توضیحات

ساختار نامه ها در دوران قاجار

چکیده:
ترسّل و نامه نگاری دوره ى قاجار از سویى ادامه ی نثر دوره ی صفوى و نادرى است و قلم ها از تکلّف و مغلق  گویى تاریخ اوصاف نشان¬ها دارند و از سوى دیگر، محققان، دوره ى قاجار را دوره ى بازگشت ادبى نیز بشمار آورده-اند. در این پایان نامه، نامه های عهد

قاجار از منظر ویژگی¬های زبانی، نگارشی و دستوری و صور خیال و آرایه های ادبی تجزیه و تحلیل شده است. در این دوره درحالی که از منظر تاریخی، نثر فارسی در حال گذار از نثر مصنوع به نثر فنّی است؛ از منظر فرهنگی، اجتماعی نیز نامه نگاری از انحصار شاهان،

وزرا، ادیبان و اهل فضل خارج شده و عامه مردم نیز به نامه نگاری روی می آورد و بالاخره تحولات گوناگون اجتماعی سیاسی که از حکومت آقامحمدخان تا آغاز سلطنت پهلوی در ایران اتفاق افتاده است در مجموع انواع نامه با سبک و محتوای بسیار متنوع و گوناگون

مشاهده می¬شود. تنوع سبک، استفاده از زبان محاوره، کاربرد واژگان و اصطلاحات بیگانه، تبدیل نثر مصنوع و فنی به نثر مرسل و روان امروزی از مهم ترین ویژگی¬های زبانی و

ساختار نامه ها در دوران قاجار

نگارشی و حسن مطلع، سجع ، تضمین (امثال و حکم، شعر، آیات و احادیث)، جناس، تشبیه و توصیف، مراعات نظیر، ضرب المثل، استعاره و مجاز، کنایه و ایهام از مهمترین آرایه¬های ادبی نامه¬های این دوره است.
……..
۲۱۲ صفحه فایل ورد همراه با فهرست و منابع کامل

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 چکیده
 فصل اول : کلیات ۲
درآمد ۴
۱–۱ بیان مساله ۴
۱-۲ پیشینه پژوهش ۴
۱-۳ فرضیه های پژوهش ۷
۱-۴ اهداف و کاربرد پژوهش ۸
۱-۵ روش شناسی تحقیق ۴
۱-۵-۱ نوع روش تحقیق ۴

ساختار نامه ها در دوران قاجار

۱-۵-۲ روش گردآوری اطلاعات ۶
۱-۵-۳ روش تجزیه و تحلیل ۷
 فصل دوم : مبانی نظری تحقیق ۷
درآمد ۸
۲-۱ نامه و نامه¬نگاری در ادبیات ۸
۲-۱-۱ نامه ۴
۲-۱-۲ نامه¬نگاری ( ترسّل) ۶
۲-۱-۳ منشآت ۷
۲-۲ نگاهی اجمالی به انشا، نامه¬نگاری و نثر فارسی از آغاز تا عهد قاجار ۱۰

ساختار نامه ها در دوران قاجار

۲-۲-۱ انشا و نامه نگاری پیش از ظهور اسلام ۴
۲-۲-۲ انشا و نامه نگاری پس از ظهور اسلام ۶
 فصل سوم: در تاریخ نثر و منشآت فارسی در عهد قاجار ۷۸
درآمد ۸
۳-۱ انواع نثر در عهد قاجار ۸
۳-۱-۱ تعریف نثر ۴
۳-۱-۲ انواع نثر در عهد قاجار ۶
۳-۲ معرفی مهم¬ترین نمونه¬های نامه، منشآت و ترسل در عهد قاجار ۱۰
۳-۲-۱ نامه ها و منشات قائم¬مقام فراهانی ۸
۳-۲-۲ نامه¬ها و منشات عهد ناصری ( نامه¬های ناصرالدین شاه و امیرکبیر) ۸

ساختار نامه ها در دوران قاجار

۳-۲-۳ ترسل منشی خویی ۸
۳-۲-۴ بدایع¬نگاری ( محمدابراهیم نواب تهرانى ِ بدایع نگار) ۸
۳-۲-۵ نثر و نامه¬نگاری مشروطه خواهان ۸
 فصل چهارم : بررسی ویژگی های ادبی وسبکی نامه های عهد قاجار ۷
درآمد ۸
۴-۱ ویژگی¬های زبانی، نگارشی و دستوری نامه¬های عهد قاجار ۸
۴-۱ -۱ تنوع سبک های نامه نگاری ۸
۴-۱ -۲ نثر ساده و زبان محاوره ۸
۴-۱ -۳ طنز ۸

