توضیحات

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

دانلود پایان نامه و پروژه پایانی با موضوع جدید

پس از دیدن متن و فهرست پایان نامه

میتوانید نسبت به خرید آنلاین و دانلود فایل مورد نظر اقدام فرمایید میتوانید تغییراتی در متن پایان نامه ایجاد نمایید و یا از بعضی از فصل های پایان

نامه مثل روش تحقیق پیشینه تحقیق بیان مسئله و یا منابع پایان نامه حقوق استفاده فرمایید با آرزوی موفیقت برای دانشجویان عزیز

شیوه های جایگزینی حل و فصل اختلافات یـا (Alternative Dispute
( Resolution
به شیوه هایی اطلاق می گردد آه جایگزین رسیدگی قضـایی شده و هدف آن ، حل سریع دعاوی به وسیله اشخاص خصوصـی است . این شیو ها به رغم انواعی آه دارند ، همگی

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

مبتنی بر تراضی طرفین بوده و در عین حال ، نتیجه آار در غالب آن ها الزام آور نیست .

میانجی گری ، سازش ، مصـالحه ، مذاآره ، رسیدگی آوتاه ، ارزیابی بی طرفانه یـا شـبه آارشناســـــــی از مهـــــــم تـــــــرین ایـــــــن شیوه هاست .آم هزینه بودن ، سریع بودن ،

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات

محرمانه بودن ، انعطـــاف پـــذیری ، راه گشـــا و مـــؤثر بـــودن ، آینده نگر بودن ، اقتصادی و محترمانـه بـودن ، دقیـق و آارســــــاز بــــــودن ، غیرخصــــــمانه بــــــودن ، ساده و

غیررسمی بودن ، رسیدگی موضوع از جانـب متخصـص و غـــــــیره از عمـــــــده تـــــــرین مزایـــــــای شیوه های مزبور است .الزام آور نبودن تصمیم حاصـل از شیوه های مذآور و عدم قابلیت ارجاع برخـی دعـاوی بـه ADR نیز از نقاط ضعف آن محسوب می شود . در

حقوق ایـران علیرغم سابقه دیرینه شیوه های جایگزینی و وجود مقرراتی راجع به سازش و مصالحه ، رجوع به این شـیوه هـا مـورد استقبال اصحاب دعوا قرار نگرفته است .

ارجاع اختلاف به شیوه های مذآور گاه در قالب قـرارداد مســــتقل و گــــاه بــــه صــــورت شــــرط ضــــمن عقد اصلی انجام می پذیرد . شروط ارجاع ممکن اسـت حـاوی رجــــــوع اختیــــــاری اخــــــتلاف بــــــه ایــــــن روش ها باشد یا رجوع اجباری . اثر موافقت نامـه

 حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

شـرط رجوع به این شیوه ها بر نفی صلاحیت دادگاههای دادگستری گرایش غالبی ندارد ، پذیرش قاعده استقلال شرط رجوع نیز با تردیدهای مواجه اسـت ؛ و قاعـده صـلاحیت

نسـبت بـه صلاحیت نیز از مقبولیت عامه برخـوردار نشـده اسـت .در مورد قانون حاآم بر آیین رسیدگی و ماهیت دعوا ، گرایش اغلب بر پذیرش اصل حاآمیت اراده است . امّّا تصمیم شخص ثالث اصولا الزام آور نیست و توافق طرفین بر الزام آور بودن آن تنها بدان جنبه تعهد قراردادی بخشیده است .

۱۹۳صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع و پاورقی دارد 

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل این پروژه را دانلود کنید

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

باسمه تعالی
فهرست

عنوان
چکیــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــده…………………..………………………
…………………………………………..
۴ ………

مقدمــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــه …………………………………………..
…………………………………………..
۵ ……….
۱- طــــــــــــــــــــرح مســــــــــــــــــــئله
…………………………………………..
٩ ………………………………………..
۲- تحقیقـــــــــات و مطالعـــــــــات قبلـــــــــی

