توضیحات

معادن نمک گرمسار (گنبد های نمکی)

 نمک ازجمله مواد معدنی است که بشر در طول تاریخ استفاده های فراوان از آن نموده است و حتی در گذشته کالایی جهت معاملات پایاپای بوده است بنده با عنایت به اینکه گنبد نمکی گرمسار جزیی از زادگاهم بوده و اینجانب در معادن مختلف آن به انحاء مختلف طی چند سال گذشته فعالیت داشته‌ام ،مرا بر آن داشت که طی این مقاله تا حدودی آنرا به علاقه مندان خصوصا مهندسین معادن و زمین شناسان محترم معرفی نمایم . امید است قدمی هر چند کوچک اما مفید در این راه برداشته باشم .

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

فصل اول:کلیات

۱-۱)هدف………………………………………………………………………………………………….. ۱۵

۱-۲)پیشینه و تحقیق…………………………………………………………………………………… ۱۵

۱-۳)روش کار و تحقیق………………………………………………………………………………. ۱۵

فصل دوم : اختصاصات عمومی نمکها در ایران …………………………………………. ۱۷

الف : کلیاتی درمورد نمکها ………………………………………………………………………. ۱۸

۱-۲ تاریخچه نمک …………………………………………………………………………………… ۱۸

۲-۲ نمک وموارد استفاده آن  …………………………………………………………………… ۲۰

۳-۲ پراکندگی و  مقدار تولید  نمک درجهان ……………………………………………….. ۲۰

ب: ژئو شیمی و کانی شناسی …………………………………………………………………. ۲۷

۴-۲ ژئوشیمی ………………………………………………………………………………………… ۲۷

۵-۲ کانی شناسی نمکی  (‌هالیت )‌……………………………………………………………….. ۲۸

۶-۲ کانی های همراه  هالیت …………………………………………………………………….. ۳۱

۷-۲ فرایندهای بعد  از رسوبگذاری ………………………………………………………….. ۳۴

پ: شرایط ومحیط  تشکیل هالیت  …………………………………………………………… ۳۷

۸-۲ شرایط تشکیل هالیت …………………………………………………………………………. ۳۷

۹-۲ محیط تشکیل نمک  (‌هالیت )‌………………………………………………………………… ۳۹

۱۰-۲ ذخایر تبخیری  قدیمی و محیط تشکیل آن …………………………………………. ۴۱

۱۱-۲ موقعیت های  مناسب برای رسوب تبخیری ها …………………………………… ۴۴

۱۲-۲ سبخا …………………………………………………………………………………………….. ۴۶

۱۳-۲ محیط های دریایی…………………………………………………………………………… ۴۷

۱۴-۲ نمک های غول آسا چگونه بوجود  آمدهاند ؟………………………………………. ۴۸

ث:انواع ژنتیکی کارنسارها نمک ……………………………………………………………… ۵۳

۱۵-۲ اقیانوس ها ودریاها ………………………………………………………………………… ۵۳

۱۶-۲ دریاچه ها ……………………………………………………………………………………… ۵۴

۱۷- ۲ آبهای زیر زمینی  (‌شورابه ها )‌……………………………………………………….. ۵۶

۱۸-۲ حوضه های دریاچه ای نوع  پلایا …………………………………………………….. ۵۷

