توضیحات

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

این مطالعه به منظور  بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم

پزشکی یزد انجام شده است. این مطالعه از نوع توصیفی است. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه جهت گیری مذهبی آلپورت وراس[۱](،)،

پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هلر(GHQ)-فرم ۲۸ سوالی و فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت زندگی- ۲۵سوالی سازمان بهداشت

جهانی(WHOQOL-BREF)استفاده شد. جامعه یآماریپژوهشحاضر،دربردارنده۲۹۵ نفر از دانشجویان رشته های

پزشکی و دندانپزشکی مشغول به تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی یزد ، در سال تحصیلی که در مهرماه سال تحصیلی ۳و قبل از آن به تحصیل اشتغال داشته اند؛

می باشد. برای تحلیل داده ها در بخش استنباطی از روش آماری تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شد.در مدل رگرسیون از آزمون F برای تعیین معنی داری مدل و از

آزمون آماریT جهت تعیین معنی داری ضرایب بتا استفاده شد. تحلیلها حاکی از آن است

که در این نمونه به طور متوسط میزان جهت گیری مذهبی در میان دانشجویان مورد مطالعه، برابر با ۵۶/۳۵بار در طول یک ماه گذشته بوده است.

متغیرهای سلامت روان و جهت گیری مذهبی کسب شده ،بیشترین مقدار ضریب همبستگی را به صورت مثبت با کیفیت زندگی و متغیر جهت گیری

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

مذهبی،کمترین مقدار ضریب همبستگی به صورت مثبت با متغیر عملکرد

تحصیلی(متغیر ملاک) دارند.دیگر متغیرها دارای میزان همبستگی بین این دو مقدار، با متغیر ملاک هستند. مدل کلی مورد مطالعه، حدود۲۲ درصد از واریانس متغیر ملاک را تبیین می کند. نتایج این تحلیل نشان می دهد که جهت گیری مذهبی با مقدار بتای ۳۱۶/۰به طور مثبت و معنی دارو سلامت

روان، با بتای۲۸۷/۰- به طور منفی و معنی دار کیفیت زندگی دانشجویان را تبیین می کنند. و از طرف دیگر با بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سلامت روان به عنوان متغیرهای پیش بین با عملکرد تحصیلی به عنوان متغیرملاک ،

مشاهده شد که مدل مورد مطالعه، حدود ۴ درصد از واریانس متغیر ملاک را

تبیین می کند. جهت گیری مذهبی با مقدار بتای۰۱۴/۰ به طور معنی داری عملکرد تحصیلی را تبیین نمی کند در حالی که سلامت روان با مقدار بتای ۱۹۰/۰- به طورمنفی و معنی دار عملکرد تحصیلی را تبیین می کنند.

کلمات کلیدی: عملکرد تحصیلی، جهت گیری مذهبی، کیفیت زندگی ، سلامت عمومی

 ۱۱۰صفحه فایل ورد (Word) فونت ۱۴ منابع دارد

پس از پرداخت آنلاین میتوانید فایل کامل  را دانلود کنید

فهرست مطالب

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

عنوان                                                                                                          صفحه

فصل اول:

۱-۱٫ مقدمه …………....…………………………………………………………………………… ………………………۳

۱-۲٫ بیان مسأله …………………………………………………………………………………… ………………………۵

۱-۳٫ اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………. ………………………۷

۱-۴٫ اهداف تحقیق………………………………………………………………………………… …………………….۱۰

۱-۵٫سوالات تحقیق……………………………………………………………………………….. …………………….۱۰

۱-۶٫ فرضیه‏ های تحقیق………………………………………………………………………… …………………….۱۱

۱-۷٫متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………. …………………….۱۱

۱-۸٫تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها……………………………………………………… …………………….۱۱

