توضیحات

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع جدید بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

پس از دیدن متن و فهرست پایان نامه بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه میتوانید نسبت

به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه حقوق استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

اسیر جنگی شخصی است که در حین یک مخاصمه ی مسلحانه ی بین المللی از سوی دشمن دستگیر می شود یا خود را تسلیم آنان میکند و در نتیجه اقتدار و اختیار طرف متخاصم قرار می‌گیرد. اسلام در اصل، دین عقل و منطق، رأفت و محبت و رحمت است، دین

انسان‌سازی و انسان‌دوستی از راه ملاطفت و مهرورزی است. در اسلام، اسیر جنگی دارای حقوق و احکامی است که مسلمانان به هر شکل، موظف به رعایت آن می‏باشند. در عهدنامه ها و حقوق بین الملل نیز برای اسیر جنگی حقوقی در نظر گرفته شده است.

در این پایان نامه به بررسی تطبیقی حقوق اسیر جنگی در فقه امامیه و حقوق بین‌الملل پرداخته ایم. ومباحث مختلفی را از جمله حقوق انسانی اسیر جنگی، برخورد با اسیر جنگی، راه‌های پایان اسارات و … را مورد بررسی قرار داده ایم. در مجموع مشخص گردید که اسلام حقوق اسیر جنگی را در همه موارد مرتبط با حقوق بین الملل رعایت کرده بلکه حتی در

مواردی بیش از حقوق بین الملل به این مسأله پرداخته است. در اسلام به شخصیت و کرامت انسانی اسیر بیش از حقوق سایر کشورها و ادیان پرداخته است. واژه های کلیدی: آزادی، اسیر جنگی، بردگی، برخورد انسانی، حقوق بین‌الملل، فقه امامیه.

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

۱۴۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل را دانلود کنید

فهرست مطالب

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

عنوان صفحه

چکیده ۱
مقدمه ۲
فصل اول: کلیات
۱- کلیات ۳
۱-۱- طرح تحقیق ۳
۱-۱-۱- بیان مسأله ۳
۱-۱-۲- پرسش‌های تحقیق ۵
۱-۱-۳- فرضیه‌های تحقیق ۶
۱-۱-۴- اهداف تحقیق ۶

۱-۱-۵- سوابق تحقیق ۶
۱-۱-۶- جنبه نوآوری تحقیق ۷
۱-۱-۷- روش تحقیق ۷
۱-۱-۸- محدودیت‌ها و مشکلات ۸
۱-۲- مفاهیم ۸
۱-۲-۱- مفهوم اسیر جنگی ۸
۱-۲-۲- منظور از اسیر، در حقوق بین الملل ۹

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

۱-۲-۳- اسیر جنگی در اسلام ۱۰
۱-۳- تاریخچه وضعیت اسیر جنگی ۱۱
۱-۳-۱- سیر تاریخی اسیر جنگی در قرون وسطی ۱۱
۱-۳-۲- حقوق اسیران جنگی در دوران معاصر ۱۵
۱-۳-۳- منابع بین الملل حقوق اسیران جنگی ۱۷

۱-۳-۴- انگیزههای گرفتن اسیر ۱۹
۱-۴- اصول مرتبط با حقوق اسیر جنگی از منظر فقه اسلام ۲۰
۱-۴-۱- اصل رعایت عدالت ۲۰
۱-۴-۲- اصل وفای به عهد ۲۱
۱-۴-۳- اصل دعوت به اسلام ۲۳

۱-۴-۴- اصل مجاهده (جهاد) با کفار ۲۵
فصل دوم: حقوق اسیر جنگی در اسلام
۲- حقوق اسیر جنگی در اسلام ۳۱
۲-۱- دستورات اخلاقی و انسانی اسلام درباره اسیران ۳۱

۲-۲- اسیر از منظر قرآن کریم ۳۳
۲-۳- انواع اسیر ۳۹
۲-۴- تاریخ بردگی اسیران ۴۱
۲-۵- حقوق اسیران جنگی در اسلام ۴۳
۲-۵-۱- رفتار محبت‌آمیز با اسیر ۴۴
۲-۵-۲- هزینه زندگی و غذا دادن به اسیر ۴۶
۲-۵-۳- رفتار خوب و انسانی و متناسب با شخصیت اسیر ۴۸
۲-۵-۴- تهیه وسایل رفت و آمد برای اسیر ۵۰