ساختار نامه ها در دوران قاجار

۴-۱ -۴ کاربرد واژگان و اصطلاحات بیگانه ۸
۴-۱ -۵ جمله¬بندی دستوری ۸
۴-۱ -۶ کاربرد متفاوت یا اشتباه افعال، اسامی و حروف ۸
۴-۱ -۷ نگارش نامۀ سرگشاده ۸
۴-۲ صور خیال و آرایه های ادبی در نامه های عهد قاجار ۸
۴-۲-۱ حسن مطلع ۸
۴-۲-۲ سجع ۸
۴-۲-۳ تضمین ۸
۴-۲-۴ جناس ۸
۴-۲-۵ جمع و تقسیم ۸
۴-۲-۶ ضرب المثل ۸
۴-۲-۷ کنایه ۸
۴-۲-۸ دعا ۸

ساختار نامه ها در دوران قاجار

۴-۲-۹ تناسب الفاظ ۸
۴-۲-۱۰ تشبیه و استعاره ۸
۴-۲-۱۱ اغراق ۸
۴-۲-۱۲ مراعات نظیر ۸
۴-۲-۱۳ شاعری ۸
۴-۳ اثرگذاری و اثرپذیری ترسل و نامه¬نگاری در عصر قاجاریه با دوره¬های قبل و بعد ۸
۴-۳-۱ درآمیختگی نثر و نظم در نامه ۸

۴-۳-۲ بیان حکایت در متن نامه ۸
۴-۳-۳ مقایسۀ قائم¬مقام فراهانی از دوره بازگشت (عهد قاجار) با سعدی از سبک عراق ۸
۴-۳-۴ ویژگی¬های مشترک نامه¬های قائم¬مقام و نثر سعدی ۸
 نتیجه گیری ۷۸
 نمودارها ۷۸
 منابع و مآخذ

…………..
-۲ نامه¬نگاری ( ترسّل) « نامه‏نگاری» یا « ترسّل» یکی از اقسام نثر است که در تاریخ ادب فارسی و خصوصا در قرن ششم و هفتم هجری، از رواج و اهمیت فراوانی برخوردار

ساختار نامه ها در دوران قاجار

بوده است. این قسم از اقسام نثر در ایران پیش از اسلام با شرایط و فنون خاصّ خود شهرت و رواجی تمام و در فنّ نثرنویسی ارزش و مرتبتی خاص داشته و قواعد و مختصّات آن از طریق ترجمه، به ‏طور مستقیم و غیرمستقیم در دواوین خلفا اثرگذار بوده و در تکامل مکاتیب و ترسّلات زبان عربی و فارسی سهمی بسزا داشته‏ است ( شمشیرگرها، ۱:

۷۱-۸۱). نمونه‏هایی چند از این نامه‏ها به زبان پهلوی و یا ترجمه¬ی آنها به زبان عربی، از عهد ساسانیان باقی مانده است که‏ می‏توان از « عهد اردشیر»، « مکتوب اردشییر بابکان»، « مکتوب شاپور به قیصر روم»، « مکتوب انوشیروان» و مهم‏ترین‏ آنها، « نامۀ تنسر» به

ساختار نامه ها در دوران قاجار

عنوان نمونه نام برد. از جملۀ کتاب‏هایی که در آنها به مکاتیب پهلوی پرداخته شده، کتاب التّاج‏ است که توسط ابن¬المقفّع از پهلوی به عربی ترجمه شده است ( خطیبی، ۱۳: ۴۸۲ -۶۸۲).
« ترسّل» از فنون و هنر نویسندگی در ادوار نثر ادب فارسی است. این فن اهمیت فوق العاده تاریخی، ادبی، اجتماعی و حکومتی داشته است و امروز هم از جایگاه والای آن کاسته نشده است.

ساختار نامه ها در دوران قاجار

قدما معتقد بودند دبیر باید « کریم الاصل، شریف العرض، دقیق النظر، عمیق الفکر و ثاقب رأی باشد و از ادب و ثمرات آن قسم اکبر و خط اوفر نصیب او رسیده باشد و از قیاسات منطقی بعید و بیگانه نباشد و مراتب ابناء زمانه شناسد و مقادیر اهل زمانه داند…» (

عروضی، ۱۳۷۶: ۲۹). بر اساس این خصوصیات دبیری و منشی¬گری به عنوان یک شغل در دواوین و دربار پادشاهان و سلاطین مورد توجه قرار گرفته است و کسانی وارد این عرصه شده اند که جامع الاطراف در علوم بوده¬اند. آنان انسان¬های هوشیار، خردمند و

ساختار نامه ها در دوران قاجار

خویشتن¬دار بودند و مصالح حاکمیت ملی را با راستی و پاکی حفظ می کردند. می¬توان گفت با مهارتی که در طول سالیان کتابت و افت و خیز قدرت سیاسی بدست می¬آوردند

محتشم¬ترین افراد به حساب می¬آمدند و بر همۀ مسائل وقوف داشتند.
دبیر جهان دیده را پیش خواند سخن هرچه بایست با او براند ( فردوسی)

نیست بر عقل میر هیچ دلیل راهبرتر ز نامه های دبیر ( ناصرخسرو)
آثار به جا مانده از دورۀ قاجاریان که یکی از دوره-های با ارزش از نظر ترسّل نگاری به

