توضیحات

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

پس دیدن متن و فهرست پایان نامهبررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی میتوانید نسبت به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید

تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه ادبیات فارسی استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

گلستان سعدی و مقامات حریری در شمار کتاب‌های بسیار مهم در زبان عربی و فارسی هستند

این دو کتاب از نظر گونه‌ی ادبی با اندک مسامحه‌ای از نوع مقامات شمرده می‌شوند البته سعدی در شیوه‌ی مقامه نویسی تغییرات بنیادی ایجاد کرده است

شباهت‌های ساختاری دو کتاب به حدی است که می‌توان آن‌ها را از چشم‌اندازهای گوناگون مورد

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

بررسی و مطالعه‌ی تطبیقی قرار داد در این پایان‌نامه که به شیوه‌ی سندکاوی انجام شده است با بهره‌گیری از فن تحلیل محتوی عناصر داستانی دو کتاب تطبیق داده شده‌اند و

موارد شباهت و اختلاف آن دو بیان شده است از میان: عناصر داستانی شخصیّت‌پردازی،

صحنه‌پردازی، زاویه دید، گفتگوو توصیف که جلوه‌ی بیشتری از هنر دو نویسنده را در خود جای داده بود مورد بررسی قرار گرفت براساس یافته‌های این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت

که سعدی با دقّت و ظرافتی ستودنی به نکته‌هایی پرداخته است که مورد توجّه حریری

واقع نشده از سوی دیگر بنیان کارسعدی براختصار و تنوّع راویان و قهرمانان است در حالی

که حریری به بیان طولانی و وحدت قهرمان و راوی روی آورده است از سوی دیگر گلستان

سعدی بیشتر مخاطب محور است در حالی که مقامات حریری از نوع نوشته‌ها و داستان‌های حادثه محور محسوب می‌شود.

۱۹۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع  دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی را دانلود کنید

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

فهرست مطالب

عنوان صفحه
فصل اول
اطلاعات مربوط به طرح تحقیق ۲
۱-۱- موضوع ۲
۱-۲- مقدمه ۲
۱-۳- بیان مسئله ۲
۱-۴- هدف تحقیق ۲
۱-۵- ضرورت انجام تحقیق ۲

۱-۶- استفاده‌ کنندگان از نتایج تحقیق ۳
۱-۷- سوالها یا فرضیه‌های تحقیق ۳

۱-۸- تعریف مفاهیم مطرح شده در سوالها و تحقیق‌ها ۳
۱-۹- کلیدواژگان طرح تحقیق و معادل لاتین آن ۳
۱-۱۰- پیشینه نظری و تجربی ۳

۱-۱۱- روش اجرای تحقیق ۳
فصل دوم
۲-۱- درآمد ۶
۲-۲- ویژگی بنیادین داستان های کهن و سنّتی ۶

۲-۳-تاثیرپذیری نثر فارسی از زبان و ادب عرب ۱۳
۲-۳-۱- مختصات نثر جاهلی ۱۴
۲-۳-۲- نثر دوره‌ی عباسی ۱۴
۲-۳-۳- نثر دوره ممالیک ۱۵

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۲-۳-۴- نثر در دوره‌ی جدید ۱۵
۲-۳-۵- نثر زبان فارسی و دوره‌های آن ۲۰
۲-۴- زندگینامه سعدی ۲۲

۲-۵- زندگینامه حریری ۲۵
۲-۶- مقامه و ویژگی‌ مقامه‌ها ۲۶

۲-۷- مقامات سعدی ۲۷
۲-۸- تفاوت مقامات عربی با مقامات فارسی ۲۹
۲-۹- واضع فنّ مقامات ۳۰
۲-۱۰- مقایسه مقامات حریری و گلستان سعدی ۳۰
۲-۱۱- خصوصیات سبکی ۳۲
۲-۱۱-۱- التزام سجع ۳۲

