توضیحات

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

دانلود پایان نامه و کار تحقیقی با موضوع جدید

پس از دیدن متن و فهرست پایان نامه  میتوانید نسبت

به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه حقوق استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

رعایت حقوق اقلیت ها یکی از دغدغه های جامعه بشری در زمان حاضر بوده و کنوانسیون‌های مختلف بین المللی آنرا مورد تأکید قرار داده‌اند. در اسلام نیز رعایت حقوق اینگونه افراد مورد توجه قرار گرفته است. آیین اسلام از همان ابتدا یهودیان، مسیحیان و

زرتشتیان را به عنوان اقلیت دینی در جامعه اسلامی به رسمیت شناخت و پیروان خویش را ملزم به رعایت احترام و حقوق آنان نموده است. حقوق و تعهدات اقلیت‌ها از منظر فقهی

تحت عنوان پیمانی به نام «ذمه» شناخته می‌شد که اقلیت ها در این پیمان تعهداتی را نسبت به دولت اسلامی می‌پذیرند و در مقابل دولت اسلامی تکالیفی چون برقراری امنیت، تأمین آزادی در دین، مراسم مذهبی، شغل و … را در مقابل آنان به عهده دارد.

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

این پژوهش ۵ حق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و جزیه اقلیت‌های دینی را به

شکل مقایسه‌ای از دیدگاه فقه امامیه، حقوق موضوعه و حقوق بشر معاصر مورد بررسی قرار داده و به شکل توصیفی- تحلیلی به تبیین شباهت‌ها و تفاوت‌های دیدگاه‌های موجود می‌پردازد و در صدد اثبات این مسئله است که اسلام نسبت به حقوق بشر معاصر برای

اقلیت‌های دینی حقوق بیشتری در نظر گرفته است و در حد یک شهروند جامعه اسلامی به حقوق آنان احترام می‌گذارد.

واژگان کلیدی: حقوق، اقلیت های دینی، فقه امامیه، آزادی تعهدات امنیت.

۱۷۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل را دانلود کنید

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات
۱- کلیات ۴
۱-۱- بیان مسئله ۴
۱-۲- پرسش‌های تحقیق ۴
۱-۳- فرضیه ها ۵
۱-۴- اهداف تحقیق ۵
۱-۵- سوابق تحقیق ۵
۱-۶- جنبه نوآوری تحقیق ۶
۱-۷- روش تحقیق ۶
۱-۸- محدودیت‌ها و مشکلات ۶

۱-۹- مفاهیم ۷
۱-۹-۱- تعریف اقلیت ( مفهوم اقلیت) ۷
۱-۹-۲- مفهوم اقلیت های دینی ۸
۱-۹-۳- مفهوم« حقوق» ۹
۱-۹-۴- اهل ذمه ۱۰

۱-۹-۵- اهل کتاب ۱۰
۱-۹-۶- قرارداد ذمّه ۱۱
۱-۹-۷- تاریخچه حقوق اقلیت ها ۱۳
۱-۹-۸- معاهد، حربی و مستأمن ۱۵
۱-۹-۸-۱- معاهد ۱۵
۱-۹-۸-۲- حربی ۱۶
۱-۹-۸-۳- مستأمن ۱۶

۱-۹-۹- مبانی و اصول رعایت حقوق اقلیت‌ها ۱۷
۱-۹-۹-۱- کرامت انسانی ۱۷
۱-۹-۹-۲- عدالت ۱۹
۱-۹-۹-۳- هم‌گرایی ۲۱
۱-۹-۹-۴- وفا به عقود ۲۴
۱-۹-۹-۵- دعوت ۲۶

۱-۹-۹-۶- نفی سلطه ۲۹
۱-۹-۹-۷- تألیف قلوب ۳۰
فصل دوم: حقوق مدنی
۲- حقوق مدنی اهل کتاب ۳۲
۲-۱- حق حیات ۳۲

۲-۱-۱- دیه اقلیت‌های دینی ۳۴
۲-۱-۲- قصاص اقلیت‌های دینی ۳۹
۲-۲- حق تابعیت ۴۰
۲-۳- حق اختیار مسکن و آزادی رفت و آمد ۴۲
۲-۳-۱- آزادی مسکن و رفت و آمد ۴۲

