توضیحات

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

چکیده
هدف از انجام پ‍ژوهش حاضر، بررسی اثر بخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری(CBT) بر خشم صفت-حالت و سلامت عمومی دانشجویان دختر دانشگاه

آزاد اسلامی بود. به این منظور ۳۶ نفر دانشجو که داوطلب به شرکت در پژوهش بودند انتخاب شده و به صورت تصادفی دردو گروه آزمایش (۱۸ نفر) و

گواه (۱۸ نفر) قرار گرفتند. گروه درمانی طی ۸ جلسه هفتگی و بر اساس مدل درمانی

ریلی و شا پشایر در مؤسسه کیش ایر اصفهان انجام شد

. پرسشنا مه های خشم صفت-حالت اسپیل برگر(STAS) وسلامت عمومی۲۸) (GHQ- توسط شرکت کنندگان پژوهش هر دو گروه در مراحل پیش آزمون ،

پس آزمون و پیگیری (۲ ماهه) تکمیل شد و داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS-16مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل

کوواریانس چند متغییری (MANCOVA) نشان داد که بین میانگین نمرات خشم حالت، .

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

اضطراب، اختلال در کنش اجتماعی، افسردگی و سلامت عمومی دو گروه در مرحله پس

آزمون تفاوت معنا داری وجود دارد(۰۵/۰p<) ولی بین میانگین نمرات خشم صفت و علائم جسمانی تفاوت معنا داری به دست

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

نیامد. با این حال، در مرحله پیگیری بین میانگین نمرات همه متغیرهای پژوهش دو گروه تفاوت معنا داری مشاهده شد (۰۵/۰p<). با توجه به نتایج فوق،

گروه درمانی شناختی-رفتاری، رویکرد مناسبی در کاهش خشم و بهبود سلامت عمومی دانشجو یان است ولی به منظور استمرار نتایج علاوه بر افکار ناکار آمد، باید به باورهای هسته ای و فرض های زیر بنایی آنها نیز پرداخته شود.

کلید واژه ها: درمان شناختی رفتاری، خشم حالت-صفت، سلامت عمومی، اضطراب، کنش اجتماعی، افسردگی، علائم جسمانی.

 ۱۵۵صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد +جامعه آماری و پرسشنامه

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید 

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

فهرست مطالب
عنوان صفحه

چکیده………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱
فصل اول-کلیات پژوهش

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۳
بیان مساله…………………………………………………………………………………………………………………………………………۴

اهمیت و ضرورت پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………۷

اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………….۸
فرضیه های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………..۸

متغیر های پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………….۹

تعریف اصطلا حات و مفاهیم ……………………………………………………………………………………………………………۹

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

فصل دوم- پیشینه پژوهش و مبانی نظری
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۳

پیشینه نظری خشم……………………………………………………………………………………………………………………………۱۳

افسا نه های خشم…………………………………………………………………………………………………………………………….۱۵
خصومت…………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۶

پرخاشگری………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۸

انواع پرخاشگری………………………………………………………………………………………………………………………………۱۹

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

خشم از دیدگاه روانشناسان……………………………………………………………………………………………………………….۲۲
سبب شناسی خشم……………………………………………………………………………..

…………………………………………….۲۳

عوامل ذاتی و غریزی خشم……………………………………………………………………………………………………………….۲۳

عوامل زیست شناختی خشم………………………………………………………………………………………………………………۲۴

عوامل روانشناختی خشم…………………………………………………………………………………………………………………..۲۶

عوامل محیطی خشم…………………………………………………………………………………………………………………………۲۸

دیدگاههای مختلف

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

خشم………………………………………………………………………………………………………………….۳۰

اختلالهایDSM-IV-TR مرتبط با خشم………………………………………………………………………………………………۳۵

راهکارهای مقابله با خشم وپرخاشگری………………………………………………………………………………………………۳۹

مراحل پیدایش و فرایندهای نظریه شناختی- رفتاری…………………………………………………………………………….۴۴

پیشینه پژوهشهای انجام شده……………………………………………………… …………………………………………………….۵۲

فصل سوم- روش انجام پژوهش

مقدمه………………………………………………………………………………………… ………………………………………………….۶۳

روش پژوهش………………………………………………………………… ………………………………………………………………۶۳

جامعه آماری…………………………………………………………. …………………………………………………….. ………………۶۴

ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………….. …………………………………۶۴

پرسشنامه خشم اسپیلبرگر (STAS)…………………………………………………………….. ………………………………….64
پرسشنامه سلامت عمومی۲۸) GHQ- (…………………………………………………………………………………………….65

