توضیحات

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

همواره، موضوع مسئوولیت جاهل، مورد بحث فقها و حقوقدانان، بوده و می¬باشد.

این که محدوده مسئوولیت فرد جاهل به حکم، در نظام حقوقی و فقهی ایران، چقدر است، مسأله بسیار مهم و تأثیرگذاری، در روابط میان اشخاص تلقی می شود. فقها و حقوقدانان، نظرات متفاوتی، در مورد محدوده

مسئوولیت شخص جاهل دارند. اما یکی از اصول مسلم و جا افتاده در نظام

قضایی این است که جهل به قانون رافع مسئوولیت کیفری نمیباشد.

مصوبات مجلس شورای اسلامی پس از گذشت مواعد قانونی در حق همه

کسانی که در قلمرو و حاکمیت زمینی، هوایی، و دریایی جمهوری اسلامی

.ایران هستند اعم از اینکه تبعه ایران باشند یا مقیم و یا خارجیانی که وارد

خاک ایران میشوند و اعم از اینکه عالم باشند یا جاهل آگاهی به قانون داشته

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

باشند یا نه قابل اجرا است. اما هیچ قاعده عامی نیست که استثنا نداشته باشد. جهل به قانون هم در برخی موارد استثنایی پذیرفته شده است .

اشتباه به صورت حکمی و موضوعی از گذشته موضوع بحث فقها و حقوقدانان بوده است و چنانچه در این رساله متذکر گردیدیم در قانون جدید مجازات

اسلامی نیز مورد انعکاس و توجه قانونگذار قرارگرفته است .

واژگان کلیدی: اشتباه حکمی، اشتباه موضوعی، مسئوولیت کیفری، فقه جزا، حقوق عرفی، لایحه¬ی مجازات اسلامی.

۱۳۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل  را دانلود کنید

فهرست مطالب

عنوان صفحه
چکیده ۱
فصل اول؛ کلیات تحقیق ۲
۱-۱- بیان مسأله ۴
۱-۲- اهداف تحقیق ۴
۱– سوال های تحقیق ۴
۱-۴- فرضیه های تحقیق ۴
۱-۵- روش تحقیق ۵
۱-۶- ساختار تحقیق ۵
فصل دوم؛ مسئوولیت کیفری و اشتباه ۶

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

۲-۱- مقدمه ۷
۲-۲- مسئوولیت کیفری ۸
۲-۲-۱- مفهوم مسئوولیت کیفری ۱۰
۲-۲-۲- تفاوت مسئوولیت کیفری و مسئوولیت مدنی ۱۲
۲-۲-۲-۱-از قانون مجازات عمومی۱۳۰۴ تا قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ ۱۳
۲-۲-۲-۲- لایحه¬ی قانون مجازات اسلامی ۱۵
۲-۳- ارکان مسئوولیت کیفری ۱۹
۲-۳-۱- ادراک ۲۰
۲-۳-۱-۱- مفهوم ادراک و تمییز ۲۲
۲-۳-۱-۲- معانی رشد در لغت و اصطلاح ۲۴
۲-۳-۱-۳- بلوغ و رابطه آن با رشد ۲۷
۲-۳-۲- نقش ادراک در مسئولیت کیفری ۳۰
۲-۳-۳- عقل در مقررات جزایی اسلام و ایران ۳۱
۲-۳-۳-۱- اختیار

۳۳
۲-۴- مفاهیم و بنیان¬های اساسی جهل و اشتباه

۴۰
۲-۴-۱- تعریف اشتباه ۴۱
۲-۴-۲-مقایسه مفهوم جهل و اشتباه و موارد مشابه آن ۴۲
۲-۴-۲-۱- جهل ۴۲
۲-۴-۲-۲- اشتباه ۴۳
۲-۴-۲-۳- غلط ۴۴
۲-۴-۲-۴- خطا ۴۵
۲-۴-۲-۵- سهو ۴۵
۲-۴-۲-۶- غفلت ۴۶
۲-۴-۲-۷- نسیان ۴۶
۲-۴-۳- تفاوت میان جهل و نسیان ۴۶
۲-۴-۴- جایگاه اشتباه در حقوق جزا ۴۹
۲-۴-۴-۱- اشتباه در قانون ۵۰