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

۲-۵-۵- مداوای اسیران مجروح ۵۱
۲-۵-۶- عدم جدایی مادر و فرزند اسیر ۵۱
۲-۵-۷- اصلاح و تربیت اسیران ۵۲
۲-۵-۸- منع اسارت زنان، کودکان و افراد ناتوان ۵۳
۲-۵-۹- کارکردن اسیر ۵۶
۲-۵-۱۰- افشای اسرار نظامی ۵۷
۲-۵-۱۱- استفاده از اسیران به عنوان سپر ۵۷

۲-۵-۱۲- شکنجه و مثله کردن اسیران ۵۸
۲-۵-۱۳- آزادی اسیران ۵۸
۲-۵-۱۴- حقوق اسیر، قبل و بعد از پایان جنگ ۵۹
۲-۵-۱۴-۱- بررسی نظریه برخی از فقهای مشهور امامیه در خصوص راه‌های پایان اسارت ۶۴
۲-۶- مبادله اسیران جنگی در اسلام ۶۶
۲-۷- امتیازهاى اسلام در مورد اسیران ۶۹

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

۲-۸- اسارت بغات، راهزنان و مرتدین ۷۰
۲-۹- اسیر مسلمان در دارالحرب ۷۱
۲-۱۰- موجبات انتهای اسارت ۷۳
۲-۱۰-۱- امانخواهی( پناهندگی) ۷۴
۲-۱۰-۲- قتل اسیران جنگی براساس مصالح مسلمین ۷۴

۲-۱۰-۳- بردگی اسیران جنگی ۷۶
۲-۱۰-۴- آزادی مشروط (با پرداخت فدیه) ۷۷
۲-۱۰-۵- آزادی غیرمشروط (منت نهادن بر اسیر و آزادی وی) ۷۸
۲-۱۱- روش های برخورد با اسیر جنگی ۷۸
۲-۱۲- نتیجه فصل ۸۴

فصل سوم: جایگاه اسیر جنگی در حقوق بین الملل
۳- جایگاه اسیر جنگی در حقوق بین الملل ۸۷
۳-۱- قرارداد ژنو و سیر تاریخی آن ۸۷
۳-۲- سیر تاریخی اهمیت به وضعیت اسرای جنگی ۸۹
۳-۳- نقض حقوق اسیران در جهان امروز ۹۲
۳-۴- محدوده شمول اسیر جنگی ۹۴

۳-۴-۱- در مخاصمات مسلحانه بینالمللی ۹۴
۳-۴-۲- در مخاصمات مسلحانه غیر بینالمللی ۹۵
۳-۵- حقوق صحنه درگیری یا «معرکه» و حق اسیر گرفتن ۹۶
۳-۶- مفهوم اسیر در کنوانسیون ژنو ۹۷
۳-۷- حقوق بشر و اسرای جنگی ۹۸
۳-۸- آغاز و موجبات اسارت ۹۹

۳-۹- وضعیت حقوقی اسیران جنگی ۱۰۲
۳-۹-۱- رفتار انسانی نسبت به اسیران ۱۰۲
۳-۹-۲- حفظ و نگهداری اسیران ۱۰۳
۳-۹-۳- اعلام مشخصات اسیران ۱۰۳
۳-۹-۴- ممنوعیت کشورها از اجبار اسیران به دادن اطلاعات ۱۰۳

۳-۹-۵- اعلام اسارت به کشور متبوع اسیران ۱۰۴
۳-۹-۶- شرایط زندگی در اردوگاههای اسیران ۱۰۴
۳-۹-۷- اشتغال به کار اسیران ۱۰۴
۳-۹-۸- مصونیت اموال شخصی اسیران ۱۰۵
۳-۹-۹- اعطای کمکهای مادی به اسیران ۱۰۶
۳-۹-۱۰- انجام فرائض و مراسم مذهبی اسیران ۱۰۶
۳-۹-۱۱- مکاتبات اسیران ۱۰۶

۳-۹-۱۲- منع گروگانگیری اسیران ۱۰۶
۳-۹-۱۳- اعمال حقوق مدنی از سوی اسیران ۱۰۶
۳-۹-۱۴- منع اقدامات تلافیجویانه نسبت به اسیران ۱۰۷
۳-۹-۱۵- شکایات اسیران از وضعیت اسارت ۱۰۷
۳-۹-۱۶- فرار اسیران ۱۰۷