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

روش نمره گذاری پرسشنامه سلامت عمومی (۲۸-GHQ)………………………… ………………………………………67

پایایی پرسشنامه سلامت عمومی( ۲۸ GHQ- )………………………………………………………………………………….69

روایی پرسشنامه سلامت عمومی (۲۸-GHQ) …………………………………………………………………………………..70

شیوه اجرای مداخله …………………………………………………………………………………………………………………………۷۱

روشهای تجزیه و تحلیل آماری داده ها ………………………………………………………………………………………………۷۴

فصل چهارم- نتایج پژوهش

تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها………………………………………………………………………………………………………….۷۶

پیش فرض نرمال بودن توزیع نمرات ……………………………………………………………………………………………….. ۸۴
پیش فرض تساوی کوواریانس ها ……………………………………………………………………………………………………..۸۵

تساوی واریانس ها…………………………………………………………………………………………………………………………..۸۶

جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………………………………….۸۷

تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها…………………………………………………………………………………………………………۸۷

فرضیه های اصلی…………………………………………………………………………………………………………………………….۸۷

فرضیه های اختصاصی………………………………………………………………………………………………………………………۸۹

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

فصل پنجم- بحث و نتیجه گیری

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۸

فرضیه های اصلی پژوهش و تبیین آنها………………………………………………………………………………………………..۹۸
فرضیه های اختصاصی پژوهش و تبیین آنها ……………………………………………………………………………………..۱۰۰

جمع بندی و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..۱۰۳
محدودیت های پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………۱۰۴

پیشنهادهای پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………۱۰۴

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

منابع

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۰۶

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………۱۱۰

پیوست ها

پیوست۱: طرح مداخله شناختی- رفتاری…………………………………………………………………………………………..۱۱۹

پیوست ۲ :پرسشنامه خشم صفت-حالت اسپیل برگر……………………………………………………………………………………..۱۳۵

پیوست ۳:پرسشنامه سلامت عمومی.GHQ-28 ………………………………………………………………………………..138

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

فهرست جدول ها
عنوان صفحه

جدول۱- ۳ طرح پژوهش…………………………………………………………………….. ………………………………………. ۶۳

جدول۲- ۳ محتوای پرسشنامه سلامت عمومی ۲۸ ماده ای (۲۸-GHQ)……………….. …………….. …………….66

جدول ۳-۳ روشهای نمره گذاری پاسخهای سوالهای پرسشنامه سلامت عمومی………………………………………۶۷

جدول۴- ۳ ضرایب همبستگی بین زیر مقیاسها و مقیاس کلی GHQ……………………………………………….. 68

جدول۵–۳ ضرایب آلفای کرونباخ در هر یک از زیر مقیاسهای پرسشنامه سلامت عمومی……………………….. ۷۰

جدول۱-۴میانگین و انحراف معیار نمرات خشم صفت دو گروه آزمایش و گواه…………………………………… ۷۶

جدول۲- ۴ :میانگین و انحراف معیار نمرات خشم حالت دو گروه ‌آزمایش و گواه……………………………………۷۷
جدول۳- ۴ میانگین و انحراف معیار نمرات علائم جسمانی دو گروه آزمایش و گواه……………………………… ۷۸

جدول ۴-۴ میانگین و انحراف معیار نمرات اضطراب دو گروه آزمایش و

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی

گواه……………………………………… ۷۹

جدول۵–۴میانگین و انحراف معیار نمرات اختلال روابط اجتماعی دو گروه آزمایش و گواه…. ………………… ۸۰

جدول ۶-۴ ۴میانگین و انحراف معیار نمرات افسردگی دو گروه آزمایش و گواه………………………………………۸۱
جدول۷-۴میانگین و انحراف معیار نمرات کل سلامت عمومی گروه آزمایش و گواه……………….. ………………۸۲