۱-۸-۱-۱٫ جهت گیری مذهبی ………………………………………………………………… …………………….۱۱

۱-۸-۱-۲٫ سلامت روانی………………………………………………………………………… …………………….۱۱

۱-۸-۱-۳٫کیفیت زندگی…………………………………………………………………………. …………………….۱۲

۱-۸-۱-۴٫عملکرد تحصیلی……………………………………………………………………… …………………….۱۲

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهشی

۱-۲٫ مقدمه………………………………………………………………………………………….. …………………….۱۴

۲-۲٫ بررسی نظریه های جهت گیری مذهبی………………………………………………… …………………….۱۴

۲-۲-۱٫ اعتقادات مذهبی و سلامت روانی…………………………………………………… …………………….۱۵

۲-۲-۲٫ مطالعات انجام شده در ایران ……………………………………………………….. …………………….۲۷

۲-۳٫ بررسی نظریه های سلامت روان………………………………………………………… …………………….۳۳

۲-۳-۱٫ مفهوم بهنجاری و نابهنجاری ………………………………………………………… …………………….۳۶

۲-۳-۲٫ وضعیت سلامت روان………………………………………………………………….. …………………….۳۷

۲-۳-۳٫معیار سلامت روانی…………………………………………………………………………………………………۳۷

۲-۳-۴٫بهداشت روانی از دیدگاههای مختلف………………………………………………………………………..۳۸

۲-۳-۴-۱٫بهداشت روانی از دیدگاه روانکاوان……………………………………………………………………….۳۸

۲-۳-۴-۲٫ بهداشت روانی از دیدگاه رفتارگرایان …………………………………………………………………..۳۹

۲-۳-۴-۳٫بهداشت روانی از دیدگاه شناخت گرایان………………………………………………………………..۴۰

۲-۳-۴-۴٫ بهداشت روانی از دیدگاه گشتالتیون………………………………………………………………………۴۱

۲-۳-۴-۵٫بهداشت روانی از دیدگاه انسان گرایان……………………………………………………………………۴۱

۲-۳-۵٫ اجزاء ارتقاء سلامت روان ………………………………………………………………………………………۴۲

۲-۳-۵-۱٫کنارآمدن……………………………………………………………………………….. …………………….۴۳

۲-۳-۵-۲٫مدیریت تنش و استرس…………………………………………………………….. …………………….۴۳

۲-۳-۵-۳٫خودپنداره و هویت……………………………………………………………………………………………..۴۵

۲-۳-۵-۴٫عزت نفس…………………………………………………………………………………………………………۴۶

۲-۳-۵-۵٫رشد خود…………………………………………………………………………………………………………..۴۷

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

۲-۳-۵-۶٫استقلال……………………………………………………………………………………………………………..۴۹

۲-۳-۶٫راهبردهای بهداشت روان از دیدگاه اسلام…………………………………………………………………..۵۰

۲-۴٫کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………………………………….۵۴

۲-۴-۱٫تاریخچه کیفیت زندگی……………………………………………………………………………………………۵۴

۲-۴-۲٫تعریف کیفیت زندگی………………………………………………………………………………………………۵۶

۲-۴-۳٫اندازه گیری کیفیت زندگی……………………………………………………………………………………….۵۸

۲-۴-۴٫ابعاد کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………………………۵۹

۲-۴-۵٫مبانی نظری کیفیت زندگی………………………………………………………………………………………..۶۰

۲-۴-۶٫مولفه های کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………………۶۲

۲-۴-۷٫سه اصل کیفیت زندگی……………………………………………………………………………………………۶۳

۲-۴-۷-۱٫چندبعدی بودن…………………………………………………………………………………………………..۶۳

۲-۴-۷-۲٫ذهنی بودن…………………………………………………………………………………………………………۶۴

۲-۴-۷-۳٫پویا بودن…………………………………………………………………………………………………………..۶۴

۲-۴-۸٫٫عوامل موثر بر کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………..۶۴

۲-۴-۹٫مدل های کیفیت زندگی…………………………………………………………………………………………..۶۴

۲-۴-۹-۱٫مدل فلس و پری…………………………………………………………………………………………………۶۴

۲-۴-۹-۲٫مدل لی و همکاران……………………………………………………………………………………………..۶۵

۲-۵٫عملکرد تحصیلی……………………………………………………………………………………………………….۶۸

۲-۵-۱٫هدف……………………………………………………………………………………………………………………۶۹

۲-۵-۲٫عزت نفس…………………………………………………………………………………………………………….۷۰

۲-۵-۲-۱٫عزت نفس و عملکرد تحصیلی………………………………………………………………………………۷۰

۲-۵-۳٫انگیزه……………………………………………………………………………………………………………………۷۴

۲-۵-۴٫الگوهای انگیزش…………………………………………………………………………………………………….۷۶

فصل سوم: روش پژوهش

۳-۱٫مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………۸۶

۳-۲٫روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………۸۶

۳-۳٫ جامعه و نمونه آماری………………………………………………………………………………………………….۸۷

۳-۴٫ابزار تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….۸۸٫

۳-۴-۱٫ پرسشنامه جهت گیری مذهبی…………………………………………………………………………………..۸۸

۳-۴-۲٫پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هلر………………………………………….. …………………….۸۹