۲-۱۱-۲- جناس ۳۵
۲-۱۱-۳- تشبیه ۳۶
۲-۱۱-۴- استعاره ۳۷
۲-۱۱-۵- ایهام ۳۸
۲-۱۱-۶- تلمیح و تضمین به آیات و روایات ۳۹
۲-۱۱-۷- ضرب‌المثل ۴۰
۲-۱۱-۸- آمیختن نظم و نثر ۴۱
۲-۱۲- از لحاظ صفات عمومی مقامه نویسی ۴۲
۲-۱۲-۱- راوی داشتن ۴۳

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۲-۱۲-۲- قهرمان داستان ۴۴
۲-۱۲-۳- تعدد قهرمان ۴۴
۲-۱۲-۴- سن‌ و سال قهرمان ۴۵
۲-۱۲-۵- طرز آغاز داستان ۴۶
۲-۱۲-۶- سرزمین داستان ۴۷

۲-۱۲-۷- نخستین قسمت داستان ۴۸
۲-۱۲-۸- وقت وقوع داستان ۴۹

۲-۱۲-۹- پایان داستان ۵۱
۲-۱۲-۱۰- جالب‌ترین قسمت داستان ۵۲
۲-۱۲-۱۱- جنبه‌ی داستانی ۵۳
۲-۱۲-۱۲- جنبه‌ی انتقادی و اخلاقی ۵۶

۲-۱۲-۱۳- از حیث لغت ۵۹
۲-۱۲-۱۴- جنبه‌ تدریسی و تعلیمی ۶۰

۲-۱۲-۱۵- نام‌گذاری داستان‌ها ۶۰
۲-۱۲-۱۶- از لحاظ موضوع و مفهوم مطالب ۶۱
فصل سوم
۳-۱- روایت شناسی ۶۵
۳-۲-عناصر داستان ۷۱
۳-۳- موضوع ۷۲

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۳-۴- درون مایه ۷۳

۳-۵- لحن ۷۴
۳-۶- شخصیت ۷۵
۳-۶-۱- منابع کاراکتر یک فرد تکامل یافته ۷۷
۳-۶-۲- شیوه‌های شخصیت پردازی ۷۸
۳-۶-۳- عناصر متشکله شخصیت انسانی ۷۹
۳-۶-۴- انواع شخصیت ۷۹
۳-۶-۵- شخصیت‌های قالبی ۸۲

۳-۶-۶- شخصیت‌های قراردادی ۸۲
۳-۶-۷- شخصیت‌های نوعی تیپ ۸۳
۳-۶-۸- شخصیت‌های نمادین و شخصیت‌های تمثیلی ۸۴
۳-۶-۹- تفاوت تمثیل با نماد ۸۴
۳-۶-۱۰- شخصیت‌های همه جانبه ۸۵
۳-۶-۱۱- شخصیت‌های ساده و جامع ۸۵

۳-۶-۱۲- شخصیت‌های اصلی و فرعی ۸۷
۳-۶-۱۳- شیوه‌های شخصیت‌پردازی ۸۹

۳-۶-۱۴- شخصیّت‌پردازی مستقیم و غیرمستقیم ۹۱
۳-۶-۱۵- شیوه‌های توصیف شخصیّت ۹۳
۳-۷- محیط داستان ۹۳
۳-۸- طرح، پیرنگ ۹۴

۳-۸-۱- تفاوت پیرنگ با داستان ۹۵
۳-۸-۲- پیرنگ بسته ، پیرنگ باز ۹۶
۳-۸-۳- خصوصیات طرح ۹۷
۳-۸-۴- وحدت طرح ۹۸
۳-۸-۵- موقعیّت زمانی طرح ۹۹
۳-۸-۶- آنچه در طرح باید از آن پرهیز کرد ۹۹

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۳-۸-۷- سه عنصر اساسی طرح ۹۹
۳-۹- گفتگو ۱۰۰

۳-۹-۱- موارد کاربرد گفتگو ۱۰۵
۳-۹-۲- گفتگو و توصیف عملی ۱۰۶
۳-۹-۳- راست نمایی در گفتگو ۱۰۷