 حل و فصل اختلافات

…………………………………………..
١٢ ……………………
۳- ضـــــــــــــــــــرورت تحقیـــــــــــــــــــق
…………………………………………..
۱۴ …………………………………
۴- ســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــؤال
…………………………………………..
…………………………………………..
۱۵ ……
۵- فرضـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــیه
…………………………………………..
…………………………………………..
١۵ ….
۶- روش تحقیــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــق
…………………………………………..
١۵ ……………………………………..
٧- طـــرح آلـــی پایـــان نامـــه و روش طـــرح مطلـــب

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات حقوق ایران

…………………………………………..
١۵ .
بخش اول : مبـانی ، قواعـد عمـومی و قـانون حـاآم بـر رسیدگی در روش های جایگزینی .١٧
فصــــــــــــــــــل اول : مبــــــــــــــــــانی …………………………………………..
…………………………………….. ۵٢ مبحــــث نخســــت : مبــــانی اقتصــــادی و فرهنگــــی …………………………………………..
٢۵ …….
مبحــــــــــث دوم : مبــــــــــانی زمــــــــــانی …………………………………………..
٣٠ ……………………………
مبحـــــــث ســـــــوم : مبـــــــانی اجرایـــــــی …………………………………………..
٣۴ …………………………
مبحـــــث چهـــــارم : ســـــادگی آیـــــین رســـــیدگی

روش های

…………………………………………..
٣٧ …………..
فصـــل دوم : قواعـــد عمـــومی روش هـــای جـــایگزینی …………………………………….. ١۴
مبحــــــث نخســــــت : اصــــــل حاآمیــــــت اراده …………………………………………..
۴١ ……………..
مبحـــــــث دوم : اصـــــــل رضـــــــایی بـــــــودن …………………………………………..
۴۵ ……………………
مبحـــث ســـوم : اصـــل نســـبی بـــودن قراردادهـــا …………………………………………..

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

۴٩ ………..
فصل سوم : قانون حاآم بر رسیدگی در روش های جـایگزینی …………………. ٢۵
مبحث نخست : قانون حاآم بر اعتبار موافقت نامـه شـیوه های جایگزینی ………… ٣۵

مبحــــث دوم : قــــانون حــــاآم بــــرآیین رســــیدگی …………………………………………..
۵۶ ………
مبحـــث ســـوم : قـــانون حـــاآم بـــر ماهیـــت دعـــوا …………………………………………..
۵٧ ………
بخش دوم : اقسام روش های جایگزینی حـل و فصـل دعـاوی و قابلیــــــــــت اعمــــــــــال آن در حقــــــــــوق ایــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــران
…………………………………………..
…………………………………………..
۵٩ ………..
فصـــــــل اول : مبـــــــانی تقســـــــیم بنـــــــدی …………………………………………..
۵٩ …………………..
مبحــث نخســت : تقســیم بنــدی بــر مبنــای علــت احالــه

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات

…………………………………….. ٩۵
مبحث دوم : تقسیم بندی بر مبنای نحوه مداخله شخص ثالث ……………………. ۶۴
فصل دوم : اقسام روش های جایگزینی و قابلیت اعمـال آن در حقــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوق ایــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــران
…………………………………………..
…………………………………………..
۶٧ ……..
مبحــــــــث نخســــــــت : میــــــــانجی گــــــــری …………………………………………..
۶٧ …………………
٧٠١-آیـــــــــــــــــــین رســـــــــــــــــــیدگی
…………………………………………..
٧٠……………………………….
-٢
مزایا………………………………………
…………………………………………..
٧۵ ………
٣- معایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــب
…………………………………………..
…………………………………………..

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات

٧٧

٧٨ ……….
مبحــــــــــــــــــث دوم : ســــــــــــــــــازش…………………………………………..
٨٠ ……………………………..
١-آیــــــــــــــــــــین رســــــــــــــــــــیدگی
…………………………………………..
٨٣ …………………………………..
۲- مزایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا
…………………………………………..
…………………………………………..
٨۶ ….
۳- معایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــب
…………………………………………..
…………………………………………..
٨٨ .
۴- قابلیـــــت اعمـــــال آن در حقـــــوق ایـــــران
…………………………………………..
٩٠ ………..
مبحــــــــــــث ســــــــــــوم : مصــــــــــــالحه …………………………………………..
٩٧ ………………………….
۱- آیـــــــــــــــــــین رســـــــــــــــــــیدگی
…………………………………………..
١٠٠ ………………………………
۲- مزایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا
…………………………………………..
…………………………………………..

 قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

١٠٣
۳- معایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــب
…………………………………………..
………………………………………..
١٠۴
١٠۵ ……..
مبحـــــــــــث چهـــــــــــارم : مـــــــــــذاآره…………………………………………..
١١١ ………………………..
۱- آیـــــــــــــــــــین رســـــــــــــــــــیدگی
…………………………………………..
١١۶ ………………………………
۲- مزایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا
…………………………………………..
…………………………………………..
١٢١ .
۳- معایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــب
…………………………………………..
…………………………………………
١٢٣
۴- قابلیـــــت اعمـــــال آن در حقـــــوق ایـــــران
…………………………………………..
۱۲۴ ……..
مبحـــــــث پـــــــنجم : محاآمـــــــه آوتـــــــاه …………………………………………..

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

۱۲۵ ………………..
۱- آیـــــــــــــــــــین رســـــــــــــــــــیدگی
…………………………………………..
١٣٠ ………………………………
۲- مزایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا
…………………………………………..
…………………………………………..
١٣٢ .
۳- معایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــب
…………………………………………..
…………………………………………
١٣٣
١٣۴ ……..
مبحث ششم : ارزیـابی بـی طرفانـه یـا شـبه آارشناسـی ……………………………… ۵١٣

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

۱- آیـــــــــــــــــــین رســـــــــــــــــــیدگی
…………………………………………..
١٣٧ ………………………………..
۲- مزایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا
…………………………………………..
…………………………………………..
١۴٠ ..
۳- معایـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــب
…………………………………………..
………………………………………….
١۴١
۴- قابلیـــــت اعمـــــال آن در حقـــــوق ایـــــر ان
…………………………………………..
١۴٢ ………
نتیجـــــــــــــــــــــه گـــــــــــــــــــــیری …………………………………………..
………………………………………..
١۴٣
منــــــــــــــــــــابع و ماخــــــــــــــــــــذ …………………………………………..
١۴٧ ………………………………………

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

مقدمه :
انسانی موجودی است اجتماعی و همواره ناگزیر بوده اسـت آه در میان سایر هم نوعان خود ادامه حیات دهد . اگـر آدمی توانسته است دریاها و اقیانوس ها را درنـوردد ،

فضــــــــــــــــــا را بپیمایــــــــــــــــــد ، طبیعت را مهار نماید و روزبه روز بـا پیشـرفت علـوم و فنـــون چهـــره جدیـــدی بـــه زنـــدگی ببخشـــد و یافته ها و ساخته های حیرت انگیزتری عرضه نماید همـه در ســــــایه ارتبــــــاط و همفکــــــری و همکــــــاری افراد بشر با هم به

دست آمده است . امّـا ایـن روابـط اجتماعی و زندگی افراد بشـری در آنـار یکـدیگر باعـث گردیده آه بین منـافع و حقـوق آن هـا تعـارض و تـزاحم بوجود آید و همین امر به ایجاد دعوا و اختلاف بـین افـراد بشر منجر شده است .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافا

با افزایش اختلافات ، حل و فصل آن ها از نظـام قضـایی دولتی یعنی از طریق دادگاهها و توسط قضات منتخب دولت ، گذشته از این آه هزینه ی زیادی را بر دولت هـا تحمیـل می آند ، منجر به تراآم آار و انباشته شدن پرونده ها در دادگستری می شوند و به دلیل تبعاتی آه در پـی دارد نارضایتی اصحاب دعوا را به دنبال خواهد داشت .