۱۹-۲ نهشته های نمک  لایه ای …………………………………………………………………. ۵۷

۲۰-۲ گنبدهای نمکی  ………………………………………………………………………………. ۵۹

۲۱-۲ کانی های همراه  گنبدهای نمکی  ……………………………………………………… ۶۱

۲۲-۲ پدیده دگرگونی  در گنبدهای نمکی ……………………………………………………. ۶۲

۲۳-۲ چگونگی حرکت در  گنبدهای نمکی  ………………………………………………….. ۶۳

ج)‌برخی از مدلهای پیدایش ذخایر  تبخیری……………………………………………….. ۶۹

۲۴-۲ مدل یا تئوری   حوضه های دارای سد (Ochsenius , 1877))………………….. 69

۲۵-۲ مدل دریاچه ای والتر ( ۱۹۰۳)…………………………………………………………… ۷۰

۲۶-۲ مدل تبخیرهای آب های عمیق (Schmalz , 1969)……………………………………. 70

۲۷-۲ تئوری یا مدل  حوضه خشک  شده (Hus, 1972)…………………………………… 75

۲۸-۲ مدل حوضه خشک شده در درون مدل  استاتیک ……………………………….. ۷۵

۲۹-۲ مدل ولکانوژنیک نهشته های تبخیری ………………………………………………… ۷۷

آثار ومعادن  نمک ایران در دورانهای مختلف زمین شناسی ………………………. ۸۲

۳۰-۲ نمک های پرکامبرین پسین در زون زاگرس……………………………………….. ۸۲

۳۱-۲ گنبدهای نمکی استان هرمزگان…………………………………………………………. ۸۶

۱-۳۱-۲ گنبد نمکی قشم……………………………………………………………………………. ۸۶

۲-۳۱-۲ گنبد نمکی سیاهو…………………………………………………………………………. ۸۸

۳-۳۱-۲ گنبد نمکی گچین………………………………………………………………………….. ۸۹

۳۲-۲ نمک های ژوراسیک فوقانی………………………………………………………………. ۹۰

۳۳-۲ آثار و گنبدهای نمکی استان کرمان……………………………………………………. ۹۱

۱-۳۳-۲ گنبد نمکی علی آباد………………………………………………………………………. ۹۱

۲-۳۳-۲ گنبد نمکی اسماعیل آباد……………………………………………………………….. ۹۱

۳-۳۳-۲ نمک آبی راین……………………………………………………………………………… ۹۲

۴-۳۳-۲ نمک آبی کویر لوت شهداد……………………………………………………………. ۹۲

۵-۳۳-۲ نمک آبی نوق………………………………………………………………………………. ۹۳

۳۴-۲ نمک های ائوسن در زون ایران مرکزی…………………………………………….. ۹۳

۱-۳۴-۲ زمین شناسی حوضه کلوت (شمال خاوری اردکان)………………………… ۹۵

۲-۳۴-۲ برخی از معادن و آثار نمکی اردکان یزد………………………………………… ۹۷

۳-۳۴-۲ گنبدهای نمکی حوضه یزد……………………………………………………………. ۹۷

الف-معدن متروکه نمک حاجی آباد…………………………………………………………….. ۹۸

ب-معدن متروکه نمک رستاق یزد………………………………………………………………. ۹۸

ج-کانال نمک عقدا…………………………………………………………………………………….. ۹۹

۳۵-۲ نمک های ائو-الیگوسن…………………………………………………………………….. ۹۹

۳۶-۲ نمک های ترسیر در زون ایران مرکزی…………………………………………… ۱۰۱

۳۷-۲ آثار و ذخایر نمکی ترسیر استان سمنان………………………………………….. ۱۰۳