۲-۳-۲- ساختمان های بلند ۴۳
۲-۳-۳- مناطق ممنوعه برای رفت و آمد ۴۵

۲- ۴- حق امنیت ۴۸
۲-۵- نتیجه فصل ۵۱
فصل سوم: حقوق سیاسی اهل کتاب
۳- حقوق سیاسی ۵۳
۳-۱- حق تساوی در برابر قانون ۵۳
۳-۲ – حق برخورداری از عدالت قضایی ۵۵
۳-۲-۱ حق دادخواهی ۵۶
۳-۲-۲- حق تساوی افراد در برابر دادگاه ۶۱

۳- ۲- ۳- رسیدگی عادلانه و دادگاه صالح ۶۳
۳- ۲- ۴- حق دفاع ۶۶
۳- ۲- ۵- سوگند اقلیت های دینی ۶۶
۳-۲-۶- شهادت اقلیت های دینی در دادگاه اسلامی ۶۸
۳-۳- حقوق جزایی ۶۹
۳- ۳- ۱- جرائم علیه اشخاص ۶۹
۳-۳- ۲- جرائم علیه اموال و مالکیت ۷۱

بررسی حقوق اقلیت‌ های دینی از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعه

۳-۳-۳- جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی ۷۱
۳-۳-۴- اقدام علیه نظم و آسایش عمومی ۷۲
۳- ۳- ۵- جرائم علیه امنیت حکومت اسلامی ۷۳

۳- ۴- حق آزادی فکر، عقیده و بیان ۷۴
۳-۵- ارتداد اهل کتاب و مجازات آن ۷۸
۳-۶- جمع‌بندی فصل ۸۶
فصل چهارم: حقوق اقتصادی اقلیت‌ها
۴- حقوق اقتصادی اقلیت‌های دینی ۹۰
۴-۱- حق مالکیت ۹۰

۴ـ۱ـ۱ـ مالکیت‌های ویژه ۹۴
۴-۱-۲- مالکیت شراب ۹۶
۴-۱-۳- مالکیت قرآن کریم ۹۹
۴ـ۱ـ۴ـ حق شفعه اقلیت‌های دینی ۹۹
۴-۲- حق کسب و پیشه ۱۰۱
۴-۳- حق ارتباطات اقتصادی و مالی با مسلمانان ۱۰۳

۴-۳-۱- قاعده نفى سبیل ۱۰۵

۴-۳-۲- سیره معصومان در ارتباطات اقتصادی با اهل کتاب ۱۰۵

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

۴-۳-۲-۱- خرید و فروش ۱۰۶
۴-۳-۲-۲- مزارعه ۱۰۶
۴-۳-۲-۳- شرکت ۱۰۶
۴-۳-۲-۴- اجاره ۱۰۷
۴-۳-۲-۵- قرض ۱۰۷
۴-۳-۳- اصل استقلال و سیادت اسلامى ۱۰۸
۴-۳-۴- حرام بودن دوستى با کافران ۱۰۸
۴-۳-۵- فروش سلاح به کافران ۱۱۰

۴-۴- نتیجه فصل ۱۱۱
فصل پنجم: حقوق اجتماعی و آزادی فرهنگی-مذهبی
۵- حقوق اجتماعی و آزادی فرهنگی-مذهبی ۱۱۴
۵-۱- حقوق اجتماعی ۱۱۴
۵-۱-۱- رفتار حاکم با اهل کتاب ۱۱۵

۵ـ۱ـ۲ـ حق اشتغال ۱۱۹
۵-۱-۲-۱- نمونه‌هایی از اشتغال اهل کتاب در تاریخ ۱۲۱
۵-۱-۳- حقوق خانواده، مادر و کودک ۱۲۳
۵-۱-۴- حقوق استقلال در احوال شخصیه ۱۲۶
۵-۱-۵- حقوق برخورداری از تامین اجتماعی ۱۲۷
۵-۱-۶- حق برخورداری از بهداشت ۱۳۰
۵-۲- حقوق و آزادی‌های فرهنگی ـ مذهبی ۱۳۱

