توضیحات

چکیده :

در این پایان نامه (پژوهش) به مطالعه ارتباط بین منحنی مغناطیس شوندگی هسته ترانسفور ماتور و ناپایداریهای هارمونیکی ناشی از آن می پردازیم .سپس انواع هارمونیک های ولتاژ و جریان و اثرات آنها را بر روی سیستم های قدرت ، در حالات مختلف مورد بررسی قرار می دهیم۰ در قسمت بعد به بررسی چگونگی حذف هارمونیک ها در ترانسفور ماتور های قدرت با استفاده از اتصالات ستاره ومثلث سیم پیچی ها می پردازیم .و در نها یت نیز جبرانکننده ها ی استاتیک و فیلتر ها را به منظور حذف هارمونیک های سیستم قدرت مورد مطالعه قرار می دهیم.

کلمات کلیدی :
ناپایداری هارمونیکی ، منحنی مغناطیس شوندگی ، فیلترها ، سیستم قدرت ، هارمونیک ولتاژ و جریان ، جبرانساز استا تیک

۹۴صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید 

این پروژه شامل پنج فصل است که :
فصل اول :در موردشناخت ترانسفورماتور و آشنایی کلی با اصول اولیه ترانسفورماتور اصول کار و مشخصات اسمی ترانسفورماتور و چگونگی تعیین تلفات در ترانسفورماتور و ساختمان ووسایل حفاظتی بکار رفته در ترانسفورماتور بحث می کند .
فصل دوم :در مورد رابطه بین B – H و منحنی مغناطیس شوندگی تلفات پس ماند هسته جریان تحریکی در ترانسفورماتورها و ناپایداری هارمونیکی مرتبط با هسته و چگونگی ایجاد ناپایداری کنترل ناپایداری و آنالیز هارمونیکی جریان مغناطیس کننده و عناصر اشباع را مورد بررسی قرار می دهد .
فصل سوم :در این فصل با هارمونیکهای جریان ولتاژ اثرات آنها و هارمونیکهای جریان در یک سیستم خازن و یک سیستم پس از نصب خازن و عیوب هارمونیکهای جریان و هارمونیکهای ولتاژ و چگونگی تعیین آنها را مورد بررسی قرار می دهد .
فصل چهارم : دراین فصل به بررسی عملکرد هارمونیک در ترانسفورماتور می پردازیم و انواع آن در اتصالات ترانس را مورد بررسی قرار می دهیم و هارمونیک سوم در ترانسفورماتور و ایجاد سیم پیچ ثالثیه یا پایدارکننده برای حذف هارمونیک و همچنین تلفات هارمونیکها در ترانسفورماتور می پردازیم .
فصل پنجم:در این فصل به منظورحذف هارمونیکهاواثرات آنها در سیستمهای قدرت،به مطالعه جبرانکننده های استاتیک می پردازیم. امروزه در سیستم های قدرت مدرت جبران کننده های استاتیک بعنوان کامل ترین جبران کننده ها مطرح هستند.