۱-۳۷-۲ خلاصه ای از زمین شناسی استان سمنان……………………………………. ۱۰۴

۲-۳۷-۲ اندیس ها و معادن نمک در منطقه گرمسار-ایوانکی………………………. ۱۰۵

الف-معدن کوه نمک……………………………………………………………………………. ۱۰۵

ب-معدن تخت رستم…………………………………………………………………………… ۱۰۵

ج-معدن سردره…………………………………………………………………………………. ۱۰۶

د-معدن سیالک………………………………………………………………………………….. ۱۰۶

ه-برونزدهای نمکی باختر و جنوب باختری گرمسار………………………………. ۱۰۷

و-برونزدهای نمکی باختر کوه کلرز (شمال باختری گرمسار)…………………. ۱۰۷

ز-معدن راه راهک……………………………………………………………………………… ۱۰۸

ح-معدن کرند…………………………………………………………………………………….. ۱۰۸

ط-معدن ناروبنه………………………………………………………………………………… ۱۰۹

ی- معدن بنه کوه………………………………………………………………………………. ۱۰۹

ک-معدن رودخانه شور……………………………………………………………………… ۱۰۹

۳-۳۷-۲ اندیس ها و معادن نمک در محدوده ده نمک گرمسار……………………. ۱۱۰

الف-معدن گزوشک……………………………………………………………………………. ۱۱۰

ب-معدن چاه غلغل…………………………………………………………………………….. ۱۱۱

ج-معدن شهر آباد……………………………………………………………………………… ۱۱۱

د-معدن حسین آباد ده نمک………………………………………………………………… ۱۱۲

ه-برونزدهای نمکی لاسگرد دشت……………………………………………………….. ۱۱۲

و-نمک های محدوده سرخه………………………………………………………………… ۱۱۳

ز-معدن لاهورد…………………………………………………………………………………. ۱۱۳

ح-برونزدهای نمکی نمکان………………………………………………………………….. ۱۱۳

۶-۳۷-۲ اندیس ها و معادن نمک محدوده میامی………………………………………… ۱۱۹

۳۸-۲ آثار و ذخایر نمک ترسیر استان خراسان…………………………………………. ۱۲۰

۱-۳۸-۲ زمین شناسی استان خراسان……………………………………………………… ۱۲۰

۲-۳۸-۲ معادن و آثار نمکی استان خراسان……………………………………………… ۱۲۲

۱-معدن نمکی آبقوی………………………………………………………………………….. ۱۲۲

۲-معدن نمک عمارلو………………………………………………………………………….. ۱۲۳

۳-معدن نمک حصار یزدان…………………………………………………………………. ۱۲۴

۴-معدن نمک سلطان آباد……………………………………………………………………. ۱۲۴

۵-معدن نمک غار………………………………………………………………………………. ۱۲۴

۶-معدن نمک اسلام قلعه…………………………………………………………………….. ۱۲۵

۷-کالشور سبزوار……………………………………………………………………………… ۱۲۵

۸-معدن نمک آبی گدار خماری……………………………………………………………. ۱۲۵

۹-نمک زار سبزوار……………………………………………………………………………. ۱۲۵

۱۰-نمک آبی جاجرم…………………………………………………………………………… ۱۲۶

۳۹-۲ ذخایر یا آثار نمکی میوسن……………………………………………………………. ۱۲۷

۱-۴۰-۲ خلاصه ای از زمین شناسی زاگرس طی نئوژن…………………………………..