۳-۹-۱۷- تدابیر انضباطی و کیفری در مورد اسیران جنگی ۱۰۸
۳-۱۰- حمایت بینالمللی از اسیران جنگی ۱۰۸
۳-۱۰-۱- کشور حامی ۱۰۹
۳-۱۰-۲- کمیته بین‌المللی صلیب سرخ ۱۱۰
۳-۱۰-۳- نماینده معتمد اسیران ۱۱۰
۳-۱۰-۴- سازمانهای بینالمللی انسانی وبشر دوستانه ۱۱۰
۳-۱۱- پایان اسارت جنگی ۱۱۱
۳-۱۱-۱- فوت اسیران ۱۱۱
۳-۱۱-۲- مبادله اسیران ۱۱۱
۳-۱۱-۳- ضمانت یا قول اسیران ۱۱۲

۳-۱۱-۴- فرار اسیران ۱۱۲
۳-۱۱-۵- جراحت و بیماری شدید اسیران ۱۱۳
۳-۱۱-۶- پایان مخاصمات فعال ۱۱۳
۳-۱۲- نتیجه‌گیری فصل ۱۱۵
۴- نتیجه‌گیری و پیشنهادات ۱۱۷
۴-۱- نتیجه گیری ۱۱۷
۴-۲- پیشنهادات ۱۲۰
فهرست منابع ۱۲۱

……

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

مقدمه

یکی از موضوعاتی که همواره در روابط بین‌المللی در گذشته و حال مطرح بوده و از مهم¬ترین سرفصل‌های حمایت بشردوستانه به شمار می‌آید، مسئله¬ی حقوق اسرا است. در گذشته¬ی نه چندان دور اسرای جنگی مورد بی‌مهری‌های بسیار بوده و این‌گونه افراد

معمولا با سرنوشتی شوم از قتل¬، کور¬شدن¬، عقیم گردیدن¬، تحمل بردگی و کارهای سخت تا پایان عمر روبرو بوده و در کمتر مواردی¬، دولت گیرنده¬ی اسیر در برابر منت بر اسرا و یا گرفتن فدای مالی سنگین حاضر به آزاد¬کردن اسرا بوده است.

¬مقررات بین‌المللى در سایر نظام‌هاى حقوقى، به تدریج پس از پیدایش جامعه¬ی ملل و سپس سازمان ملل متحد شکل حقوقى و قانونى به خود گرفت، و کشورها با تصویب و امضاى این مصوبات، به صورت قانونى، خود را ملزم به مراعات آن مى‌دانند؛ اما همان‌گونه که از ماده¬ی دوازدهم کنوانسیون ژنو به دست مى‌آید، از نظر سازمان‌هاى بین‌المللى مواردى جز شکنجه و سخت‌گیرى‌هایى که منجر به فوت یا بیمارى شدید اسیران گردد به¬عنوان تخلف مهم به شمار نمى‌آید.

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

در اسلام، نیز اسیر جنگی دارای حقوق و احکامی است که مسلمانان به هر شکل، موظف به رعایت آن می‏باشند. از جمله این حقوق، احترام به اسیر و رفتار محبت آمیز با او می‏باشد.
در این پژوهش سعی شده است که به شکل تطبیقی به مقایسه حقوق اسیر در فقه اسلام و حقوق بین الملل پرداخته شود.

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

فصل اول
کلیات

۱- کلیات

۱-۱- طرح تحقیق
۱-۱-۱- بیان مسأله

اسیر جنگی کسی است که در حین یک مخاصمه مسلحانه از سوی دشمن دستگیر می‌شود یا خود را تسلیم آنان می‌کند. در واقع اسیر جنگی ، مشمول وضعیت حقوقی ویژه ای است که بر اساس آن در یک سلسله امتیازاتی نسبت به افراد عادی که مرتکب جرایمی مانند قتل، جرح یا اقدام علیه نظم و امنیت می شوند، برخوردار باشند (ابراهیمی، ۱۳۹۹، ص۸۵).

