توضیحات

مقاله اشعار موسیقیایی خاقانی

در ﺷﻌﺮﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ زﻳﺎدی ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻠﻤﺎت ‪ ﺑﺎ ﻣﺼﻮ‪ت ﺑﻠﻨﺪ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد. ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖ

اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ  ‫آﻣﺎر و ارﻗﺎم دارد، ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﮔﺬرا ﺑﻪ اﺷﻌﺎر وی ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺑﺎﻻی اﻳﻦ ﻣﺼﻮﺗﻬﺎ ر

ا ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد. ﺷﺎﻋﺮ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺑﺮ ﺷـﻜﻮه ‫و ﻓﺨﺎﻣﺖ ﺗﻌﻤ‪ﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮی دارد، ﺑﺮ ﺷﻤﺎر اﻳﻦ ﻣﺼﻮﺗﻬﺎ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ؛

ﺣﺎل اﮔﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ در ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ اﺷﻌﺎر، ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ وار، ﺣـﻖ ‫ﻣﺼﻮﺗﻬﺎ را ادا ﻛﻨﺪ، ﺻﻼﺑﺖ و ﻃﻨﻄﻨﺔ ﺷﻌﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ درک ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.

ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ﭼﻪ در ﻣﺪح ﭼﻪ در ﺳﻮﮔﻨﺎﻣﻪ و ﻏﻤﮕﻮﻳﻪ )ﺣﺒﺴﻴﻪ( اﻳﻦ ﺷﮕﺮد زﺑﺎﻧﻲ را ﺑﺎ ﺷﮕﺮدﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺨـﻮﺑﻲ ﺗﻠﻔﻴـﻖ کرده و لحنی «مطنطن» آفریده است:

۴۶صفحه فایل ورد  منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

– ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ زﺑﺎﻧﻲ

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ در ﺷﻌﺮ آراﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻓﻨّﻲ ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ، آﻧﭽﻪ در درﺟﺔ ﻧﺨﺴﺖ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ، آﻓﺮﻳﺪن ﺷﻲء ﻫﻨﺮی از زﺑﺎن اﺳﺖ

ﺗـﺎ  ‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎ. ﻣﻌﻨﻲ در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﻌﺪ اﺳﺖ و اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺑـﻲﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺷـﺎﻋﺮ ﺑـﻪ ﻣﺤﺘـﻮا ﻧﻴـﺴﺖ.

ﺧﺎﻗـﺎﻧﻲ ‫ﮔﻮﻫﺮی اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎده ﺧﺎم و اﺑﺰار ﻫﻨﺮش ﻣﺮوارﻳﺪ واژه ﻫﺎﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺨﻮﺑﻲ ﺗﺮاش دﻫﺪ و ﺑﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪی

درﻛﻨﺎر ﻫـﻢ ‫ﺑﻨﺸﺎﻧﺪ، از اﻳﻦ رو ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﻲ، ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻫﺎی ﻟﻔﻈﻲ و ﻣﻌﻨـﺎﻳﻲ، ﻛﻠﻤـﺎت و

ﻣـﻀـﺎﻣﻴﻦ را ﺑـﻪ ﻫــﻢ  ‫ﭘﻴـﻮﻧﺪ ﻣﻲزﻧﺪ. در اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ، اوﻟﻴـﻦ ﻛﻠﻤﻪای ﻛﻪ ﺑﻪ ذﻫـﻦ وی ﺧﻄـﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ

و واژهﻫﺎی ﺧﺎص ﺧـﻮد را ‫»ﺗﺪاﻋﻲ« ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﺎت ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺷﺘﻘﺎﻗﺎت، ﺗﻘﺎﺑﻞﻫﺎ و ﺗﺮادفﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺷﺎﻋـﺮ ﻣﻲآورد و ﺷـﺎﻋـﺮ ‫ﺑﺎ ذﻫـﻦ ﺧـﻠّﺎق ﺧﻮد از ﻣﻴﺎن ﻫﻤﺔ وﺟﻮه ﻣﻤﻜﻦ، ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ را ﺑﺮای ﺗﻜﻤﻴﻞ

ﺷﻌﺮ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻼم ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷـﺪ. ﻣﺨﺎﻃـﺐ ﺷـﻌﺮ ﺧﺎﻗـﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳـﺪ ﻫﻤـﻮاره ﻣﺘﻮﺟـﻪ اﻳـﻦ ﻧﻜﺘـﻪ

ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣﻌﻤـﺎر در ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺑﻨـﺎی ﺷـﻌﺮ ﺧـﻮد ‫واژهﻫﺎ را ﻫﺪﻓﺪار و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آﻧﻬﺎ در آراﺳﺘﮕﻲ

ﺳﺎﺧﺘﺎر زﺑﺎن و ﺧﻴﺎل ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ. ﺑﺮای ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ واژهﻫـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‫ﮔﺮهﻫﺎی ﻳﻚ ﺑﺎﻓﺘﺔ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺑﺎ ﻇﺮاﻓﺖ

مقاله اشعار موسیقیایی خاقانی

در ﻫﻢ ﺗﻨﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻪ ﻃﻮری ﻛﻪ ﻫﺮ واژه ﻣﻜﻤﻞ ﻣﻌﻨﻲ و ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ واژه دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ.