۳-۹-۴- وفق دادن گفتگو با شخص ۱۰۷
۳-۹-۵- جلوه خصوصیات طبقاتی در گفتگو ۱۰۸

۳-۹-۶- اختصاصات نژادی و شغلی در گفتگو ۱۰۸
۳-۹-۷- آکسیون و گفتگو ۱۱۰
۳-۹-۸- محیط داستان و گفتگو ۱۱۱
۳-۹-۹- انواع گفتگو ۱۱۲
۳-۹-۹-۱- گفتگو ملموس ۱۱۲
۳-۹-۹-۲- تک گویی ۱۱۲
۳-۱۰- جایگاه زمان در روایت ۱۱۳

۳-۱۱- زمان‌مندی روایت ۱۱۴

۳-۱۱-۱- دیدگاه ژنت ۱۱۴
۳-۱۱-۱-۱- نظم و سامان ۱۱۴
۳-۱۱-۱-۲- تداوم ۱۱۵
۳-۱۱-۱-۳- بسامد یا تکرار ۱۱۶
۳-۱۲-۱- کانون روایت ۱۱۷

۳-۱۲-۲- ارتباط کانون روایت با موضوع روایت ۱۲۰
۳-۱۲-۲-۱- فاصله و سرعت ۱۲۰
۳-۱۲-۲-۲- زمان و کانون روایت ۱۲۰

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۳-۱۲-۲-۳- کانون و محدوده دانش ۱۲۰
۳-۱۲-۲-۴- کانون عینی و ذهنی ۱۲۱
۳-۱۲-۲-۵- کانون غیاب ۱۲۱

۳-۱۲-۲-۶- کانون صادق/ کاذب و کامل/ ناقص ۱۲۱
۳-۱۲-۲-۷- کانون بدون راوی ۱۲۱
۳-۱۲-۳- ارتباط کانون روایت با راوی ۱۲۱
۳-۱۲-۳-۱- کانون روایت متغیر ۱۲۲
۳-۱۲-۳-۲- کانون دید، درونی و بیرونی ۱۲۲

۳-۱۲-۳-۳- کانون روایت از نظر مکان راوی ۱۲۲
۳-۱۲-۳-۴- گونه‌های کانون با توجّه به شخص دستوری راوی ۱۲۲
۳-۱۲-۳-۵- گونه‌های کانون با توجّه به راوی دانای کل ۱۲۲
۳-۱۲-۳-۶- گونه‌های کانون با توجّه به راوی اول شخص ۱۲۳

۳-۱۳- صحنه ۱۲۴
۳-۱۳-۱- وظایف صحنه ۱۲۶

۳-۱۳-۲- اجزای صحنه ۱۲۶
۳-۱۲-۳- شیوه صحنه پردازی ۱۲۶
۳-۱۴- زاویه‌ی دید ۱۲۷
۳-۱۴-۱- من روایتی ۱۳۰
۳-۱۴-۲- دانای کل ۱۳۰
۳-۱۴-۲-۱- زاویه دید دانای کل محدود ۱۳۰
۳-۱۴-۲-۲- زاویه دید نمایشی ۱۳۰

۳-۱۴-۳- روایت نامه‌ای ۱۳۱

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۳-۱۴-۴- روایت یادداشت گونه ۱۳۱
۳-۱۴-۵- تک‌گویی ۱۳۱
۳-۱۴-۵-۱- تک گویی درونی ۱۳۱
۳-۱۴-۵-۲- تک گویی نمایشی ۱۳۲
۳-۱۴-۵-۳- حدیث نفس یا خودگویی ۱۳۲

فصل چهارم
۴-۱- شخصیت و شخصیت پردازی ۱۳۵
۴-۱-۱- شخصیت ایستا ۱۴۲
۴-۱-۲- شخصیّت پویا ۱۴۲
۴-۱-۳- شخصیّت نوعی در گلستان ۱۴۲
۴-۱-۴- شخصیّت ساده و پیچیده ۱۴۲