فهرست مطالب

عنوان صفحه
مقدمه ۱
فصل اول: شناخت ترانسفورماتور ۶
۱-۱ مقدمه ۷
۲-۱ تعریف ترانسفورماتور ۷
۳-۱ اصول اولیه ۷
۴-۱ القاء متقابل ۷
۵-۱ اصول کار ترانسفورماتور ۹
۶-۱ مشخصات اسمی ترانسفورماتور ۱۲
۱-۶-۱ قدرت اسمی ۱۲
۲-۶-۱ ولتاژ اسمی اولیه ۱۲
۳-۶-۱ جریان اسمی ۱۲
۴-۶-۱ فرکانس اسمی ۱۲
۵-۶-۱ نسبت تبدیل اسمی ۱۳
۷-۱ تعیین تلفات در ترانسفورماتورها ۱۳
۱-۷-۱ تلفات آهنی ۱۳
۲-۷-۱ تلفات فوکو در هسته ۱۳
۳-۷-۱ تلفات هیسترزیس ۱۴
۴-۷-۱ مقدار تلفات هیسترزیس ۱۶
۵-۷-۱ تلفات مس ۱۶
۸-۱ ساختمان ترانسفورماتور ۱۷
۱-۸-۱ مدار مغناطیسی (هسته) ۱۷
۲-۸-۱ مدار الکتریکی (سیم پیچها) ۱۷
۱-۲-۸-۱ تپ چنجر ۱۸
۲-۲-۸-۱ انواع تپ چنجر ۱۸
۳-۸-۱ مخزن روغن ۱۹
مخزن انبساط ۱۹
۴-۸-۱ مواد عایق ۱۹
الف – کاغذهای عایق ۲۰
ب – روغن عایق ۲۰
ج – بوشینکهای عایق ۲۰
۵-۸-۱ وسایل حفاظتی ۲۱
الف – رله بوخهلتس ۲۱
ب – رله کنترل درجه حرارت سیم پیچ ۲۲
ج – ظرفیت سیلی گاژل ۲۳
۹-۱ جرقه گیر ۲۴
۱-۱۰ پیچ ارت ۲۴
فصل دوم: بررسی بین منحنی B-H و آنالیز هارمونیکی جریان مغناطیس کننده ۲۶
۱-۲ مقدمه ۲۷
۲-۲ منحنی مغناطیس شوندگی ۲۷
۳-۲ پس ماند (هیسترزیس) ۳۰
۴-۲ تلفات پس ماند (تلفات هیسترزیس) ۳۲
۵-۲ تلفات هسته ۳۲
۶-۲ جریان تحریک ۳۳
۷-۲ پدیده تحریک در ترانسفورماتورها ۳۳
۸-۲ تعریف و مفهوم هارمونیک ها ۳۶
۱-۸-۲ هارمونیک ها ۳۶
۲-۸-۲ هارمونیک های میانی ۳۷
۹-۲ ناپایداری هارمونیکی مرتبط با هسته ترانس در سیستمهای AC-DC 37
۱۰-۲ واکنشهای فرکانسی AC-DC 37
۱۱-۲ چگونگی ایجاد ناپایداری ۳۹
۱۲-۲ تحلیل ناپایداری ۴۰
۱۳-۲ کنترل ناپایداری ۴۱
۱۴-۲ جریان مغناطیس کننده ترانسفورماتور ۴۲
۱-۱۴-۲ عناصر قابل اشباع ۴۲
۲-۱۴-۲ وسایل فرومغناطیسی ۴۳
فصل سوم : تأثیر هارمونیکهای جریان ولتاژ روی ترانسفورماتورهای قدرت ۴۶
۱-۳ مقدمه ۴۷
۲-۳ مروری بر تعاریف اساسی ۴۷
۳-۳ اعوجاج هارمونیکها در نمونه هایی از شبکه ۴۹
۴-۳ اثرات هارمونیک ها ۵۱
۵-۳ نقش ترمیم در سیستمهای قدرت با استفاده از اثر خازنها ۵۲
۱-۵-۳ توزیع هارمونیکهای جریان در یک سیستم قدرت بدون خازن ۵۲
۲-۵-۳ توزیع هارمونیکهای جریان در یک سیستم پس از نصب خازن ۵۲
۶-۳ رفتار ترانسفورماتور در اثر هارمونیکهای جریان ۵۴
۷-۳ عیوب هارمونیکها در ترانسفورماتور ۵۴
۱-۷-۳ هارمونیکهای جریان ۵۴
۱) اثر بر تلفات اهمی ۵۴
۲) تداخل الکترومغناطیسی با مدارهای مخابراتی ۵۴
۳) تأثیر بر روی تلفات هسته ۵۵
۲-۷-۳ هارمونیک های ولتاژ ۵۵
۱) تنش ولتاژ روی عایق ۵۵
۲) تداخل الکترواستاتیکی در مدارهای مخابراتی ۵۵
۳) ولتاژ تشدید بزرگ ۵۶
۸-۳ حذف هارمونیکها ۵۶
۱) چگالی شار کمتر ۵۶
۲) نوع اتصال ۵۷
۳) اتصال مثلث سیم پیچی اولیه یا ثانویه ۵۷
۴) استفاده از سیم پیچ سومین ۵۷
۵) ترانسفورماتور ستاره – مثلث زمین ۵۷
۹-۳ طراحی ترانسفورماتور برای سازگاری با هارمونیک ها ۵۸
۱۰-۳ چگونگی تعیین هارمونیکها ۵۹
۱۱-۳ اثرات هارمونیکهای جریان مرتبه بالا روی ترانسفورماتور ۵۹
۱۲-۳ مفاهیم تئوری ۶۰
۱-۱۲-۳ مدل سازی ۶۰
۱۳- ۳ نتایج عمل ۶۱
۱۴-۳ راه حل ها ۶۲
۱۵-۳ نتیجه گیری نهایی ۶۲
فصل چهارم: بررسی عملکرد هارمونیک ها در ترانسفورماتورهای قدرت ۶۳
۱-۴ مقدمه ۶۴
۲-۴- پدیده هارمونیک در ترانسفورماتور سه فاز ۶۴
۳-۴ اتصال ستاره ۶۸
۱-۳-۴ ترانسفورماتورهای با مدار مغناطیسی مجزا و مستقل ۶۸
۲-۳-۴ ترانسفورماتورها با مدار مغناطیسی پیوسته یا تزویج شده ۷۱
۴-۴ اتصال Yy ستاره با نقطه خنثی ۷۲
۵-۴ اتصال Dy 72
۶-۴ اتصال yd 73
۷-۴ اتصال Dd 74
۸-۴ هارمونیک های سوم در عمل ترانسفورماتور سه فاز ۷۴
۹-۴ سیم پیچ ثالثیه یا پایدارکننده ۷۶
۱۰-۴ تلفات هارمونیک در ترانسفورماتور ۷۷
۱-۱۰-۴ تلفات جریان گردابی در هادی های ترانسفورماتور ۷۷
۲-۱۰-۴ تلفات هیسترزیس هسته ۷۷
۳-۱۰-۴ تلفات جریان گردابی در هسته ۷۸
۴-۱۰-۴ کاهش ظرفیت ترانسفورماتور ۷۹
فصل پنجم: جبران کننده های استاتیک ۸۰
۱-۵ مقدمه ۸۱
۲-۵ راکتور کنترل شده با تریستور TCR 81
۱-۲-۵ ترکیب TCR و خازنهای ثابت موازی ۸۷
۳-۵ راکتور اشباع شدهSCR 88
۱-۳-۵ شیب مشخصه ولتاژ ۸۹
نتیجه گیری ۹۱
منابع و مآخذ ۹۲
چکیده به زبان انگلیسی ۹۴