الف-آثار نمکی استان لرستان………………………………………………………………….. ۱۲۸

۱-نمک چل قادی (سفید دشت)…………………………………………………………….. ۱۲۸

۲-مظهر معدن نمکی چالکل…………………………………………………………………. ۱۲۸

۳-نمک چم چیر (امیر آباد)………………………………………………………………….. ۱۳۰

۴-مظهر معدنی نمک بابا بهرام…………………………………………………………….. ۱۳۰

۴۱-۲ آثار و معادن نمک زون ایران مرکزی در میوسن……………………………… ۱۳۱

۱-۴۱-۲ خلاصه ای از زمین شناسی ایران مرکزی در میوسن……………………. ۱۳۱

الف-گنبدها یا معادن نمک محدوده قم………………………………………………………. ۱۳۲

زمین شناسی نواحی قم در نئوژن و کواترنر…………………………………………….. ۱۳۲

۱-   گنبد نمکی قم یا کوه نمک………………………………………………………………. ۱۳۴

۲-   گنبد نمکی یزدان………………………………………………………………………….. ۱۳۵

۳-   گنبد نمکی آخ……………………………………………………………………………….. ۱۳۶

۴-   گنبد نمکی شیخ حاجی…………………………………………………………………… ۱۳۶

۳-۴۱-۲ خلاصه ای از زمین شناسی استان تهران در ترسیر و کواترنر………. ۱۳۷

۴۲-۲ آثار و معادن نمک زون البرز در میوسن………………………………………… ۱۴۰

۱-۴۲-۲ خلاصه ای از زمین شناسی زون البرز در میوسن………………………… ۱۴۰

۲-۴۲-۲ گنبد ها یا آثار نمک در استان آذربایجان……………………………………… ۱۴۰

خلاصه ای از زمین شناسی آذربایجان……………………………………………………… ۱۴۰

۱-گنبد نمک مزرعه………………………………………………………………………….. ۱۴۱

۲-گنبد نمکی ایوند……………………………………………………………………………. ۱۴۲

۳-گنبد نمکی سار…………………………………………………………………………….. ۱۴۲

۴-گنبد نمکی ترب…………………………………………………………………………….. ۱۴۲

۵-گنبد نمکی منور……………………………………………………………………………. ۱۴۳

۶-گنبد نمکی شوره دره……………………………………………………………………. ۱۴۳

۷-گنبد نمک قره آغاج تبریز……………………………………………………………….. ۱۴۳

۸-گنبد نمک تازه کند………………………………………………………………………… ۱۴۴

۹-گنبد نمک نهند………………………………………………………………………………. ۱۴۴

۱۰-گنبد نمکی داش اسپیران……………………………………………………………… ۱۴۴

۱۱-گنبد نمکی خواجه……………………………………………………………………….. ۱۴۵

۱۲-گنبد نمکی چوپانلو (دوزلاخ)…………………………………………………………. ۱۴۵

۱۳-گنبد نمکی قزلجه………………………………………………………………………… ۱۴۵

۱۴-معدن نمک هریس………………………………………………………………………. ۱۴۶

۱۵-معدن نمک قاپولوق…………………………………………………………………….. ۱۴۶

۱۶-گنبدهای نمکی اواوغلی……………………………………………………………….. ۱۴۶

۱۷-گنبد نمکی خاک مردان………………………………………………………………… ۱۴۶

۱۸-گنبد نمکی قلیچ تپه………………………………………………………………………. ۱۴۶

۱۹-گنبد نمکی زنجیره………………………………………………………………………. ۱۴۸

۲۰-گنبد نمک امیر بیک……………………………………………………………………… ۱۴۸

۲۱-گنبد نمکی شعبانلو……………………………………………………………………… ۱۴۸

۲۲-گنبد نمکی کشک سرای……………………………………………………………….. ۱۴۹

۲۳-معدن نمک مامان……………………………………………………………………….. ۱۴۹

۳-۴۲-۲ معادن و آثار نمک استان زنجان…………………………………………………. ۱۵۰

۱-معدن نمک خرم آباد(جبا)………………………………………………………………. ۱۵۱

۲-معدن نمک زهستر آباد…………………………………………………………………. ۱۵۲

۳-مظهر نمک گنبد……………………………………………………………………………. ۱۵۲

۴-مظهر نمک گچی قشلاق…………………………………………………………………. ۱۵۲

۵-نمک آبی و نمک سنگی ردوبار الموت (گرما رود سفلی)……………………. ۱۵۳

۶-مظهر نمک طالقان…………………………………………………………………………. ۱۵۳

۴۳-۲ نمک های پلیوسن……………………………………………………………………….. ۱۵۳

۴۴-۲ نهشته های نمکی کویر (هولوسن تا کنون)…………………………………… ۱۵۴

۱-۴۴-۲ پلایاهای خور………………………………………………………………………….. ۱۵۵

۲-۴۴-۲ مرداب یا باتلاق گاو خونی………………………………………………………… ۱۵۷

۳-۴۴-۲ چگونگی تشکیل نمک در مرداب گاو خونی………………………………….. ۱۵۸