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

در فقه اسلامی به دشمنان جنگجویی که علیه اسلام حمله مسلحانه کرده و قادر بر جنگ بوده و به دست مجاهدان دستگیر می¬شوند اطلاق می¬شود، خواه آن افراد نیروی اصلی باشند یا داوطلبانه یا با پول اجیر شده یا جاسوس باشند و کسانی که توان حمل اسلحه نداشته باشند مانند راهبان، کشاورزان، زنان و…. از این تعریف خارج‌اند (ابن قدامه، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۷۳).

از نظر مقررات بین‌المللی، اسرا، نیروهایی هستند مسلح و سازمان یافته که تحت یک فرمانده مسئول در یک رژیم انتظامی داخلی انجام وظیفه می نمایند (ابراهیمی، ۱۳۹۹، ص۸۵).

در کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو، اسرای جنگی تعریف نشده‌اند و تنها به معرفی افرادی که از حقوق مندرج در این کنوانسیون برخوردارند اکتفا شده است.

در حالی‌که در فقه اسلامی همه¬ی افراد دستگیر شده از جبهه¬ی دشمن که توانایی رزم را داشته و از نیروهای دشمن به

شمار می‌آیند، اسیر نامیده می‌شوند، لذا همه¬ی حقوق و توصیه‌های مطرح شده در فقه اسلامی در مورد آنان لازم‌الاجرا است

. خواه به صورت علنی به ‌نفع دشمن فعالیت نموده و یا غیر¬علنی به صورت منظم و تحت فرماندهی فردی معین و یا غیر¬معین و با علامت

مخصوص و یا بدون علامت قابل رؤیت از راه دور به مبارزه پرداخته باشند (بیگدلی، ۱۳۶۳، ص۲۵).

بنابر این تفاوتی که تعریف فقهی و حقوق بین الملل در این خصوص دارد، این است که از دید فقهی به وحدت سازمانی، فرماندهی و انتظام داخلی

توجهی نمی شود و اگر شخصی این سه ویژگی را از حیث موقعیت نداشته باشد، از نظر اسلامی اسیر جنگی محسوب می شود و از کلیه حقوقی که مقررات بین المللی نیز مقرر نموده است برخوردار می شود (ابراهیمی، ۱۳۷۳، ص۸۵).

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

برخی از مهمترین حقوق اسیر جنگی در اسلام عبارت اند از:
۱) احترام به اسیر و رفتار محبت آمیز با او می‏باشد.
۲) مداوای مجروحان است؛ زیرا این عمل مقتضای احسان و نیکی است و مسلمانان نیز به آن امر شده‏اند، بویژه اگر اسیر، خود، مسلمان باشد.

۳) رفتار خوب و متناسب با شخصیت آنان است.
۴) عدم تحمیل فشار بر او و تهیه کردن وسائط نقلیه لازم برای انتقال وی به پشت جبهه می‏باشد و در صورتی که مرکبی برای انتقال او در دسترس نبوده و اسیر نیز از راه رفتن ناتوان باشد، باید او را آزاد کرد؛ زیرا حکم امام در مورد وی معلوم نیست و ممکن است حکم به آزادی او صادر شود (همان، ص۸۷).

گروهی از فقهای شیعه بین دو حالت اسارت قبل از پایان جنگ و بعد از پایان آن فرق قائل شده و معتقدند که حکم اسیر قبل از پایان جنگ، یا گردن زدن است و یا قطع دست و پا تا اینکه آنقدر خون از بدن اسیر بیاید تا بمیرد. اینان مستند خود را آیه ۳۳ از سوره مائده ذکر

کرده‏اند: « إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِینَ یُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَسْعَوْنَ فِی الأرْضِ فَسَادًا أَنْ یُقَتَّلُوا أَوْ یُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلافٍ أَوْ یُنْفَوْا مِنَ الأرْضِ؛ کیفر آنها که با خدا و پیامبرش به جنگ برمی خیزند، و اقدام به فساد در روی زمین می کنند ، ( و با تهدید اسلحه ، به جان و مال و

ناموس مردم حمله می برند ، ) فقط این است که اعدام شوند یا به دار آویخته گردند یا ( چهار انگشت از ) دست ( راست ) و پای ( چپ ) آنها ، بعکس یکدیگر ، بریده شود و یا از سرزمین خود تبعید گردند (حر عاملی، ۱۴۱۶ق، ص ۱۳۷).