۵-۲-۱- حق انجام مناسک دینی ۱۳۳
۵-۲-۲- حق داشتن معبد ۱۳۵
۵-۲-۲-۱- عدم تصرف معابد مخروبه توسط حکومت اسلامی ۱۳۸
۵-۳- نتیجه فصل ۱۳۹
فصل ششم: اقلیت‌های دینی و جزیه
۶- اقلیت‌های دینی و جزیه ۱۴۲
۶-۱- معنا و مفهوم جزیه ۱۴۲
۶-۲- بررسی آیه جزیه ۱۴۴

۶-۳- تاریخچه گرفتن جزیه ۱۴۸
۶-۴- علت وضع جزیه ۱۵۱
۶-۵- مقدار جزیه ۱۵۳
۶-۶- نتیجه فصل ۱۵۴
نتیجه‌گیری ۱۵۷
فهرست منابع ۱۵۹

مقدمه

از همان آغاز طلوع اسلام و بوجود آمدن جوامع اسلامی، جمعیت‌ها و گروههایی از پیروان ادیان بدون آنکه به اسلام بگروند در کنار مسلمین در سرزمین‌های اسلامی (دارالاسلام) باقی ماندند و زندگی با مسلمانان را بر مهاجرت یا مسلمان شدن ترجیح دادند، ولی با گسترش سریع اسلام در میان ملل مختلف جهان و رشد فوق العاده امت اسلامی و

توسعه سرزمین‌های اسلامی اقلیت های دینی علی رغم آزادی‌ها و زندگی قابل قبولی که داشتند چندان رشد و ازدیاد کمی نیافتند. احقاق حق، بر پاداری عدالت و رساندن انسان به مراتب عالی کمال انسانی، هدف‌های بزرگی است که پیامبران الهی به ویژه پیامبر گرامی اسلام (ص) برای نیل به آنها، رنج‌ها و سختی‌های زیادی متحمل شدند.

پیامبران احقاق حقوق افراد را منش و سیره خود قرار می‌دادند. حتی در صورت غلبه و پیروی اکثریت بر آنان، حقوق اقلیت را محترم می‌شمردند و اکثریت را به احقاق حقوق اقلیت ها توصیه و راهنمایی می‌کردند.

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

پیامبران در عین پیروزی غلبه و پیروی اکثریت از آنها دین خود را به اکراه بر اقلیت مخالف خود تحمیل نمی‌کردند و اقلیت با آزادی در جامعه دینی زندگی می کردند. بر خلاف دین ستیزانی که معتقد به تحمیل دین با زور شمشیر هستند.

آیه شریفه «لااکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی» اجبار و اکراه افرد در پذیرش دین را منتفی می‌داند و پیامبر گرامی اسلام (ص) و اصحاب ایشان نیز با برخورد و رفتاری محترمانه با اقلیت های ساکن در سرزمین‌های اسلامی، اجبار و اکراه را در پذیرش دین به کار نگرفتند. در واقع مسلمانان نه تنها دین خود را به آنان تحمیل نکردند بلکه با معاشرت

های نیک خود آنان را مجذوب خویش ساختند به طوری که گروه‌هایی از کشورهای دیگر که تحت ظلم بودند، خانه و دیار خود را رها کرده و بلاد اسلامی را برای زندگی انتخاب نمودند.
اسلام آحاد مردم را در برابر حکومت دارای حقوقی متقابل می‌داند یعنی همچنان که افراد را موظف به رعایت وظایفی در برابر حکومت می داند حکومت را نیز ملزم به مراعات حقوق آنان دانسته است.

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

انسان بر اساس نیاز، یا میل فطری، زندگی جمعی دارد و نمی‌تواند از این هویت جمعی جدا شود، چرا که بسیاری از نیازهای او در پرتو حیات اجتماعی حاصل می‌گردد. از طرفی در ادیان الهی و اسلام، انسان‌ها به دو گروه مؤمن و کافر دسته‌بندی می‌شوند. این دسته‌بندی، احکام و آثاری را در پی دارد و قلمرو حقوق و وظایف دو گروه را جدا می‌کند.