۳-۴-۳٫مقیاس کوتاه ارزیابی کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی…………………. …………………….۹۲

۳-۵٫روش اجرا…………………………………………………………………………………………………………………۹۴

۳-۶٫روش های تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………. …………………….۹۵

فصل چهارم :یافته های پژوهش

۴-۱٫ مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………..۹۷

۴-۲٫ یافته های توصیفی……………………………………………………………………………………………………..۹۷

۴-۳٫ بررسی داده های جمعیت شناختی………………………………………………………………………………..۹۸

۴-۴٫یافته های استنباطی……………………………………………………………………………………………………۱۰۰

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

۵-۱٫مقدمه…………………………………………………………………………………………… …………………..۱۰۴

۵-۲٫نتیجه گیری…………………………………………………………………………………… …………………..۱۰۴

۵-۳٫محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………… …………………..۱۰۶

۵-۴٫پیشنهادهای پژوهش ………………………………………………………………………………………………..۱۰۷

منابع …………………………………………………………………………………………………… …………………..۱۰۸

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                          صفحه

جدول ۱-۴- فراوانی و درصد دانشجویان به تفکیک جنسیت …………………………………………………….۹۸

جدول ۲-۴ فراوانی و درصد دانشجویان به تفکیک تاهل……………………………………………………………۹۸

جدول ۳-۴ – فراوانی و درصد دانشجویان به تفکیک مذهب…………………………………………………….۹۹

جدول۴-۴- میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پیش بین و ملاک ………………………………………. ۹۹

جدول ۵-۴٫ماتریس همبستگی متغیرهای پیش بین و ملاک……………………………………………………..۱۰۰

جدول ۶-۴٫ مقدار R، ^۲R ، B، بتا و آزمون معنی داری در مدل اول مورد مطالعه……………………..۱۰۱

جدول ۷-۴- مقدار R، ^۲R ، B، بتا و آزمون معنی داری در مدل دوم مورد مطالعه……………………..۱۰۲

-۱-مقدمه:

اهمیت معنویت و رشد معنوی انسان در چند دهه گذشته به صورتی روزافزون توجه روان‌شناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است.

پیشرفت علم روان‌شناسی از یک سو و ماهیت پویا و پیچیده جوامع نوین از سوی دیگر، باعث شده است که نیازهای معنوی بشر در برابر خواسته‌ها و

نیازهای مادی قد علم کنند و اهمیت بیشتری بیابند. مردم جهان، امروزه بیش از پیش به معنویت و مسائل معنوی گرایش دارند و روان‌شناسان و روان‌پزشکان هم به طور روزافزون درمی‌یابند که در همه موارد برای درمان اختلالات روانی، استفاده از روش‌های متعارف کافی نیست. (شهیدی و

شیرافکن، ۱) نیاز انسان به دین قدمتی به عمر تاریخ دارد؛ زیرا بشر از همان آغاز زندگی خود به حامی مقتدر و تکیه‌گاهی نیرومند احساس نیاز می‌کرده

است. موضوع دین مورد بحث روان‌شناسان و محققان پیشگامی همچون جیمز (۱۹)، فروید(۱۷)، یونگ (۸۷۵) و دیگران بوده است. همچنین مطالعات و

نظریه‌پردازی در زمینه‌های مختلف مذهبی به گذشته‌های دور برمی‌گردد؛ ولی مطالعه مذهب از دیدگاه روان‌شناختی از حدود ۱۰۰ سال پیش آغاز گردیده است.(بهرامی احسان، ۱) اعتقاد بر این است که در ایمان به خدا، نیروی خارق‌العاده‌ای وجود دارد که نوعی قدرت معنوی به انسان متدین می‌بخشد و

در تحمل سختی‌های زندگی او را کمک کرده و از نگرانی و اضطرابی که بسیاری از مردم در معرض ابتلای به آن هستند دور می‌سازد. ویلیام جیمز، یکی

از پیشگامان طرح این واقعیت در روان‌شناسی، معتقد است: «ایمان بدون شک مؤثرترین درمان اضطراب است؛ ایمان نیرویی است که باید برای کمک به

انسان در زندگی وجود داشته باشد. فقدان ایمان، زنگ خطری است که ناتوانی انسان را در برابر سختی‌های زندگی اعلام می‌دارد». بررسی رابطه بین