فهرست تصاویر

عنوان صفحه
فصل اول ۶
شکل۱-۱: نمایش خطوط شار ۸
شکل۲-۱: شمای کلی ترانسفورماتور ۹
شکل۳-۱: رابطه فوران و نیروی محرکه مغناطیسی ۱۱
شکل۴-۱: نمایش منحنی های هیستر زیس ۱۵
شکل۵-۱: نمایش بوشیگ های عایق ۲۰
شکل۶-۱: یک نمونه رله ۲۲
شکل۷-۱: رله کنترل درجه حرارت سیم پیچ ها ۲۳
شکل۸-۱: ظرف سیلی کاژل ۲۳
شکل۹-۱: شمای کلی یک ترانسفورماتور با مخزن روغن و سیستم جرقه گیر ۲۴
شکل۱۰-۱: نمایش پیچ ارت ۲۵
فصل دوم ۲۶
شکل۱-۲: نمایش شدت جریان در هسته چنبره شکل ۲۸
شکل۲-۲: منحنی مغناطیس شوندگی ۲۹
شکل۳-۲: منحنی مغناطیس شوندگی ۲۹
شکل۴-۲: منحنی های هیستر زیس ۳۱
شکل۵-۲: حلقه های ایستا و پویا ۳۲
شکل۶-۲: شکل موج جریان مغناطیس کننده ۳۴
شکل۷-۲: شکل موج جریان تحریک با پسماند ۳۵
شکل۸-۲: شکل موج شار برای جریان مغناطیس کننده سینوسی ۳۶
شکل۹-۲: نمایش هارمونیک های توالی مثبت و منفی ۳۸
شکل۱۰-۲: ترکیبdc توالی منفی تولید شده توسط مبدلHVDC 39
شکل۱۱-۲: نمایش امپدانس هایAC,DC در روش سیستم حوزه فرکانس ۴۰
شکل۱۲-۲: مقایسه حالات مختلف اشباع ۴۱
شکل۱۳-۲: مشخصه مغناطیسی ترانسفورماتور ۴۲
شکل۱۴-۲: جریان مغناطیس کننده ترانس و محتوای هارمونیکی آن ۴۳
شکل۱۵-۲: مدار معادلT برای یک ترانسفورماتور ۴۴
شکل۱۶-۲: منحنی شار مغناطیسی برحسب جریان ترانسفورماتور ۴۴
شکل۱۷-۲: نمونه شکل موج جریان مغناطیسی برای یک ترانسفورماتور ۴۴
فصل سوم ۴۶
شکل۱-۳: مولدهای هارمونی جریان ۴۷
شکل۲-۳: هارمونیک پنجم با ضریب۳۵% ۴۸
شکل۳-۳: طیف هارمونیک ها ۵۰
شکل۴-۳: جریان تحمیل شده روی جریان اصلی ۵۰
شکل۵-۳: طیف هارمونیک ها ۵۰
شکل۶-۳: جریان تحمیل شده روی جریان اصلی ۵۰
شکل۷-۳: مسیر هارمونیکی جریان در سیستم بدون خازن ۵۲
شکل۸-۳: مسیر هارمونی های جریان در سیستم پس از نصب خازن ۵۳
شکل۹-۳: تداخل الکترو استاتیکی با مدارهای مغناطیسی ۵۵
شکل۱۰-۳: ولتاژ تشدید بزرگ در اثر هارمونیک سوم ۵۶
شکل۱۱-۳: ترانسفورماتور ستاره مثلث زمین، برای حذف هارمونیک های مضرب۳ ۵۸
شکل۱۲-۳: طراحی ترانسفورماتور برای سازگاری با هارمونیک ها ۵۸
شکل۱۳-۳: مدار معادل ساده شده سیم پیچ ترانسفورماتور ۶۰
شکل۱۴-۳: توزیع ولتاژ در طول یک سیم پیچ ۶۱
فصل چهارم ۶۳
شکل۱-۴: نمودار برداری ولتاژهای مؤلفه اصلی، سوم، پنجم و هفتم ۶۵
شکل۲-۴: نمودار برداری ولتاژهای اصلی، هارمونیک پنجم وهفتم ۶۶
شکل۳-۴: نمایش نیروی محرکه الکتریکیemf اتصال ستاره در هر لحظه ۶۶
شکل۴-۴:نمایش هارمونیک های سوم در اتصال مثلث ۶۶
شکل۵-۴: مربوط به نوسان نقطه خنثی ۷۰
شکل۶-۴: مسیر پارهای هارمونیک سوم (مضرب سه) در ترانسفورماتورهای سه فاز
نوع هسته ای ۷۱
شکل۷-۴: ترانسفورماتور با اتصالY-yبدون بار ۷۵
شکل۸-۴: سیم پیچ سومین (ثالثیه) ۷۷
فصل پنجم ۸۰
شکل۱-۵: ساختمان شماتیکTCR 81
شکل۲-۵: منحنی تغییرات بر حسب زاویه هدایت و زاویه آتش ۸۳
شکل۳-۵: مشخصه ولتاژ- جریانTCR 84
شکل۴-۵: یک نمونه صافی با استفاده ازL.C 85
شکل۵-۵: حذف هارمونیک سوم با استفاده از مدارTCR با اتصال ستاره ۸۶
شکل۶-۵: حدف هارمونیک های پنجم وهفتم با استفاده از مدار TCR با اتصال ستاره ۸۶
شکل۷-۵: بررسی اختلال در شبکه قدرت قبل و بعد از استفاده از جبران کننده با خازن ۸۷
شکل۸-۵: منحنی مشخصه ولتاژ- جریانSR 88
شکل۹-۵: حذف هارمونیک های شبکه قدرت با استفاده از راکتور اشباع شدهSR 88
شکل۱۰-۵: منحنی مشخصه ولتاژ- جریانSR با خازن اصلاح شیب ۸۹
شکل ۱۱-۵ : حذف هارمونیکهای شبکه قدرت با استفاده از راکتور اشباع شده SR 89
شکل ۱۲-۵: منحنی مشخصه ولتاژ – جریان SR با خازن اصلاح شیب ۹۰

