توضیحات

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع جدید

پس از دیدن متن و فهرست پایان نامه  میتوانید نسبت

به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش

تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه الهیات علوم قرآن و حدیث استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

واژه قرب دارای مشتقات، وجوه معنایی و واژگان هم حوزه مختلفی در دوره جاهلی و قرآنی است.

معنای وضعی و اولیه قرب مفهومی مانند تهیگاه آدمی یا قراب و غلاف شمشیر بوده است. اولین سئوال این است که این واژه چه تطورات معنایی یافته و چه

وجوه معنایی دارد؟ این سئوال با بررسی این واژه در دوره های جاهلی و قرآنی پاسخ داده می شود. یکی از واژه های مهم و قابل بررسی واژه قربی

است این واژه در آیه ۲۳سوره شوری دارای وجوه مختلف تفسیری است و هر یک از مفسران شیعه و اهل سنت

تفسیری متفاوت از آن ارائه کرده اند.

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

اختلاف اصلی بر سر مصداق قربی در این آیه است، در این تحقیق با این مبنا که قرآن دارای معانی ظاهری و باطنی است، میان نظر شیعه

مبنی بر مصداق مودت قربی بر اهل بیت و نظر آنها که قربی را طبق ظاهر آیه و سیاق آیات به معنی تقرب به خداوند گرفته اند، جمع شده؛ بنابراین هم روایات که متواتر اند و هم

ظاهر آیه وسیاق که قربی را تقرب به خدا نشان می دهد، مورد توجه قرار می گیرد.

کلمات کلیدی: معناشناسی تاریخی و توصیفی؛ حوزه معنایی؛ قرب

؛ قربی؛ قربان؛ مودت؛ محبت؛ اطاعت؛ زلفی؛ قرب الهی. معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

۲۰۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل  را دانلود کنید

انجام پروپوزال مقاله و پایان نامه الهیات در کوتاهترین زمان با موضوعات خاص شما. منتظر تماس شما هستیم

فهرست مطالب

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

عنوان صفحه
مقدمه ………………………….….………………………………………………………………………………۱
فصل اول: کلیات
۱-۱- بیان موضوع …………………………………………………………………………………………..۴
۱-۲- سئوالات اصلی…………………………………………………………………………………………۵
۱-۳- سئوالات فرعی…………………………………………………………………………………………۵
۱-۴- پیش فرضها…………………………………………………………………………………………….۶
۱-۵- پیشینه موضوع………………………………………………………………………………………..۶
۱-۶- اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………۷
۱-۷- نوآوری پژوهش………………………………………………………………………………………۷
۱-۸- تعریف اصطلاحات……………………………………………………………………………………۷

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

۱-۸-۱- تعریف معناشناسی……………………………………………………………………………….۸
۱-۸-۱-۱- سابقه علم معنی شناسی……………………………………………………………………۸
۱-۸-۱-۲- تفاوت معنی شناسی و ریشه شناسی…………………………………………………۱۰
۱-۸-۱-۳- عوامل تغییر معنی……………………………………………………………………………۱۰
۱-۸-۱-۴- معنای اساسی و معنای نسبی…………………………………………………………..۱۱
۱-۸-۱-۵- روش معناشناسی…………………………………………………………………………..۱۱
۱-۸-۲- معناشناسی تاریخی…………………………………………………………………………….۱۳
۱-۸-۳- معناشناسی توصیفی……………………………………………………………………………۱۴
۱s-8-4- حوزه های معنایی……………………………………………………………………………..۱۴

فصل دوم: معناشناسی تاریخی واژه قرب و مشتقات آن

۲-۱- دخیل یا اصیل بودن واژه قرب و مشتقات آن…………………………………………….۱۶
۲-۲- معنای وضعی و اولیه واژه قرب و مشتقات آن در دوره جاهلی…………………..۱۷
۲-۲-۱- مشتقات مجرد قرب…………………………………………………………………………….۱۸
۲-۲-۱-۱- القُربُ……………………………………………………………………………………………۱۸
۲-۲-۱-۲- القَرَب…………………………………………………………………………………………….۲۱
۲-۲-۱-۳- قِربه……………………………………………………………………………………………..۲۲
۲-۲-۱-۴ القُرُب و القُرَب…………………………………………………………………………………۲۳
۲-۲-۱-۵-