همچنین طرفین اختلاف نیز خصوصا در اختلافات تجاری به دلیـل ماهیت خاص روابط و اختلافات تجاری تمایـل چنـدانی بـرای مراجعه به دادگاههای دولتی جهت حل و فصل

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

اختلافات خـود ندارند ، چراآه می خواهند اختلاف خود را سریع تر و حتی المقدور با هزینه آمتر و توسط قضاتی آه نسبت به موضـوع مورد اختلاف تخصص دارند و به طور محرمانه و

غیرعلنی حـل و فصل نمایند . گاه نیز روابط آاری و روابط آینده طـرفین ایجاب می آند آه اختلافات طرفین در یـک محـیط دوسـتانه و توأم با همکاری و تفاهم حل و فصل شود(همانند اختلاف بـین همســــایه هــــا ، زوجــــین ، آــــارگر و آارفرمــــا ) آه تنوع و انعطاف شیوه

های غیرقضـایی حـل اخـتلاف ایـن امکـــان را بـــرای طـــرفین فـــراهم مـــی ســـازد ، در حالی آه حل اختلاف در دادگاهها به روابط آاری و آتی طـــــــرفین لطمـــــــه وارد مـــــــی ســـــــازد وطرفین را در حالت درگیری و نزاع باقی می گذارد .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

پس از تأسیس مراجع قضایی دولتی و در حالی آه مراجعه به آن هــــــــا ، طریــــــــق عــــــــادی رفــــــــع اختلاف گردید ، شیوه های دیگـر اخـتلاف بـه حیـات خـود ادامه داد و این بیشتر به این جهت بود آه طـرفین مایـل بودند منازعه و اختلاف خود را با تشریفات وهزینه آمـتر و ســـــــــــــــــــرعت بیشـــــــــــــــــــتر ، توسط اشخاصی آه در انتخاب آن ها

دخالت داشته اند حـل و فصل آنند . بعدها با گسترش قلمرو حکومیت و پیچیـدگی روابط اجتماعی ، رجوع بـه محـاآم دادگسـتری ، جـایگزین استفاده از شیوه های دوستانه حل و فصل اختلاف شد ، با این حال مقررات پراآنده ای برای تشویق به استفاده از شیوه های جایگزین تصویب گردیده است .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

از سوی دیگر رسانه های گروهی ، قشر آثیری از شهروندان ، مسئولین و آانون وآـلای دادگسـتری همگـی از توانـائی و عملکرد قضات در اداره آردن پرونده هـائی آـه روز بـه روز

هم بر آمار آن ها افـزون مـی شـد ابـر از نگرانـی آردند ؛ البته انتقاد شهروندان و وآلا از نحوه آـارآرد قضات مسئله ی جدیدی نیست ولی شـدت انتقـادات بـه سـطح خارج از انتظاری رسیده است .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

حل اختلافات به صورت صلح جویانه ، مسـئولیت عظـیم یـک دولــــت بــــرای مــــردم خــــود مــــی باشــــد ، برای عرضه آردن مؤثرترین ، مناسبت تـرین و بهتریـن روش حل اختلافات ، سیستم عـدالت مـا بایـد درآنـار سیسـتم عدالت رسمی خود از ADR استفاده نماید .

تأخیرات ، هزینه های دادرسی ، پیچیـدگی جریـان دادرسـی ، عـدم احسـاس مسئولیت نسبت به دادخواهان ، سیستم دادگاههای مـا را ضـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــعیف آرده است چون اختلافات به شـکل گسـترده ای بـ ا یکـدیگ ر تفاوت دارند . دادرسی رسمی همیشه بهترین روش بـرای حـل و فصل آلیه اختلافات نمی باشد ، در آینده دادگاهها بایـد

طیف گسترده ای از گزینه های متنوع را برای حـل و فصـل اختلافات پیشنهاد نمایند.
زمان آن فرا رسیده است آه آلیه پرونده هـا ، قبـل ازارجاع به دادگاه در یک جریان جدیـد حـل اخـتلاف قـرار

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

گرفته و در صورت عدم حصول نتیجه مراتب در مسیر رسیدگی رسمــــــــــــی قــــــــــــرار گیرنــــــــــــد .