طبیعی است که یک نظام سیاسی مبتنی بر دین، خط مشی سیاست خارجی خود را بر اساس این آثار و لوازم تعیین می‌کند و پیروان آن آیین نیز روابط خود را بر اساس دستورهای مذهبی خویش منظم می‌سازند. همچنین با توجه به بحث حقوق بشر در میان کشورهای توسعه یافته و فشار آنان بر کشورهای مسلمان در خصوص رعایت حقوق بشر، ما در این

تحقیق یکی از مهمترین جنبه‌های حقوق بشر یعنی حقوق اقلیت‌های دینی را از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعه مورد واکاوی قرار داده و در نهایت آن را با حقوق بشر معاصر تطبیق می‌دهیم.

فصل اول
کلیات

۱- کلیات

۱-۱- بیان مسئله

موضوع اقلیتهای دینی و حقوق مربوط به آنها از همان اوایل ظهور اسلام و در متن تشریح احکام اسلامی در حوزه فقه و اندیشه دینی اسم مطرح گردیده است لیکن این مسئله که بطور دقیق اقلیتهای دینی چه حقوقی دارند هیچگاه به عنوان بحثی مستقل در کتب فقهی عنوان خاصی را بخود اختصاص نداده است، بر این اساس از نقطه نظر فقهی نسبت به

اصل حقوق اقلیتها ابهامات وجود دارد. همچنانکه تفاوت شرایط زمانی و عنوان گردیدن واژه های نو ظهور حقوق بشری تعارضی را در حوزه فقه و حقوق بشر به تصویر آورده است. این تحقیق بر آن است که با شناسایی حقوق اقلیتها تشابه و یا تفاوتهای احتمالی در دو نگاه فقهی و فلسفه حقوق بشری در زمینه حقوق اقلیتها محل نزاع را دقیقاً شناسایی و راه

حل های پیشرو را پیدا نماید. نوع حقوق اقلیتها، تأثیر شرایط زمانی و مکانی و سنجش مبانی هر دو نگاه از جمله های مجهول و متغیرهای مربوط به مسئله است که در این تحقیق بدان پرداخته خواهد شد.

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

۱-۲- پرسش‌های تحقیق

۱- اقلیت‌های دینی در فقه امامیه و حقوق ایران دارای چه حقوقی هستند؟
۲- چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان حقوق اقلیت‌های دینی، در فقه امامیه و حقوق بشر معاصر وجود دارد؟

۱-۳- فرضیه ها

۱-اقلیتهای دینی در فقه امامیه همانند سایر افراد از حقوق برابر و احترام برخوردار هستند.
۲- بین دیدگاه فقه امامیه با دیدگاه حقوق بشر معاصر در مسئله حقوق اقلیتها تفاوت وجود دارد.
۳- امکان تعامل بین دو دیدگاه در خصوص این مسئله وجود دارد.

۱-۴- اهداف تحقیق

۱- تدوین جامع حقوق اقلیتها در حوزه فقه امامیه با شناسایی موارد ذکر شده در فقه.
۲- پیدا کردن راه حل برای بیرون رفت از چالش پیشرو فقه که امروز تحت عنوان اعتراضات حقوق بشری عنوان می گردد.

۳- غنا بخشیدن علمی به حوزه فقه و اندیشه و بارور کردن فقهی حقوقی به منظور تعامل بین فقه و جهان معاصر.

۱-۵- سوابق تحقیق

اگرچه به طور مجزا کتاب یا پایان‌نامه‌ای که به طور کامل به بررسی حقوق اقلیت‌ها از منظر فقهی و حقوقی بپردازد وجود ندارد اما به شکل پراکنده کتب و مقالاتی وجود دارد. کتاب حقوق اقلیت‌ها تألیف عباسعلی عمید زنجانی به طور گذرا برخی حقوق اقلیت‌های دینی را مورد بررسی قرار داده است. روح‌الله شریعتی نیز در کتاب اقلیت‌های دینی به برخی از

حقوق و وظایف اقلیت‌های دینی پرداخته است. وی همچنین در کتاب «حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی» حقوق و وظایف غیر مسلمانان از جمله حقوق اقلیت‌ها را مورد بررسی قرار داده است.