قارِب…………………………………………………………………………………………….۲۴
۲-۲-۱-۶- القِراب……………………………………………………………………………………………۲۵
۲-۲-۱-۷- قُربان……………………………………………………………………………………………۲۷
۲-۲-۱-۸- قَربان…………………………………………………………………………………………….۲۸
۲-۲-۱-۹- قِربان……………………………………………………………………………………………۲۹
۲-۲-۱-۱۰- المَقرَب………………………………………………………………………………………..۲۹
۲-۲-۱-۱۱- القورَب………………………………………………………………………………………..۳۰
۲-۲-۱-۱۲- المَقرَبه………………………………………………………………………………………..۳۱

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

۲-۲-۱-۱۳- القریب…………………………………………………………………………………………۳۱
۲-۲-۱-۱۴- قُربی…………………………………………………………………………………………..۳۲
۲-۲-۱-۱۵- قَرِبَ یَقرَبُ قَرَبا……………………………………………………………………………..۳۴
۲-۲-۲- مشتقات مزید قرب………………………………………………………………………………۳۴
۲-۲-۲-۱- قارَبَ…………………………………………………………………………………………….۳۴
۲-۲-۲-۲- تَقارَبَ……………………………………………………………………………………………۳۴
۲-۲-۲-۳- تَقَرّب…………………………………………………………………………………………….۳۵
۲-۲-۲-۴- قَرَّب……………………………………………………………………………………………..۳۵
۲-۲-۲-۵- المُقارِب…………………………………………………………………………………………۳۵
۲-۲-۲-۶- المقاربه…………………………………………………………………………………………۳۶
۲-۲-۲-۷- تقریب……………………………………………………………………………………………۳۶
۲-۲-۲-۸- متقارب و تقارب……………………………………………………………………………..۳۷
۲-۲-۲-۹- قرَّب یقرّب تقریبا…………………………………………………………………………….۳۷
۲-۲-۲-۱۰-

قارب…………………………………………………………………………………………..۳۷
۲-۳- تطور معنایی قرب و مشتقات آن……………………………………………………………….۳۸
۲-۳-۱- معنای قرب و مشتقاتش در دوره قرآنی……………………………………………….۴۱
۲-۳-۲- معنای قرب و مشتقاتش در دوره پس از قرآنی……………………………………..۴۳
۲-۴- تحلیل تطور معنایی قرب و مشتقات آن……………………………………………………….۴۴
فصل سوم: معناشناسی تاریخی قربان و قربانی
۳-۱- قربانی و قربانگاه در عهدین…………………………………………………………………….۴۷
۳-۱-۱- قربانگاه در عهدین……………………………………………………………………………..۴۸
۳-۱-۲- قربانی سوختنی…………………………………………………………………………………..۴۸

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

۳-۱-۳- قربانی و هدیه آردی……………………………………………………………………………۴۹
۳-۱-۴- قربانی سلامتی……………………………………………………………………………………۴۹
۳-۱-۵- قربانی گناه…………………………………………………………………………………………۵۰
۳-۱-۶- قربانی جبران……………………………………………………………………………………..۵۱
۳-۲- قربانی در جاهلیت…………………………………………………………………………………..۵۲
۳-۳- قربانی در قرآن………………………………………………………………………………………۶۱
حاصل بحث…………………………………………………………………………………………………….۶۷
فصل چهارم: معناشناسی تارخی مفهوم قرب الهی
۴-۱- قرب الهی در عهدین………………………………………………………………………………..۶۸
۴-۲- قرب الهی در جاهلیت……………………………………………………………………………….۷۰
۴-۳- قرب الهی در قرآن………………………………………………………………………………….۷۳
۴-۴- قرب الهی در علم عرفان……………………………………………………………………………۸۱
حاصل بحث…………………………………………………………………………………………………….۸۴
فصل پنجم: معناشناسی توصیفی واژه قرب
۵-۱- معناشناسی مشتقات اسمی………………………………………………………………………۸۶
۵-۱-۱- معناشناسی قُربی………………………………………………………………………………..۸۶
حوزه معنایی قربی………………………………………………………………………………………….۸۷
۵-۱-۲- معناشناسی قُربان……………………………………………………………………………….۹۱
حوزه معنایی قُربان…………………………………………………………………………………………۹۲
۵-۱-۳- معناشناسی قُرُبات و قُربه……………………………………………………………………..۹۵
۵-۱-۴- معناشناسی ذا مقربه، ذی القربی، ذوی القربی، اولی القربی و اقربین………….۹۶
حوزه معنایی………………………………………………………………………………………………….۹۷
۵-۱-۵- معناشناسی قریب………………………………………………………………………………..۹۸