۴۵-۲ نمک های عهد حاضر……………………………………………………………………. ۱۶۰

۱-۴۵-۲ دریاچه های شور ایران…………………………………………………………… ۱۶۰

الف-دریاچه ارومیه………………………………………………………………………….. ۱۶۰

ب- دریاچه نمک………………………………………………………………………………. ۱۶۲

ج-دریاچه حوض سلطان…………………………………………………………………… ۱۶۳

د-دریاچه بختگان…………………………………………………………………………….. ۱۶۴

ه- دریاچه مهارلو…………………………………………………………………………….. ۱۶۵

۹- دریاچه شورابیل اردبیل ……………………………………………………………………. ۱۶۶

فصل سوم : گنبدهای نمکی گرمسار ……………………………………………………….. ۱۶۷

۱-۳- موقعیت جغرافیایی ……………………………………………………………………….. ۱۶۸

۲-۳- مطالعه کارهای انجام شده قبلی ……………………………………………………… ۱۶۹

– زمین شناسی …………………………………………………………………………………….. ۱۷۱

۲-۳ – زمین شناسی عمومی ………………………………………………………………….. ۱۷۲

۴-۳- زمین شناسی شمال غرب گرمسار …………………………………………………. ۱۷۲

۴-۳-۱- نمک S ……………………………………………………………………………………. 173

۴-۳-۲- نمک و مارن زرشکی MP-S……………………………………………………… 174

۴-۳-۳- مارن زرشکی ……………………………………………………………………. ۱۷۴

۴-۳-۴- مارن الوان ………………………………………………………………………………. ۱۷۵

۴-۳-۵- ولکانیک …………………………………………………………………………………… ۱۷۶

۴-۳-۶- شیل سبز sh……………………………………………………………………………. 177

۴-۳-۷- گچ وشیل sh – G……………………………………………………………………. 178

۴-۳-۸- ژیپس توده‌ای …………………………………………………………………….. ۱۷۸

۴-۳-۹- آهک قم O-M…………………………………………………………………………… 179

۴-۳-۱۰- سازند قرمز فوقانی ………………………………………………………………… ۱۸۰

۴-۳-۱۱-سازند هزار دره ……………………………………………………………………… ۱۸۱

۴-۳-۱۲- سازند کهریزک ………………………………………………………………………. ۱۸۲

۴-۳-۱۳- گچ کواترنر…………………………………………………………………………….. ۱۸۳

۴-۳-۱۴- پادگانه های آبرفتی ………………………………………………………………… ۱۸۳

۴-۳-۱۵- رسوبات عهد حاضر و مخروط افکنه ……………………………………….. ۱۸۴

۴-۳-۱۶- کفه های رسی و نمکی ……………………………………………………………. ۱۸۵

۴-۳-۱۷- آبراهه و کانال های رودخانه ای ……………………………………………… ۱۸۵

۵-۳-۱- زمین شناسی ساختمانی ……………………………………………………………. ۱۸۶

۵-۳-۲- گسل‌ها ……………………………………………………………………………………. ۱۸۷

-معادن فعال نمک گرمسار …………………………………………………………………….. ۱۸۹

۳-۱-معدن کوهدشت کهن ……………………………………………………………………… ۱۹۰

۳-۲-معدن نمک قائم ……………………………………………………………………………… ۱۹۲

۳-۳- معدن نمک غرب قائم …………………………………………………………………….. ۱۹۳

۳-۴-معدن نمک مروارید ……………………………………………………………………….. ۱۹۳

۳-۵- معدن نمک سالار ………………………………………………………………………….. ۱۹۴

۳-۶- معدن نمک راهراهک …………………………………………………………………….. ۱۹۵

۳-۷- معدن تخت رستم …………………………………………………………………………. ۱۹۵

۳-۸-معدن نمک سیالک ………………………………………………………………………….. ۱۹۶

۳-۹- معدن نمک میلاد …………………………………………………………………………… ۱۹۹

۳-۱۰- معدن نمک صادقی ……………………………………………………………………… ۲۰۱

۳-۱۱- معدن نمک سرو………………………………………………………………………….. ۲۰۲

فصل چهارم : شرح کوتاهی بر فرآوری سنگ نمک …………………………………… ۲۰۶

۴-۱- کارخانه نمک کوبی زهره……………………………………………………………….. ۲۰۶

۴-۲- کارخانه نمک تصفیه خوراکی زهره ………………………………………………… ۲۰۸

فصل پنجم :نتیجه گیری و پیشنهادات ……………………………………………………. ۲۱۱

منابع ……………………………………………………………………………………………………. ۲۱۳

فصل اول :کلیات

۱-۱)        هدف:بررسی اجمالی و جمع آوری محتوای مقالات و کتب نگاشته شده در خصوص گنبد نمکی گرمسار و معرفی بهتر آن به متخصصین معدن و زمین شناس