۱-۶- جنبه نوآوری تحقیق

از آنجا که این تحقیق حقوق اقلیت‌های دینی را به صورت تطبیقی میان فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق بشر معاصر مورد بحث قرار داده و به جنبه‌های مهمی چون حقوق مدنی، حقوق سیاسی، حقوق جزایی، حقوق اقتصادی و حقوق اجتماعی آنان پرداخته است، با سایر کارهای انجام گرفته متفاوت است. چرا که سایر تحقیقات انجام شده، در خصوص یکی از موارد مذکور و آنهم فقط از منظر فقهای امامیه بوده است. بنابراین این تحقیق کاری نو و جدید می‌باشد.

۱-۷- روش تحقیق

روش استدلالی و تحلیل منطقی و عقلانی که از ویژگی تحقیقات توصیفی می‌باشد که در این تحقیق با استفاده از منابع و مطالعات کتابخانه‌ای از جمله کتب، مقالات، پایان‌نامه‌ها، کتابخانه الکترونیک و … جمع‌آوری و مورد استفاده واقع گردید.

۱-۸- محدودیت‌ها و مشکلات

با توجه به کمبود کتب مرجع و مهم در خصوص مباحث فقهی، برای تهیه منابع سفرهایی را به شهر قم انجام داده و برای تهیه منابع مورد نظر با سختی‌هایی مواجه شدیم.

۱-۹- مفاهیم
۱-۹-۱- تعریف اقلیت ( مفهوم اقلیت)

۱) یکی از نخستین مشکلات مربوط به حقوق اقلیت ها، مبهم بودن واژه اقلیت است که تا به حال تعریف رسمی در مورد آن صورت نگرفته است . حتی از سوی سازمان ملل متحد و نهادهای تخصصی آن تلاش های زیادی برای ارائه تعریف دقیق و کامل از اقلیت به عمل آمده است اما هیچ یک به نتیجه ای موثر نرسیده است، زیرا تاکنون توافق عام بر سر

گروههایی که باید در این فرضیه گنجانده شود حاصل نشده است . نخستین اقدام در این جهت یاداشت دبیر کل سازمان ملل متحد در تاریخ ۲۷ دسامبر۱۹۴۹ تحت عنوان «تعریف و دسته بندی اقلیت‌ها» است که وی در تعریف این اصطلاح می گوید: «در عمل نمی توان به ارائه مفهومی ادبی برای تعریف اصطلاح اقلیت اکتفا کرد. در واقع باید تمام اجتماعاتی را که

در داخل کشور زندگی می کنند از جمله خانواده ها، طبقات اجتماعی، گروههای فرهنگی، اشخاصی که به زبان های محلی صحبت می کنند و سایر گروههای مشابه را اقلیت نامید وچنین تعریفی هیچ فایده ای دربر نخواهد داشت. با آنکه از دیدگاه علمی به دشواری می

توان تعریف دقیقی از اصطلاح اقلیت ارائه داد اما در قلمرو سیاسی، به اجتماعاتی اشاره شده است که دارای بعضی علائم مشخصه (قومی، زبانی، فرهنگی، دینی و یا … ) هستند (ذوالعین، ۱۳۹۹: ۴۴۵).

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

گزارشگر ویژه کمیسیون فرعی مبارزه علیه اقدامات تبعیضی و حمایت از اقلیت ها والبته به کمیسیون حقوق بشر در سال ۱۹۷۲ طی گزارش نهایی خود اصطلاح اقلیت را این گونه تعریف کرده است: «… گروهی که از لحاظ کمیت کمتر از باقی جمعیت یک کشور بوده و در

وضعیتی غیر حاکم قرار دارند که اعضای آن از نقطه نظر قومی، دینی یا زبانی دارای ویژگی هایی هستند که با باقی جمعیت متفاوت است و خصوصاً دارای نوعی احساس همبستگی هستند که با آن فرهنگ ها، سنت ها، دین وزبانشان را پاسداری می کنند» (کاپوتوتی ، ۱۹۸۵: ۳۸۵).

بررسی حقوق اقلیت‌ های دینی از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعهالبته بدیهی است که اقلیت طبق این تعریف، تبعه کشوری است که به آن تعلق دارند محسوب می شوند و در نتیجه شامل پناهنده یا مستأمن نخواهد شد.