جدول۸-۴نتایج آزمون شا پیرو- ویلک……………………………………………………………………………………. ………. ۸۴

 اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

جدول ۹– ۴نتا یج آزمون ام –باکس ………………………………………………………………

…………. …………….. …….۸۵

جدول۱۰- ۴ نتایج آزمون لوین………………………………………………………………… ……………………………………..۸۶

جدول۱۱–۴ نتایج تحلیل کوواریانس نمرات خشم صفت……………………………………….. ………………………….۸۷

جدول۱۲-۴نتایج تحلیل کوواریانس نمرات خشم حالت دو گروه …………………………. ….. ……………………….۸۸

جدول ۱۳- ۴نتایج تحلیل کوواریانس نمرات علائم جسمانی ………………………………………………. ……………..۹۰

جدول۱۴- ۴ نتایج تحلیل کواریانس نمرات اضطراب………………………………………………………… ………………..۹۱

جدول۱۵-۴ تحلیل کوواریانس نمرات اختلال در روابط اجتماعی……………………. ………………………………… ۹۲

جدول۱۶-۴ نتایج تحلیل کوواریانس نمرات افسردگی………………………………………………………………… …….. ۹۴

فهرست نمودار ها

عنوان صفحه

جدول۱۷- ۴نتایج تحلیل کوواریانس نمرات سلامت عمومی…………………… …………………………………………..۹۵

نمودار(۱-۴) میانگین نمرات خشم صفت دو گروه آزمایش و گواه ………………………………………………………. ۷۶
نمودار(۲-۴)میانگین نمرات خشم حالت گروه آزمایش و گواه……………………………………………………………….۷۷
نمودار(۳-۴) میانگین نمرات علائم جسمانی دو گروه آزمایش و

گواه……………………………………………………۷۸

نمودار (۴-۴) میانگین نمرات اضطراب دو گروه گواه و آزمایش……………………………………………………………۷۹

نمودار (۵-۴) میانگین نمرات اختلال روابط اجتماعی در دو گروه آزمایش و گواه…………………………………….۸۰

نمودار (۶-۴) میانگین نمرات افسردگی عمومی دو گروه آزمایش و گواه…………………………………………………۸۱

نمودار( ۷– ۴)میانگین نمرات سلامت عمومی دو گروه آزمایش و گواه……………………………….. ………………..۸۲

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم

نمودار(۸ – ۴)میانگین های تعدیل شده نمرات خشم صفت……………………………………………………. …………..۸۸
نمودار(۹-۴) میانگین های تعدیل شده نمرات خشم حالت……………………………………

…………………. ………….۸۹

نمودار(۱۰-۴) میانگین تعدیل شده نمرات علائم جسمانی دو گروه آزمایش و گواه………………………. …….. ۹۰

نمودار(۱۱-۴)میانگین های تعدیل شده نمرات اضطراب……………………………………………………………………… ۹۲

نمودار(۱۲-۴ )میانگین های نمرات اختلال در روابط اجتماعی دوگروه آزمایش و گواه……………………………. ۹۳

نمودار (۱۳-۴) میانگین های تعدیل شده نمرات افسردگی دو گروه آزمایش و گواه………………………… …….۹۴

نمودار(۱۴-۴) میانگین های تعدیل شده نمرات افسردگی………………………………………………………. …………. ۹۶

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

فصل اول
کلیات پ‍ژوهش
مقدمه

خشم هیجانی است که بیشتر از همه هیجانات در مورد آن صحبت شده ولی کمتر از همه درمورد آن مطالعه شده است(کندال ،۲۰۰۰ واونیل ،۲۰۰۶ (.خشم به خودی خود یک هیجان غریزی،طبیعی و دارای ارزش انطباقی است که می تواندارگانیسم را در جهت سازگاری با

 گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

محیط یاری کند. با این وجود،در صورتی که این هیجان به شکل مزمن و افراطی پیدا کند، به یکی از علائم بارز اختلال های روانپزشکی ماننداختلالهای شخصیت،اختلالهای روان-

تنی،اختلال های خلقی واسکیزوفرنی تبدیل می شود. در چنین مواقعی ویژگی منمودار ساز این هیجان یعنی خشم، بی نظمی آن می باشد ، به این

معنی که برانگیختگی و ابراز بدون کنترل مناسب رخ می دهد و در نتیجه باعث تبعات منفی جسمانی، روانی، محیطی و بین فردی می شود. افرادی که این هیجان با آنها آمیخته است مشکلاتی درروابط بین فردی، عملکرد شغلی و سلامت جسمی بهینه دارند. این هیجان به آسانی توسط بسیاری از

شرایط مرتبط با استرس ایجاد می گردد و ممکن است نشانگر ناتوانی شخص در مقابله باشد (لیهی ،۲۰۰۲).