۱-۲)        پیشینه و تحقیق: گنبد نمکی گرمسار و معادن نمک آن . اولاً بدلیل موقعیت جغرافیایی خاص گرمسار و نزدیکی به تهران .ثانیاً بدلیل کیفیت و ذخیره بالای نمک گنبد نمکی وهمچنین گسل های متعدد و فعال آن . ثالثاً بدلیل ذخایر نفت در منطقه گرمسار تا کنون نظر متخصصین معدن و زمین شناسان داخلی و خارجی زیادی را به خود جلب کرده است و تحقیقات گوناگون فراوانی نیز روی آن انجام شده و می شود. رابعاً بدلیل جنگ نادرشاه افشار با اشرف افغان در کوههای این گنبد نمکی حدود ۲۸۰ سال پیش مورد توجه باستان شناسان نیز بوده است.

۱-۳)        روش کار و تحقیق: بازدید عمومی از معادن و نحوه اکتشاف و استخراج سنگ نمک مطالعه مدارک و مستندات مربوط به هر معدن و ایضاً سایر مقالات و تحقیقات محققین که در گذشته انجام شده است.

هدف : معرفی گنبد نمکی گرمسار بعنوان بزرگترین و با کیفیت ترین ذخایر نمک ایران و آشنائی مهندسی معدن و زمین شناسان با ساز و کار دیاپیرها

۱-۱)        پیشینه تحقیق : از سالیان گذشته با توجه به موقعیت ممتاز جغرافیایی گنبد نمکی گرمسار و نزدیکی به تهران محققین و زمین شناسان و حتی باستان شناسان متعددی را به دلیل جنگ نادرشاه با اشرف افغان حدود ۲۸۰ سال پیش در این منطقه به خود جذب کرده است .

۱-۲)         روش کار و تحقیق : بازدید عمومی از منطقه ومعادن فعال ‌آن و بررسی عینی نحوه‌ی استخراج و بارگیری و همچنین افراد و منابع و مأخذیی که از گذشته تا کنون در منطقه تحقیق و یا مقاله نوشته‌اند .

فصل‌ دوم‌

اختصاصات‌ عمومی‌ نمکها

الف‌ – کلیاتی‌ در مورد نمکها

۱-۲- تاریخچه‌ نمک‌

واژه‌ انگلیسی‌ نمک‌ (Salt) است‌ که‌ از کلمه‌ لاتین‌ Sal مشتق‌ شده‌ و هالیت‌ نیز ازهالوس‌ که‌ به‌ زبان‌ یونانی‌ به‌ معنای‌ دریا است‌، گرفته‌ شده‌ است‌. نمک‌ از زمان‌های‌ خیلی‌دور مورد استفاده‌ انسان‌ بوده‌ چنانکه‌ از حدود ۳۰۰۰ سال‌ پیش‌ از میلاد چینی‌ها نمک‌ رامورد شناسایی‌ قرار داده‌ بودند.