درک فعلی از احکام قضایی آاملا توسط ایـدئولوژی و روش های جایگزینی حل اختلاف تغییر پیدا آرده است . در پـایین تـرین سـطح ، ایـن روش هـا سـاختارهای آـاملا جدیـد و ابتکاری را برای حل و فصل دعاوی ابـداع آـرده اسـت و این ساختارها راه خود را به دادگاهها پیدا آرده انـد .

در یک نگاه ، روش های جایگزینی ، اهـداف ، معیارهـا ، روش ها و نتایج آراء دادگاههای فعلی را احیـاء آـرده است این روش ها به طرفین دعوا با تصاحب بر جریـان حـل اختلاف خود ، این قدرت را داده است آه در نتیجه باعـث ایجــاد مــوقعیتی شــود آــه یــک طیــف وســیع تــری از معیارهای اقتصادی ، روش های اخلاقـی و باورهـای دیگـر فرهنگی را منعکس می

سازند و با دعـوت از تحقیقـات لازم برای ایجاد نظم متقابل ، این روش ها به وسیله تجسـم و دورنمای علوم رفتاری ، تئوری ساماندهی و نظم و انضباط های دیگر این جریان را غنی تر آنند .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

محبوبیـت ایـن روش هـا و تـأثیرات آن بـر روی روش هـای دادگاههای رسمی به طور قطع یقین علامتی از موهبت الهی است .شیوه های جایگزین یا حل و فصل اختلاف آه بـه اختصـار ADR نامیده می شود به همه ی روش هایی اطلاق می شودآه حـل و فصـــــــل

اخـــــــتلاف خـــــــارج از دادگـــــــاه صورت پذیرد . در این شیوه ها آـه از آن هابـه عـدالت خصوصی نیز تعبیر شده است اختلافات به وسیله شـخص و یـا اشخاص ثالثی آه معمولا به وسیله طرفین اختلاف انتخاب می شـــــــــــــــــــــوند مطـــــــــــــــــــــابق با روش و آیین رسیدگی مورد توافق طرفین ، حل و فصل مـی شود .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

هرچند اسـتفاده از روش هـای غیررسمـی حـل اخـتلاف و بـه آارگیری داور و میانجی و روش آدخدامنشی و سازش برای حل نزاع ها حتی پیش از شکل گیری دولت و سازمان قضایی

امریمعمول و متداول بوده است و سـابقه و قـدمت بیشـتری ازشـــــیوه ی رسمـــــی و دادگـــــاهی حـــــل اخـــــتلافدارد ، امّّا استفاده از شیوه های جـایگزین حـل و فصـلاختلاف به گونه ای آـه دارای قواعـد و مقـررات مشخصـیباشد و در چارچوب مؤسسات خاصی مـورد

تـرویج و تشـویققرار گرفته و به عنوان جایگزین شیوه ی دادگاهی و رسمیحــل اخــتلاف

مطــرح باشــد موجــود نبــوده و در آــلآنچه امروزه به نام روش های جایگزین می شناسـیم چنـد دهه ای(از دهه ١٩٧٠ به بعـد ) اسـت آـه مرسـوم شـده و انتخــاب آن بــه عنــوان روش حــل اخــتلاف روز بــه روز طرفداران بیشتری پیدا می آند .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

فوائد متعددی آه استفاده از این شیوه ها در بـر دارد دولت ها را مجاب آرده است آه با اتخـاذ تـدابیر و انجـام اقداماتی از جمله وضع و اصلاح قوانین و مقررات و تأسـیس مؤسسات مربوط ، بستری مناسـبی را جهـت رواج و اسـتفاده بیشتر از شیوه های جایگزین حل اخـتلاف

فـراهم سـازند . مؤسسات متعددی در این زمینه تأسیس شده است آه در سطح ملّّــــی و بــــین المللــــی فعالیــــت مــــی آننــــد . این مؤسسات به منظور ارتقاء و ترویج و استفاده بیشـتر مردم از شیوه های غیررسمی حل اختلاف فعالیت هـای مختلفـی را انجام می دهند آه از جمله می تـوان بـه ایـن مـوارد اشــــــــــــــــــــاره آــــــــــــــــــــرد :

۱- تهیه و انتشار قراردادهای نمونه آه در آن ها ارجـاع بـــه یکـــی از شـــیوه هـــای جـــایگزین حـــل اخـــتلاف پیش بینی شده است .