با توجه به این مطالب می توان به ارزش روان درمانی خشم پی برد. درمان خشم یک کاربالینی چالش انگیز می باشد. درمان های متعددی برای کاهش

خشم وجود دارد که از جمله می توان به روان تحلیل گری کلاسیک، روان تحیل گری های

 اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی

کوتاه مدت و درمان های وجودی اشاره کرد. در این میان درمان

شناختی رفتاری به علت ایجاد تغییر پایدار در کارکردهای شناختی ،کاهش برانگیختگی فیزیولوژیکی و واکنش های رفتاری ناسازگارانه،دارای اهمیت ویژه

می باشد.این درمان مبتنی بر بازسازی شناختی، آموزش مهارتهای کاهش برانگیختگی و مقابله رفتاری است(نوواکو،۲۰۰۷).

بیان مساله

خشم یک پاسخ هیجانی شدید به محرومیت و تحریک‌شدگی است که با افزایش برانگیختگی سیستم اعصاب خودکار و تغییر فعالیت سیستم عصبی

مرکزی مشخص می‌شود(انیل،۲۰۱۷).ارزش تطابقی خشم و سودمندی آن در ارتباط برقرار

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

کردن با تهدید،در پژوهش های متعددی مورد تایید قرار گرفته است (اکمان)و اهمیت بالقوه پرخاشگری برای مواجهه با تهدید های محیطی و استفاده از منابع در دسترس کاملا مشخص است(نواکو تایلر،۲۰۰۴).

چندین دهه تحقیق نشان داده است که بین خشم و فشار خون بالاو نیز بیماری کرونوی قلبی ارتباط وجود دارد(دنمارک و جیمین هارت،۲۰۰۲ ). اخیرا

خشم به عنوان عامل تأثیر گذار برمرگ و میرهایی که ناشی از بیماری های پزشکی است، شناخته شده است(نواکو و تایلر،۲۰۰۴). از دیدگاه اجتماعی

خشم باعث رفتارهای خصمانه و جنگ طلبی هایی زیادی شده است(نواکو ۹۹۴).خشم یک فعال کننده یا همبسته معنی دار در سوء رفتارهای

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم

زناشویی و سوء استفاده از کودک می باشد. تحقیقات نشان داده است که اگر کودکان در

محیط خانوادگی درمعرض خشم قرار گیرند یا شاهد آن باشند، در آینده تأثیرات ویران کننده ای بر رشد شخصی و انطباق اجتماعی آنان خواهد

داشت(آلدرمان، ۲۰۰۳). در معرض خشم قرار گرفتن کودکان باعث بزهکار شدن کودکان و اختلال های بالینی و اختلال های رفتاری و شخصیتی و

همچنین PTSD می گردد.( نواکو و همکاران، ۲۰۰۳).خشم و خشونت می تواند نقش سببی در شروع سوء مصرف مواد مخدر و الکل ایفا کند و نیز می

تواند پیامد سوء مصرف این مواد باشد(ریلی و شاپشایر ،۲۰۰۰). مشکلات متعدد بین شخصی و جامعه و تمایل به خشنونت و برخی بیماریهای جسمی یا پزشکی از این هیجان

گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

سرچشمه می گیرند. وقتی که فراوانی، شدت ومدت خشم از حد سازگارانه آن فراتر رود گفته می شود که خشم به صورت

اختلال در عملکرد در می آید( (نواکو و تایلر، ۲۰۰۴).