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

ایمان، انجام دستورات مذهبی، و حضور در مراسم‌های مذهبی از عواملی هستند که می‌توانند در درمان و پیش‌گیری از ابتلا به بیماری‌های روانی اعم از

نوروزهای خفیف یا سایکوزهای شدید به کار رود (داویدیان، ۱). به نظر بنیامین راش «مذهب آن‌قدر برای پرورش سلامت روح اهمیت دارد که هوا برای

تنفس» (به نقل از: جیمز، ۱). مذهب به انسان کمک می‌کند تا معنای حوادث زندگی، بخصوص حوادث دردناک و اضطراب‌انگیز را بفهمد. در دنیای کنونی که

تبلیغ برخی از جوامع غربی و نیز دشمنان داخلی و خارجی در اثبات دین گریزی و جدایی دین از عرصه زندگی اجتماعی و سیاسی (پلورالیسم) مطرح

شده است ،بیان تاثیر نگرش و جهت گیری مذهبی در پیشرفتهای اجتماعی که یکی از جنبه های آن تحصیل می باشد ،در استحکام گرایش مردم به دین

و پیروی از فرامین الهی به خصوص با استعانت از فرامین دین مبین اسلام ،یاری کننده خواهد بودو اگر جامعه آماری دانشجویان که فرهیختگان جامعه می

باشند ،به این سمت گرایش یابند خود می توانند پیامبرانی باشند برای تبلیغ و گرایش به سمت مذهب و پیروی از دستورات آن.دین به مؤمنان و معتقدان خود می‌آموزد که چگونه با مجموعه عظیم جهان که پیش از فرد شکل گرفته و قوانین خود را بر او تحمیل می‌کند سازگاری یابد. این سازگاری، دل‌گرمی و

خرسندی مطبوعی را در روان فرد ایجاد می‌کند. برخلاف عقاید گذشته که دین را مانع پیشرفت عقل می‌شناختند و آن را مانع استواری اخلاق راستین می‌دانستند، اگر دستورات دین کامل اجرا شوند، هم اخلاق راستین ایجاد می‌شود و هم نظم اجتماعی و سیاسی شکل می‌گیرد (کاسیرز۲، ترجمه

موفق،۱۳۹

برخلاف چندین دهه قبل که انسان را موجودی سه بعدی متشکل از زیست، روان و اجتماع می‌دانستند، بعد چهارمی هم بدان اضافه نموده‌اند و آن بعد روحی و یا معنوی است (طهماسبی و کمانگیری، ۱). در حقیقت، ترکیب انسان، رفتار انسان، سلامت انسان، بیماری انسان و سایر افعال و حالاتی که بر

انسان حادث می‌گردد ناشی از یک بعد خاص نیست، بلکه تمام ابعاد چهارگانه با ترکیب و تأثیر متقابل بر هم، حالاتی را بر انسان حکمفرما می‌نماید.

امروزه مفهوم کیفیت زندگی یک شاخص اساسی سلامت محسوب می شود. کیفیت زندگی و به تبع آن سلامت روانی جزء جدایی ناپذیردر افراد پویا است. بستر های فیزیکی و اجتماعی که افراد بویژه نوجوانان در آن زندگی می کنند بر تجربیات اجتماعی سلامت روانی رشد و سازگاری آنها تاثیر می

گذارد.

کیفیت زندگی یکی از بنیادی ترین مفاهیم مطرح در روان شناسی مثبت نگر است.تغییر عقیده از اینکه فقط پیشرفت های علمی ،پزشکی و تکنولوژی می تواند زندگی را بهبود بخشد،به این باور که بهزیستی فردی ،خانوادگی ،اجتماعی و جامعه از ترکیب این پیشرفت ها به همراه ارزش ها و ادراکات فرد

از بهزیستی و شرایط محیطی به وجود می آید،از منابع اولیه گرایش به کیفیت زندگی است(اسکالاک و همکاران[۱]،۲۰).

از طرف دیگر ،کیفیت زندگی نیروی قدرتمندی در راستای هدایت،حفظ و پیش برد سلامت و تندرستی در جوامع و فرهنگ های مختلف می باشد (تستا[۲] و سیمسون[۳]،۱).سازمان بهداشت جهانی چهار بعد سلامت جسمی،روانی،روابط اجتماعی و محیط زندگی را برای کیفیت زندگی در نظر

گرفته است(رحیمی و خیر،۷).