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

۲-۴-۴-۲- اشتباه در عمل ۵۲
فصل سوم؛ انواع جهل و اشتباه در اعمال حقوق عرفی ۵۴
۳-۱- جهل مرکب ۵۵
۳-۱-۱-اشتباه ناشی از تدلیس غیر (عامل بیرونی) ۵۵
۳-۱-۲-اشتباه ناشی از توهم و گمان خود شخص (عامل درونی) ۵۶
۳-۱-۳- جهل به قانون و موضوع ۵۶
۳-۲- جهل بسیط (شبهه) ۵۷
۳-۲-۱- شبهه موضوعی ۵۷
۳-۲-۱-۱- اشتباه در جرایم عمدی ۵۷
۳-۲-۱-۲- اشتباه در جرایم غیرعمدی ۶۲

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

۳-۲-۲- شبهه حکمی ۶۲
۳-۳- انواع جهل و جایگاه آن در فقه شیعه ۶۴
۳-۳-۱- جهل و شبهه حکمیه ۶۵
۳-۳-۲- جهل و شبهه موضوعیه ۶۵
۳-۳-۳- جهل تقصیری ۶۷
۳-۳-۴- جهل قصوری ۶۸
۳-۴- جایگاه جهل در حقوق اسلامی ۶۹
۳-۴-۱- جایگاه جهل در جرائم مستوجب حد ۶۹
۳-۴-۲-جایگاه جهل و شبهه درجرایم مستوجب قصاص ودیات ۷۲
۳-۴-۲-۱- قصاص ۷۲
۳-۴-۲-۲- دیات ۷۶
۳-۴-۳- جایگاه جهل، شبهه در جرائم مستلزم تعزیرات ۷۶
فصل چهارم؛ قلمرو تأثیر جهل و اشتباه بر مسئوولیت کیفری ۸۰
۴-۱- قلمرو تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در حقوق جزای عرفی ۸۱
۴-۲- قلمرو تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در حقوق اسلامی ۸۲
۴-۲-۱- ادله و مستندات تأثیر جاهل بر مسئوولیت کیفری ۸۲
۴-۲-۱-۱- ادله برائت ۸۳
۴-۲-۱-۲- قاعده درأ ۸۴

۴-۲-۲- ادله و مستندات عدم تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری

۹۸
۴-۲-۲-۱- قاعده اشتراک احکام میان عالم و جاهل ۹۹
۴-۲-۲-۲- قاعده وجوب تعلم احکام ۱۰۱
۴-۲-۲-۳- فرض عالم بودن افراد به احکام اسلامی ۱۰۱
۴-۲-۲-۴- اَلْجَمعْ مَهْما اَمکَنَ اُولی مِنَ الطَّرح ۱۰۳
۴-۳- قلمرو تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در قوانین و مقررات جزایی ایران ۱۰۶
۴-۳-۱- تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در جرائم مستوجب حد ۱۰۶
۴-۳-۱-۱- جرم زنا ۱۰۷

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

۴-۳-۱-۲- حد مسکر ۱۰۸
۴-۳-۱-۳- جرم سرقت ۱۰۹
۴-۳-۲- تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در جرائم مستوجب قصاص ۱۱۰
۴-۳-۲-۱- اشتباه در هدف (اشتباه در شخص طرف)

۱۱۲
۴-۳-۲-۲- اشتباه در هویت مجنی علیه (اشتباه در شخصیت) ۱۱۴
۴-۳-۳- تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در جرائم مستوجب دیه ۱۱۶
۴-۳-۴- تأثیر جهل بر مسئوولیت کیفری در جرائم مستوجب تعزیر ۱۱۷
۴-۳-۴-۱- جهل حکمی ۱۱۷
۴-۳-۴-۲- جهل موضوعی ۱۱۸
فصل پنجم؛ نتیجه¬گیری ۱۲۱
۵-۱- جمع¬بندی و نتیجه¬گیری ۱۲۲
منابع و مأخذ ۱۲۶

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

۱-۱- بیان مسأله

در حقوق کیفری، زمانی رفتار ارتکابی از سوی شخص قابل

سرزنش و مجازات است که آن رقتار قابلیت انتساب به شخص را داشته باشد. برای این¬که

رفتاری قابلیت انتساب به شخص را داشته باشد .