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

الف- معنای حقیقی…………………………………………………………………………………………..۹۹
ب- معنای مجازی……………………………………………………………………………………………۹۹
حوزه معنایی قریب……………………………………………………………………………………….۱۰۱
۵-۱-۶- معناشناسی أقرَبُ……………………………………………………………………………..۱۰۴
الف- معنای مجازی………………………………………………………………………………………۱۰۴
ب- معنای حقیقی……………………………………………………………………………………………۱۰۵
حوزه معنایی أقرب……………………………………………………………………………………….

۱۰۶
۵-۱-۷- معناشناسی أقربون و أقربین……………………………………………………………..۱۰۷
۵-۲- معناشناسی مشتقات فعلی………………………………………………………………………۱۰۸
۵-۲-۱- معناشناسی تَقرَبُ……………………………………………………………………………..۱۰۸
الف- معنای مجازی……………………………………………………………………………………….۱۰۸
ب- معنای

حقیقی…………………………………………………………………………………………..۱۰۹
حوزه معنایی تقرب…………………………………………………………………………………………۱۱۲
۱- حوزه معناشناختی لا تقربا…………………………………………………………………………۱۱۲
۲- حوزه معناشناختی لا تقربوا (دخول نکنید)……………………………………………………۱۱۳
۳- حوزه معناشناختی لا تقربوا ( مرتکب نشوید)………………………………………………..۱۱۴
۴- حوزه معناشناختی لا یقربوا (داخل نشوید)…………………………………………………..۱۱۵
۵- حوزه معناشناختی یقرب، تقرب(نزدیک کردن)………………………………………………۱۱۶
۵-۳- معناشناسی مشتقات

مزیدی…………………………………………………………………..۱۱۸
۵-۳-۱- معناشناسی اقترب…………………………………………………………………………….۱۱۸
الف- معنای مجازی……………………………………………………………………………………….۱۱۸
ب- معنای حقیقی……………………………………………………………………………………………۱۱۹
۵-۳-۲- معناشناسی

قرّب……………………………………………………………………………….۱۲۲
الف- معنای مجازی……………………………………………………………………………………….۱۲۲

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

ب- معنای حقیقی…………………………………………………………………………………………..۱۲۳
۵-۳-۳- معناشناسی مقربین، مقربون……………………………………………………………….۱۲۳
الف- معنای مجازی……………………………………………………………………………………….۱۲۳
ب- معنای حقیقی…………………………………………………………………………………………..

۱۲۷
حوزه معنایی مقربین، مقربون………………………………………………………………………….۱۲۷
۱- سابقون و سابقین……………………………………………………………………………………..۱۲۷
۲- مبعدون……………………………………………………………………………………………………۱۲۸
۳- ابرار……………………………………………………………………………………………………….۱۲۸
۴- روح و ریحان……………………………………………………………………………………………۱۲۹
۵- جنت نعیم…………………………………………………………………………………………………۱۲۹
حاصل بحث……………………………………………………………………………………………………۱۳۱
فصل ششم: بررسی دیدگاه شیعه در خصوص آیه مودت
۶-۱- شواهد قرآنی دلالت آیه مودت بر اهل بیت………………………………………………۱۳۴
۱- الموده……………………………………………………………………………………………………..۱۳۴
۲- القربی……………………………………………………………………………………………………..۱۳۵
۳- حرف فی………………………………………………………………………………………………….۱۳۶
۴- الف و لام در القربی…………………………………………………………………………………..۱۳۷
۵- استثناء در آیه…………………………………………………………………………………………..۱۳۸
۶-۲- مصداق القربی از دیدگاه علمای شیعه……………………………………………………..۱۴۰
۶-۳- شواهد روایی دلالت آیه مودت بر اهل بیت………………………………………………..۱۵۰

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

۶-۳-۱- روایت اسمائیل بن عبد الخالق……………………………………………………………..۱۵۰
۶-۳-۲- روایت ابی مسروق…………………………………………………………………………….۱۵۲
۶-۳-۳- روایت عبد الله بن