آیا می‌توان‌ چیزی‌ را بدون‌ نمک‌ خورد؟ این‌ جمله‌ اولین‌ گزارش‌ مکتوب‌ در موردنمک‌ است‌ که‌ در حود ۲۲۵۰ سال‌ پیش‌ از میلاد در کتاب‌ حرفه‌ها (Job) آمده‌ است‌. این‌ که‌بشر دقیقاً چه‌ زمانی‌ از نمک‌ برای‌ اولین‌ بار استفاده‌ کرده‌ و یا پی‌ به‌ نیاز خود به‌ نمک‌ برده‌،مشخص‌ نیست‌. نیاکان‌ ما احتمالاً مجذوب‌ درخشندگی‌ و جلای‌ نمک‌های‌ موجود درسواحل‌ دریاچه‌ها یا کرانه‌های‌ ساحلی‌ شده‌ و بعد تحت‌ تأثیر طعم‌ آن‌ قرار گرفته‌ و بزودی‌دانستند که‌ جویدن‌ قطعه‌ای‌ بزرگ‌ از نمک‌ ممکن‌ است‌ سبب‌ بیماری‌ آنها شده‌ اما طعم‌ غذا بامقدار کمی‌ از آن‌ خیلی‌ بهتر می‌شود.

نمک‌ در عصر حجر به‌ عنوان‌ شیئی‌ جهت‌ مبادله‌ کالا مورد استفاده‌ قرار می‌گرفته‌است‌ و جاده‌ نمک‌ در دنیای‌ قدیم‌ از هند به‌ بحرالمیت‌ کشیده‌ شده‌ بود. علاوه‌ بر آن‌ نمک‌ درگذشته‌ وسیله‌ پرداخت‌ حقوق  نیز بوده‌ چنان‌ که‌ بخشی‌ از حقوق  سربازان‌ سزار (Caesar)به‌ صورت‌ نمک‌ پرداخت‌ می‌شده‌ است‌.

در زمان‌های‌ قدیم‌ نمک‌ در مراسم‌ مذهبی‌ هم‌ نقش‌ داشته‌، کشتی‌ گیران‌ سامو ژاپن‌در حال‌ حاضر هم‌ پیش‌ از شروع‌ مسابقه‌ با ریختن‌ مشتی‌ نمک‌ به‌ درون‌ رینگ‌ مسابقه‌،درنظر خود ارواح‌ خبیثه‌ را دفع‌ می‌کنند.

سفیدپوستان‌ قاره‌ آمریکا نخستین‌ تلاش‌ها را در تولید نمک‌ در سال‌ ۱۶۱۴ میلادی‌انجام‌ داده‌اند وی‌ اولین‌ تولید تجاری‌ آن‌ در سال‌ ۱۷۵۳ میلادی‌ و از لیسه‌ گاه‌های‌ نمکی‌(Licks) کاناوا (Kanawha) بوده‌ است‌.

هندی‌ها پیش‌ از آمریکائی‌ها نمک‌ را از چشمه‌های‌ نمک‌ ساز بدست‌ می‌آورده‌اند.اولین‌ استخراج‌ نمک‌ از گنبد نمکی‌ جزیره‌ اوری‌ (Avery) و به‌ سال‌ ۱۸۶۲ میلادی‌ صورت‌گرفته‌ است‌.

نمک‌ در ایران‌ شاید از شش‌ هزار سال‌ قبل‌ از میلاد مورد استفاده‌ قرار گرفته‌ باشد،از زمان‌ استقرار آریایی‌ها نمک‌ در ایران‌ مصرف‌ می‌شده‌ است‌. در دوره‌های‌ بعد در کتب‌مورخین‌ یونانی‌ (مثلاً هرودوت‌) به‌ معادن‌ نمک‌ ایران‌ اشاره‌ شده‌ است‌.

۲-۲- نمک‌ و موارد استفاده‌ آن‌

نمک‌ از ضرورتی‌ترین‌ چاشنی‌های‌ غذا است‌. در طی‌ یک‌ سال‌ بطور متوسط‌ هرشخص‌ بین‌ ۷ الی‌ ۹ کیلوگرم‌ نمک‌ مصرف‌ می‌کند. در صنایع‌ شیمیایی‌ برای‌ تهیه‌ سودسوزآور، اسید کلریدریک‌، سدیم‌، کربنات‌ سدیم‌، کلر و… در متالوژی‌، لعاب‌ شیشه‌،نشاسته‌، منسوجات‌ نازک‌، به‌ عنوان‌ ضدیخ‌ جاده‌ها و در دباغی‌ و نیز صنایع‌ غذایی‌ (جهت‌حفظ‌ آنها) کاربرد دارد.