فهرست جداول

عنوان صفحه
فصل دوم
جدول۱-۲: مقادیر هارمونیک ها در جریان مغناطیسی یک ترانسفورماتور ۴۵

مقدمه :
در سیستم های قدرت پیشرفته انرژی الکتریکی توسط ژنراتورهای سه فاز تولید می شود که پس از انتقال به صورت سه فاز توزیع می شود . به دلایل اقتصادی از ایستگاه تا مصرف ولتاژ چندین بار افزایش و کاهش می یابد .در هر باز افزایش و کاهش ولتاژ ت سه فاز موردنیاز است . بدین جهت در سیستم های قدرت سه فاز از تعداد زیادی ترانسفورماتور سه فاز استفاده می شود . برای هر تبدیل ولتاژ از مقداری به مقدار دیگر ممکن است از سه واحد ترانسفورماتور تک فاز یا یک واحد ترانسفورماتور سه فاز استفاده شود . در ترانسفورماتورهای قدرت و توزیع جریان تحریک تنها درصد کوچکی ( ۲ تا ۶%) از جریان نامی است . پدیده هارمونیک در ترانسفورماتورهای قدرت بسیار مهم است . زیرا تحت شرایط معینی هارمونیک های جریان تحریک باعث عمل عمدی تجهزات حفاظتی می گردند ممکن است باعث تداخل در مدارهای مخابراتی شوند . نظر به این مسئله مهندسین مخابرات و سیستم انرژی باید قادر به بررسی و حذف چنین شرایط باشند . از این رو هارمونیک در ترانسفورماتور از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
اولین مورد از مشکلات اعوجاجات هارمونیکی در سال ۱۸۹۳ در شهر هارتفورد امریکا پیش آمد،به این صورت که یک موتور الکتریکی با گرم شدن زیاد باعث خرابی عایقبندی خود شد. پس از آزمایشات معلوم شد که علت این امر تشدید ایجاد شده در خط انتقال ، ناشی از وجود هارمونیکها بوده است.
مشکل بعدی ،یک ژنراتور سه فاز ۱۲۵ هرتز با ولتاژ ۸/۳ کیلوولت ساخت شرکت جنرال الکتریک امریکا بود. در این موردهمه محاسبات با تقریبهای خوبی انجام شده بودولی بازهم تشدید در خط انتقال بود . با محاسبه اندوکتانس و ظرفیت خازنی خط انتقال و احتمالاً اندوکتانس بار،مشاهده شد که در فرکانس حدود ۱۶۰۰ هرتز ( هارمونیک سیزدهم‌ ) در خط تشدید ایجاد می شود.شکل موجهای ولتاژ ژنراتور نیروگاه و موتور سنکرون دارای مؤلفه های هارمونیکی قابل توجه بودند.
این فرایند محاسبات واندازه گیری توسط یک موج نمای ساده در آن سال انجام شد که شکل موج را به صورت نقطه به نقطه از طریق قطع و وصل مرتب یک زبانه ،نمونه گیری می کرد. امروزه با استفاده از هارمونیک سنجهای دیجیتال و با بکارگیری الگوریتم های سریع ” تبدیل فوریه گسسته ” می توان بصورت بدون وقفه اعوجاجات هارمونیکی را اندازه گیری کرد.
دو سال بعداز اولین مورد مشاهده مشکلات هارمونیکی ، شرکتهای وستینگهاوس و جنرال الکتریک، طرحهای جدیدی را برای ژنراتورها معرفی نمودند که در این طرح ها، از سیم پیچهای غیر متمرکز در آرمیچر استفاده کردند و به تبع آن شکل موج را بهبود بخشیده و به اصطلاح سینوسی تر کردند.
مشکل دیگر هارمونیکها در شکل موج ژنراتورها ، مربوط به جریان بسیار زیاد نول ژنراتورهایی بود که به صورت موازی نصب و مستقیماً زمین می شدند. امروزه این مساله کاملاً شناخته شده است و مربوط به هارمونیک سوم ولتاژ و صفر بودن توالی این هارمونیک در ماشینهایی می باشد که به صورت ستاره بسته شده اند.
مشکل دیگر ، ” هماهنگی هارمونیکی ” یا همان ” ضریب تداخل تلفنی TIF ” می باشد.