حساب می¬آید اوج این فن و کتابت را نشان می¬دهد. فرمان¬ها، عقدنامه و مکاتیب پادشاهان قاجاریه با منشیان خود و به تبع آن حاکمان منطقه¬ای در ولایات که در نسخ رخ می¬نمایاند شکوه قلم و اندیشه ی آنان را نمایان می¬سازد. ۲-۱-۳ منشآت منشآت یک

ساختار نامه ها در دوران قاجار

واژۀ عربی به معنی نوشته¬های دبیرانه است. در حقیقت فن و هنر نویسندگی است که در گذشته به آن ترسّل و امروزه به آن نامه¬نگاری می¬گویند. دامنه و دایره¬ی اشتمال واژه بعنوان یک صناعت آن چنان فراخ و گسترده است

که در تشکیلات اداری و دیوانی ارزش و اهمیت فوق العاده داشته است. می¬توان گفت ترسّلات اعم از سلطانیات و یا اخوانیات از جنبه¬های ادبی و زبان شناختی، فن کتابت و روش نویسندگی، استاد و مکاتبات تاریخی
……………..
قلعه‏جاتی که به هیچ وجه ترکمان در آن‏ها مسکن و رعیتی ندارد» ( پنج نامه از ناصر الدین شاه قاجار درباره مسائل مرزی خراسان: ۲). گاهی نیز اسم مکانی با املا و تلفظی

متفاوت از املا و تلفظ امروزی¬اش استفاده شده است: « ساختن‏ آبادی در سرخس کهنه چه مداخله‏ایست به کار ترکمان تکه یا طژن. اینکه اسم کنار طژن را برده‏اند منظور از تراکمۀ کنار طژن است

نه مکان سرخس کهنه و اینکه شارژ دافر گفته کلامش بر این است و می-گوید که دولت روس اصرار ندارد که این مکان‏ها ملک ایران نیست.

ساختار نامه ها در دوران قاجار

بلکه‏ مقصودش تنها بقای نظم و استحکام کار است» ( پنج نامه از ناصر الدین شاه قاجار درباره مسائل مرزی خراسان: ۴) . ( طژن: تجن ( رود تجن در شمال شرقی ایران)) استفاده از ضمیر مخاطب عربی برای خطاب به دو نقر در جمله¬ای فارسی: « خدمت ذی شرافت جنابان مستطابان آقای تقی¬زاده و آقای حاجی میرزا ابراهیم¬آقا» ( نامه¬های

مشروطیت و مهاجرت: ۶). استفاده از واژۀ جعلی « می باشد»: « عرض می¬شود انشاالله مزاج مبارک جنبان مستطابان خالی از کدر و ملالت می¬باشد» ( نامه¬های

ساختار نامه ها در دوران قاجار

مشروطیت و مهاجرت: ۶). « امروز فرد است که حاجی علی¬آقا هم بلیت گرفته عازم

روسیه می باشد» ( نامه¬های مشروطیت و مهاجرت: ۱۴). ۴-۱-۷ نگارش نامۀ سرگشاده نامه¬های سرگشاده نامه¬هایی است که بیشتر جنبۀ بیانیه یا اعلامیه دارند،

این¬گونه نامه که در دوران معاصر بسیار رایج شده است و بعید نیست با توجه به منسوخ شدن گونه¬های دیگر نامه در عصر جدید و تحت تاثیر ابزارهایی مانند تلفن، تلگراف،

اینترنت و… در آینده نامه¬های سرگشاده تنها گونه¬ی رایج نامه باقی بماند. در بررسی نامه¬های عهد قاجار، در سالهای واپسین عصر مشروطیت نمونه¬هایی از این گونه از نامه¬ها مشاهده می¬شود. در مورد اینکه آیا این نامه¬ها به طور قطعی نخستین

نامه¬های سرگشاده فارسی هستند یا نه نمی-توان به قطعیت نظر داد اما به هرحال برای نگارندۀ این پایان¬نامه دو امر بدیهی به نظر می¬رسد: نخست اینکه در دوران نخستین عهد قاجار ( نامه¬های قائم مقام و امیرکبیر و شاهان قاجار) هیچ نمونه نامۀ

ساختار نامه ها در دوران قاجار

سرگشاده¬ای وجود ندارد و اصلا رویۀ نامه¬نگاری با سرگشاده نوشتن نامه در تضاد است و دیگر اینکه نامه-های سرگشاده عهد مشروطیت از سوی روشنفکران فرنگ رفته پیشنهاد

شده است و به نظر می¬رسد این گونه نامه¬نگاری از ادبیات اروپا الگو گرفته باشند.

نمونه¬ای از نامه-های سرگشاده در عهد قاجار را می¬توان در بین نامه¬های عهد مشروطیت مشاهده نمود:
………………
بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دریافت نمایید