۲- توصــیه بــه طــرفین قــ رارداد بــرای اســتفاده از قراردادهــای نمونــه و ذآــر شــرط ارجــاع بــه یکــی از شیوه های مزبور در زمان انعقاد قرارداد و همچنین تهیه و انتشار آیین و قواعد رسیدگی به نحوی آه چگونگی و رونـد حل اختلاف از ابتدای ارجاع اختلاف و شـروع رسـیدگی تـا پایان به طور آامل و دقیق پیش بینی شده است .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

۳- احراز صلاحیت اشخاص ثالث بی طرف آه صلاحیت اقدام در جهت حل و فصل اختلاف را دارند و انتشار قواعـد رفتـار حرفه ای اشخاص ثالث آـه بـه عنـوان قاضـی حـل اخـتلاففعالیت می آنند و رسیدگی به اختلافاتی آـه بـه مؤسسـهارجاع می شود مطابق آیین رسیدگی مؤسسـه و نیـز قواعـدمورد توافق طرفین حل و فصل باشد .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

۴- ارائه راهنمائی و مشاوره به افراد در زمینـه ایـنروش ها ، برگزاری و شرآت در سمینارهای داخلی و خـ ارجیدر خصوص آن ها ، انتشار آتب و آراء مربوط به آن و بهطور خلاصه انجام هرگونه فعالیتی آه به پیشرفت و ارتقـاءشیوه های جایگزین حل و فصل اختلاف آمک می آند .

امّا باید خاطر نشان آرد آه در فقه نیز رجوع به شـیوه های غیرقضایی پیش بینی شده و مشروعیت رجـوع بـه افـراد معتمد برای حل اختلاف به جای رجوع به محکمه مورد تأیید فقهای بزرگی مانند صاحب جواهر قرار گرفتـه اسـت . همچنین فقها ، قاضی را بـه قاضـی منصـوب و قاضـی تحکـیم تقسیم آرده اند آه مراد آن ها از قاضـی تحکـیم ، داور است .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

١- طرح مسئله :
روش های معروف به (ADR) در تمامی سطوح زنـدگی اجتمـاعی نظیر خانواده ، مدرسه ، محله ، بنگـاه تجـاری ، اداره و غیره مورد استفاده قرار می گیرد . ارائه یک فهرست آامل از روش هــای (ADR) دشــوار اســت . حــتی اگــر بــه قلمــرو قراردادی بسنده آنیم تعداد

ایـن روش هـا قابـل توجـه هستند . در بیشتر موارد این روش ها فرمـول هـای آـم و بیش

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

مشابهی هستند آه گاه با توقعات قراردادی و گاه با نیـاز بنگاههـای تجـاری هماهنـگ شـده انـد . دههـا روش جـــــایگزین را مـــــی تـــــوان برشمـــــرد : نظـــــیر میانجی گری

(Mediation) ، سازش (Conciliation) ، مصـالحه (Compromise) ، مذاآره (Negotiation) ،

محاآمه آوتاه یا رسـیدگی آوتـاه (Mini-Trial) ، آمیتـه حـل اخـتلاف (Dispute Review Board) ، ارزیـابی بـیطرفانــــه (Neutral Evaluation) ، شــــیوه احــــراز واقــــع (Fact-Finding) ، قضاوت خصوصی و شـیوه هـای تـرآیبی (Combined ADR)و غیره .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات

از میان روش های شمـرده شـده ، میـانجی گـری ، سـازش ،مصــــــالحه ، مــــــذاآره ، محاآمــــــه آوتــــــاه و ارزیابی بی طرفانه یا شبه آارشناسی تاحدودی از اهمیـت بیشتری برخوردارند و رساله حاضر سعی در بررسی این چند مقوله داشته و به توضیح و تفسیر این موارد می پـردازد .