لازم است که آن رفتار توام با اوصاف و ویژگی هایی در شخص

باشد . این اوصاف عبارتند از : الف- قوه تشخیص و تمییز ب- اختیار ( اراده آزاد ) . این ویژگی به عنوان ارکان اصلی مسئولیت کیفری محسوب می شوند .

اما برخی اوقات ممکن است مرتکب در زمان ارتکاب فاقد یک

یا هر دو ویژگی فوق الذکر باشد . در چنین حالتی رفتار از لحاظ کیفری قابل انتساب به

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

شخص نبوده ووی فاقد مسئوولیت کیفری و اهلیت جزایی خواهد بود.
جهل و اشتباه به عنوان یکی از موارد سلب مسئوولیت

، در کنار مواردی مانند کودکی ، جنون ، اکراه ، مستی و خواب تلقی می شوند که مقرون بودن رفتار ارتکابی بدان ( اشتباه ) باعث منتفی شدن یکی از ارکان مسئوولیت کیفری یعنی قوه تشخیص و تمییز و سپس موجب عدم قابلیت انتساب آن به

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

مرتکب و سلب مسئوولیت کیفری می شود . اشتباه از لحاظ اصطلاحی عبارت است از (( درک و تصور نادرست و خلاف واقع شخص از امری )) اشتباه ممکن است به دو حالت الف- اشتباه حکمی ب- اشتباه موضوعی اتفاق بیافتد.

اشتباه بر حسب اینکه حکمی باشد یا موضوعی ، دارای تاثیر و نقش متفاوت و گوناگونی در حقوق کیفری ( جرم بودن یا نبودن ، مسئولیت کیفری داشتن یا نداشتن و نیز تخفیف یا تشدید مجازات ) است . این در حالی است مقنن کیفری ایران در قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ در باب کلیات در قسمت مربوط

به حدود مسئولیت جزایی هیچ اشاره صریح و یا ضمنی به اشتباه به عنوان یک قاعده عام در کنار کودکی و جنون و غیره در رفع مسئولیت کیفری ( به جز

در مواردی از این قانون در باب جرایم حدی مانند سرقت ، زنا ) ننموده است فلذا این عدم اشاره و ایهام مقنن در این قانون می تواند منشاء اختلاف نظر میان دکترین حقوق و رویه قضایی شود . این امر در حالت جهل و اشتباه حکمی به ویژه اشتباه حکمی قهری بیشتر نمایانگر
می شود .

در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی ، مقنن یک اقدام بسیار مثبتی را در این باره انجام داده است و آن اینکه به صراحت طی ماده ۱۵۴ به تاثیر جهل و

اشتباه حکم بر مسئوولیت کیفری و مجازات اشاره نموده است این در حالی است که در لایحه جدید همانند قانون مجازات اسلامی ۷۰، هیچ اشاره ای به جهل و اشتباه موضوعی نکرده است.

بنابراین ، ما در این پایان نامه به دنبال بررسی و تحلیل اشتباه حکمی و موضوعی و نقش های متفاوت آن در حقوق کیفری نسبت به جرم ، مسئوولیت

کیفری و مجازات همچنین مفهوم مسئوولیت کیفری و ارکان آن و نیز بررسی عقاید و دیدگاههای دکترین حقوق پیرامون موضوع و سپس با طرح سئوالاتی

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

در صدد پاسخ گویی به ابهامات و خلاءهای قانونی پیرامون موضوع اشتباه در قوانین موضوعه ایران (حال یعنی در قانون مجازات های اسلامی ۷۰ ) و آینده (لایحه جدید قانون اسلامی ۹۰ ) و راه حل های حقوقی و منطقی به منظور ارتقا، جایگاه نظام عدالت کیفری خواهیم بود.