۴-۱-۲-۱- شخصیّت ایستا در مقامات حریری ۱۵۰
۴-۱-۲-۲- شخصیّت‌های پویا ۱۵۰
۴-۱-۲-۳- شخصیّت نوعی ۱۵۰
۴-۱-۲-۴- شخصیّت‌های ساده و پیچیده ۱۵۱
۴-۲- صحنه‌پردازی ۱۵۱

۴-۳- شیوه‌های روایت پردازی و زاویه دید ۱۵۹
۴-۳-۱-۱- زاویه دید بیرونی (روایت سوم شخص) ۱۶۳
۴-۳-۱-۲- زاویه دید درونی (روایت اول شخص) ۱۶۳
۴-۳-۱-۳- دانای کل محدود ۱۶۵
۴-۳-۲- زاویه دید درونی ۱۶۸
۴-۳-۲-۱- اول شخص درگیر ۱۶۸

۴-۳-۲-۲- اول شخص ناظر ۱۶۸
۴-۴- گفتگو ۱۶۹
۴-۵- توصیف ۱۷۱
نتیجه‌گیری ۱۷۳
فهرست منابع و ماخذ ۱۷۵
فهرست مقالات ۱۷۷

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

اطلاعات مربوط به طرح تحقیق
۱-۱- موضوع

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی و مقامات حریری
۱-۲- مقدمه
ادبیات مقوله‌ای گسترده‌ است. که یکی از جنبه‌های آن ادبیات تطبیقی است و در این بین به علّت تأثیر وتأثر فراوان آثار ادبی فارسی و عربی از یکدیگر، شناخت تطبیقی آثار این دو

زبان ضروری می‌باشد. از آنجا که داستان‌ها و مقامه‌ها یکی از جذابترین و مهمترین

بخش‌های زبان‌ عربی و فارسی است لذا بررسی تطبیقی داستان و عناصر داستانی ضروری و قابل توجّه می‌باشد.

۱-۳- بیان مساله:

داستان‌ها و افسانه‌های مختلف بیانگر فرهنگ و تمّدن و آرمانهای مردم هر جامعه می‌باشد. لذا توجّه به این بخش از ادبیات ملل مختلف ضروری است. در این میان گلستان

سعدی با ساختار «مقامه» از شاخص‌ترین آثار ادب فارسی است که به زیبایی‌ بیانگر فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی است. یقیقناً در آثار عربی چنین گنجینه‌هایی با کمّیت و کیفیت متفاوت

یافت می‌شود از جمله «مقامات حریری» که به دلیل شباهت ساختاری با گلستان، چگونگی این ساختارها و عناصر داستانی و تاثیر و تاثر از یکدیگر می‌تواند در خور توجّه باشد.

۱-۴- هدف تحقیق:

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

مهمترین اهداف تحقیق به شرح زیر است:
شرح عناصر داستانی در گلستان سعدی
شرح عناصر داستانی در مقامات حریری

بررسی تاثیر و تاثر احتمالی هر یک از دیگری
۱-۵- ضرورت انجام تحقیق:

یکی از شاهکارهای ادبیّات فارسی گلستان سعدی علیه‌ الرحمه است که موجب مباهات هر فارسی زبانی است که سرشار از حکمت و زندگی می‌باشد.

برای شناسناندن این اثر به دیگر ملل لازم است از حوزه زبان فارسی فراتر رفته و در این زمینه کارهای تطبیقی صورت گیرد تا این نوع کتب که از آن تمام مردم است و به عبارتی جهانی هستند، بهتر شناخته

شوند و ادبیات تطبیقی از این جنبه بسیار قابل توجّه است و امروزه در دانشگاه‌ها و مراکز

علمی مورد توجّه فراوان و در این بین ادبیات فارسی و عربی با توجّه به پیشینه فرهنگی و مشترکات فراوانی که با یکدیگر دارند اهمیت دو چندانی دارد.