البته گروهی دیگر علاوه بر دو مورد پیشین مورد سومی راکه عبارت از فداء است، مورد توجه قرار داده‏اند. ابی الصلاح حلبی در این مورد در کتاب الکافی فی‏الفقه می‏نویسد: «زمانی که مسلمانان کافری را اسیر گرفتند، اسلام را بر او عرضه می کنند و ترغیب به اسلام می‌شود،

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

اگر اسلام آورد او را آزاد می‌کنند و اگر جلوگیری نمود اسیر است و جنگ هم برپا است. اما بین قتل او و به صلیب کشیدنش تا اینکه بمیرد و قطع دست و پایش مخیر است و ترک او تا اینکه در خونش غلطان شده و بمیرد و یا فدیه می‌گیرد» (حلبی، ۱۳۹۹، ص۳۵۰).

ملاحظه می‏شود که عبارت «اوالفداء به» مشخص کننده منظور فقیه گرانقدر می‏باشد. اما اگر اسیر پس از پایان جنگ، دستگیر شود، علاوه بر منّ و فداء، حکم سومی نیز قابل اجراست و آن بردگی شخص اسیر است. البته این حکم فقط در صورت صلاحدید حاکم شرعی قابلیت اجرا دارد و علت تشریع آن نیز مربوط به وضعیت موجود در صدر اسلام و از باب مقابله به مثل

بوده‏است (زحیلی، ۱۴۱۲، ص ۳۹) و به این ترتیب تا آنجا که ظاهرا در تاریخ اسلام آمده، حتی یک مورد نیز نقل نشده است که پیامبر (ص) جنگجویی را پس از اسارت، به بردگی گرفته باشد (ابراهیمی، ۱۳۹۸، ص۶۰). البته اهل تسنن فرقی میان اسارت در حین جنگ و پس از آن قائل نیستند و بر این عقیده هستند که حتی در زمان جنگ نیز اگر فردی اسیر

شود، همچنان حق منّ و فداء و بردگی علاوه بر قتل، برای امام محفوظ است (همان، ص۸۵).
بر اساس حقوق بین‌الملل بشر¬دوستانه، به محض شناسایی اسرای جنگی باید مشخصات آنها از جمله هویت و درجه¬ی آنان ثبت شود؛ اسراء به محض ثبت باید بدون فوت ¬وقت به

مناطق غیر¬جنگی اعزام و در اماکن مجهز به امکانات بهداشتی نگهداری شده و با آنان رفتار انسانی اعمال شود، این رفتار باید بدون تبعیض نسبت به کلیه¬ی اسراء انجام پذیرد. فقط ممکن است اولویت‌هایی بر اساس درجه، جنسیت، وضعیت جسمانی و سن اسیر اعمال

گردد که این اولویت‌ها مشروع بوده و تبعیض محسوب نمی‌گردد. رفتار انسانی با اسیران، هر گونه عمل انتقام‌جویانه و خشونت¬بار، شکنجه، مثله¬کردن، ایجاد رعب و وحشت، انجام آزمایشات پزشکی¬، توهین و تحقیر را ممنوع می‌سازد (ممتاز، ۱۳۷۷، ص۴۴).

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

در این پایان نامه قصد داریم بررسی نماییم در فقه اسلام و حقوق بین الملل چه زمانی کشتن اسیر جایز است و چه شرایطی دارد؟ و اینکه اگر اسیر قصد فرار داشت چه حکمی بر او جاری است؟ و همچنین وضعیت زنان و کودکان و سالخوردگانی که اسیر شده اند چیست؟

۱-۱-۲- پرسش‌های تحقیق

۱) در فقه امامیه اسیر جنگی دارای چه حقوقی است؟
۲) در حقوق بین الملل اسیر جنگی دارای چه حقوقی است؟
۳) چه تفاوت و شباهت‌هایی میان حقوق اسیر جنگی در حقوق بین الملل عمومی و فقه امامیه وجود دارد؟

۱-۱-۳- فرضیه‌های تحقیق

۱٫ در اسلام اسیر جنگی دارای حقوقی چون حق غذا، وسیله نقلیه، کرامت انسانی و احترام، مداوا، اصلاح و تربیت و … می‌باشد.