ـ فیلتر کردن هارمونیکها :
از اولین سالهائی که مشکلات اعوجاجات هارمونیکی شناخته شدند ،‌از خازن شانت shunt برای بهبود ضریب توان در سیستم های الکتریکی استفاده می شد.امروزه بسیاری از این خازنها به یک سلف سری مجهز و تبدیل به یک فیلتر هارمونیکی تک تنظیمه شده اند .
ـ هارمونیکها در شبکه قدرت :
اکثر اعوجاجات ایجاد شده در شکل موجهای ولتاژ و جریان شبکه قدرت ناشی از بارهایی هستند که دارای مشخصه غیر خطی بوده ویا درآنها از عناصر الکترونیک قدرت استفاده می شود. پیشرفت سریع نیمه هادیها انقلابی در کنترل فرآیندهای صنعتی و تبدیل انرژی بوجود آورده است .
از آن جهت که نیمه هادیها ی قدرت در هر نقطه از شکل موج ولتاژ به ناگهان روشن یا خاموش می شوند ، حالتهای گذرائی با فرکانس نوسان بالا ودامنه میرا شونده پدید می آورند . اگر در هر پریود عمل کلید زنی در نقطه مشابهی انجام شود ،‌حالت گذرا شکلی متناوب به خود می گیرد .همچنین سیگنالهای غیر سینوسی را می توان با استفاده از بسط سری فوریه بصورت مجموعی از امواج سینوسی بیان نمود که به ” هارمونیکهای شبکه قدرت ” موسومند و فرکانس آنها مضربی صحیح از فرکانس قدرت می باشد. هنگامی که اثر سلفها و خازنهای شبکه نیز مد نظر قرار گیرد ، اهمیت اعوجاجات هارمونیکی دو چندان می شود . در حقیقت چون سیگنال اعوجاج یافته دارای مؤلفه هایی با فرکانس های متفاوت می باشد ، دریکی از این فرکانسها امکان ایجاد تشدید بین یکی از خازنها و سلف معادل شبکه وجود دارد که به تبع آن ، دامنه هارمونیک مربوط به فرکانس تشدید افزایش نیز می یابد.

ـ منابع تولید هارمونیکها :
منابع تولید هارمونیکها به دو گروه « غیر وابسته»‌ و « وابسته » به عناصر نیمه هادی تقسیم می شوند . منابع غیر وابسته به عناصر نیمه هادی عبارتند از :
ـ اعوجاجات مو جود در شکل موج ولتاژ ماشینهای الکتریکی که معمولاً ناشی از عدم توزیع یکنواخت سیم پیچ های این ماشینها و وجود شیارها می باشد .
ـ یکنواخت نبودن رلوکتانس فاصله هوائی بین دو قطب در ماشین سنکرون .
ـ اعوجاج شار مغناطیسی ناشی از تغییرات نا گهانی بار در ماشین سنکرون .
ـ توزیع غیر سینوسی شار مغناطیسی در فاصله هوائی ماشین سنکرون .
ـ جریان مغناطیس کنندگی ترانسفور ماتورها .
ـ ‌وجود بارهای غیر خطی نظیر دستگاههای جوش کاری ،‌کوره های الکتریکی و غیره .
منابع وابسته به عناصر نیمه هادی عبارتند از :
ـ تجهیزات کنترلی موتورها مانند کنترل کننده های سرعت برای سیستم های حمل ونقل برقی .
ـ سیستم انتقال انرژی جریان مستقیم ( HVDC ) .
ـ برقراری ارتباط بین دو نیروگاه بادی و خورشیدی و سیستم توزیع .
ـ کنترل کننده های ولتاژ ساکن ( SVC ) که بطور گسترده به عنوان منبع توان راکتیو جایگزین کندانسورهای سنکرون شده اند.
ـ وسایل نقلیه الکتریکی که با استفاده گسترده از آنها مقدار قابل توجهی انرژی برای شارژ کردن باطریها لازم می باشد.
ـ مبدلهای فرکانسی که در ماشین هایی که سرعت کم وگشتاور بالا دارند کاربرد فراوان دارند.
ـ عناصر حرارتی کوره های بزرگ که به روش PBM کنترل می شوند .