از میان آثار ارزشمند این دو زبان گلستان سعدی و مقامات حریری با توجّه به این که هر دو

ساختار «مقامه» دارند از جنبه عناصر داستانی قابل بررسی بوده تا عناصر داستانی، چگونگی آنها و تاثیر و تاثر از یکدیگر بررسی شده و شناخت تطبیقی از این جنبه بر این دو اثر داشته باشیم.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۱-۶- استفاده کنندگان از نتایج تحقیق:

علاقه‌مندان، پژوهندگان و دانشجویان ادبیات تطبیقی، ادبیات فارسی و ادبیات عرب.
۱-۷- سوالها یا فرضیه‌های تحقیق:
آیا امکان دارد عناصر داستانی در گلستان سعدی و مقامات حریری به یکدیگر شباهت داشته باشند؟

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

عناصر داستانی در گلستان سعدی و مقامات حریری هر یک به چه شکل ارائه شده است؟
فرضیه
به نظر می‌رسد: ۱- سعدی در گلستان از عناصر داستانی مقامات حریری تاثیر پذیرفته ۲- شباهت زیادی در عناصر داستانی گلستان سعدی با مقامات حریری وجود دارد.
۱-۸- تعریف مفاهیم مطرح شده در سوالها و فرضیه‌ها:

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

در پژوهش حاضر جایگاهی ندارد.
۱-۹- کلید واژگان طرح تحقیق و معادل لاتین آن:
ادبیات تطبیقی (comporative litereature)، عناصر داستانی element story
سعدی (sa’di)، حریری (Hariri)، مقامه (maghameh).
۱-۱۰- پیشینه نظری و تجربی:

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

الف) مبانی نظری (نظریه‌های مربوطه) و چهارچوب نظری انجام پژوهش: در این تحقیق جایگاهی ندارد.
ب) چکیده تحقیقات انجام شده در ایران (حداقل ۵ سطر از ۵ چکیده) که مستقیماً به عنوان

تحقیق یا به یکی از متغیرهای مربوط است (ترجیحا ۵ سال اخیر): در بررسی تطبیقی عناصر داستانی این دو اثر تحقیق مستقلی در ایران یافت نشد.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

ج) چکیده تحقیقات انجام شده در خارج از ایران (حداقل ۵ سطر از ۵ چکیده) که مستقیماً

به عنوان تحقیق یا به یکی از متغیرها مربوط است (ترجیحاً ۵ سال اخیر): در بررسی تطبیقی عناصر داستانی این دو اثر تحقیق مستقلی در خارج ایران یافت نشد.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۱-۱۱- روش اجرای تحقیق:
الف) نوع تحقیق براساس طرح تحقیق و اهداف تحقیق:
این تحقیق از نوع بینادی می‌باشد.

ب) این متغیرها از لحاظ نوع آنها در تعیین و چگونگی کنترل متغیرهای تحقیق:
در پژوهش حاضر موردی وجود ندارد.
ج) داده‌های مورد نیاز غالباً در زمینه ادبیات تطبیقی و عناصر داستانی است که این داده‌ها با توجّه به سه بعد زیر جمع‌آوری خواهد شد.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۱- شناخت دقیق عناصر داستانی
۲- استخراج این عناصر از مقامات حریری
۳- بررسی تطبیقی
د) شیوه جمع‌آوری داده‌ها:

اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و سندکاوی و همچنین استفاد از مقالات و نشریات جمع‌آوری خواهد شد و سپس به روش فیش‌برداری، مطالب مورد نیاز از درون این منابع به شکل

استقراء تام استخراج و در نهایت با توجّه به چارچوب تحقیق به دسته‌بندی آنها پرداخته خواهد شد.