نکته بسیار حائز اهمیت آه می بایست در خصوص آن مطـالبی را ارائه نمود این است آه متخصصان در مورد این آه آیا داوری نیز در آنار سازش ، مذاآره ، میانجی گری و دیگر شیوه

قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

های جایگزینی حل و فصل اختلافات جزء (ADR) اسـت یـا نــــــــه ، اخــــــــتلاف نظــــــــر

دارنــــــــد . غالب آنان داوری را نیز از مصادیق ADRمی داننـد و در مقابل نیز عده ای از صاحب نظـران ، داوری را از شمـول شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات خارج می دانند .
استدلال آسانی آه داوری را از مصادیق این روش هـا مـی دانند این است آه این روش ها ، مشتمل بر شـیوه هـایی است آه برمبنای تراضی طـرفین شـکل گرفتـه و هـدف آن ، وساطت و حل و فصل سریع اختلافات به وجـود آمـده و یـا جلوگیری از بروز اختلافات در

 حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

آینـده اسـت ؛ شـیوه هـای مزبور ، جایگزین رجوع به دادگاه می شوند و داوری نیز بــه خــاطر برخــورداری از تمــام ایــن ویژگــی هــا از مصادیق آن به شمار می آید . امّّا در مقابل

آسانی آه داوری را خـــــارج از شـــــیوه هـــــای جـــــایگزین می دانند ، آه بیشتر این عقیده در حقوق انگلستان رواج دارد معتقدند : آه روش های جایگزینی در تمام مراحل خود ، مبنی بر تراضی و اراده طرفین است در حالی آه در داوری

، تراضی طرفین تنها در مرحلـه انعقـاد قـرارداد داوری است و در سایر مراحل ، داور ، حکم یک قاضی را دارد و مکلف به رعایت آیین رسیدگی است .

از طرفی رأی داور برخلاف آرای صادره از ADRبرای اصـحابدعـــــــوا الـــــــزام آور مـــــــی باشـــــــد ،و همچنین دلیل دیگر آن ها این اسـت آـه داور مکلـف بـه رعایت قواعد حقوقی

است ، در حالی آه شخص ثالث بی طـرف (Neutral Third Party)آــه اخــتلاف را براســاس

شــیوه هــای ADRحل و فصل می آند ، می توانـد بـدون توجـه بـه قواعـدحقوقی رسیدگی آرده و رأی صادر نماید . وانگهی ، جدایی داوری از شیوه های مزبور در برخی از مقررات بین المللی نیـــــــــز دیـــــــــده مـــــــــی شـــــــــود .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

(International Chamber Of “برای مثال “اتاق بازرگانی بین المللی Commerce)
برای حل و فصل اختلافات دو نوع مقررات مجزا وجـود دارد : یکـــــــــــــــــی قواعـــــــــــــــــد داوری و دیگری قواعد راجع به دیگر شیوه های حل اختلاف .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

در مقام ارزیابی این دو نظریه می تـ وان گفـت : دلایـل دسته دوم به واقع بهره ای از واقعیت را به همـراه دارد ، اگرچه شاید نتوان به این قاطعیت داوری را از دایره شمول شیوه های جایگزین خارج ساخت و حتی به نظر با آمی تأمل این نتیجه حاصل می شـود آـ ه در حـال

حاضـر نیـز داوری جزئی از(ADR) است ولی باید اذعان داشـت آـه داوری دیگر جوابگوی همه خواسته های طرفین حـل اخـتلاف نیسـت ، بلکه به واقع نوعی روش قضایی است و نه یک روش مسـالمت آمیز حل و فصل اختلاف .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

مهم ترین استدلالی آه در این زمینه می توان ارائـه داد این است آه داور در پی یک رسیدگی اختلاف را قطع و یـا فصل یا راه حلی را به طرفین دعوا تحمیل می آنـد آـه در زمان توافق برای ارجاع اختلاف خود بـه داوری و اجـرای آن رأی از مفاد آن بی اطلاع بوده انـد ؛ از ایـن لحـاظ داوری زمــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــانی می توانست یک نوع روش تمام عیار جایگزینی

در برابر روش های قضایی رسیدگی به اختلاف تلقی شود . امّّا امروزه به عنوان یک روش سنتی دیگر تمایلی به اعمال آن بـه عنـوان یک راه حل جایگزین برای رفع اختلافات نیست .