‫ﺷﻌﺮ آراﺳﺘﺔ ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺷﻌﺮای ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺮداز ﻣﻌﺎﺻﺮش؛ ﻫﻤﭽﻮن وﻃﻮاط و ﻣﻌﺰّی ﭼﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه دارد.

ﺧﺎﻗـﺎﻧﻲ در ‫آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻫﻨﺮی ﺧﻮد ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻌﻨﺎ، ﻣﻀﻤﻮن و ﺻﻨﺎﻳﻊ ادﺑﻲ را ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺣﻔـﻆ ﻣﻲﻛـﻨﺪ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ

ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﻟﻔﻆ ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻋﺎﻳﺖ ‫ﺷﺪهاﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ در ﺷﻌﺮ وی ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎری زﺑﺎﻧﻲ دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد»

وی ﺷﺎﻋﺮی ﻛﻤﺎلﮔﺮا اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ در زﺑﺎن ‫ﺷﻌﺮ را ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﻲ ﻣﻲداﻧﺪ«، )ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ

۰۷۳۱: ۱۱( در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﺪرت زﺑﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺷﻌﺮای اﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﺑـﻪ ﭘـﺎی وی ‫ﻧﻤﻲرﺳﺪ و ارﺟﺤﻴﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ادﺑﻲ، ﺷﻌﺮ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ﺷﻌﺮا را ﺑﻪ اﺑﺘﺬال ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ.

‫ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺷﻌﺮ ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ. از اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪاﻧﺪ: اﻧﺘﺨﺎب

وزﻧﻬﺎی ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺎ ‫ﻣﻮﺿﻮع، وزﻧﻬﺎی دوری، ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻨﺎری ﺷﺎﻣﻞ: ردﻳﻒﻫﺎی اﺳﻤﻲ و ﻓﻌﻠﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ

، ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ ردﻳﻔﻬﺎ از داﻳﺮه ﺗﻌﺮﻳـﻒ ‫ردﻳﻒ درﺷﻌﺮ ﻓﺎرﺳﻲ ﭘﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲﻧﻬﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ردﻳﻒ

ﻛﻪ در اﺻﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺒﺎت ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﺳﻊ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ۷ و ‫از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ، ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دروﻧﻲ و ﻣﻌﻨﻮی اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻗﺴـﻤـﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻳﻲ از آن اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ:

‫ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ دروﻧﻲ و ﻣﻌﻨﻮی ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﻴﺰش ﺳﻪ اﺻﻞ ﺗﺪاﻋﻲ، واج آراﻳﻲ و ﺗﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮورش داده اﺳﺖ:

‫دﻗﺖ در ﻣﺜﺎل زﻳﺮ ﻣﺎ را در ﻓﻬﻢ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎری ﻣﻲﻛﻨﺪ:

‫ﺗﺎ ﺗﻮ ﺧﻮد را ﭘﺎی ﺑﺴﺘﻲ ﺑﺎد داری در دو دﺳـﺖ

‫ﺧﺎک ﺑﺮ ﺧﻮد ﭘﺎش ﻛﺰ ﺧﻮد ﻫﻴﭻ ﻧﮕﺸﺎﻳﺪ ﺗﻮ را

‫(ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ، ۸۷۳۱: ۶۱)

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺪاﻋﻲ ذﻫﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﻪ »ﺗﺎ« آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد و ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻳﺎ»ﺟﻔﺖ ﻛﻤﻴﻨﻪﻫﺎی«۸»را ، ﭘـﺎ، دا، ﺧـﺎ، ﺑـﺎ« ﻛـ

ﻪ اﺟـﺰاء ‫ﻛﻠﻤﺎت »را، ﭘﺎی، ﺑﺎد، داری، ﺧﺎک، ﭘﺎش« ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲآورد. اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﺑﻪ اﺿﺎﻓﺔ ﻛﻠﻤﺎت دﻳﮕـﺮ »دوﺳـﺖ، ﺑـﺴﺘﻲ، ‫ﻫﻴﭻ، ﻧﮕﺸﺎﻳﺪ« دارای ﻣﺼﻮت ﺑﻠﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﺻﻼﺑﺖ و آﻫﻨﮓ ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ. در اﻳﻦ ﺑﻴﺖ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن ﻛﻪ دﻳﻮان ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ‫از آن آﻛﻨﺪه اﺳﺖ، ﺷﺎﻋﺮ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ واژهﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ

ﺧﻂ و زﺑﺎن ﭘﺮداﺧﺘـﻪ و ﻫﻨـﺮی آﻓﺮﻳـﺪه ﻛـﻪ از ﻣـﺮز ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻟﻔﻈﻲ ﻣﻌﻤﻮل ﭼﻮن ﺟﻨﺎس ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪاﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺼﻮﺗﻬﺎی ﺑﻠﻨﺪ، واج آراﻳﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ واج »د« در ﻛﻠﻤﺎت »ﺑـﺎد، ‫داری، در، دو، دﺳﺖ، ﺧﻮد، ﻧﮕﺸﺎﻳﺪ« و ﺗﻜﺮار واج »ت«

درﻛﻠﻤﺎت »ﺗﺎ، ﺗﻮ، ﺑﺴﺘﻲ، دوﺳﺖ، ﺗﻮ« ﻛﻪ ﺑﺎ واج »د« ﻫﻢ ﻣﺨﺮج، و ﻫﺮ دو »واج دﻧﺪاﻧﻲ«۹ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﻨﺪ

؛ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﻴﺖ را زﻳﺒﺎ و دﻟﻨﺸﻴﻦ ﻛﺮدهاﺳﺖ. ﻗﺪرت در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻛﻨـﺎﻳﻲ»ﭘـﺎی ‫ﺑﺴﺘﻲ، ﺑﺎد در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ،

ﺧﺎک ﺑﺮ ﺧﻮد ﭘﺎﺷﻴﺪن« ﻛﻪ ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ و ﻫﻢ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ، ﺑـﻪ ‫ﺑﻴﺖ ﺗﻨﺎﺳﺒﻲ ﺷﮕﻔﺖ دادهاﺳﺖ و ﻛﻤﻚ ﻛﺮده زﺑﺎن، ﺻﻮرﺗﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﺠﺎزی ﺑﻴﺎﻳﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮای درک زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ‫ﻋﻨﻮان

ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻫﻨﺮی و ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺷﻌﺮ ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎزﻧﺪه را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ.۰۱ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑ

ﺮرﺳﻲ اﺟـﺰاء ‫ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﻲ، زﺑﺎﻧﻲ و ﺗﺼﻮﻳﺮﮔﺮیِ آن ﺟﺰء در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻛﻞ، ﻛﺎرﻛﺮد و اﺻﻞ ﺗﺪاﻋﻲ و ﺗﻨﺎﺳـﺐ را از ‫ﻣﻴﺎن ﻣﻲﺑﺮد و ﻣﺎﻧﻊ درک ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﻨﺮی ﺷﻌﺮ ﻣﻲﮔﺮدد.

‫ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﻮﺷﺶ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺑﻬﺮهوری از ﺗﻤﺎم اﻣﻜﺎﻧﺎت زﺑﺎﻧﻲ و ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﻲ واژه واژه ﺷﻌﺮ ﺧـﻮد

ﺑـﻪ ﻛﺎرﺑـﺴﺘﻪ ‫اﺳﺖ. ﻣﺜﻼً درﺑﻴﺖ زﻳﺮ در ﻧﮕﺎه اول ﺗﻮان واج آراﻳﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎ واجﻫﺎی «س، ز، آ» ﺑﻪ

ﭼﺸﻢ ﻣﻲآﻳﺪ؛ اﻣﺎ درﻧﮕـﺎﻫﻲ ﻋﻤﻴـﻖﺗـﺮ، ‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻛﻨـﺎﻳﻲ ﺷﺎﻋـﺮ ﺑﺎ واژه »ﺳﺮ« و در ﻣﺮﺣــﻠﻪ ﺑﻌـﺪ ﻫﻤﺎﻫﻨــﮕـﻲ اﻳﻦ واژه ﺑﺎ ﻛــﻠﻤﻪ »ﻛﻼه« ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد:

سر بنه کاینجا سری را صد سر آید در عوض

‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻫﺮﺳﺮی را ﺻﺪ ﻛـﻼه آﻳـﺪ ﻋﻄـﺎ

‫(ﻫﻤﺎن، ۱)

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲآﻳﺪ ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻬﺮهﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺷﻌﺮﺧﺎﻗﺎﻧﻲ در آن ﺑﻪ اوج ﻣﻲرﺳﺪ

»ﻟﺬت ﻛﺸﻒ« اﺳﺖ. ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻫـﺮ ‫ﺑﺎر ﻛﻪ ﺷﻌﺮ ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﻔﻲ ﺟﺪﻳﺪ در ﺣﻮزه زﺑﺎن و ﺧﻴﺎل دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ از درک آن ﻋـﺎﺟﺰ ‫ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺧﻮاﻧﺪن ﺷﻌﺮ وی ﺑﻪ ﺻﻌﻮد ﻗﻠﻪای ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﺲ از رﻧﺞ و ﺳﺨﺘﻲﻫﺎی ﺑﻴﺸﻤﺎر، ﻣﻨﺎﻇﺮی ﺑﺪﻳﻊ و ‫ﺑﺎ ﺷﻜﻮه ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﮔﺮدد……………………………..