سلامت روان شامل توانائی زندگی کردن همراه با شادی ، بهره وری و بدون وجود درد سراست .سلامت روان نیازی اساسی،برای بهبود کیفیت زندگی انسان،امری حیاتی است(سازمان جهانی بهداشت [۴]، ۲۰۰۱).سلامت روان با ویژگی های توانمند ساز درونی یا منافع درونی فرد،ارتباط دارد.

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

سلامت یا بهداشت روانی عنوانی است که دیدگاه ها و موضوعات مختلف مانند عدم وجود علائم ناتوان کننده ، یکپارچگی کارکردی روانشناختی ،سلوک مؤثر در زندگی شخصی و اجتماعی ، احساسات مرتبط با بهزیستی اخلاقی و معنوی و مانند آن را در بر می گیرد. سلامت روان یعنی هماهنگی بین ارزش ها ، علاقه

ها و نگرش ها در حوزه عمل افراد و درنتیجه برنامه ریزی واقع بینانه برای زندگی و تحقق هدفمند مفاهیم زندگی است . سلامت روان در قیاس با سلامت جسم نیست بلکه به دیدگاه و سطح روانشناختی ارتباطات فرد و محیط اشاره دارد . بخش مرکزی سلامت ، سلامت روان است ، زیرا تمام تعاملات

مربوط به سلامتی به وسیله روان انجام می شود (نیومن [۵]،۱). بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد

تحصیلی دانشجویان

۱-۲-بیان مسئله

از دیدگاه اسلام، راه علاج و درمان اساسی اختلالات روانی، از جمله اضطراب و نگرانی، یاد خداوند است: «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» و اعتقاد بر این

است که انسان به وسیله ایجاد ارتباط روحی و معنوی با مبدأ وجود و سرچشمه همه پاکی‌ها و نیکی‌ها به آرامش خاطر دست پیدا می‌کند. یاد خدا،

انسان را با ریسمان و پیوند استواری به پروردگارش مربوط می‌سازد و او را به خیر و خوبی در دنیا و آخرت سوق می‌دهد و روان انسان را بر اساس ایثار و همیاری پرورش داده و او را به آرامش می‌رساند. چنین فردی با عبرت گرفتن از دیگران و تجربه اندوزی از گذشته، با امید به سمت آینده در حرکت است.

این افراد هرگز احساس ناراحتی و تشویش در مورد حوادثی که هنوز رخ نداده‌اند به درون خود راه نمی‌دهند.

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

در احادیث و گفته‌های معصومانعوامل شناختی و عاطفی و رفتاری متعددی مورد توجه قرار گرفته است. برای مثال، در مورد اختلال افسردگی، عواملی

نظیر نگرش‌های نامعقول، افراط و تفریط در تمایلات و هواهای نفسانی، برآورده نشدن انتظارات، ناامیدی، شک و تردید به الطاف خداوند، نارضایتی از

زندگی، کوتاهی در انجام فعالیت‌ها، سستی و تنبلی، از دست‌دادن چیزی که برای فرد مهم است و یا نرسیدن به آرزوها، حسادت نسبت به کسی،

ناراحتی فکری و خیال‌پردازی، احساس ناتوانی، و فشارهای روانی از سبب‌های افسردگی دانسته شده است.(فقیهی و مطهری طشی، ۱۳۸

همانطور که در بالا نیز تاکید گردید ،یکی از گروه‌های در معرض خطر، دانشجویان هستند. آنها از هوشمندترین افراد جامعه و سازندگان فردای جامعه در

زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بوده و بخش قابل توجهی از جوانان

را تشکیل می‌دهند. (فاضل میبدی دانشجویان در مرحله انتقال از

دوره نوجوانی به بزرگ‌سالی، علاوه بر مشکلات ناشی از زندگی جدید، باید سعی کنند تا از خانواده استقلال مالی و عاطفی پیدا کرده و یک مجموعه از ارزش‌های جدید زندگی اجتماعی را بپذیرند. (کوانگ و همکاران،۷ – عمران نسب، ۱۳۷ و در چنین شرایطی است که نیاز به انطباق مجدد احساس

می‌شود.