عجلان…………………………………………………………………….۱۵۴
۶-۴- پاسخهای علمای شیعه……………………………………………………………..۱۶۵
۶-۴-۱- قربی به معنای اقربای رسول(ص) از قریش………………………………………….۱۶۵
۶-۴-۲- قربی به معنای اقربای رسول اکرم(ص) از انصار…………………………………۱۶۷
۶-۴-۳- مودت به سبب قرابت…………………………………………………………………………۱۷۰
۶-۴-۴- مودت به قربی به معنای مودت خود قربی……………………………………………۱۷۰
۶-۴-۵- قربی به معنای تقرب به خدا………………………………………………………………..۱۷۲
۶-۴-۶- جمع سه قول اول، پنجم و

ششم………………………………………………………….۱۷۵
۶-۵- جمع بندی دیدگاه علمای شیعه درباره آیه مودت……………………………………….۱۷۹
نتیجه کلی……………………………………………………………………………………………………..۱۸۴
منابع و مآخذ………………………………………………………………………………………………..۱۸۶

مقدمه

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

موضوع تحقیق در این پژوهش معناشناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب و مشتقاتش در قرآن کریم است. در معناشناسی تاریخی روشن می شود که

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

مبدأ و اصل این واژه و مشتقاتش کدام مفهوم حسی بوده است، سپس به بررسی تطور معنایی این واژه در دوره های جاهلی، قرآنی و پس از قرآنی پرداخته می شود، در ضمن سیر تاریخی معنای حسی

و معنوی، کلی و جزئی، حقیقی و مجازی مشخص می شود. در معناشناسی توصیفی وجوه معنایی واژه قرب و مشتقات آن، مترادف ها و متضادها و مجاورها و واژگان هم حوزه اش مورد بررسی قرار می گیرد. در پایان این پژوهش به آیه مودت که حاوی بحثهای اختلافی است، پرداخته می شود.

انگیزه مؤلف این تحقیق آن است که در سایه دانش معناشناسی که دارای شاخه های مختلفی است با تمرکز روی معناشناسی تاریخی و توصیفی به بررسی دقیق آیات قرآن کریم بپردازد. پرداختن به دانش معناشناسی ضرورتی انکارناپذیر در تفسیر و فهم آیات قرآن

است. هدف این پایان نامه  آشنایی و به کارگیری روش معناشناسی در فهم معنای تاریخی و توصیفی واژگان قرآنی واژه قرب به عنوان نمونه به منظور تفسیر و فهم دقیق آیات مربوط به

حوزه قرب در سایه معنای دقیق مفردات آن حوزه معنایی است. اهتمام معناشناسانه به واژگان قرآن رویکرد جدیدی است که می تواند دستاوردهای نویی به همراه داشته باشد.

چنین اهتمام و اقبالی در گذشته صورت نمی گرفته است و از رهگذر بهره مندی از دانش معناشناسی در دوره معاصر مورد توجه قرار گرفته است. تردیدی نمی توان داشت که یک

واژه در طول تاریخ حیات خود بر معنای ثابتی نمی ماند و شناخت این که

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

در دوره های مختلف و نیز در حوزه های گوناگون چه معناهایی به خود گرفته و به خصوص در عصر نزول به چه معناهایی به کار می رفته است، می تواند به فهم صحیح و دقیق آیات قرآن و کشف مراد واقعی خداوند از آیات کمک کند.

سئوال اصلی در این تحقیق این است که واژه قرب و مشتقاتش چه تطورات و وجوه معنایی پیدا کرده و دارد؟ و از جمله سئوالات فرعی آن است که این واژه و مشتقاتش اصیل است یا دخیل؟ مبداء اشتقاقش چیست؟ واژه قرب چه مشتقاتی در قرآن دارد و هر مشتق به چه وجوهی از معانی آمده است؟

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

نتایجی که از این تحقیق حاصل شده است این است که اشتقاقهای متعدد واژه قرب و مشتقاتش حاکی از این است که این واژه اصیل است نه دخیل و مبدأ اشتقاق آن به

احتمال زیاد اسمی مثل قراب سیف یعنی غلاف شمشیر و یا پهلوی آدمی بوده است.