۲) گروههای کوچکی که در جوامع زندگی می کنند و با یکدیگردر اموری مانند دین ، نژاد، رنگ، زبان و… اشتراک دارند را اقلیت گویند. گروههایی رسماً درجامعه به عنوان اقلیت شناخته می شوند که در قوانین آن جامعه به عنوان اقلیت به آنان رسمیت داده شده است ( شریعتی، ۱۳۹۷ :۲۰ ).

۳) مفهوم امروزی اقلیت، مفهومی شمارشی و عددی نیست؛ بلکه این اصطلاح در مورد همه گروههایی به کار می رود که دریک جامعه زندگی می کنند ولی به علت وابستگی قومی، مذهبی، زبانی و یا حتی غرابت رفتار و عادات، از دیگر افراد آن جامعه متمایز می شوند .

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

در صورتی که اینگونه افراد زیر سلطه باشندیا از مشارکت در کار جامعه کنار گذاشته شوند؛ یا مورد تبعیض و تعدی قرار گیرند و سرانجام اگر نوعی احساس جمعی و گروهی نیز داشته باشند اقلیت محسوب می شوند ( خوبروی پاک، ۱۳۹۹: ۲)

۴) اصطلاح اقلیت که غالباً با ویژگی هایی چون، زبانی، قومی، دینی و مذهبی همراه است در بر گیرنده آن دسته از گروههای انسانی است که در شرایطی حاشیه ای و در موقعیتی ناشی از فرودستی کمیتی و در عین حال اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به سر می برند (پی‌یر، ۱۳۷۴: ۵).

۵) گروهی که در حاکمیت شرکت نداشته واز نظر تعداد کمتر از بقیه جمعیت کشور باشند و اعضای آن در عین حالی که تبعه آن کشور هستند ویژگی های متفاوت قومی، مذهبی یا زبانی با سایر جمعیت کشور دارند و دارای نوعی وحدت منافع و همبستگی در جهت حفظ فرهنگ ، آداب و رسوم ، مذهب یا زبان خود هستند (ترنبری،۱۳: ۱۲).

۶) گروهی از اتباع یک کشور که از لحاظ ملی، نژادی، زبانی یا مذهبی از دیگر گروههای مردم متفاوت بوده، از لحاظ تعداد کمترند و قدرت حکومت را نیز در دست ندارند (مهرپور، ۱۳۹۶: ۱۷۶).

۱-۹-۲- مفهوم اقلیت های دینی

۱) در قانون اساسی ایران اقلیت های یهودی، مسیحی و زرتشتی که دینی به جز اکثریت دارند به عنوان پیروان ادیان مزبور به آنان رسمیت داده شده و حکومت حقوق و امتیازاتی برای آنان متعهد شده است به عنوان اقلیت های دینی شناخته می شوند (شریعتی، ۱۳۹۷: ۲۰).

۲) گروههای قومی که عامل تمایز آنها، مذهب یا اعتقادات دیگر است اقلیت های دینی نامیده می شوند (قاسمی، ۱۳۹۹: ۸۵۶).

۱-۹-۳- مفهوم« حقوق»

۱) در هر جامعه ای برای رسیدن به آرمان ها و اهداف آن جامعه که غالباً استقرار عدالت در روابط مردم و حاکمان و حفظ نظم در اجتماع است، ناچار باید برای تعدادی از مردم، امتیازاتی در برابر دیگران به رسمیت شناخته شود که با ایجاد تکلیف برای گروه دوم توانایی خاصی به آنان داده می‌شود. این امتیاز و توانایی را که هر جامعه منظم برای اعضای خود به وجود می‌آورد « حق» می نامند که جمع آن حقوق است (کاتوزیان، ۱۳۹۹: ۳۳).

۲) امتیازاتی را که حکومت به نفع خود در برابر اشخاص جامعه مقرر ساخته و افراد متعهد و ملتزم به رعایت آن امتیازات به نفع حکومتند را حقوق حکومت و به عبارتی وظایف در برابر جامعه و حکومت می گویند که از این روبه حقوق متقابل حکومت و مردم تعبیر می شود (شریعتی، ۱۳۹۷: ۱۹).