طبق مطالعه ای که در آمریکا توسط دیویس و بوستر (۱۹۹۲) به عمل آمده نشان می دهد زنها(۷ /۶۴%) بیشتر از مردها (۱/۵۵%) احتمال دارد که خشم

خود را در سطح ۶ یا بالاتر( ازمقیاس ۱۰)گزارش می کنند. و زنان به احتمال بیشتری نسبت به مردان به موقعیت های خشم برانگیز فکر می کنند و

نشخوار ذهنی بیشتری دارند.نتایج چندین مطالعه (کاکس ۱۹۹۱) نشان داده است که زنان بیشتر از مردان ابراز خشم خود را سرکوب می کنند (آندرووز و

همکاران، ۱۹۹۰). تاریخچه نظری راجع به خشم براین اساس استوار است که تفاوت

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

جنسی چشمگیری در تجربه و ابراز این هیجان وجود دارد (مهر ،

۲۰۰۳).این تفاوت ها بیشتر مربوط به نقش جنسی اجتماعی می شود .برای مثال زنان آموزش دیده اند که به طور کلی در مورد احساسات نسبت به

مردان ابراز گری بیشتری داشته باشند اما این مسئله در مورد خشم صدق نمی کند. به طور کلی ابراز خشم برای زنان مشکل تر است، زیرا این مسئله به دلیل ناسازگار بودن ابراز خشم با نقش جنسی زنانه است (آزرین و همکاران ، ۲۰۰۱).

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری

بر اساس نظر چارلز اسپیل برگر،‌ این اعتقاد بوجود آمده است که ایجاد یک تمایز ضروری بین خشم حالت و خشم صفت ضروری است ( تانگ ،۲۰۰۱) . این دو نوع خشم تفاوت‌های مهم و بارزی دارند(کاپن ،۲۰۰۵).به عنوان مثال، رابطه رفتار پرخا

شگرانه با خشم صفت به مراتب قوی‌تر از رابطه آن با خشم حالت است )جانکوسکی ،۲۰۰۴).

همچنین، دو سیستم عمده رفتاری یعنی سیستم بازداری رفتاری و سیستم رویکرد رفتاری بیشتر بر مبنای خشم صفت پیش‌بینی می‌شوند)هارمون –

جونز و پترسون ، ۲۰۰۸واسمیت و کاپن ،۲۰۰۵).

شناخت درمانی در اوایل دهه ۱۹۶۰در دانشگاه پنسیلوانیا و توسط ارون تی بک به عنوان یک رواندرمانی برای افسردگی به وجود آمد.از آن زمان به بعد، بک

و دیگران این نوع درمان رابه طور موفقیت آمیزی برای مجموعه وسیعی از اختلالهای روانپزشکی و جمعیت های مختلف انطباق داده اند( بک،ترجمه

دوراهکی و عابدی،۱۳۸۰). درمان شناختی رفتاری (CBT) خشم اولین بار توسط نواکو(۱۹۷۷) انجام گرفت و از لحاظ آزمایشی توسط او ارزیابی گردید.

بررسی اجمالی تاریخچه اثر بخشی درمان های خشم را می توان در کارهای ادمانسون و کانگر (۱۹۹۶)، تافرت (۱۹۹۵)، و بک و فرناندز(۱۹۹۸)

یافت.درمان شناختی- رفتاری خشم شامل مقوله های زیرمی گردد:۱-آموزش مراجعین در مورد خشم، پرخاشگری، خصومت۲-بررسی شخصی فراوانی،

شدت و راه انداز های موقعیتی۳- تکنیکهای کاهش برانگیختگی و آرام سازی ماهیچه ای، آرام سازی متمرکز بر تنفس۴-بازسازی شناختی۵-آموزش

روشهای موثر ارتباطی و ابراز وجود (بک و فزناندز،۱۹۹۸) .با توجه به مطالب فوق،پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این سوال است که آیا گروه درمانی

شناختی-رفتاری در کاهش سطح خشم صفت و حالت و بهبود سلامت عمومی دانشجویان دختر موثر است.