و از جمله فرضیه های فرعی این است که معنای هر وجه اشتقاقی در ادوار مختلف تاریخی ابتدا به معانی حسی و سپس به معانی معنوی و جزئی و مجازی استعمال یافته است. دیگر اینکه معنای توصیفی واژه قرب و مشتقاتش حسب مورد استعمالش فرق می

کند. و یکی از آیات مهمی که مورد بررسی قرار می گیرد آیه مودت است که نظرات

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

متمایزی از جانب محققان شیعه و اهل سنت ارائه شده است و در این تحقیق در سایه معناشناسی تاریخی

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

و توصیفی واژه قرب به این آیه می پردازیم. گرچه معنای واژه قرب و مشتقاتش در کتب لغت آمده است؛ اما به روش معناشناسی تاریخی وتوصیفی مورد

بررسی قرار نگرفته است، البته تحقیقهای چندی در زمینه معناشناسی تاریخی و توصیفی در مورد واژه های اسلام و رب و … صورت گرفته است. فصلهای این پژوهش عبارتند از: فصل اول که به کلیات اختصاص دارد، فصل دوم به معناشناسی تاریخی واژه قرب و

مشتقات آن می پردازد، فصل سوم و چهارم شامل مقایسه مفهوم قرب و قربان در دوره¬ های عهدین، جاهلیت و دوره قرآنی است. فصل پنجم معناشناسی توصیفی این واژه و فصل ششم به بررسی آیه مودت(آیه ۲۳شوری) پرداخته است.

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

فصل اول

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

کلیات
در این فصل درباره موضوعات کلی مربوط به تحقیق سخن گفته می شود؛ از قبیل: بیان موضوع، پیشینه، پیش فرضها، اهداف پژوهش، نوآوری و تعریف اصطلاحات.

۱-۱- بیان موضوع

موضوع تحقیق معناشناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب و مشتقاتش در قرآن کریم است. پنهان نیست

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

که واژه قرب در این تحقیق واژه ای کانونی تلقی می شود و تمام واژگانی که به نحوی با آن ارتباط دارد، بررسی می گردد. واژگان مورد بررسی شامل مترادفها، متضادها و مجاورها است. مراد از مجاورها کلیه واژگان کلیدی است که همراه واژه قرب به کار می

روند؛ و معناشناسی تاریخی واژه قرب این است که آن برای چه معنایی وضع شده و چه تطوراتی یافته. برای شناخت معنای تاریخی واژه قرب بررسی می شود که این واژه اصیل است یا دخیل و معنای وضعی اش چیست؟ برای معناشناسی تاریخی سه دوره جاهلی، قرآنی و بعد از قرآنی بررسی می شود. در تجزیه و تحلیل روشن می شود که کدام معنا

حسی و کدام معنا غیر حسی است، نیز کدام معنا حقیقی و کدام معنا مجازی است… آنگاه معنای حسی و حقیقی بر معنای غیر حسی و مجازی مقدم شمرده می شود. و

معناشناسی توصیفی معنای اصلی و هاله ای واژه قرب و مشتقاتش در قرآن کریم است. مقصود از معنای اصلی معنایی است که در هر یک از استعمالات قرآنی مراد خدای تعالی

است و آن از رهگذر توجه به سیاق، آیات متحد الموضوع، زمان و مکان نزول و مخاطبان قرآن شناسایی می شود و منظور از معنای هاله ای تمامی ذهنیات و تصوراتی است که

مخاطبان قرآن یعنی عرب حجاز در عصر نزول از آن واژه داشتند و این از طریق بررسی حوزه معنایی قرب به دست می آید. حوزه معنایی قرب نیز عبارتند از مترادفها، متضادها و مجاورهای آن در استعمالات قرآنی.

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

۱-۲- سئوالات اصلی
الف- واژه قرب و مشتقات آن در ادوار مختلف تاریخی یعنی دوره جاهلی، قرآنی و پس از قرآنی به چه معنایی به کار رفته اند و چه تطورات معنایی داشته اند؟

ب- واژه قرب و مشتقات آن چه وجوه معنایی و حوزه معناشناسی را تشکیل می دهند؟

۱-۳- سئوالات فرعی
– واژه قرب و مشتقات آن اصیل است یا دخیل؟
– مبدأ اشتقاق و وجوه اشتقاقی واژه قرب و مشتقات آن کدام است؟
– در صورتی که واژه قرب و مشتقاتش تطور معنایی یافته اند علل و عوامل آن چه بوده است؟

– چه مشتقاتی از قرب در قرآن به کار رفته است؟

– آیاتی که واژه قرب یا مشتقاتش به وجوه متعددی از معانی گرفته شده اند، کدامند و معنای مراد در آنها چیست و چه شواهدی آن معنا را تأیید می

۱-۴- پیش فرضها
۱-۴-۱- قرآن فصیح و بلیغ است و به زبان مردم عصر نزول نازل شده است و برای فهم دقیق آیات باید به فهم مردم آن عصر توجه کرد.