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

۳) جمع حق ، یعنی راستی ها، بهره ها، مواجب، اموال و … ( معین، ۱۳: ۳۷).
۴) امتیاز و قدرتی که یک فرد در مقابل دیگران در زندگی اجتماعی دارد واز آن می تواند استفاده کند، مثل حق آزادی، حق مالکیت، حق رأی و… حقوق در این معنا معادل کلمه انگلیسی rights و واژه فرانسوی Droits subjectife می باشد (علوی، ۱۳۸۸،۳).
۵) حقوق مجموع مقرراتی است که بر اشخاص از اینجهت که در اجتماع هستند حکومت می‌کند (کاتوزیان، ۱۳۹۹: ۱).

۶) در این تحقیق منظور از حقوق، حقوق مدنی، حقوق سیاسی، حقوق جزایی، حقوق اقتصادی و حقوق اجتماعی اقلیت‌های دینی می‌باشد.

۱-۹-۴- اهل ذمه

غیر مسلمانانی که با حکومت قرار داد ذمه بسته اند « اهل ذمه یا ذمیان» گویند . قرارداد ذمه قراردادی است که درآن حکومت (اسلامی) و غیر مسلمانان تعهداتی را در قبال یکدیگر متعهد می شوند. از جمله اینکه حکومت اجازه اقامت دایم به آنان داده و امنیت جانی، مالی و… آنان را بر عهده می گیرد، آنان را به عنوان شهروند پذیرفته و متعهد به حقوقی به نفع آنان شده است .

از طرف دیگر آنان موظف می شوند مقررات کشور اسلامی را رعایت کرده و به شرایطی پایبند باشند ( شریعتی. ۱۳۹۷: ۲۰ و ۲۱).
با توجه به اینکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حقوق اقلیت های دینی شامل یهودیان، مسیحیان و زردشتیان است در این تحقیق منظور از « اهل ذمه» همان اقلیت‌های دینی می باشند.

پایان نامه  اقلیت‌ های دینی از منظر فقه  و حقوق

۱-۹-۵- اهل کتاب

اهل کتاب به غیر مسلمانانی گفته می شود که پیرویکی از ادیان مسیحیت، یهودیت و زرتشتی باشند. این اصطلاح از قرآن مجید اقتباس شده و در بین مسلمانان شهرت یافته است (شریعتی، ۱۳۱: ۴۶).

با توجه به اینکه برخی از فقها زرتشتیان ( مجوس) را اهل کتاب نمی دانند و صرفاً برخی از احکام اهل کتاب را درباره آنان نافذ می دانند. ولی به نظر می رسد روایاتی که آنان را اهل کتاب میدانند ظهور بیشتری دارند. (همان: ۴۶).

پس در این تحقیق اگر برخی مواقع از حقوق اهل کتاب سخن به میان آمد منظور همان پیروان ادیان یهودیت، مسیحیت و زرتشت می باشد.

۱-۹-۶- قرارداد ذمّه

اسلام به منظور احقاق حقوق اقلیت ها و جلوگیری از اخلاق آنان در جامعه اسلامی، قراردادی به نام قرارداد ذمه پیش‌بینی کرده که بر اساس ان اقلیت‌ها در ازای حقوقی همانند دیگر شهروندان موظف به انجام وظایفی نیز می باشند. در اسلام، اصل طرفینی

بودن حقوق مردم و دولت حتی نسبت به اقلیت‌هایی که تازه به کشور اسلامی وارد شده و قرارداد تابعیت بسته‌اند نیز اعمال می‌شود چه رسد به اقلیت‌هایی که صدها سال است که در آن کشور زندگی می‌کنند. اسلام در راستای جلوگیری از تضییع حقوق آنان و آشنایی

آن‌ها با وظایف خود و سنت‌های جامعه اسلامی، دستور به انعقاد قرارداد ذمه داده است و از آن جا که احیاناً ممکن است حاکمی در اقلیت بودن آنان را وسیله اجحاف و ظلم به آن‌ها قرار دهد، آن را قراردادی لازم- نه جایز-دانسته و حاکمان جدید را از فسخ یا تغییر آن منع کرده است (شریعتی، ۱۳۸۶، ص۲۲).

با این وجود باید گفت که بهترین راه برای اجرای عدالت نسبت به اقل………………………………