۲٫ در حقوق بین الملل اسیر دارای حقوقی چون رفتر انسانی، حفظ و نگهداری، اشتغال به کار اسیرن، مصونیت اموال شخصی، آزادی در انجام فرایض مذهبی و … می باشد.
۳٫ حقوق اسیران جنگی در فقه امامیه نسبت به حقوق بین الملل در موارد رفتار انسانی و امکانات انسانی و بهداشتی اسیر تقریبا مشابه و در موارد عدم تحمیل فشار و شکنجه اسیر متفاوت است.

۱-۱-۴- اهداف تحقیق

۱٫ مقایسه جایگاه حقوقی اسیر در حقوق بین الملل عمومی و فقه امامیه.
۲٫ بررسی وظایف فقهی و حقوقی مسلمانان (فقه امامیه) در خصوص اسیر جنگی.
۳٫ بررسی حقوقی وظایف سازمان‌های بین المللی حقوقی در خصوص اسیر جنگی.

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

۱-۱-۵- سوابق تحقیق

در خصوص بحث اسیران جنگی در اسلام علاوه بر آیات قرآنی کتاب‌های زیر به طور مستقل به آن پرداخته اند:
فقهای اسلامی از همان دوره¬های آغازین به تنظیم قواعد و مقررات جنگ به طور جدی اهتمام ورزیدند چرا که ملت مسلمان از همان ایام با ملل مجاور خود برخورد جدی داشتند. فلذا فقیهان در خصوص احکام و قواعد و اعمال مجاز و اعمال ممنوع در جنگ کتاب¬ها و رسالات زیادی نگاشته¬اند و کتاب « الجهاد» نام نهاده¬اند. برای نمونه به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:

– محمد بن علی بن بابویه قمی در کتاب « الهدایه» فصلی به جهاد فی سبیل الله اختصاص داده است.
– شیخ مفید در کتاب المقنعه فصلی به « الجهاد فی الدین» اختصاص داده است.
– سید مرتضی در کتاب الانتصار و نیز در المسائل الناصریات فصلی به جهاد اختصاص داده است.

– ابی الصلاح در کتاب الکافی، فصلی تحت عنوان « فی الجهاد و احکامه» آورده است.
– شیخ طوسی در کتاب « النهایه» فصلی تحت عنوان « فی الجهاد و سیرۀ الامام» باز کرده است.

– ابن ادریس حلی در کتاب شرایع الاسلام فصلی تحت عنوان «کتاب الجهاد» آمده و نیز در کتاب «المختصر المنافع» از همین مؤلف چنین فصلی گشوده شده است.
– شهید اول در کتاب اللمعۀ الدمشقیه بخشی به « الجهاد» اختصاص داده است.

در قرون معاصر فقیهان با استناد به کتاب و سنت و نظریات فقیهان دوره¬های نخستین در خصوص احکام جهاد به بحث و نقد و بررسی پرداخته¬اند که از مفصل¬ترین آنها می¬توان به کتاب جواهر الکلام، شیخ محمد حسن نجفی که در شرح شرایع الاسلام محقق حلی نگاشته است، اشاره نمود.

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

در بعد بین‌الملل می‌توان به کتاب «اسلام و حقوق بین‌الملل» محمدرضا ضیایی بیگدلی و همچنین کتاب «حقوق اسیران جنگی» نوشته محمدعلی حجازی اشاره کرد.

۱-۱-۶- جنبه نوآوری تحقیق

از آنجا که این تحقیق حقوق اسیر جنگی را به صورت تطبیقی میان فقه امامیه و حقوق بیت الملل مورد بحث قرار داده با سایر کارهای انجام گرفته متفاوت است. چرا که سایر تحقیقات انجام شده در خصوص حقوق اسیر جنگی از منظر حقوق بین الملل بوده است. بنابراین این تحقیق کاری نو و جدید می‌باشد.

۱-۱-۷- روش تحقیق

روش استدلالی و تحلیل منطقی و عقلانی که از ویژگی تحقیقات نظری می‌باشد که در این تحقیق با استفاده از منابع و مطالعات کتابخانه‌ای از جمله کتب، مقالات، پایان‌نامه‌ها، کتابخانه الکترونیک و … مطالب جمع‌آوری و مورد استفاده واقع گردید.

۱-۱-۸- محدودیت‌ها و مشکلات

با توجه به کمبود کتب مرجع و مهم در خصوص مباحث فقهی، برای تهیه منابع سفرهایی را به شهر قم و اصفهان انجام داده و برای تهیه منابع مورد نظر با سختی‌هایی مواجه شدیم.