هـ) ابزار تحقیق:
برگه‌های یادداشت
و) تعریف جامعه آماری، برآورد حجم نمونه و روش‌های نمونه‌گیری، با توجّه به سوالها یا فرضیه‌های تحقیق: این مورد در این تحقیق جایگاهی ندارد.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

فصل دوم

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۲-۱- درآمد
گلستان سعدی علیه الرحمه میراث گران‌بهای این مرد بزرگ برای تمام ملل و مردم دنیاست

و بحق که مایه مباهات ما فارسی زبانان است. این کتاب ظریف هشت باب بیشتر ندارد وعاری ازسخنان تکلّف آمیز و مشحون نکات اخلاقی و تربیتی است وکتابی بین جد وهزل،

بین قصّه‌نویسی و مقامه پردازی و چنان تلفیق معتدلی به‌وجودآورد است که در هیچ اثری دیگر همانند ندارد.

مقامات حریری نیز یکی از شاهکارهای ادب عربی می‌باشد. اسلوب حریری در کتابش سراپا فصاحت و هنرمندی

و ایجاد هیجان در خواننده است و نوشته‌های او اسلوبی شده در دست آیندگان. حریری مشکلات عصر خود را مانند سعدی بیان کرده‌است امّانثر او پر است از تصنّع

و تکلّف و سراپا کنایه و مثل و لغز است امّا مقامات او مورد توجّه همه اعراب بود و حتّی جزو کتب درسی به شمار می‌رفته.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

زبان فارسی و عربی تأثیر و تأثرات فراوانی بر یکدیگر گذاشتند و ادبیّات تطبیقی شاخه‌ای

از دانش است که این اشتراکات و تمایز ها را بررسی و تحلیل می کند.

مقامه ها از انواع فنّ قصص هستند ولی با آن‌ها تفاوت بسیار دارند. و تفاوت در جنبه داستانی است که در مقامات ضعیف است و در پی آنست که غوامض لفظی و ترکیبات

عبارات را حل کند و دریابد و هنر و صنعتی راکه در ترکیب عبارات به کار برده بشناسد.

گلستان سعدی را ادامه رشته مقامه نویسی دانسته‌اند. سعدی علیه الرحمه مقامه ی خود را به شیوه سهل ممتنع نوشته و مشکل مقامه نویسی را برای زبان فارسی رفع کرده است. علاوه بر اینکه کدیه را اساس مقامه نویسی خود قرار نداده است.

سعدی با نهایت اقتدار، صنعت را مهار کرده و آن‌ها را طوری از نظر پنهان داشته که خواننده آن‌ها را نمی‌بیند و تصور دارد که با نثری مرسل روبه‌روست. صنایع در نظر اوّل به چشم نمی‌آید.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

۲-۲- ویژگی بنیادین داستان‌های کهن و سنّتی
متون کهن فارسی، میراث یادگار و گنجینه ارزشمند روزگار گذشته است، به گونه‌ای که دریایی از حکمت، فرهنگ

و دانش را در برابر بازماندگان قرار می‌دهد. نکته‌های نهفته در قلب حکایت‌ها تشنه جانی جستجوگر آن صراط مستقیم را، با نوشیدن جرعه‌ای از این جام فرو

می‌نشاند و آنان را به نوشیدن جامی دیگر مشتاق می‌سازد. گذشت روزگار از ارزش این «لؤلؤ مکنون» نکاسته قدر و ارزش آن راافزوده است.

داستان‌پردازی ایرانی دارای پیشینه‌ای طولانی است؛ آن قدر طولانی و آن‌قدر ظریف که گویی داستان‌پردازی هنری ویژه ایرانیان است.

ریشه‌های آن را می‌توان پیش از اسلام در میان قصّه گویان گمنام جستجو کرد. این روایات شفاهی کهن در دوره پرشکوه اسلامی،

اندک اندک مکتوب شدند. از دوره ساسانیان نیز داستان‌های منثوری به جای مانده است و پس از اسلام نمونه‌های منثور کم نیست، به نظم و نثر

درآوردن داستان‌های شفاهی، بیش از هر چیز بیانگر هنر قصّه پردازی و داستان‌نویسی در میان مردم ایران است؛ سنّتی که همگام با طول عمر بشر هزاران سال از تولد آن می‌گذرد.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