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

افراد این گروه، فشارهای درسی و مسائل اجتماعی خاصی را تجربه می‌کنند

و بدیهی است که به دلیل عدم تجربه از یک سو و شدت و فراوانی فشارهای روانی از سوی دیگر، بیش از سایر اقشار جامعه درگیر تنیدگی‌های گوناگون می‌گردند (خزائیلی،۶). ناخشنودی، عدم رضایت، ناامیدی،

ناکامی و خشونت،روابط بین فردی ضعیف، درماندگی حالات و احساسات منفی هستند که می‌توانند عملکرد آنها را شدیداً تحت تأثیر قرار ‌دهند (نیکجه، ).

تقریباً عموم مردم در قالبی از روابط زندگی می کنند. در روابط، مردم ریشه

های راحتی، پیوستگی و شادی راپیدا می کنند هر چند که روابط منبع تعهد

،مسئولیت نیز می باشد سلامت روانی و احساسی راحتی هر کس به میزان قابل توجهی به کیفیت زندگی او معطوف است.

سلامت روان نقش مهم و اساسی در زندگی افراد دارد و اصولاَ دانشجویان

به دلیل شرایط خاص سنی می توانند مستعد از دست دادن سلامت روان بوده و با توجه به مشکلات خاص خود دچار فشار های روحی و روانی هستند. در نوجوانان عدم برخورداری از آینده شغلی روشن، تغییر در شرایط زندگی

و نگرانی نسبت به آینده،از جمله تنش ها و فشارهای روحی و روانی

در این سن به نظر می رسد . با توجه به تهدیدها و فرصت های جدی در این دوره، پرداختن به بحث سلامت روانی -که می توانند متاثر از جهت گیری مذهبی و بینش دانشجو باشد-و کیفیت زندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. البته

یکی از متغیر هایی که رابطه نزدیکی با سلامت روان در فرد دارد مقوله کیفیت زندگی

است که قرار داشتن آن در محدوده قابل قبو.ل و طبیعی بر سلامت روان افراد تاثیر می گذارد. و نهایتا اینکه متغیرهای مذکور تاثیر غیرقابل اجتنابی بر عملکرد تحصیلی دانشجو خواهند داشت.

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

دانشجویانی که از الگوهای قوی جهت گیری مذهبی و سلامت روان بیشتری برخوردارند

درمطالعه دروس با علاقه و هدف والاتری شرکت می کنند .شناخت وتوجه به دانش جویان مشکل دار از نظر سلامت می تواند درحل مشکل آنها کمک نماید واین نتایج می تواند در پویایی هر چه بیشتر دانشگاه ،مراکز مشاوره مورد استفاده قرار داد .

یقینا شناخت عوامل مختلفی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم تاثیر نامطلوبی بر جهت گیری مذهبی ، بهداشت روانی و کیفیت زندگی دانشجویان

دارد ، می تواند باعث جهت گیری آموزش های مداوم به دانش جویان، برنامه های تفریحی و فرهنگی ،در دستورکار قرار گرفتن واحدهای مشاوره

دانشجویی و سایر برنامه ریزی های مراکز آموزشی در راستای کاهش این عوامل گردد. بر این اساس پژوهش حاضر در پی کشف و شناسایی هرچه

بهترن می باشد.

۱-۳-اهمیت و ضرورت پژوهش:

امروزه با توسعه شهرنشینی و صنعتی شدن و از بین رفتن پیوندهای خانوادگی

و آداب و رسوم و سنت ها ،جهان با مشکلاتی مثل تنش ،اضطراب،بی هویتی،فریبکاری ،تردید ،ناامنی فکری و اجتماعی درگیر است که اکثرکشورهای صنعتی و پیشرفته با توجه به امکانات فراوانی که دارند.ولی با مشکلات

اجتماعی و فرهنگی زیادی دست به گریبان هستند مثل (فساد،تبانی،قتل،بزهکاری)و اکثر مردم آن ها دچار کمبودهایی در زمینه روحی و معنوی می باشند .به عقیده مذهب گرایان تمامی این مشکلات با نیروی توکل و ایمان به خدا جبران می شود.زیرا دین و ایمان به خدا به آدمی آرامش و قدرت تصمیم

گیری می دهد و موجب حل بحران در سختی های زندگی می شود. روان‌شناسی سلامت، در سال‌های اخیر اهمیت زیادی برای نقش راهبردی مقابله و سبک زندگی افراد در وضعیت سلامت جسمانی و روانی آنها قایل شده است. شیوه‌های مقابله، توانایی‌های شناختی و رفتاری هستند که افراد به

منظور برآوردن نیازهای خاص درونی و بیرونی به کار می‌برند.