۱-۲- مفاهیم
۱-۲-۱- معنای اسیر جنگی

در نگاه نخست در رابطه با اسیران جنگی چنین بنظر می‏رسد که هر فردی‏ که به هر نحوی از انحاء در جنگ و برخوردهای نظامی دو قوا اسیر شود، جزء اسیران‏ جنگی بحساب می‏آید. و این معنا بی‏ارتباط با معنای اسیر از نظر لغت نیست که‏ باید بررسی شود.

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

اسیر در لغت یعنی گرفتار، مقید، محبوس، دستگیر شده‏ (دهخدا، ۱۳۴۷، ذیل واژه اسیر).
راغب اصفهانی نیز در کتاب معروفش می‏نویسد:”الاسر الشّد و القید. و سمی الاسیر بذلک لانه ماخوذ و مقید و ان لم یکن مشدودا”؛ “اسارت یعنی گرفتن و مقید کردن و بهمین جهت اسیر را اسیر می‏گویند که‏ گرفتار و مقید است هرچند هم دست و پایش بسته نباشد” (راغب اصفهانی، ۱۳۶۲، ذیل واژه اسیر).

بنابراین لازم نیست حتما اسیر را به بسته شده با طناب یا چیز دیگری‏ اطلاق کنیم چنانکه از کلمه شدّ یعنی بسته شدن بدست می‏آید و برخی نیز چنان‏ گفته‏اند.

در دائره المعارف قرن بیستم ‏آمده است: «اسیر به دستگیر شده‏ در جنگ گفته می‏شود با این حساب هرکسی، به هر نحوی در جنگ دستگیر شود، اسیر جنگی محسوب می‏شود» (وجدی، ۱۹۱۸م، ماده اسر).

اسیران جنگی، در فرهنگ اسلامی، عبارتند از مردان در پهنه نبرد که به طور زنده با پیروزی مسلمانان در دست ایشان اسیر شده¬اند (حجازی، ۱۳۹۷، ص۱۰۷).

در کتاب لسان العرب آمده است: «الاسار یعنی ریسمان و ریسمان شانه بند نیز می‌باشد و از آنست که اسیر نام گرفته است و مردم قصیده‌ای را با ریسمان می‌بستند، پس هر گرفته شده را اسیر گفتند، هرچند آن را با ریسمان نبسته باشند، گفته می‌شود. جنگ اسیر «اسری و اساری» می‌باشد» (ابن منظور، ۱۴۰۵ق، ص۱۹).

بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی اسیران جنگی در حقوق بین‌ الملل عمومی و فقه امامیه

۱-۲-۲- منظور از اسیر، در عرف حقوق بین الملل

اسیر در عرف حقوقی و قوانین بین الملل با معنای لغوی آن و اصطلاح عام‏ فرق می‏کند.
حقوق دانان بین الملل افراد خاصی را جزء اسیران جنگی بحساب می‏آورند، و در این باره می‏گویند که قرار داد ژنو که در ۱۲ اوت سال ۱۹۴۹ در ژنو منعقد شده توضیح داده است و اشخاص زیر را، اسیران جنگی می‏داند:

۱- اعضاء و افراد نیروهای مصلح، افراد چریک و دسته‏های داوطلب که در زمره نیروهای مزبور می‏باشند.
۲- پیکها و قاصدها و رسولانیکه علنا و آشکارا ماموریت خود را انجام می‏دهند.

۳- خلبانانی که مامور اکتشاف و ارتباط می‏باشند و کارکنان نیروی دریائی (و تجاری) از قبیل ناخدا و ملوان.
۴- روسای دولتها، وزراء و مستخدمین عالی‌رتبه کشور که بدون اجازه و جواز عبور در مناطق عبور کنند و دستگیر شوند.

۵- کسانیکه در معیت نیروهای مسلح‏اند (خبرنگاران،عکاس‏های جراید یا کسانیکه آذوقه و مایحتاج اردو را تامین می‏کنند).
۶- اهالی اراضی اشغال نشده‏ایکه در موقع نزدیک شدن دشمن اسلحه‏ بدست گرفته‏اند و برای مبارزه با خصم آماده شده و یا داخل در محاربه گردند (صدیق، ۱، ص۲۶).
و بطور کلی ماموران درجه اول ادارات و اشخاصی ک………………………………..