ـ آثـار هارمونیکهـا :
برخی از آثار سوء هارمونیکها در شبکه قدرت که ناکنون گزارش شده اند به قرار زیر می باشند :
ـ خرابی بانک خازنی بدلیل شکست عایقی یا افزایش بیش از حد توان راکتیو .
ـ‌ تداخل با سیستم های کنترل اعوجاج و PLC و در نتیجه عدم کارکرد صحیح این سیستم ها که وظیفه انجام اعمالی چون کلید زنی از راه دور ، کنترل بار واندازه گیری را بر عهده دارند.
ـ تلفات اضافی و ایجاد حرارت زیاد در ماشینهای سنکرون و القائی .
ـ اضافه ولتاژها و جریانهای اضافی در سیستم که ناشی از تشدید ولتاژها و جریانهای هارمونیکی در شبکه هستند .
ـ شکست عایقی در کابل ها به خاطر اضافه ولتاژهای هارمونیکی در سیستم .
ـ تداخل با سیستم های مخابراتی .
ـ خطا در دستگاههای اندازه گیری الکتریکی که به روش القا کار می کنند.
ـ عملکرد اشتباه رله ها ، بخصوص در سیستم های استاتیکی و میکرو پروسسوری .
ـ تداخل در سیستم های کنترل موتوری بزرگ و سیستم های تحریک در نیروگاهها .
ـ نوسانات مکانیکی در ماشینهای سنکرون و القائی .
ـ عملکرد نا پایدار مدارهای آتش بخصوص مدارهائی که بر اساس تشخیص نقطه صفر ولتاژ عمل می کنند.
ـ منابع عمده تولید هارمونیک در شبکه قدرت ایران :
در کشور ما صنایع عظیم و فعالی وجود دارند که دارای منابع بزرگ هارمونیکی هستند . در زیر به چند نمونه از آنها اشاره خواهیم کرد :
ـ‌ مجتمع های فولاد و صنایع ذوب آهن نظیر نورد اهواز، ذوب آهن اصفهان و . . . از کوره های عظیم قوس الکتریکی استفاده می کنند که در کنار این کوره ها از SVC برای تامین توان راکتیو مورد نیاز جهت بهبود ضریب توان آنها استفاده می شود . در قسمتهای دیگر این مراکز صنعتی انواع و اقسام موتورهای AC و DC در حال کار می باشند و در کنارآنها نیز کنترل کننده های مربوطه در حال انجام وظیفه خود و در نتیجه تزریق هارمونیک در شبکه می باشند.
ـ مجتمع های پتروشیمی و صنایع شیمیائی نظیر پتروشیمی اصفهان ، امام و اراک جهت انجام بسیاری از فرآیندهای شیمیائی به برق DC نیازمند می باشند که برای تامین این برق از یکسو سازهای پر قدرتی استفاده می شود که سهم قابل توجهی را در تولید هارمونیکهای شبکه خواهند داشت .
ـ سیستمهای انتقال ولتاژ بالای DC دارای دو ایستگاه مبدل در ابتدا و انتهای خط DC می باشند که یکی در حالت یکسوکنندگی و دیگری در وضعیت اینورتری کار می کنند . ایستگاههای مبدل فوق حاوی پل های سه فاز تریستوری می باشند و می دانیم که این پل ها در ردیف مهمترین تولید کنندگان هارمونیک می باشند. لازم به توضیح است فعلاً به دلیل عدم وجود سیستم HVDC در شبکه سراسری ایران ، این شبکه از این هارمونیکها مصون می باشد . مع الوصف چنانچه مساله اتصال برق شبکه های کشورهای همسایه مطرح شود بی شک باید هارمونیکهای تولید شده مورد توجه و بررسی قرار گیرند .
ـ سیستم حمل و نقل برقی شهری ” مترو” ، جهت تغذیه و کنترل سرعت و گشتاور موتورهای الکتریکی متصل به لوکوموتیوها از محرکه هائی استفاده می کند که به نوبه خود در نقش منبع هارمونیک ، باعث ایجاد اعوجاج در شکل موج ولتاژ و جریان سیستمی می شود که شبکه مترو را تغذیه می کند . با توجه به اینکه در آینده نزدیک مترو در کلان شهرهایی نظیر اصفهان ، تبریز ، مشهد و غیره علاوه بر تهران شروع به کار خواهد کرد ، چنانچه بررسی های هارمونیکی به درستی انجام نگیرد ، ممکن است باعث بروز مشکلات زیادی در شبکه برق شهرهای مربوط و نیز شبکه سراسری شود .
ـ پیشرفت روز افزون عناصر نیمه هادی و کاربرد آنها در تجهیزات ادارات و بمارستانها و حتی منازل باعث ایجاد مشکلاتی در خود این مراکز یا مصرف کنندگان دیگر شبکه خواهد شد. لامپهای تخلیه ای ( مثل بخار جیوه ، بخار سدیم و فلور سنت ) مورد استفاده در این مراکز ، خود نیز باعث بروز هارمونیکها می باشند .