دلیل مهم تر این آه در روش های جـای گزینی طـرفین دعـواتــــــــرجیح مــــــــی دهنــــــــد از ابتــــــــدااز راه حل رفع اختلاف به طور آامل یا نسبی آگاه باشـند و همچنین آگاهی انگیزه محترم شمردن و اجرای راه حـل مـورد نظر است .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات

با این توضیحات اگرچه بیشتر صاحب نظـران معتقدنـد آـهداوری را باید از اقسام شیوه های جـایگزین دانسـته و در آنار میانجی گری ، سازش و مذاآره و … مورد بررسی قرار داد لهذا

نظر به استدلالات گروه مخالف و نیـز دلایـل دیگری آه در این زمینه ارائه شد و همچنین به

علت ایـن آه مطالب گسترده ای در زمینه داوری تاآنون نوشته شـده است و در دسترس قرار دارد و نیز با توجه بـه ایـن آـه پرداختن به این مقوله خود نیازمنـد تقریـر یـک رسـاله جداست فلذا در مرقومه حاضر از بررسی آن صرف نظر آرده و به توضیح درخصوص سایر شیوه های جایگزین می پـردازیم

 حل و فصل اختلافات و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران

.

٢- تحقیقات و مطالعات قبلی :
در آشور ما متأسفانه رساله هـا و مقالـه هـای زیـادیدرخصوص روش های جایگزینی حل و فصل دعاوی وجود ندارد . امّا با بررسی این عنوان در سایر آشـورها مشـاهده مـی آنیم

قلمرو وسیعی از حقوق آن ها به این امـر اختصـاص داده شده و با تدوین قواعد لازم و منظمی در این راستا سعی در اعمال بسیاری از شیوه ها به منظور جلـوگیری از مراجعه

افراد جامعه جهـت حـل و فصـل اختلافاتشـان بـه مراجع رسمی نموده اند . از مقاله هایی آه در این خصـوص در آشور ما تدوین گردیده است می توان به ایـن مـوارد اشاره آرد :
– مقاله ی نگاهی به شیوه هـای جـایگزین حـل و فصـل اخــــــــــــــــتلاف (ADR)

نوشــــــــــــــــته آقایان دآتر علی حسین مصلحی عراقی و محسن صـادقی در مجله نامه مفید آه در مقاله مذآور به تعریف شـیوه های جایگزینی و بیان انواع ایـن روش هـا پرداختـه است ، و همچنین مزایا و معایب استفاده از آن ها را نیز مختصرا توضیح داده و اشاره ای نیز به قابلیـت اعمال آن در حقوق ایران نموده است .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات

– مقاله ی بررسی جریان رسیدگی در شیوه های جایگزینی حل و فصل اختلافات به تقریر آقایان دآتر علـی حسـین مصلحی عراقی و محسن صادقی در مجله حقوق تطبیقی آـه در این مقاله به شیوه های ارجـاع بـه ADR ، آیـین رسیدگی و روش های جایگزینی حل و فصل دعاوی و اصول حقوقی حاآم بر آن و قانون حاآم بر رسیدگی در این شیوه ها پرداخته است .

این مقاله به دنبال مقاله ای آه در بالا به آن اشاره شد سعی در بررسی جریان رسیدگی در استفاده از این شیوه ها داشته است .

روش های جایگزینی حل و فصل اختلافات

– شیوه های جایگزین یا غیرقضایی حل و فصـل اختلافـات نوشته آقای یوسف درویشی هویدا، دادیـار دادسـرای صادقیه آه به صورت مقاله ای در سـایت هـای مختلـف اینترنتی در دسترس عموم قرار گرفته است . این مقاله به مفهوم شیوه های جـایگزین حـل و فصـل اخـتلاف ، اقسام شیوه های مزبور و اصـول و قواعـد مشـترک در ADR و مزایا و معایب آن در چند صفحه پرداخته است.

– بررسی نقش تکمیلی روش های حـل اخـتلاف جـایگزین ADRبه تقریر آقای امیرم……………