۱-۲-اهداف تحقیق

بررسی و تحلیل اشتباه حکمی و موضوعی و تاثیرهای متفاوت آن دو در حقوق کیفری ایران نسبت به جرم، مسئولیت کیفری و مجازات در حقوق موضوعه

و آتی ایران و همچنین مفهوم مسئولیت کیفری و ارکان آتی و نهایتا” رفع ابهامات و خلاء های قانونی پیرامون موضوع اشتباه در قوانین موضوعه ایران ( حال و آینده ) از طریق ارائه تفسیرها و راه حل های منطقی و حقوقی به منظور ارتقاء سطح کیفی نظام عدالت کیفری ایران

۱-۳- سوال های تحقیق

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران
۱- اشتباه حکمی و موضوعی دارای تاثیرو نقش یکسانی در حقوق کیفری اند یا متفاوت ؟

۲- اشتباه حکمی چه تاثیری می تواند می تواند بر مسئولیت کیفری داشته باشد؟
۳- تاثیر اشتباه موضوعی در حالات مختلف مسئولیت کیفری چگونه است؟

۴- موضع مقنن کیفری موضوع ایران درباره تاثیر جهل و اشتباه چگونه است؟
۵- موضع مقنن کیفری ایران در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی در ارتباط با تاثیر اشتباه در مسئولیت کیفری و مجازات چگونه است؟

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۱-۴- فرضیه¬های تحقیق
۱- اشتباه حکمی علی الاصول دارای اثر متفاوت در حقوق کیفری در مقایسه با اشتباه موضوعی است .

۲- اشتباه حکمی جز در موارد خاص باعث رفع مسئولیت ک و مجازات نمی شود .

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

۳- اشتباه موضوعی دارای آثار متفاوت برحسب حالات مختلف آن می باشد.
۴- رویکرد مقنن ایران در قانون مجازات اسلامی در باب اشتباه ناقص و مبهم است .
۵- رویکرد مقنن ایران در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی در باب اشتباه حکمی برخلاف اشتباه موضوعی روشن و کامل است .

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران

۱-۵-روش تحقیق

پایان نامه حاضر جنبه تحلیلی و توصیفی داشته و اطلاعات و داده های آن بر مبنای تحلیل عقلانی و استدلال با مراجعه به منابع کتابخانه ای از طریق فیش برداری از کتابها ، مقالات و نشریات و پایان نامه های گوناگون جمع آوری و تنظیم می شود.
۱-۶- ساختار تحقیق
مطالب این پایان نامه به پنج فصل به ترتیب تحت عناوین:

فصل اول پایان نامه «کلیات تحقیق» و فصل دوم، « مسئوولیت کیفری

و اشتباه»، فصل سوم پایان نامه  «انواع جهل و اشتباه در اعمال

حقوق عرفی» فصل چهارم پایان نامه «قلمرو تأثیر جهل و اشتباه

بر مسئوولیت کیفری» و فصل پنجم پایان نامه «نتیجه¬گیری و پیشنهاد» تقسیم می شوند.

فصل دوم

پایان نامه جهل و اشتباه در حقوق

مسئوولیت کیفری و اشتباه

۲- مسئوولیت کیفری و اشتباه
۲-۱- مقدمه
انسان به¬عنوان موجودی که در بستر اجتماع زندگی می¬کند،

در کنار بهره¬مندی از مجموعه¬ای از حقوق و امتیازات، متقابلا تکالیفی نیز بر عهده دارد. به تعبیر ارسطو ، “طبع انسانی ، مدنی است و حق زیستن در کنار دیگر شهروندان را در اجتماع داراست ، اما در مقابل ، افراد ، مکلف به محترم و

معتبر دانستن قواعد و قوانین اجتماعی اند تا نیازهای ایشان بر

آورده شود و شادکامی و بهروزی که اصل مقصود و غایت مطلوب

است ، حاصل نمی گردد ” . این گونه است که ساختارهای قانونگذاری و ترتیبات اخلاقی، شکل می پذیرد.

بررسی جهل و اشتباه در حقوق کیفری ایران
مسئوولیت افراد در قبال اعمال خود ، در تمامی نظامهای

قانونگذاری نوین به طور مسلم پذیرفته شده است و اساسا ، قانون تنظیم کننده چارچوب

مسئوولیت و مبین احکام آن است .مسئوولیت قانونی و لزوم

پاسخگویی در قبال افعال و اقوال و نیز تبعات ناشی از آنها از مقتضیات حیات انسانی است ، پس انسان در هر کجا که قرار داشته باشد با مسئوولیت روبروست، خواه ………………………………