قدمای ما حتّی تاریخ خود را آمیخته ای از افسانه و واقعیت نوشتند. هنگامی که در تحلیل

علل واقعی پدیده‌ای به جایی نمی‌رسیدند، افسانه و جادو را با حقیقت می آمیختند و گویی راه چاره‌ای برای پرداختن داستان‌ پیدا می کردند و این داستان پردازی ها ویژگی هایی

داشت:«کمتر داستان سنّتی هست که در آن، خصوصیات برونی و درونی اشخاص

و رویدادهای زندگی آنان بدون توجّه به اصل گزینش و کمال گرایی و با دقّت تمام در جزئیات و

دقایق،( مگر در راستای مبارزات و برجسته سازی های مرسوم) توصیف شده باشد. به عبارت دیگر، ویژگی‌های جسمی و روحی اشخاص داستان‌ها بر حول محور او صاف ثابت و

مثالی و آرمانی، اعم از نیک و بد، می‌گردد. پس به همان میزان که اندیشه واقع‌گرایی

غربی بر خاصّه ها و افتراقات جسمی، روحی و محیطی تأکید داشته، تمثّلی شرقی به خلق سنخ ‌های مشابه و حذف بسیاری از تفاوت‌ها گرایش یافته

و در برابر، دقّت فراوان در جهت ترسیم چهره‌های آرمانی به ویژه در مورد قهرمانان برتر مصروف داشته» (حمید یان، ۱۳۹۹: ۱۳ ).

«مبالغه در ترسیم چهره‌ها، حرکات، نیروها، قابلیت‌ها و رویدادها که سنّت رایج داستان‌پردازی قدیم ما بود از همین خاستگاه است و خواه مبالغه ذاتی

حماسی و خواه مبالغه عرضیِ غنایی ، بدین‌سان در این داستان‌ها معمولاً افرادیک سنخ با یکدیگر تقریباً

همسانند و سنخ بندی هم در دو قطب یکی خیر و زیبایی و دیگر شر و زشتی، قرار دارد و در مورد قهرمانان اصلی داستان علی الرّسم حد وسط در میان نیست. در مورد بعد زمان و مکان وضع به همین منوال است. معمولاً در داستان‌های سنّتی کمتر چیزی به نام رعایت

مقتضیات و ضرورت‌های زمان و مکان در کار است. و هر آنچه مربوط به سیر چیزی در زمان است آن سان که باید مورد توجّه نبوده است، بدین سان که

چندان معلوم نیست که فضای داستان، اشخاص و نحوه زیست و فکر و فرهنگ آنان متعلّق به چه زمانی است واین یا آن زمان نسبت به یکدیگر چه ویژگی و تفاوت مشخصی دارد. در داستان‌های ما بسیاری از

مکان‌ها اساساً افسانه‌ای است، برخی هم اگرچه با نام خود در عرصه ی جهان وجود دارند یا روزگاری وجود داشته و سپس مشمول تغییرات حدود و ثغور

شده‌اند، امّا باز تفاوت بارزی که از هر نظر در میان مکان‌های گوناگون و ساکنان آن ها وجود دارد ، کمتر در داستان‌های سنّتی ما منعکس گردیده است.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

داستان در هرجایی ممکن است اتفاق بیفتد. پیداست برای حکایت گوی، داستان‌پرداز که بیشترین کوشش او به سوی ایجاد لذّت و هیجان در خواننده که

خصیصه ی عمومی و

مشترک همه داستان هاست مصروف بر اخذ نتیجه اخلاقی یا وصول به غایات دینی و عرفانی است.