رویکردهای مختلف، روش‌های مقابله‌ای متفاوتی را به کار می‌برند.

در مقابله مذهبی از منابعی نظیر نماز، دعا، توکل به خدا و مواردی از این قبیل استفاده می‌شود. بدیهی است که استفاده از این منابع، مانع استفاده از سایر روش‌های مقابله مربوط به رویکردهای دیگر نمی‌گردد، بلکه همه اینها

می‌توانند به موازات همدیگر مورد استفاده قرار گیرند تا هدف مشترک همه آنها

که رسیدن به سطح مطلوبی از سلامت جسم و روان است، تحقق یابد.روش مقابله مذهبی متکی بر باورها و فعالیت‌های مذهبی است و به نظر می‌رسد از این طریق در مهار مشکلات هیجانی و ناراحتی‌های جسمی به

افراد کمک می‌کند. داشتن معنا و هدف در زندگی، احساس تعلق به منبعی والا، امید به کمک خدا در شرایط مشکل‌زای زندگی، و برخورداری از

حمایت‌های اجتماعی و معنوی از جمله منابعی هستند که افراد مذهبی با برخورداری از آنها می‌توانند در مواجهه با حوادث فشارزای زندگی، آسیب

کمتری را متحمل شوند. نمازی که توأم با حضور و توجه باشد و پیوسته بالاترین معارف اسلام را به انسان بیاموزد، انسان را از پوچی و بی هدفی و ضعف می‌رهاند و افق زندگی را در چشمش روشن ساخته، به او همت، اراده و هدف می‌بخشد.

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

تحقیقات مختلف نشان داده اند افرادی که زیاد در فعالیت های مذهبی درگیر هستند یا افرادی که گزارش می دهند مذهب جنبه ی اصلی زندگی شان است، سلامت ذهنی نسبتاً بالا، نشانه های افسردگی نسبتاً کمتر و زندگی نسبتاً طولانی تری از همتایان کمترمذهبی شان دارند.

کیم و دیگران (۲) به این نتیجه رسیدند که دین با هیجانات مثبت مانند خوش خلقی، مهربانی، اعتماد به نفس، توجه و آرامش رابطه مثبت دارد.

دسموند و همکاران (۲) دریافتند که دین داری، حتی بعد از کنترل جنس، سن، نژاد، موقعیت اجتماعی- اقتصادی، تحصیلات والدین، ساختار خانواده و دلبستگی والدین به طور مثبت و معناداری با خودکنترلی مرتبط است.

وقتی فرد نمازگزار با ایمان به قدرت لایتناهی پروردگارش در مقابل او کرنش می‌کند، خود را در مقابل هر عاملی که

قصد به خطر انداختن امنیت (جسمی و روحی) وی را داشته باشد ایمن می‌یابد و ضمن تکرار باور اعتقادی خود طی نمازهای پنج‌گانه، این ایمنی را به روان خود تلقین می‌کند و سرانجام

آرامش عمیق را در وجود خود حاکم می‌سازد. کاهش آمارهای جرم و جنایت و رفتار‌های ضد اجتماعی، کاهش میزان مراجعه بیماران به مراکز درمانی در

ماه‌های محرم، صفر و رمضان (طبق آمارهای نیروی انتظامی و اورژانس کشور) می‌تواند حاکی از تأثیر اعمال مذهبی در کاهش این رفتارها باشد.

هاگ می‌گوید: «شک ندارم که شما با پیروی از تعلیمات مذهبی خود، هیچ‌گاه دچار افسردگی ناشی از خودملامت‌گری نخواهید شد». (به نقل از:

مرتجاعی، ۱۶) این الگوی کاملی از هم‌سویی مذهب و روان‌شناسی است. همه مذاهب از پیروانشان می‌خواهند که انسان‌هایی شاد، بانشاط و از

خود خرسند باشند و همدیگر را دوست بدارند. مذهب به انسان کمک می‌کند تا به معنای حوادث زندگی، بخصوص حوادث دردناک و اضطراب‌انگیز دست

یابد. دین به معتقدان و مؤمنان خود می‌آموزد که چگونه با مجموعه عظیم جهان و قوانین آن سازگاری یابند.