۱-۴-۲- قرآن در دلاتش بر مقاصد خود مستقل است و لذا می توان با تکیه بر قرائن کلامی مثل سیاق و آیات متحد الموضوع

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

و زمان و مکان نزول و مخاطبان قرآن به معنای واژگان آن دست یافت و هرمعنایی که مخالف معنای مستفاد از این قرائن باشد، مخالف قرآن و مردود است.

۱-۴-۳- واژگان زبان عربی و قرآنی بر اثر گذشت زمان تطور معنایی یافته است و لذا باید الفاظ قرآن را به همان معنایی که معهود عرب حجاز عصر نزول بوده است، گرفت.

۱-۵- پیشینه موضوع

بی شک معنای این واژه و مشتقات و مترادفها و متضادها و مجاورهای آن در کتب لغت و تفسیر به طور پراکنده و غیر روشمند بررسی شده است؛ اما به روش ما که روشی معناشناسانه است، بررسی نشده است. البته به روش معناشناسی تاریخی و توصیفی

پایان نامه هایی به بررسی واژگان دیگر در قرآن کریم پرداخته اند که شامل: معناشناسی تاریخی و توصیفی واژه رب، معناشناسی تاریخی و توصیفی واژه اسلام و … می شود.

۱-۶- اهداف پژوهش

الف- شناخت معنای اصلی و هاله ای واژه قرب در قرآن و نیز شناخت معنای اولیه و تطورات معنایی آن در دوره های مختلف.

ب- تفسیر و فهم دقیق آیات قرآن مربوط به حوزه معناشناختی واژه قرب درسایه ی معنای دقیق و موشکافانه مفردات آن حوزه.

ج- آشنایی و به کارگیری روش معناشناسی در فهم معنای تاریخی و توصیفی واژگان قرآنی و واژگان حوزه قرب به عنوان نمونه.

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

۱-۷- نوآوری

جنبه جدید بودن این تحقیق روش آن است که به روش معناشناسی تاریخی و توصیفی است و دیگر جنبه آن نتایج نویی است که از این تحقیق به دست می آید ان شاء الله.

۱-۸- تعریف اصطلاحات

از جمله اصطلاحاتی که باید تعریف شود مفاهیمی همچون: معناشناسی، معناشناسی تاریخی، معناشناسی توصیفی و حوزه های معنایی است.

۱-۸-۱- تعریف معنا شناسی
ایزوتسو در تعریف معناشناسی می گوید: معنی شناسی مطالعه تحلیلی زبان است تا جهانبینی قومی شناخته شود، و این زبان نه تنها وسیله سخن گفتن و اندیشیدن است؛ بلکه وسیله ای برای تصور و تغییر کردن جهان اطراف آن قوم است. معنی شناسی در این صورت یعنی علم تحقیق در ماهیت و ساخت جهان بینی یک ملت در دوره ی خاصی از

تاریخ، که به وسیله ی تحلیل روش شناختی مفاهیم و تصورات فرهنگی آن قوم که در کلمات کلیدی آنها تبلور یافته صورت می گیرد.

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

۱-۸-۱-۱- سابقه علم معنی شناسی

از علومی که به تازگی و در قرن اخیر در مغرب زمین گسترش یافته ولی علمی کهن و تاریخی محسوب می شود علم معنی شناسی است. این علم هم از سوی زبان شناسان و هم از سوی روانشناسان مورد توجه قرار گرفت، از یک سو زبان شناسان مسأله ی رابطه

بین واژه های زبانهای مختلف و معنای این واژه ها در درون فرهنگها و محیطهای مختلف را بررسی کردند و از سوی دیگر روانشناسان رابطه بین فکرو زبان را از اساس فن خود

ساختند و بالاخره گروهی از فلاسفه غرب، با تجزیه و تحلیل دقیق زبان و رابطه آن با معنی، مکتب جدیدی را تأسیس کردند که بیشتر در کشورهای انگلیسی زبان رواج یافت.