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

اهمیت و ضرورت پژوهش
کاهش خشم منجر به افزایش سلامت روانی و جسمانی فرد می گرددو ارتباط آن با اختلال های روانی و پزشکی ،روابط بین فردی آشفته و نارضایتی از زندگی مورد تایید قرار گرفته است(کاپن،۲۰۰۵). خشم یک عامل فعال کننده رفتار خشونت

آمیز می باشد و به آسانی توسط شرایط مرتبط به استرس برانگیخته می شود(بک و فریمن،

عده ای از روانشناسان مشهور بر این باورند که دلایل زیادی برای مطالعه خشم وجود دارد و این دلایل بیشتر مربوط به عوامل سلامتی و اجتماعی و تأثیر

آن برجامعه می شود.آنها عنوان

می کنند اگر اختلالهایی از قبیل اضطراب و افسردگی وجود دارد، که می تواند به صورت شدید و افراطی وجود داشته باشد،خشم نیز می تواند به صورت شدید و افراطی شیوع داشته باشد( نواکو و تایلر ،

در کشور ما به علت عدم توجه به این مسئله در کلینیک های روان شناسی، درمانگاه های پزشکی، زندان ها، مدارس دادگاه ها و صدا و سیما، به طور

روز افزون شاهد افزایش سوء رفتارهای ناشی ازاین هیجان در سطح جامعه و مراجعات زیادی به مراکز تربیتی و درمانی هستیم.اگر اقدامات آموزشی و

درمانی و نیز پیشگیرانه صحیحی در مورد مدیریت نامناسب این هیجان صورت گیرد، جامعه ای سالمتر، کار آمد تر و شادترخواهیم داشت.با توجه به

مطالب فوق و با توجه به اینکه تحقیق در مورد درمان خشم نسبت به سایر سازه های روانشناختی مانند افسردگی و اضطراب بسیار کمتر انجام شده است(نواکو ) ،انجام پژوهش،به ویژه پژوهش های مداخله ای ،در زمینه خشم ارزشمند و ضروری است.

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

اهداف پژ‍وهش

الف-اهداف کلی
۱. – تعیین اثر بخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش خشم حالت.
۲. – تعیین اثر بخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش خشم صفت.

ب-اهداف اختصاصی
۱-تعیین اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری بر علائم جسمانی.
۲-تعیین اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری بر اضطراب .

۳-تعیین اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری بر کنش اجتماعی.

۴-تعیین اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری بر افسردگی .

۵-تعیین اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری بر افزایش سلامت عمومی

فرضیه‌ها ی پژوهش

فرضیه های کلی

۱-گروه درمانی شناختی-رفتاری،میزان خشم حالت کاهش می دهد.

۲-گروه درمانی شناختی-رفتاری،میزان خشم صفت را کاهش می دهد.

 خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

فرضیه های اختصاصی

۱-گروه درمانی شناختی- رفتاری منجر به کاهش علائم جسمانی می شود.
۲-گروه درمانی شناختی-رفتاری،منجر به کاهش اضطراب می شود.

۳ -گروه درمانی شناختی-رفتاری،منجر به اختلال در کنش اجتماعی می شود.

۴-گروه درمانی شناختی-رفتاری،منجر به کاهش افسردگی می شود.

۵- گروه درمانی شناختی-رفتاری، منجر به افزایش سلامت عمومی می شود.

متغیرهای پژ‍وهش
الف)متغیر مستقل:در این پژوهش ،گروه درمانی شناختی-رفتاری متغیر مستقل می باشد.

ب)متغیر وابسته:در این پژوهش متغیرهای وابسته عبارتند ازخشم( صفت و حالت)،سلامت عمومی(علائم جسمانی،اضطراب،کنش اجتماعی و

افسردگی).

ج)متغیر کنترل:در این پژ‍وهش ،نمرات پیش آزمون است.

تعریف اصطلاحات و مفاهیم
تعاریف نظری

خشم حالت
خشم حالت، خشمی است که شخص در حال حاضر براساس موقعیت پیش آمده تجربه می کند و وابسته به موقعیت است. به عبارتی، حالت هیجانی

موقتی است که از ناکامی یا آزردگی در لحظه بوجود می آید.

خشم صفت
تمایل و آمادگی شخص به طور کلی و غالباً برای تجربه خشم را خشم صفت می گویند.

