می آمدند شاهد انقلابی اطلاعاتی است که در آن منابع اصلی بر پایه دانش و اطلاعات شکل گرفته است. در عصر دانش، سرمایه فکری

موضوعی با اهمیت می باشد و با حرکت در هزاره سوم، قدرت فکری ارزشمندتر از قدرت ماهیچه ای، قدرت مکانیکی و یا حتی قدرت فنی است شناسایی علت یا علل افزایش فاصله بین ارزش بازار و ارز……………………………..