فصل اول
شناخت ترانسفورماتور

۱-۱ مقدمه :
قبل از اینکه به موضوعات اصلی نوشته حاضر که بررسی اثرات هارمونیکها در ترانسفورماتورهای قدرت می باشد بپردازیم در این فصل مروری بسیار مختصر بر روی تئوری ترانس و مفاهیم و همچنین شناسائی قسمتهای مختلف ان خواهیم داشت .
ترانسفورماتورهایی که در صنعت به کار می روند اکثرا سه فاز بوده و بر اساس قدرت و ولتاژ و دیگر مشخصات تقسیم بندی می شوند برای انتقال ولتاژ به صورت اقتصادی و کاهش تلفات در طول مسیر انتقال ولتاژ را به وسیله ترانسفورماتورها افزایش داده و در مراکز مصرف با تقلیل دادن ولتاژ بصورت مرحله ای در چند مرحله ( در ایران از ۴۰۰ به ۲۳۰ به ۱۳۲ به ۶۳ و به ۲۰کیلو ولت ) امکان استفاده از نیروی برق را حاصل خواهند نمود که در این راستا برای داشتن ولتاژ شهری در مراکز توزیع با استفاده از ترانسفورماتور کاهنده در قدرتهای پائین ولتاژ را به حدود V400 می رسانند
علاوه بر ترانسفورماتورهای قدرت و توزیع انواع دیگری از ترانسفورماتور نیز وجود دارد که از جمله انها می توان ترانسهای ولتاژ – جریان و ترانسهای مخصوص کوره های القائی را نام برد که از بحث این جزوه خارج می باشد و سعی برآن است که بیشتر روی ترانسفورماتورهای تا قدرت KVA 1600 و ولتاژ KV 33 بحث شود .
۲-۱ تعریف ترانسفورماتور
ترانسفورماتور یک وسیله الکترومغناطیسی ساکنی است که توسط القاء الکترومغناطیسی بین دو یا چند سیم پیچ انرژی الکتریکی را در یک سیستم جریان متناوب از یک مداری به مدار دیگر با حفظ اندازه فرکانس انتقال می دهد و می تواند ولتاژ کم را به به زیاد و یا بلعکس تبدیل نماید .
۳-۱ اصول اولیه
همانطور که در تعریف ترانسفورماتور بیان شد اساس کاربر القاء متقابل بین دوبوبین بنا نهاده شده است این دوبوبین از لحاظ الکتریکی جدا از هم ولی از لحاظ مغناطیسی به هم مرتبط هستند .
۴-۱ القاء متقابل
بطوری که می دانیم تغییرات حوزه مغناطیسی در اطراف سیم پیچ ها موجب پیدایش یک نیروی محرکه القائی می گردد . ظهور این پدیده با عبور جری…………………………….

۳-۸-۱ مخزن روغن
تانک اصلی – تانک اصلی روغن مخزنی است که هسته و سیم پیچهای ترانسفورماتور در آن قرار می گیرند .
یکی از وظائف روغن در ترانسفورماتور انتقال حرارت ناشی از تلفات مس و تلفات هسته به بدنه ترانس می باشد سیم پیچ و هسته ( قسمت فعال ترانس ) در داخل ظرفی پر از روغن قرار می گیرد روغن که در مجاورت سیم پیچ ها و هسته قرارمی گیرد گرم شده و شروع به چرخیدن و ( سیرکوله شدن طبیعی ) می کند و عمل جابجائی بین روغن سرد و روغن گرم انجام می گیرد با این حرکت طبیعی عمل خنک کردن قسمتهای فعال انجام می گیرد ظرفی که به این منظور ساخته می شود باید در مقابل فشارهای داخلی بیش از ۵/۰ آتمسفر را تحمل نماید .
مخزن انبساط
با توجه به تغییرات با رو درجه حرارت محیط ترانس درجه حرارت روغن ترانسفورماتور تغییر می نماید و این تغییرات درجه حرارت ایجاد تغییراتی در حجم روغن داخل ترانسفورماتور می نماید لذا برای آنکه مطمئن باشیم داخل تانک هموراه پر از روغن می باشد
از مخزن انبساط که به تانک ترانسفورماتور مرتبط می باشد استفاده می گردد . حجم روغن داخل منبع ذخیره به ۸ تا ۱۰ درصد روغن داخل تانک ترانسفورماتور می رسد این بدان دلیل است که تحت هیچ شرایطی نبایستی منبع بدون روغن بماند از درجه حرارت مینیمم ۴۵ -درجه سانتیگراد تا ماکزیمم ۴۰ +درجه سانتیگراد و از بی باری تا بارداری کامل ترانسفورماتور .
۴-۸-۱ مواد عایق
مواد عایق موادی هستند که برای عایق کردن قسمتهای برقدار دستگاههای الکتریکی از یکدیگر و قسمتهای زمین شده به کار می روند .
مواد عایق مورد استفاده در ترانسفورماتور ها عبارتند از :
الف – کاغذهای عایق
ب- روغن عایق
ج- بوشینگهای عایق