علائم جسمانی

مسائل جسمانی که از علل زوان رنجوری ناشی می شوند، در واقع تظاهر عضوی فرآیندهای روانی هستند. در شکایات جسمانی به نظر می رسد که

اعضای بدن مسائل روانی فرد را به زبان فیزیولوژیک ترجمه می کنند (اشکانی، ۱) . علائم جسمانی شامل مواردی …………………………

بررسی اثربخشی گروه درمانی

فصل دوم
پیشینه پژوهش
مقدمه
در این فصل، ابتدا مفاهیم خشم و خصومت تعریف خواهد شد. سپس به شرح مفهوم پرخاشگری و انواع آن پرداخته می شود. شیوع و همه‌گیر شناسی

پرخاشگری شرح داده خواهد شد. در زمینه سبب شناسی پرخاشگری، دیدگاه های غریزی، زیستی، اجتماعی و محیطی، ارائه می شود. رویکردهای

مختلف روانشناسی نگرشهای متفاوتی نسبت به پرخاشگری دارند، که در این فصل از دیدگاه های روانکاوی، یادگیری اجتماعی، عقلانی، هیجانی و

همچنین دیدگاه جامعه شناسی، صحبت می شود. پرخاشگری

می تواند در تعدادی از اختلال های روانی مشاهده شود، که اسامی آنها بیان می شود. در مورد روشهای مقابله باخشم مطالبی ارائه می شود و در

ادامه فرایند نمودار گیری رویکرد شناختی، رفتاری شرح داده خواهد شد. در پایان این فصل، آخرین پژوهشهای انجام شده در داخل و خارج از کشور، در

زمینه درمانهای روان شناختی انجام شده موثر بر خشم و به ویژه درمانهای شناختی، رفتاری شرح داده خواهند شد.

مروری بر پیشینه نظری خشم: تعریف، ماهیت و علت شناسی خشم

درفرهنگ و مکانهای متفاوت، کلمات زیادی وجود دارند که نشانگر واکنشهای انسان به

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

خشم می باشند. کامینز بیش از ۲۴ عبارت درزبان

انگلیسی را مطرح می کند که در حوزه خشم کاربرد دارند. خشم، پرخاشگری، خصومت، مجادله ، کینه ، غیظ ، جنگیدن ، و کج خلقی ، از جمله این

عبارات

می باشند. کلماتی چون پرخاشگری و خصومت، نشانگر درگیری یک نفرد با فرد یا افراد دیگر است. در حالیکه خشم و یا غیظ اشاره به احساساتی دارد

که لزوماً معطوف به شیئی یا شخص خاصی نمی باشد. در مورد ارتباط خشم و پرخاشگری، دیفنباخر (۲۰۰۲) عنوان می کند خشم با پرخاشگری مترادف

نیست. برخی افراد در زمان عصبابیت با حملات کلامی یا فیزیکی پاسخ می دهند، در حالیکه برخی دیگر به صورت منفعل و غیرمستقیم پرخاشگری می

کنند(صادقی، ۱).

به اعتقاد کامینز(۲۰۰۶) خشم، نوع خاصی از خصومت است که همراه احساس قدرت می باشد؛ در حالی که خصومت یک پاسخ شایع از طرف فرد در

مواجه با عدم تأیید است. باس و پری () معتقد است خشم پلی است بین هر دو نوع پرخاشگری فیزیکی و کلامی و خصومت( به نقل از فرانکن ،

۱، ترجمه اسفند آباد، ).

فرانکن) معتقد است خشم را نباید با پرخاشگری اشتباه کرد. به نظر وی خشم در حکم هیجان مفهوم سازی می شود و لذا به مثابه هیجان، می

تواند با پرخاشگری ابزاری تعامل پیدا کند. پرخاشگری ابزاری، نوعی پرخاشگری است که منجر به دریافت پاداش و رسیدن به هدف در انسان می شود.

به اعتقاد این روان شناس، اگر چه همبستگی مثبت نیرومندی بین پرخاشگری و خشم

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری

وجود دارد، اما مردم غالباً بدون اینکه پرخاشگری کنند، احساس

خشم می کنند و گاه، بدون اینکه احساس خشم کنند اقدام به رفتار پرخاشگرانه می نمایند. بنابراین بهتر است بین پرخاشگر ابزاری که هدفمند است و

با خشم رابطه ندارد و خشم یا پرخاشگری عاطفی تمایز قائل شد.