بعد زمان و مکان: معمولاً در داستان‌های سنّتی کمتر چیزی به نام رعایت مقتضیات و ضرورت‌های زمان و مکان در کار است و هر آنچه مربوط به سیر چیزی در زمان است آن

سان که باید مورد توجّه نبوده است، بدین سان که چندان معلوم نیست که فضای داستان، اشخاص و نحوه زیست و فکر و فرهنگ آنان متعلّق به چه زمانی است و این یا آن زمان

نسبت به یکدیگر چه ویژگی و تفاوت مشخّصی دارد. در داستان‌های سنّتی ما به تعیّنات زمانی و مکانی، توجّه چندانی نمی‌شود و هر چیز در هر زمان و هر جا و پیدا شدن سروکلّه

این یا آن شخص متعلّق به این یا آن زمان و مکان در هر وقت وهر شهروخطّه ای ممکن خواهد بود و ویژگی فرهنگ و شیوه زیست مردم هر عصری ممکن است به جامعه قرن‌ها

قبل یابعد نسبت داده شود . وجود قهرمانان فراوانی که عناصر مختلف و متضّاد فرهنگی مربوط به ادوار و امکنه ی مختلف را یکجا در خود جمع دارند ، ونیز وجود این همه مکان‌های مجهول یا مجعول و یا خطاهای جغرافیایی در داستان‌های گذشته، زاده ی همین دید فارغ از زمان و مکان واقعی و عینی است.

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

به سخن دیگر، در چنین نگرشی چه‌بسا مقتضیات و تفاوت‌های محیطی و مکانی هم در جهت خلق عالمی آرمانی و مثالی از یاد رفته باشد. مثلاً در آثار نظامی، وصف لیلی،

دختری بادیه نشین و طبعاً سیه چرده، تفاوتی را با شیرین ارمنی سپید پیکر نشان نمی‌دهد، زیرا هر گونه تفاوتی وتعینی

در این میان خللی بر الگوی مثالی زیبای معشوق در نظر شاعر وارد می‌آورد . به‌طورکلّی می‌توان گفت که داستان سنّتی ما در خدمت برجستگی ها و خوارق

عادات قرار دارد، زیرا داستان‌پردازی به تبع بینشی که بیان شد کمتر به سیر وقایع در زمان به‌طور طبیعی توجّه دارد بلکه با پس پشت

نهادن زمان به عنوان عنصری کلّی، به وقایع برجسته و جذاب ومهیج به مثابه عنصری کیفی متمایل می‌شود.» (همان : ۱۹-۱۴)

«… عامل زمان همواره ثابت بوده و مرور زمان احساس نمی‌شود. گویی زمان مهم نیست و نسل‌ها بعد از نسل‌ها می‌آیند بدون اینکه تفاوتی از نظر

آرمان‌ها و حتّی شکل ظاهری با هم داشته باشند و قهرمان داستان‌های ما در زمان ثابت زندگی می کند و همه چیز بی

زمان است. و مکان نیز مطرح نبوده و داستان نیز در بی مکان به وقوع می‌پیوست واگر ذکر

می‌شد چندان اهمّییتی نداشت قهرمان داستان با توجّه به مکان و زمان هویت خود را کسب می کند و رفتار خاص از او بروز می کند و در مکان و زمان متفاوت همواره ثابت نیست و در داستان‌های بعد از مشروطیت زمان و مکان برای ما از اهمّییت بیشتری برخوردار شد .» (براهنی، ۱۳: ۲۹)

بررسی تطبیقی عناصر داستانی گلستان سعدی

این که در داستان‌های شرقی زمان و مکان به طور دقیق پرداخت نمی‌شود، ریشه در

فرهنگ دیرینه ای دارد که در آن زمان و مکان اموری اعتباری یا فاقد اعتبار است و کمتر

موردی است که اهمّییتی تعیین کننده در جریان رویدادها و اهداف داستان داشته باشد.

زمان و مکان با یکدیگر و عدم توجّه به آن‌ها در داستان‌ها و افسانه‌ها یکی از مظاهر بارز

ویژگی گزینش و حذف برخی از بخش‌ها و عناصر، چه در داستان و چه در تاریخ است.

در سنّت داستان‌پردازی ما نویسنده و خواننده هردو متوقع امور خارق‌العاده هستند و پرداختن به جزئیات احوال و روزمرگی ها، روحیّات اشخاص جالب توجّه نیست و

درنتیج……………………..