الف – کاغذهای عایق :
جهت عایق کردن سیمها ،لایه کویل ها ، و دیگر نقاط سیم پیچ ها از کاغذ های عایق استفاده می شود این کاغذها از خمیر فشرده شده به رنگ قهوه ای روشن ساخته می شوند .
کاغد عایق در ترانسفورماتور دارای دو نقش عمده است از یک طرف به عنوان عایق عمل می کند و از طرف دیگر نیروهای مکانیکی ناشی از جریانهای اتصال کوتاه و وزن سیم ها را تحمل می کند از این رو کاغذ باید دارای خواص عایقی خوبی از قبیل استقامت الکتریکی زیاد ، ضریب تلفات عایقی کم ،مقاومت مخصوص زیاد و همچنین دارای خواص مکانیکی خوبی باشد و در مقابل حرارت روغن نیز دارای مقاومت بالائی باشد .
ب – روغن عایق
روغن عایق از نوع روغنهای معدنی تقطیر و تصفیه شده با غلظت کم می باشد که دارای جرم مخصوص حدود ۸۷/۰ گرم بر سانتیمتر مکعب در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد و نقطه اشتعال آن حدود ۱۳۰ الی ۱۶۰ درجه سانتیگراد می باشد در ترانسفورماتور ها روغن دارای دو نقش عمده و اساسی می باشد اول اینکه به عنوان عایق عمل می کند و از طرف دیگر وظیفه انتقال حرارت ناشی از تلفات مس و آهن را به عهده دارد .
ج – بوشینکهای عایق
جهت رساندن فشار الکتریکی به ترانسفورماتور و همچنین عایقکاری هادی حامل انرژی نسبت به تانک و یا هادی دیگر از مقره های عایق استفاده می شود این مقره ها بسته به فشار الکتریکی اعمال شده و محیط نصب ترانس ( داخل یا فضای آزاد ) در اندازه های مختلف به کار می روند ( مطابق شکل ) در خروجی سیم پیچ های فشار قوی (H.V) و فشار ضعیف ( L.V) ترانسفورماتور ها تا ولتاژ ۳۵ کیلو ولت از مقره های پر از هوا یا روغن استفاده می شود .
برای جلوگیری از حرارت زیاد و بوجود آمدن خاصیت خازنی با توجه به خاصیت سلفی ترانسفورماتور و کاهش افت ولتاژ در داخل مقره ها قطعات فیبری در اطراف سرهای خروجی نصب می شود .

شکل (۵-۱) نمایش بوشینگهای عایق

۵-۸-۱ وسایل حفاظتی
الف – رله بوخهلتس
رله بوخهلتس وسیله ای است که جهت حفاظت دستگاههایی که توسط روغن خنک می شوند به کار می رود از رله بوخهلتس جهت حفاظت ترانسفورماتور استفاده می شود این رله بین مخزن اصلی و ترانس و مخزن ذخیره روغن نصب می شود رله بوخهلتس بسیار دقیق بوده و به محض اتفاق کوچکترین خطائی عمل می نمایدو از وارد آمدن خسارت به ترانسفورماتور جلوگیری می کند . عواملی که سبب به کار انداختن این رله می شود عبارت است از :
جرقه بین هسته و قسمتهای مختلف ترانس
اتصال زمین
اتصال بین حلقهای کلاف
قطع شدن یک فاز
سوختن آهن و چکه کردن روغن از تانک

شکل (۶-۱) یک نمونه رله بوخهلتس
گازهای تولید شده در اثر جرقه در داخل رله بوخهلتس جمع شده و سبب می شود شناور رله عمل کند که در این حالت فرمان الارم صادر می گردداما اگر اتصالی شدید باشد و یا سطح روغن از حد مجاز پایین تر رود سبب می شود که شناور دوم رله بوخهلتس عمل نموده که در این حالت ترانسفورماتور کلا از مدار تغذیه و بار قطع می شود پس از قطع شدن ترانسفورماتور در اثر عملکرد رله بوخهلتس باید گاز هایی که در محفظه گاز رله جمع شده است خارج نمود تاشناور مجددا به محل اولیه خود باز گردند .
معمولا رله بوخهلتس را بر روی کلیه ترانسفورماتور های روغنی که قدرت آنها از KVA 315 بالا تر است جهت حفاظت داخلی نصب می نمایند .
ب- رله کنترل درجه حرارت سیم پیچ
رله کنترل حرارت یکی از مهمترین وسایل حفاظت ترانسفورماتور در مقابل بار زیاد است زیرا در آن درجه حرارت ترانسفورماتور…………………………………………