در آمریکا بیش‌ از ۳۹ میلیون‌ تن‌ نمک‌ تولید می‌شود که‌ ۲۳ میلیون‌ تن‌ آن‌ با به‌ عبارت‌دیگر ۵۸ درصد آن‌ در صنایع‌ شیمیایی‌ برای‌ تولید کلر، سدیم‌، سود سوزآور، اسیدکلریدریک‌ و ۳۰ ماده‌ شیمیایی‌ دیگر بکار می‌رود که‌ در واقع‌ این‌ مواد در تهیه‌ حدود ۱۴۰۰۰محصول‌ شیمیایی‌ دیگر نقش‌ اساسی‌ دارد که‌ از صابون‌ و انواع‌ پاک‌ کننده‌ها تا B,H.C ,D.D.T تتراکلرورکربن‌ و غیره‌ تغییر می‌کند.

۳-۲- پراکندگی‌ و مقدار تولید نمک‌ در جهان‌

در حال‌ حاضر تقریباً در کلیه‌ کشورها نمک‌ آفتابی‌ (Solar salt) تولید می‌شود و دراکثر مناطق‌ ذخایر و انباشته‌های‌ قابل‌ توجهی‌ از نمک‌ وجود دارد. (به‌ استثناء ژاپن‌ واسکاندیناوی‌ که‌ جهت‌ صنایع‌ شیمیایی‌ خود ناگزیر به‌ واردات‌ نمک‌ هستند). برای‌ نخستین‌با رومی‌ها حدود ۳۰۰ سال‌ پیش‌ از میلاد نمک‌ آفتابی‌ را از شورابه‌ (نمکاب‌های‌) بریتانیای‌کبیر استخراج‌ کردند، و در استرالیا از قرن‌ هشتم‌ و در لهستان‌ از قرن‌ سیزدهم‌ نمک‌استخراج‌ می‌شود.

انباشته‌های‌ نمک‌ در دوره‌های‌ مختلف‌ زمین‌شناسی‌ بیشتر کشورها وجود داردولی‌ بدیهی‌ است‌ که‌ عظمت‌، گستردگی‌ و حجم‌ ذخایر در زمان‌ها و نقاط‌ مختلف‌ بسیارمتغیر است‌، چنان‌ که‌ طی‌ فانروزوئیک‌ ذخایر تبخیری‌ ضخیم‌ و بسیار گسترده‌ای‌ یا به‌عبارت‌ دیگر نمک‌های‌ غول‌ آسیایی‌ بوجود آمده‌ که‌ معادل‌ امروزی‌ ندارند.

در دوره‌های‌ پیش‌ از پرمین‌ که‌ درجه‌ شوری‌ دریا کمتر بوده‌ ذخایر تبخیری‌ دردونین‌، اردویسین‌، کامبرین‌ وحتی‌ پرکامبرین‌ (ایران‌ و استرالیا) بوجود آمده‌ که‌ از اهمیت‌کمتری‌ نسبت‌ به‌ ذخایر پرمین‌ برخوردار است‌. قدیمی‌ترین‌ تبخیری‌ها را می‌توان‌ درسنگ‌های‌ رسوبی‌ موجود در نوار Isua گرینلند یافت‌ و نیز به‌ صورت‌ پسودومرف‌ و باحدود ۴/۳ میلیون‌ سن‌ در چرت‌های‌ استرلی‌ پول‌ باختر استرالیا وجود دارد

(Lowe, 1983).

ذخایر مهم‌ و عظیم‌ نمک‌ پرمین‌ شامل‌ حوضه‌ بزرگ‌ Zechstein آلمان‌، لهستان‌ وهلند است‌. پرمین‌ به‌ دلیل‌ آب‌ و هوای‌ قاره‌ای‌ گرم‌ و طولانی‌ بزرگ‌ترین‌ ذخایر تبخیری‌ رادارد.