به طور دقیق علم معنی شناسی تاریخی طولانی دارد، هم در میان مسلمین و هم در آثار ارسطو این علم دیده می شود. در اسلام از آنجا که وحی مبتنی بر کتابی است که مسأله ی رابطه بین لفظ و معنا و سهم مشیت الهی و اراده انسانی را درتعیین رابطه بین لفظ و

معنا مطرح می سازد، معنی شناسی به صورت جدی تر دنبال شد و به کمالی رسید که در دوران جدید دیده نمی شود.

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

در آغاز متکلمان رابطه لفظ و معنا را مطرح ساختند. سپس حتی فلاسفه مشاء به بحث دلالت پرداختند. اصول شیعه در قرن دوازدهم مباحثی در معنی شناسی مطرح کردند که بی نظیر است؛ ولی متأسفانه بر جهانیان مکتوم مانده است که شناساندن آن در قرن اخیر خدمت بزرگی به علم و معرفی تفکر اسلامی خواهد بود. ولی علم معنی شناسی از نظر غربیان علمی جدید است.

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب در قرآن کریم

در سنت مطالعه معنی، معنی شناسی به سه شاخه عمده تقسیم می شود:
۱- معنی شناسی فلسفی؛ بخشی از مطالعه فلسفه زبان را تشکیل می دهد و بر حسب منابع سابقه آن به قرن چهارم قبل از میلاد و آرای افلاطون در رساله های کراتیلوس و لاخس باز می گردد؛

۲- معنی شناسی منطقی؛ بخشی از منطق ریاضی است و بر حسب دیدگاههای بوازانو، فرگه، تارسکی و گودل، زبان را ابزاری برای صحبت درباره ی جهان خارج از زبان درنظرمی گیرند. در این نوع معنی شناسی سعی بر آن است تا با توجه به موقعیت جهان خارج، صحت و سقم جملات زبان تعیین شود؛

۳- معنی شناسی زبانی. ( مقصود ما از معنی شناسی همین قسم است که در ادامه می آید).
۱-۸-۱-۲- تفاوت معنی شناسی و ریشه شناسی

اشتقاق و ریشه شناسی تنها می تواند معنی اساسی کلمه را در اختیار ما قرار دهد، و در بسیاری از موارد بر حدس و گمان استوار است، در صورتی که معنی شناسی هم معنی اساسی را در بر دارد و هم معنی نسبی را. و این همان جهانبینی معنی شناختی است.

معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه قرب

۱-۸-۱-۳- عوامل تغییر معنی
هر یک از دانشمندان معنی شناس از دیدگاه خود به عوامل تغییر معنی پرداخته اند، یکی از دیدگاههای مناسب دیدگاه اولمی است، او تغییر معنی را بر سه مرحله علت، ماهیت و نتیجه می داند:

الف- علتها
۱- تغییر معنی بر اثر عامل زبانی
۲- تغییر معنی به واسطه علل تاریخی
۳- عوامل اجتماعی
۴- تحولات و نوسانات روانی و احساسات

ب- ماهیات تغییر معنی
۱- ماهیت تغییر معنی بر اثر تشابه حواس که بر مبنای استعاره است.
۲- تشابه الفاظ
۳- مجاورت الفاظ یا نزدیکی اسماء به یکدیگر
ج- نتایج تغییر معنی
۱- تغییر در ماهیت معنی
۲- گسترش معنایی

۳- تحدید معنایی.

۱-۸-۱-۴- معنای اساسی و معنای نسبی

الف- معنای اساسی؛ عنصر معنی شناختی ثابتی که هر جا کلمه به کار رفته و هر کسی آن را به کار برده باشد، و همراه آن است را معنای اساسی می خوانیم. ولی معنای اساسی تمام معنی کلمه نیست.

ب- معنای نسبی؛ معنایی است که دلالت ضمنی دارد و در زمینه ای خاص به معنای اساسی پیوسته و در نظام تازه نسبت به کلمات مهم دیگر.

۱-۸-۱-۵- روش معنا شناسی………………….
…………………………