آرامش روانی، گمشده انسان امروزی است و او با تمام وجود در پی دست‌یابی به آن است.(آذربایجانی، و موسوی اصل، ۱)

شاید بتوان گفت: مهم‌ترین مشکل انسان، اضطراب، افسردگی، اختلال در روابط بین فردی، خشونت و مانند آنها می‌باشد و بدیهی است اگر مسائل فوق در جامعه‌ای گسترده

شوند پیامدهای بسیار وخیم و غیرقابل جبرانی را به بار خواهد آورد. از دیدگاه دین، مؤثرترین چیزی که می‌تواند این مشکلات را برطرف کند یاد خداست.(آذربایجانی و موسوی اصل، ۱)

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

تقریباً عموم مردم در قالبی از روابط زندگی می کنند. در روابط، مردم ریشه های راحتی، پیوستگی و شادی راپیدا می کنند هر چند که روابط منبع تعهد ،مسئولیت نیز می باشد سلامت روانی و احساسی راحتی هر کس به میزان قابل توجهی به کیفیت روابط او وابسته است، یعنی به الگوهای تعامل او با

همسر ،فرزند،والدین،دوستان و همکاران مربوط می باشد.

سلامت روان نقش مهم و اساسی در زندگی افراد دارد و اصولاَ دانش جویان به دلیل شرایط خاص سنی مستعد از دست دادن سلامت روان بوده و با

توجه به مشکلات خاص خود دچار فشار های روحی و روانی هستند. در نوجوانان عدم برخورداری از آینده شغلی روشن، سردرگمی در انتخاب مسیر

زندگی در آینده، تنش ها و فشارهای روحی و روانی به نظر می رسد این گروه بیش از سایر افراد جامعه در خطر از دست دادن سلامت روان خود باشند.

دوره نوجوانی سن بحران رشدی است و در این دوره، افزایش انواع استرس ها و آسیب پذیری به فشار روانی، اجتماعی و زیستی با کاهش مهارت های

مقابله ای همراه می شود. و به نوعی در این دوران از فرد انتظار می رود نقش های اجتماعی را با همسالان بپذیرد، آنچه را که مربوط به مدرسه است را

تکمیل کند، درباره ی آینده شغلی خود تصمیم بگیرد.

توجه به سلامت روان

در دوره نوجوانی و جوانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا به دلیل نقش بسیار مهمی که در این دوره در انتقال از کودکی به دنیای بزرگسالی فراهم می شود. هر گونه اختلال می تواند اثرات دیر پایی را در زندگی بزرگسالی

فرد بر جا بگذارد. اختلالات در این دوره می تواند به شکل گیری هویت فرد و آینده شغلی و حرفه ای و به طور جدی آسیب بزنند. با توجه به تهدیدها و فرصت های جدی در دوره نوجوانی، پرداختن به بحث سلامت روانی و عوامل تاثیر گذار بر آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از متغیر هایی که

رابطه نزدیکی با سلامت روان در فرد دارد بحث کیفیت زندگی است که قرار داشتن آن در محدوده قابل قبو.ل و طبیعی بر سلامت روان افراد تاثیر می

گذارد. این مفهوم گسترده بر ابعاد گوناگون فرد اعم از جسمی، روحی و روانی مؤثر است.

بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان

واژه کیفیت زندگی نخستین بار توسط پیگو[۶]در سال۱۹۲۰در کتاب اقتصاد و رفاه مورد استفاده قرارگرفت ،به مرور زمان محققان متوجه شدند که کیفیت زندگی می تواند یکی از پیامدهای پراهمیت در ارزیابی سلامت باشد،چنانچه تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت نیز به این نکته تاکید دارد(ف

دونالد کیفیت زندگی را اصطلاحی توصیفی عنوان می کندکه به سلامت و اعتقاد عاطفی ،اجتماعی و جسمی افراد و توانایی آنها برای انجام وظایف روزمره اشاره دارد(دونالد،۲۱)

به اعتقاد کمپل و همکاران ()کیفیت زندگی با آموزش ارتباط مستقیم دارد،به عبارت دیگر ،هرچه میزان سالهای سپری شده برای کسب آموزش بیشتر باشد ،کیفیت زندگی هم افزایش می یابد .

از خانواده، تا دانشگاه و پس از آن عوامل مهمی از جمله آموزش، گروه همسالان ،دانشگاه،الگوی معنوی و مذهبی انتخاب شده و …

هستند که در شکل گیری کیفیت زندگی ،سلامت روان ،مسیرزندگی و عملکرد تحصیلی تأثیر دارند. بنابراین می توان گفت ،سلامت روان کودک، جوان و بزرگسالان در گرو وجود سلامت اجتماعی است.