وجه تمایز این نوع پرخاشگری با دیگر انواع پرخاشگری، در شدت آسیبی است که فرد پرخاشگر

می رساند. خشونت در واقع تلاش عمدی برای وارد آوردن آسیب بدنی است. پرخاشگری با حالت هیجانی خشم نیز تفاوت دارد. زیرا خشم یک هیجان

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

منفی است که با مکانیزمهای شناختی و تعیین کننده فیزیولوژیکی سر و کار دارد. خشم نتیجه انتظارات فرد از حوادث و رویدادهای پیرامونی است و حاصل پاسخهای آماده فرد به این رویدادهاست و قبل از پاسخ یا تظاهر رفتاری و ارزیابی

شناختی از رویدادها صورت می گیرد(جعفری اورگانی، ).

باس و پری با ساخت یک پرسشنامه، چهار مولفه برای رفتارهای پرخاشگرانه مطرح نمودند؛ پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری کلامی، خشم و

خصومت به اعتقاد آنها پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری کلامی، خشم و خصومت. به اعتقاد آنها پرخاشگری فیزیکی و کلامی که شامل آسیب رساندن

به دیگران می شود، معرف مولفه های ابزاری است. خشم که شامل انگیختگی فیزیکی است معرف مولفه هیجانی و عاطفی است و خصومت که

شامل احساس بدخواهی و بی عدالتی است معرف مولفه های شناختی پرخاشگری است(فرانکن،، ترجمه شمس اسفند آباد،).

افسانه های خشم

افسانه ۱

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

زنان نسبت به مردان احتمال کمتری دارد که خشم خود را ابزار کنند. توضیحاتی در باب چنین نظزیه های از عقاید عامه مرد ناشی می شود. خشم در

زنان یک کیفیت مطلوب اجتماعی محسوب نمی شود. پسران تشویق می شوند که پرخاشگر باشند در حالی که دختران تشویق می شوند که پرخاشگر

نباشند (مایین , آمبروس ، ۱۹ ، آوریل ،۹۸ این بدین معنا نیست…………………………….

پیشینه پژوهشهای انجام شده

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

پژوهشهای انجام شده در داخل کشور

در مورد اثر بخشی آموزش کنترل خشم به شیوه شناختی- رفتاری، آذریان()، تأثیر این روش را بر میزان خشونت زناشوئی بررسی کرد. نمونه

تحقیق این پژوهشگر، ۳۰ زوج مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرستان شهرکرد طی سال ۱۳۹۹ بودند متغیر وابسته این پژوهش خشونت زناشویی بود که توسط آزمون محقق

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر

ساخته خشونت ارزیابی می شد. متغیر مستقل پژوهش فوق، آموزش کنترل خشم به شیوه شناختی- رفتاری بود. نتایج این

پژوهش، نشانگر، تأثیر آموزش کنترل خشم به شیوه فوق برخشونت زناشویی و ابعاد آن( جنسی، عاطفی، کلامی) و در نتیجه کاهش علایم ناشی از

این خشونتها بود.

در پژوهشی دیگر، اثر بخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری در پرخاشگری فرزندان رزمندگان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه، بررسی شد(برکتین

و همکاران). در این پژوهش، ۳۶ نوجوان پسر در سه گروه درمانی به شیوه های عقلانی- هیجانی- رفتاری، آرام سازی و لیست انتظار- شاهد قرار

گرفتند. نتایج این مطالعه بیانگر آن بود که هر دو روش عقلانی- هیجانی- رفتاری و آرام سازی، تأثیر معناداری در کاستن از شدت پرخاشگری این کودکان

نشان می دهند.

درمطالعه ای دیگر در زمینه پرخاشگری، واحدی و فتحی آذر(۱)، تأثیر آموزش کفایت اجتماعی در کاهش پرخاشگری پسران پیش دبستانی را بررسی

کردند. این پژوهش، اثر بخشی سه حیطه کفایت اجتماعی یعنی(۱) مهارتها و توانایی های شناختی(۲) مهارتهای رفتاری و (۳) کفایت های هیجانی را بر

۶ کودک پسر ۶ ساله مطالعه کردند. مواد آموزشی این پژوهش در برگیرنده ۷ مهارت خود آگاهی، همدلی، ارتباطات بین فردی، ارتباط برقرار کردن، مقابله

با هیجانات………………………………………

بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خشم و سلامت عمومی دانشجویان دختر